Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.2000, Blaðsíða 13

13
FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 2000
PV__________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir

Fegurð ljótleikans
Það ber að þakka þeim sem stóðu
fyrir því að fá hingað til lands jap-
anska Butoh-dansarann Tadashi
Endo og fjöllistamanninn Robin
Von Hoegen þvi sýningin þeirra,
Butoh - stefnumót hljóða og hreyf-
inga, sem sýnd var i Bæjarbíói í
Hafnaíirði á miðvikudagskvöldið,
var áhrifamikil upplifun. Sýningin,
sem unnin var í samvinnu við
Reykjavík, menningarborg Evrópu
árið 2000, og Hafnafjarðarbæ, var
sú fyrri af tveimur en sú síðari,
Brothætt - máttur tiu Butohatriða,
verður í Bæjarbíói í kvöld.
Mikilleiki hins smáa
Butoh þróaðist sem dansstíll i
Japan eftir seinni heimsstyrjöldina
og atómsprengjumar tvær. Dans-
formið var andsvar ungra jap-
anskra danslistamanna gegn vest-
rænum og þá ekki síst amerískum
áhrifum og formfestu hefðbundinn-
ar japanskrar danslistar. Hryllileg
endalok stríðsins kölluöu á nýjar
hugmyndir um fagurfræði og til-
gang dansins. Birtist þetta meðal
annars í því að ljótleikinn varð
hluti af honum því, eins og Kazuo
Ohno, einn fyrsti Butoh-dansarinn,
sagði, þá er líflð sjálft viðfangsefni
Butoh en það býr ekki síður yflr
þjáningu og hryllingi en gleði og fegurð.
Butoh verður ekki lærður skref fyrir skref
heldur byggist hann á þjálfun í að skynja og
umbreyta innri og ytri orku í hreyflngar. Dans-
arinn leitar hreyfinganna handan persónuleik-
ans og vitundarinnar í umhverflnu og sögunni
sem býr í likama hvers og eins. En þó að dans-
formið sé mjög persónulegur tjáningarmáti og
nátengdur spuna þá hefur það ákveðin ein-
kenni. Hreyfingar dansarans eru að jafnaði
smáar og hægar en hlaðnar orku. Hendur og
fætur, sem spila stórt hlutverk í tjáningunni,
eru oft kreppt og snúin eins og líkaminn í heild
sýningarinnar. Kveikjan að fyrsta
hluta var hugmyndin um það sem
var áður en jörð og himinn urðu
til. Lýsingin á sviðinu er dempuð,
dansarinn birtist íklæddur dökkri
og þunglyndislegri yflrhöfn. Stutta
stund beindust ljós að höndum
hans, sem hreyfðust hálfknýttar
hægt en sterkt, en að öðru leyti
hreyfði dansarinn sig mikið um
sviðið í hálfgerðu kaos. Hann var
áhorfendum fjarlægur þar til hann
tók að hlaupa hring eftir hring á
sviðinu en þá hrifust áhorfendur af
taktfestu fótataksins og seiðmagni
endurtekningarinnar.
í öðrum hluta mætir dansarinn
á sviðið í kímónó, með hárið tekið
frá hvítmáluðu andlitinu. Hann
liggur á sviðinu, krepptur á hönd-
um og fótum, með afskræmt andlit.
Dansarinn tjáir innri baráttu með
andliti, höndum og fótum, þá bar-
áttu sem fylgir þvi að vera týndur
í eigin völundarhúsi. í seinni hluta
atriðisins fellur kimónóinn og
dansarinn, nakinn, hreyfist um
sviðið eins og dýr. Mýktin og ná-
kvæmnin í hreyfingunum er mögn-
uð, áhorfendur halda niðri í sér
andanum, hljómlistin magnar upp
stemningu sem endar á því að
dansarinn hristist af innri tog-
streitu. í lokaþættinum stendur
dansarinn grafkyrr á meðan salt rennur niður
á sviðið í mjórri bunu. Lítill rauður ljósgeisli
sker bununa.
Sýningin var í heild sinni góð. Það tók
dansarann nokkra stund að komast i gang en
þegar á leið jókst orkan og einbeitnin og hreyf-
ingarnar urðu markvissari og sterkari. Hljóm-
listarmaðurinn Robin Von Hoegen kom sínu vel
til skila. Samspil listamannanna tveggja var ná-
kvæmt og áhrifamikið en þó truflaði það and-
rúmsloftið sem dansinn skapaði að hljómlistar-
maðurinn skyldi vera á sviðinu.
Sesselja G. Magnúsdóttir
Butoh-dansarinn Tandashi Endo og fjöllistamaðurinn Robin Von Hoegen
Butoh verður ekki læröur skref fyrir skref heldur byggist hann á þjálfun í aö
skynja og umbreyta innri og ytri orku í hreyfingar. Dansarinn leitar hreyfmganna
handan persónuleikans og vitundarinnar í umhverfinu og sögunni sem býr í lík-
ama hvers og eins.
sinni. Hvítmálað andlitið, rauð augu og tennur
lýsa tómleika eða bera vott um angist. Það er
mikilleiki hins smáa sem gerir Butoh að mögn-
uðu listformi. Orkan og krafturinn sem skín út
úr hverri smáhreyfingu fingurs, handar, fótar
eða einstaks vöðva í andlitinu er það sem hríf-
ur áhorfandann.
Seiðmagn endurtekningarinnar
Sýning Tadashi Endo bar öll merki hefðbund-
innar Butoh-sýningar en eins og nafnið gefur til
kynna var hljómlist einnig áhrifamikill þáttur
/ t #
Anægjan lysir af hverjum manni
Gunnsteinn Ólafsson tónlistarmaður hefur
veg og vanda af Þjóðlagahátíðinni á Siglufirði
sem sett var á þriðjudagskvöld við hátíðlega at-
höfn. Halldór Blöndal, forseti Alþingis, hélt
ræðu þar sem hann las meðal annars upp úr
bréfum sr. Bjama Þorsteinssonar og fór með
kveðskap eftir hann á latínu.
Á miðvikudag hófst síðan hátíðin með fyrir-
lestrum og námskeiðum sem að sögn Gunn-
steins hefur verið gerður góður rómur að.
Fólk gekk syngjandi frá kirkju
„Smári Ólafsson setti m.a. fram þá kenningu
að tónlistariðkun landsmanna í kringum sið-
skipti heföi verið miklu ríkulegri og fjölbreytt-
ari en menn vilja vera láta. Hann benti á dæmi
úr fomum vísum sem sýna fram á að hljóðfæra-
kostur hefur verið líkur þeim sem tíðkaðist í
Mið-Evrópu á þessum tíma. Þær heimildir eru
til um að kirkjunnar menn hafi verið að
skammast yfir því að alþýðan væri að dansa og
Frá Siglufiröi
Þar stenduryfir þjóölagahátíö um þessar mundir
viö góöa aösókn.
skemmta sér en þá má draga þá ályktun að
dansmennt, söngur og hljóðfæraleikur hefur
verið með miklum blóma því annars hefðu þeir
varla verið að fárast yfir þessu,“ segir Gunn-
steinn.
Kvæðamenn fóru með rímur og þulur og síð-
an var flokkurinn Embla með tónleika í Siglu-
fjarðarkirkju, sem voru vel sóttir. Að sögn
Gunnsteins líkaði fólki svo vel tónlistin að það
gekk syngjandi út úr kirkjunni.
í gærkvöld sótti inúíti hátíðina heim en hann
hefur unnið þrekvirki í því að endurvekja
trommudansinn, þann foma menningararf
inúíta, sem var nálægt því að deyja út.
„í dag leika Samar þjóðlega jojk-tónlist í
Bræðsluminjasafninu Gránu sem aldrei hefur
verið notað. Við ætlum að syndga upp á náðina
og hafa tónleika í hálfköruðu húsinu. Um helg-
ina verður síðan opin dagskrá áhugahópa, kon-
ur glíma, íslenskir og færeyskir þjóðdansar
dansaðir, sem og línudansinn sívinsæli. Síldar-
söltun verður við SUdarminjasafnið undir
harmoníkuleik.
Annað kvöld er hápunktur hátiðarinnar en
þá troða upp listamenn viðs vegar að: íslenskir,
samískir, færeyskir, og inúítinn frá Kanada ætl-
ar að troða upp. Kvæðamannafélagið Iðunn ætl-
ar að kveða og Harmoníkusveit Siglufjarðar
leikur gömlu dansana. íslendingum verður og
kennt að dansa færeyskan dans.“
Börn læra að kveða
Sannkölluð karnivalstemning verður á
sunnudaginn er götuleikhús frá ísafirði geysist
um bæinn og ýmsar hljómsveitir koma fram á
Ráðhústorginu. Þjóðlagamessa verður einnig í
Sigluljarðarkirkju.
Gunnsteinn segir að stemningin hafi verið
frábær aUa hátíðina.
„Hér lýsir ánægjan af hverjum rnanni," segir
hann. „Siglfirðingar er sjálfir manna mest hissa
á því hvað hátíðin er vel sótt. Það streymir fólk
í bæinn og fjörið er allsráðandi. Fólkið sem tek-
ur þátt í námskeiðunum kemur meö bömin sín
með sér og þau eru líka að læra að kveða, dansa
og syngja þjóðlega tónlist. Það má með sanni
segja að á þjóðlagahátíðinni blandist fróðleikur
og skemmtun á eftirminnUegan hátt.“
Gunnsteinn er fæddur á Siglufiröi og segist
bera tilfinningar tU staðarins þar sem hann
Gunnsteinn Ólafsson tónlistarmaður
Hann hefur veg og vanda af hátíöinni enda hefur
hann bæði sterkar taugar til Siglufjaröar og ís-
lenskra þjóölaga.
dvaldi þar á sumrin sem ungur drengur.
„Ég er ekki sá eini sem hefur látið það fara í
taugamar á sér hversu lítU rækt er lögð við ís-
lensku þjóðlögin," segir hann. „Ég stakk upp á
því við bæjaryfirvöld að þeir tækju þennan
menningararf upp á sína arma vegna þess að
séra Bjarni Þorsteinsson, sem safnaði þjóðlög-
unum, bjó einmitt hér á Siglufirði. Þetta væri
sóknarfæri fyrir bæjarfélagið og gott tromp sem
þeir hefðu tU þess að laða að ferðamenn." Ég er
að vonast tU þess að við sýnum fram á að þessi
hátið eigi rétt á sér og fái menn tU að samein-
ast um að viðhalda hinum ómetanlega menn-
ingararfi og koma saman og stunda tónlist."
Hvemig hefur viðrað á ykkur?
„Það hefur verið mjög gott veður og Siglu-
fjörður skartað sínu fegursta þangað tU í gær
þegar fór að rigna lítillega. Gárungamir tengdu
það inúíska trommudansaranum því um leið og
hann fór að sýna trommudansinn fór að rigna.
Þeir sem horfðu á sögðu að þetta hefði ekki ver-
ið neinn smádans heldur beinlínis regndans hjá
karlinum. En við vonum að rætist úr i dag,“
segir Gunnsteinn Ólafsson, kampakátur á Þjóð-
lagahátíðinni á Siglufirði.
Styrkir Snorra
Sturlusonar
í tUefni af 750. ártið
Snorra Sturlusonar 23.
september 1991 ákvað
ríkisstjóm íslands að
efna tU styrkja sem
kenndir yrðu við nafn
hans. Samkvæmt regl-
um um styrkina skulu
þeir árlega boðnir er-
lendum rithöfundum,
þýðendum og fræði-
mönnum á sviðum
mannvísinda til að
dveljast á íslandi í því skyni að kynnast
sem best íslenskri tungu, menningu og
mannlífi. Styrkirnir skulu veittir í þrjá
mánuði hið minnsta og miðast við greiðslu
á ferðakostnaði styrkþega og dvalarkostn-
aði innanlands. Af tveimur jafnhæfum um-
sækjendum skal að jafnaði sá hljóta styrk
sem er frá Austur- og Suður-Evrópu, Asíu,
Afríku, Rómönsku Ameríku eða Eyjaálfu.
Á þessu ári eru styrkþegarnir þrír og
dveljast þeir nú allir hér á landi. Þeir eru:
Lin Hua, þýðandi frá Peking, sem vinnur að
því að þýða íslenskar fornbókmenntir á kín-
versku. Christos Chrissopoulos, rithöfund-
ur frá Aþenu, sem vinnur að bók um ísland
á okkar dögum. Catalin Avramescu, heim-
spekingur frá Búkarest, sem er að rannsaka
hugmyndir um stjórnmálaheimspeki í frá-
sögnum um ísland frá sautjándu öld og
fram á þá nítjándu.
Stofnun Sigurðar Nordals hefur nú aug-
lýst Styrki Snorra Sturlusonar fyrir 2001
lausa til umsóknar. Umsóknarfrestur er til
1. nóvember nk.
Risakór frá
Bologna í Skálholti
Kór og hljómsveit Háskól-
ans í Bologna á Ítalíu, alls
um eitt hundrað manns,
eru nú í heimsókn á
landi. Það er Háskólakór-
inn sem hefur veg og
vanda af heimsókn ítalanna
samstarfi við stofnun Dante Alighieri á ís-
landi. Kórinn var gestgjafi Háskólakórsins
á mikilli hátíð sem haldin var í Bologna í
maí sl. Háskólakórum frá öllu menningar-
borgunum var boðin þátttaka í hátíðinni og
lauk henni á því að allir kórarnir sungu
sálumessu Verdis ásamt itölskum einsöngv-
urrnn og skólahljómsveit frá Heidelberg í
Þýskalandi. Haldnir verða tvennir tónleik-
ar hér á landi. Þeir fyrri verða í Skálholts-
kirkju á morgun kl. 15.30 og eru hluti af
Skálholtshátíð. Seinni tónleikamir verða í
Langholtskirkju þriðjudaginn 25. júlí og
hefjast kl. 20.
Stærsta verkið á efnisskránni er
Requiem eftir Maurice Duruílé en meðal
annarra verka má nefna óbókonsert eftir
Mozart, Siegfried-Idyll eftir Wagner og Sin-
fonia di Bologna eftir Rossini. Stjórnendur
eru David Winton og Barbara Manfredini.
Eins og steinn
sem hafið fágar
Kiljuklúbbur Máls og
menningar sendir um
þessar mundir frá sér
bókina Eins og steinn sem
hafið fágar eftir Guðberg
Bergsson. Bókin var eins
og flestum er í fersku
minni, tilnefnd til Bók-
menntaverðlauna Norður-
landaráðs í fyrra og fyrri
bók skáldævisögunnar,
Faðir og móðir og dulmagn bernskunnar
hreppti íslensku bókmenntaverðlaunin árið
1997.
Titill bókarinnar er lagður í murm fóður
Guðbergs eftir fæðingu þess síðamefnda.
Þar sat hann og hlýjaði sér við kolaeldavél
þegar ljósmóðirin kom að honum og sagði
hvumsa:
Þú situr bara hér á nœrbuxunum og
þurrkar þér viö eldinn.
Ég lenti í svolitlu volki, sagöi hann.
Og segir ekkert um barniö, bœtti hún viö.
Hvað er aö segja um þaö? spuröi hann og
bœtti vió: Öll nýfœdd börn eru eins.
Að þú skulir segja þetta nýoröinn faöir!
sagöi Ijósmóðirin.
Nú var amma komin á vettvang og spuröi:
Hvemig er barniö?
Eins og steinn sem hafió fágar, svaraöi
faöir minn.
Amma varö orólaus yfir svo óskiljanlegu
tali.
Uss, sagói hún og fór undan í flœmingi.
Bls. 405.