Dagblaðið Vísir - DV - 16.06.2000, Blaðsíða 13

13
FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 2000
DV Skoðun
Hundalógík og byggðamál
Ég get því miður ekki glaðst
með gömlum sveitungum minum
norður á Sauðárkróki að nú skuli
stefnt að því að flytja Byggðastofn-
un í heilu lagi í mitt gamla heima-
hérað. Og eitthvað segir mér að
nokkrir gamlir vinir á Krókmnn
séu sama sinnis og ég.
Tillaga stjórnar Byggðastofnun-
ar um að ílytja stofnunina á Krók-
inn er og verður ekki annað en
pólitískur leikaraskapur nokk-
urra stjórnmálamanna sem þegar
eru farnir að huga að næstu al-
þingiskosningum þar sem til
verða ný og stærri kjördæmi.
Endanleg ákvörðun um flutning-
inn hefur ekki verið tekin en það
kæmi á óvart ef Valgerður Sverr-
isdóttir, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra tæki
fram fyrir hendur stjórn-
ar Byggðastofnunar í
þessum efnum, enda hef-
ur ráðherrann lýst yfir
stuðningi sínum. Þrátt
fyrir það ætlar Valgerð-
ur að láta fara fram hag-
kvæmnisathugun „hlut-
lausra aðila“ á flutningi
stofnunarinnar.
„ Hagkvæmnisrök"
Kristinn H. Gunnars-
son, samflokksmaður
ráðherrans og formaður
Byggðastofhunar, er
hins vegar ekki í
nokkrum vafa um hag-
kvæmnina að hafa stofn-
unina á æskuslóðum
mínum. Árið 1997 var
ákveðið að flytja þróun-
arsvið Byggðastofnunar
á Krókinn, en þá sat Eg-
ill Jónsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, í
formannssæti. Ekki
minnist ég þess að þá
hafi menn verið upp-
teknir af hagkvæmni.
En þróunarsviðið var Ég get því
flutt norður og sú stað-
reynd virðist vera ein
helsta röksemd fyrir því
að hagkvæmt sé að flytja stofnun-
ina alla. í samtali við Morgun-
blaðið 7. júní síðastliðinn sagði
Kristinn H. Gunnarsson eðlilegt
að stofnunin starfaði út á landi og
færði eftirfarandi rök fyrir flutn-
ingnum: „Hagkvæmnisrök mæla
með því að starfsemin verði þá
færð þangað sem fyrir er þriðj-
ungur hennar. Má ætla að við það
sparist fé í rekstri i heildina.“
Vonandi verður mér það virt til
betri vegar þó ég eigi erfitt með að
skilja hundalógík af þessu tagi.
Ekki svo að skilja að rökhyggja
Kristins H. Gunnarssonar sé eitt-
hvað verri en margra annarra
stjómmálamanna sem hafa vanið
sig á að vera góðir fyrir annarra
manna peninga. Hæfileikinn til að
fara frjálslega með sameiginlega
fjármuni landsmanna hefur hald-
ið mörgum stjórnmálamanninum
á lífi og á árum áður urðu menn
jafnvel forsætisráðherrar vegna
þessara gáfu.
Ryksugur Alþingis
Hugmyndin um að flytja
Byggðastofnun til Sauðárkróks
vegna þess að þar fer þegar fram
hluti af starfsemi stofnunarinnar,
er þó ekki það sem veldur mér
mestum áhyggjum. (Ég ætla ekki
að reyna að sinni að benda á
tilgangsleysi Byggðastofnunar).
Sú staðreynd að enn á ný skuli
það vera orðið hluti af eins konar
byggðastefnu að flytja ríkisstofn-
anir út á land til að treysta byggð-
ina og atvinnulífið vekur ugg. Það
hefur verið gæfa landsbyggðar-
innar að þar hefur ekki byggst
upp umfangsmikið bákn ríkisfyr-
irtækja og -stofnana lfkt og á höf-
uðborgarsvæðinu. Ógæfa dreifbýl-
isins hefur hins vegar verið sá
sogkraftur fjármagns sem ryksug-
ur Alþingis hafa búið yfir og
stöðugt aukið á undanfórnum ára-
tugum. Sá sogkraftur hefur ekki
síst orðiö til vegna óeðlilegrar út-
þenslu ríkisins og sóunar á opin-
berum fjármunum. En í stað þess
að draga úr sogkraftinum og
koma raunverulegum böndum á
sóun og þenslu eru höfð enda-
skipti á hlutunum; flytja á ríkis-
stofnanir út á land. Þannig verður
landsbyggðin enn háðari duttl-
ungum stjórnmálamanna, sem
ekki aðeins ákveða hversu stóran
(eða lítinn) hluta erfiðisins fólk
fær að njóta í friði fyrir skatt-
heimtumanninum, heldur hafa
einnig með beinum hætti áhrif á
atvinnuástand i einstökum byggð-
um með ákvörðun um fjárveiting-
ar og fjölda ríkisstarfsmanna. Og
Tillaga stjórnar
Byggdastofnunar um
að flytja stofnunina á
Krókinn er og verður
ekki annað en pólitísk-
ur leikaraskapur nokk-
urra stjórnmálamanna
sem þegar eru farnir að
huga að nœstu alþing-
iskosningum þar sem
til verða ný og stœrri
kjördæmi.
Ríkisstofnun á Krókinn
miður ekki glaöst með gömlum sveitungum mínum norður á Sauöárkróki að nú
að því að flytja Byggðastofnun í heilu lagi í mitt gamla heimahérað.
sveitarstjórnarmenn taka ríkis-
stofnunum fagnandi sem þó eru
ein af ástæðum fyrir erfiðleikum
landsbyggðarinnar.
Gjaldþrot byggðastefn-
unnar
Hugmyndir um flutning ríkis-
stofnana út á land lýsir ekki að-
eins gjaldþroti byggðastefnu und-
anfarinna áratuga sem allir
stjórnmálaflokkar hafa tekið þátt
i að móta, heldur ekki siður ráða-
leysi og uppgjöf stjómmálamanna
gagnvart þeim verkefnum sem
þeim hafa verið falin.
Ég hef áður reynt að benda á að
hin eina raunverulega byggða-
stefna sé fólgin 1 því að stoppa
upptöku á stórum hluta þeirra
verðmæta sem sköpuð eru í dreif-
býli - að gera fólki kleift að njóta
þess sem það skapar í friði.
Þetta er aðeins gert með því að
koma í veg fyrir að höfuðborgar-
svæðið sogi til sín fjármagn af
landsbyggðinni til þess eins að því
sé skammtað úr hnefa stjómmála-
manna eftir undarlegum reglum.
Þá hef ég oftar en einu sinni hald-
ið því fram að oft sé ekki hægt að
koma i veg fyrir byggðaröskun
enda slíkt stundum ekki æskilegt.
En um leið verður að finna leiðir
til að auðvelda þær breytingar
sem óhjákvæmilegar eru víða um
land.
Ef til vill á ég ekki ekki marga
Formaðurinn
Vonandi verður mér það virt tii
betri vegar þó ég eigi erfitt með
að skilja hundalógík af þessu
tagi. Ekki svo aö skilja að rök-
hyggja Kristins H. Gunnarssonar
sé eitthvað verri en margra ann-
arra stjórnmálamanna sem hafa
vanið sig á að vera góðir fyrir
annarra manna peninga.
samherja í þessum efnum, að
minnsta kosti eru þeir ekki marg-
ir við Austurvöll, en þó eru það
fyrst og fremst þingmenn og ráð-
herrar sem fella
þyngstu dómana
yfir byggða-
stefnunni.
Á fundi
mið-
Oli Björn
Kárason
ritstjóri
stjórnar Framsóknarflokksins
sem haldinn var á liðnu hausti
hélt Halldór Ásgrímsson, utanrík-
isráðherra og formaður flokksins,
því fram að bygging álvers á
Reyðarfirði væri mikilvægasta
byggðamál síðustu áratuga. Það
er illa komið fyrir
landsbyggðinni og fátt
lýsir betur gjaldþroti
byggðastefnunnar en
sú staðhæfing að ein
verksmiðja skipti
sköpum um þróun
byggðar.
Nöturlegur minn-
isvarði
Láglaunastefna sem
fylgt hefur byggða-
stefnu undanfarinna
ára er nöturlegur
minnisvarði. Byggða-
stefnan hefur komið i
veg fyrir að fjármagn-
ið færi í þá farvegi
sem arðsamast hafa
verið hverju sinni -
stjórnmálamenn hafa
búið til aðra farvegi,
með aðstoð embættis-
manna. Afleiðingin
hefúr verið léleg arð-
semi og lítil fram-
leiðni. Tilflutningur á
rfkisstofnunum mun
þar engu breyta og
þegar fram líða stund-
ir fremur auka á vand-
skuti stefnt ann en hitt.
Nái tillaga stjórnar
Byggðastofnunar um
flutning norður í átt-
hagana fram að ganga munu
heimamenn án nokkurs vafa taka
vel á móti stofnuninni. Og
kannski breytist eitthvað á
Króknum við að fá stóra og
umsvifamikla ríkisstofn-
un. En er það virki-
lega það sem Sauð-
krækingar eru að
sækjast eftir?
Barak í skrúfstykkinu
„Ehud Barak,
forsætisráðherra
ísraels, hefur svo
sannarlega nóg að
gera, þar sem er
dauði Hafezar al-
Assads, brottflutn-
ingur israelskra
hermanna frá Lí-
banon og ný lota
friðarviðræðna
við Palestínumenn, þótt ekki bætist
við kreppa í samsteypustjórn hans.
En í pólitísku kerfi þar sem um-
burðarlyndið gagnvart nauðung er
mikið veltur þingmeirihluti Baraks
á Shas, flokki strangtrúaðra sem
hefur gert nauðungarsamninga að
listformi. Shas vill meira fé til að
bjarga skólakerfi sínu og er tilbúinn
til að fella Barak til að fá því fram-
gengt. Flokkurinn tilkynnti á
þriðjudag að hann drægi sig út úr
stjórninni vegna þess að hún reiddi
ekki fram féð. Þar sem tveir aðrir
flokkar í stjórninni eru reiðubúnir
að stökkva burt vegna vilja Baraks
til að gera tilslakanir í friðarmálum
gæti brotthvarf Shas gert möguleika
Baraks á að stjórna að engu, aðeins
ári eftir mikinn kosningasigur hans
sem á sér ekkert fordæmi."
Úr forystugrein Washington Post
15. júní.
Þíða á Kóreuskaga
„Fundur leið-
toga beggja Kóreu-
ríkjanna varð ár-
angursríkur. Það
var reyndar
óhugsandi að
fundur Kims
Jong-Ils og Kims
Dae-Jungs yrði ár-
angurslaus úr því
að hann hafði ver-
ið boðaður. Draga á úr spennunni
milli ríkjanna. Efnahagsleg sam-
vinna er boðuð. Fjölskyldur geta
sameinast. Það hafa gerst merkileg-
ir atburðir. Það er einnig merkilegt
hvernig myndin af norður-kóreska
leiðtoganum hefur breyst skyndi-
lega. í Pyongyang ríkti einn þessara
djöfla sem heimurinn hataði, eins
og Idi Amin, Gaddafi, Saddam
Hussein og Milosevic. Kim Jong-Il
var lýst sem dularfullum byltingar-
manni sem var ósýnilegur. Það kom
þó ekki í veg fyrir nákvæmar lýs-
ingar á syndugu líferni hans,
drykkjusvalli og skemmtunum með
blondínum. Honum var lýst sem
glaumgosa sem stýrt var af herfor-
ingjum. í einni svipan breytist
myndin. Allir sérfræðingar í há-
skólanum í Seoul eru allt í einu
sammála um að Kim sé sannur kór-
eskur bróðir sem hægt sé að gera
viðskipti við og með stjóm á málun-
um.“
Úr forystugrein Aftonbladet 15.
júní.
Mikilvægt próf fyrir Pútín
„Rússlands nýt-
ur ekki trausts
sem réttarriki og
verjandi prent-
frelsis. Það skýrir
uppnámið og mót-
mælin vegna
handtöku fjöl-
miðlakóngsins
Vladimirs Gúsin-
skís. Að hætti
Stalíns var hann handtekinn í heim-
sókn á skrifstofu rikissaksóknara
Rússlands og stungið í klefa í hinu
alræmda Butyrkafangelsi í Moskvu.
Lögmanni hans var ekki hleypt inn
til hans á þriðjudaginn. Gúsinskí er
einn fjármálafurstanna í Rússlandi
og hann hefur haft pólitísk áhrif,
einkum gegnum fjölmiðlafyrirtæki
sitt Media-Most. Það eru þessi
tengsl sem eru ástæða til þess að
menn hafa áhyggjur af handtök-
unni. Spurningin er hvort Pútin
forseti og gamlir félagar hans i
leynilögreglunni tryggi sér völdin á
gamalkunnan hátt til þess að kom-
ast hjá virkri andstöðu."
Úr forystugrein Aftenposten 14.
júní.