Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.2000, Blaðsíða 29

29
LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 2000_____________________________
py___________________________________________________________________________________________________Helgarblað
Sjálfsvíg karla á íslandi tvöfölduðust á milli 1998 og 1999:
Sárt að fá ekki svör
- segir móðir drengs sem fyrirfór sér í fyrra
Eftirlifendur er skildir eftir
með gríðarlegt magn af
spurningum um hvað það var
sem gerðist eða hvernig þeir
hafa brugðist viðkomandi," segir kona
sem við skulum kalla Drífu. Drifa
missti son sinn, sem við skulum kalla
Braga, þegar hann var 18 ára gamall.
Bragi hengdi sig í stofunni heima hjá
sér í fyrra á meðan foreldrarnir
brugðu sér út í búð. Foreldramir
höfðu vitað það í töluverðan tíma að
Bragi ætti við vandamál að stríða og
að honum hefði ekki tekist að aðlagast
sem skyldi eftir að hann hóf nám við
framhaldsskóla. Hann varð rótlaus og
hóf að leita út fyrir gamla kunningja-
hópinn eftir félagsskap. Á vegi hans
urðu menn sem tóku ungri, við-
kvæmri sál fagnandi og buðu Braga að
losna timabundið við þær áhyggjur
sem hann hafði af náminu. Þeirra
lausn kostaði 3000 krónur og var í
formi lítillar pillu - e-pillu. Bragi hóf
að nota þessa litlu lausn og líkaði vel.
Upphaflega var þetta ekkert mál.
Hann tók e-pilluna og var rosalega
hress meðan á vímunni stóð og síðan
svolítið fýldur þegar af honum rann.
Eftir því sem á leið var hann hættur
að taka eftir vandamálunum í skólan-
um - þau voru ekki til staðar þegar
hann mætti ekki í skólann. Það hvarfl-
aði heldur ekki að honum að mæta í
skólann þegar hann var svona þunnur
alltaf á morgnana. Eftir e-töfluát varð
hann alltaf svo rosalega slappur í öll-
um skrokknum og einn morguninn
trúði Bragi mömmu sinni fyrir því
sem hann var að gera.
Tók ekki sönsum
„Ég reyndi að tala um fyrir honum
og sagði honum hvað þetta væri hættu-
legt sem hann var að gera. Hann tók
engum sönsum og hann benti mér á að
þetta efni hefði verið fundið upp til
þess að létta á áhyggjum bandariskra
hermanna í Víetnamstríðinu. „Hversu
hættulegt er efni sem er fundið upp af
bandarískum stjórnvöldum?“ sagði
hann við mig og það var augljóst að
það fór f taugamar á honum að móðir
hans skyldi reyna að benda honum á
hætturnar. í framhaldi af þessu fór ég
í ráðgjafarviðtal og talaði við ýmis
samtök þar sem ég reyndi að fá lausn-
ir á þessu. Alls staðar kom ég að tóm-
um kofunum. Alls staðar var mér bent
á að sonur minn væri orðinn 18 ára
gamall og hann gæti gert það sem hon-
um sýndist - ég heföi í raun ekkert
með það að gera. Flestir skyldu þó
áhyggjur mínar, en hendur þeirra vom
því miður bundnar," bætir Drífa við.
Drífa og maðurinn hennar ákváðu
að þetta skyldi ekki verða tfl þess að
eyðileggja fjölskylduna og að þau
skyldu gera allt sem í þeirra valdi
stæði til þess að hjálpa syninum. Þau
ákváðu að biðja hann um að fara ann-
aðhvort í meðferð eða fara af heimfl-
inu.
Vildi ekki fara í meðferð
„Bragi var ekki tilbúinn tfl þess að
fara í meðferð þegar við töluðum við
hann fyrst. Það varð því úr að hann
fór af heimilinu og vikum saman viss-
um við ekkert hvar hann var niður-
kominn. Þessar vikur voru fullar af
ótta og tárum. Á sama tima hurfu
ýmsir munir úr húsinu okkar á með-
an við vorum við vinnu og nágrann-
amir sögðust hafa séð Braga koma
heim um miðjan dag. Það var svo eitt
kvöldið að hann kom til okkar. Hann
sagðist vera kominn fram á ystu nöf í
lífinu og að hann vildi komast í með-
ferð og reyna að lifa eðlilegu lífi. Hann
óttaðist nýja kunningjahópinn þar
sem hann var kominn í miklar skuld-
ir gagnhvart þeim. Við hjónin ákváð-
um að leyfa Braga að koma aftur inn á
heimilið og koma honum i meðferð.
Daginn eftir var pantað pláss og viðbú-
ið var að við þyrftum að biða i nokkra
daga eftir aö hann kæmist að.“
Hlutirnir litu sæmilega út hjá fjöl-
skyldunni og vonir stóðu til að hægt
yrði að laga það sem aflaga hefði farið.
Bragi lokaði sig þó af inni í herbergi
og svaf mikið á daginn og vakti á nótt-
unni næstu daga. Það var síðan fimm
dögum eftir að hann hafði komið heim
- daginn áður en hann átti að fara í
meðferð - aö hann svipti sig lífi.
Misskilin tiilitssemi
„Við vitum enn ekki af hverju og
það er eitthvað sem við komumst lík-
lega aldrei að til fullnustu. Hann hefur
líklega ekki séð aðra leið út úr sínum
málum og við treystum Guði fyrir því
að hann sé á einhverjum betri stað í
dag og að honum líði betur. Við erum
hætt að vera reið út í hann. Það sem
við höfum hvað mest orðið reið út i
eru viðbrögð fólks rétt eftir að Bragi
svipti sig lífi. Það hafði enginn sam-
band sökum einhverrar misskilinnar
tillitssemi. Það er eitt af því nauðsyn-
legasta sem maður þarf á að halda er
að heyra í þeim sem þykir vænt um
mann og vita að þeir eru til staðar. Að
vita að þeir séu tilbúnir tfl þess að
rétta fram hjálparhönd þegar maður
þarf hvað mest á því að halda."
Plága á samfélaginu
„Sjálfsmorð eru plága á samfélaginu
og það virðist vera sem enginn þori að
tala um þau,“ segir Hilmar Kristins-
son, forstöðumaður hópsins Sókn gegn
sjálfsvigum. Hópurinn er í kristflegu
hjálparstarfi og leitast við að verjast
þeirri vá sem sjálfsvíg eru. Ásamt því
að fara með fræðslu í skóla og félags-
miðstöðvar víða um landið rekur hóp-
urinn einnig kaffihús þar sem boðið er
upp á fríar veitingar á fóstudagskvöld-
um og fram eftir morgni.
„Það virðist vera sem sjálfsvíg séu
„tabú“ í þjóðfélaginu. Vissir aðilar að-
hyflast þá kenningu að sé um málið
rætt muni það koma af stað bylgju
sjálfsvíga. Þetta er sem betur fer að-
eins kenning og skýrslur sem hafa
verið gefhar út viðs vegar um heiminn
sýna fram á annað,“ bætir Hilmar við
og gaukar að blaðamanni skýrslu
nefndar um könnun á tíðni og orsök-
um sjálfsvíga á íslandi.
Algengasta dánarorsökin
Samkvæmt þeim rannsóknum sem
gerðar hafa verið eru sjálfsvíg algeng-
ust meðal ungra manna á aldrinum
15-24 ára. Af dánarorsökum karl-
manna á þessum aldri eru sjálfsvíg al-
gengasta dánarorsökin. Ýmsir þættir
hafa mjög sterk tengsl við sjálfsvíg og
tilraunir til sjálfsvíga og ber þá helst
að nefna vandamál af tilfinningalegum
toga, þunglyndi, vímuefnamisnotkun,
lítil tengsl við foreldra eða jafnaldra,
breytingar á atvinnuháttum eða öðr-
um félagslegum þáttum í lífi viðkom-
andi.
„Gallinn við sjálfsvíg er að við
skynjum vandann mjög sterkt, en við
erum ekki að skynja neinar lausnir.
Ég hef reynt að komast að því hvað
það er sem er að gerast hjá ungu fólki
sem fyrirfer sér og lesið gríðarlega
mikið af því efni sem hefur verið gefið
út varðandi sjálfsvíg, ásamt því að
starfa i grasrótinni með ungu fólki.
Það sem við þurfum fyrst og fremst að
gera er að brjótast út úr þögninni. í
sjálfu sér er þetta ekki ólikt því ferli
sem fylgir sjúkdómnum alkóhólisma.
Það var litið á þá sem upphaflega
vildu leita sér hjálpar sem róna og
þeir hlutu skömm fyrir að reyna að
gera eitthvað í sínum málum. Nú hef-
ur þetta sem betur fer breyst. Umræð-
an er orðin slík að það eru ekki marg-
ir sem eru feimnir við það að segja að
þeir séu alkóhólistar eða að þeir hafi
þurft að ganga í gegnum meðferð.
Samfélagið tekur lika gegnumsneitt
opnum örmum á móti slíku fólki.
Þurfi menn hins vegar að leita sér
hjálpar vegna þess að sjálfsvígshugs-
anir herja á þá fara þeir með það eins
og mannsmorð og steinþegja."
Þarf að auðvelda aðgengi
„Það þarf að auðvelda fólki að leita
sér hjálpar. Þeir sem ganga í gegnum
erfið tímabil i lífi sínu og þurfa að
leita sér hjálpar vegna áðurnefndra
sjálfsvígshugsana þurfa að fara á geð-
deild Landspítalans. Þegar meginpart-
ur þeirra sem hugleiða sjálfsmorð eru
menn á aldrinum 15-24 hljómar það
ekki mjög aðlaðandi að þurfa að fara á
geðdeild til þess að leita sér hjálpar.
Þama þurfa að koma inn önnur úr-
ræði og það þarf að einnig að auka
fræðslu á meðal almennings. Það er
langur vegur frá að það sé eitthvað
skylt á milli geðheilsu og geðveiki,"
segir Hilmar og augljóst er að þetta er
honum mikið hjartans mál.
Hópurinn rekur simalínu sem er
opin allan sólarhringinn, 577-5777.
-ÓRV
Tískuvöruverslunin
Zoom
Laugavegi 74
Strákar og stelpur.
Vorum að taka upp nyja sendingu af
• beltiskeðjum
• semelíusteinabeltum
• semelíusteinahálsfestum
• semelíusteinaökkl
• semelíusteinaarm
- í þremur litum
Allar gerðir.
Von á nýrri sendingu.
sími 551 2217.