Dagblaðið Vísir - DV - 21.07.2000, Blaðsíða 15

14
+
19
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjórnarformaöur og útgáfustjórí: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjórí og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Bjðrn Kárason
Aöstoöarrítstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiósla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - ABrar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: HeimasíBa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiölunar: http://www.vlsir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjóimiölun hf.
Filmu- og plötugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverö 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Útrás og innrás
Útrás íslenskra íjármálafyrirtækja á erlenda mark-
aði heldur áfram. Nú hefur Landsbankinn keypt 70%
hlut í breskum íjárfestingarbanka, The Heritable and
General Investment Bank Ltd, með skiptum á hluta-
bréfum við erlendan banka. Þetta er annar bankinn
sem íslendingar kaupa á skömmum tíma en áður hafði
FBA, sem hefur sameinast íslandsbanka, keypt bresk-
an banka. Þá hefur Kaupþing haslað sér völl á alþjóð-
legum fjármálamörkuðum og verið í fararbroddi í út-
rásinni.
Það hefur verið gleðilegt að fylgjast með þróun ís-
lenska Qármálamarkaðarins undanfarin ár - þar hafa
verið stigin stór skref til framfara eftir að frjálsræði
var aukið. Sérstaklega er ánægjulegt að sjá hve sjálfs-
traust þeirra sem vinna á markaði íjármála hefur auk-
ist smátt og smátt en ekki eru mörg ár síðan heimótt-
arbragurinn var þar ráðandi.
Kaup Landsbankans á breska fjárfestingarbankan-
um kunna að skipta bankann töluverðu á komandi
árum. Hlutabréfamarkaðurinn virðist að minnsta
kosti hafa tröllatrú á fjárfestingunni en sama dag og
tilkynnt var um kaupin hækkaði gengi hlutabréfa
Landsbankans um 5,9%. Að hluta kann skýringin að
vera sú að möguleg arðsemi bankans eykst með yfir-
töku á hinum breska banka og að hluta til vegna þess
að samkeppnishæfni Landsbankans verður meiri eftir
því sem eignarhlutur ríkisins minnkar.
Mestu skiptir hins vegar fyrir Landsbankann og ís-
lenskt ijármálalíf að í fyrsta skipti hefur stór erlendin-
banki ákveðið að festa íjármuni í hlutabréfum íslensks
banka. Kaup First Union National Bank, sem er meðal
stærstu banka í Bandaríkjunum, á 4% hlut í Lands-
bankanum sýnir að tiltrú og athygli erlendra íjárfesta
á íslandi er að aukast. Vonandi eru þessi kaup aðeins
upphafið að skipulegri innrás erlendra aðila inn á flest
svið íslensks atvinnulífs. Mikilvægt er að stjórnvöld
standi ekki í veginum og reisi virki til að verjast inn-
rásinni eins og gert hefur verið.
Fjárfesting erlendra aðila í íslensku Qármálalífi opn-
ar nýjar leiðir og gerir aðrar greiðfærari í sókn íslend-
inga á erlenda markaði. Auk þess ættu að skapast for-
sendur fyrir því að flæði upplýsinga og þekkingar um
starfsemi fjármálamarkaða verði meira og betra en
áður. En þótt íslendingar þurfi að sækja margt til er-
lendra aðila þegar kemur að þekkingu og reynslu hafa
þeir einnig margt fram að færa. Þannig geta íslenskir
bankar til dæmis kennt bandarískum bönkum ýmis-
legt á sviði greiðslumiðlunar en greiðslumiðlun í
Bandaríkjunum er langt frá því að vera eins þróuð og
hér á landi.
Stjórnvöld hafa því miður verið tvístígandi í stefnu
sinni um framtíð ríkisbankanna, Búnaðarbankans og
Landsbankans. Mikilvægt er að tekið sé af skarið og
einkavæðingu bankanna sé haldið áfram. Fjárfesting
erlendra aðila skapar ný tækifæri í þeim efnum auk
þess sem öll skynsamleg rök benda til þess að nauðsyn-
legt sé að hraða einkavæðingunni. Umfangsmikil
einkavæðing er skynsamleg við núverandi aðstæður í
efnahagsmálum og er í raun furðulegt hve stjórnvöld
eru róleg í þeim efnum. Þá er einnig ljóst að eignar-
hald ríkisins á stórum hluta fjármálamarkaðarins
dregur úr krafti og sveigjanleika fyrirtækja.
Óli Björn Kárason
__________________________________________FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 2000_FÖSTUDAGUR 21. JÚLÍ 2000
DV
Skoðun
Tileinkun og aftur tileinkun
Þorsteinn
Hákonarson
framkvæmdastjóri
Þegar í ljós kemur
að sautján ára öku-
menn eru með sjö-
falda óhappatíðni á
viö meðaltalið þá
draga menn þá
ályktun að hækka
eigi prófaldur. Þessi
ályktun er of mikil
einföldun. Það er
vegna þess að átján
ára ökumenn hafa
fjórfalda óhappa-
tíðni á við meðal-
talið, eftir árs til- ___________
einkun við akstur.
Án árs tileinkunar við akstur þá er
eins líklegt að sú óhappatíðni yrði í
reynd líka sjöföld á við meðaltalið.
Viðfangsefnið er því að láta unga
fólkið öðlast aksturstileinkun án
þess að valda óhöppum og slysum.
Það er því verk að vinna.
Hermir
í grunnskóla þarf akstursherma
til þess að koma fram tileinkun. Það
þarf próf úr slíkum hermi. Til þess
að geta yfirleitt fengið ökuleyfi
sautján ára, þá þarf að standast slík
próf. Tryggingafélögin komi sér upp
aksturshermum
til þess að meta
iðgjald hjá ung-
um ökumönn-
um. Ökukennsla
hefjist strax að
loknum grunn-
skóla og verði að
lágmarki sextíu
akstursstundir.
Æflngaakstur
verði leyföur
strax eftir
grunnskóla, með
. foreldri eða
skyldmennum.
Lögreglan fylgist
með hemlunar-
skilyrðum eins og
gert er á flugvöll-
um og tilkynni í
öllum útvarps-
stöðvum ef þau
verða slæm og
verða þá takmark-
anir á æfinga-
akstri. Sá sem tek-
ur að sér tilsjón
með æfingaakstri,
hann tilkynni á
Netinu daglega um
Vidfangsefnið er því að láta unga fólkið öðlast aksturstileinkun án þess að
valda óhöppum og slysum. Það er því verk að vinna.
tíma í æfingaakstri og
sá tími verði minnst
hundrað stundir áður
en unglingur fær að
taka ökupróf. Valdi ung-
menni óhappi, þá skal
endurtaka ökunám.
Ungmenni leggi fram
hundrað þúsund krónur
eða bankaábyrgð fyrir
þeim, sem tryggingafé-
lag tekur, ef ungmennið
veldur óhappi.
Leikur
Æfingabrautir og
leiga á ökutækjum á
þær brautir verði settar
upp. Á þeim brautum
leyfist akstursleikir og
tileinkun fæmi í þeim.
Þetta sé gert til að að-
skilja í hugarfari akstur
sem leik og akstur sem
ferðamáta. Og allt er
þetta dýrt. En ódýrara
en að láta ungmenni
-læra af slysum, eins og
mál eru nú í reynd
framkvæmd.
Þorsteinn Hákonarson
Uppspretta velferðar
„Ég fer ekki mikið í kirkju en þeg-
ar ég var á Indlandi rann það upp
fyrir mér að ég er kristinn." Eitt-
hvað á þessa leið hljóðuðu orðin sem
maður nokkur sagði við mig er við
ræddum lífið og tilveruna út frá trú
og lífsgildum og bárum saman ís-
lenskt samfélag og indverskt og trú-
arhefðimar sem mótað hafa þessi
samfélög. Ég hafði orð á því við hann
að ég teldi íslensku þjóðina allt það
því 100% kristna enda þótt sumir ís-
lendingar tilheyri engri kirkjudeild
og jafnvel engu trúfélagi. Þetta var
fyrir Kristnitökuhátíð. Og enn held
ég þessu fram enda þótt þjóðin hafi
sniðgengið dagskrána á Þingvöllum.
Svo djúpt ná áhrif hins kristna vitn-
isburðar í þjóðarsálinni að enginn
sem fóstraður er í íslensku samfélagi
kemst undan þeim í raun.
Kristni og karma
Það sem einkennir íslenskt samfé-
lag er m.a. kristin sýn á manninn
sem kemur fram í afstöðunni til ná-
ungans. Við höfum lengi státað okk-
ur af nánast stéttlausu samfélagi og
rikri samhjálp. Heilbrigðiskerfiö er
talið eitt það besta í heimi þrátt fyr-
ir stöðuga verki sem hrjá
það. Tryggingakerfið er víð-
tækt og samkenndin sterk.
Og svo var sagt frá því í
fréttum að óvíða í heimin-
um væri betra að búa en á
íslandi. Hvað veldur? Ég er
þeirrar skoðunar að kristin
trú valdi þar mestu. Þegar
kristnitakan átti sér stað á
Þingvöllum árið 999 eða
1000 var stigið mikilvægt
skref á sviði mannréttinda.
Því til sönnunar má t.d.
benda á að börn á íslandi
fengu þar með sjálfstæðan tilveru-
rétt. í heiðnum sið voru þau alfarið
á valdi föður síns sem gat ákveðið
hvort þau fengju að lifa eður ei.
Kristin trú boðar hins vegar helgi
mannlegs lífs og tilverurétt allra
maríná, ungra sem aldinna. Þetta
hefur ekki ávallt verið haldið í
heiðri. Hundruð bama em „borin
út“ á ári hverju hér á landi með að-
ferð fóstureyðinga. Við þekkjum líka
dæmi þess í sögu liðinnar aldar í
Evrópu að öldruðum var hjálpað aö
deyja og fatlaðir voru teknir af lífi,
sömuleiðis hommar og lesbíur. Á
Indlandi eru milljónir bama hneppt-
ar í þrældóm og lágstéttimar kúgað-
ar í nafni trúar sem byggir á karma-
lögmálinu sem mér þykir vond kenn-
ing. Karma er bæði blekking og böl.
Breyskleiki mannsins
Stundum ber á ofurbjartsýni á
getu mannsins til að leysa öll vand-
mál. Mannkynið er talið hafa
þroskast á liðnum árþúsundum eða
öldum. En erum við komin
lengra en fólk fyrr á öldum?
Höfum við þroskast sið-
ferðilega? Tækni hefur
fleygt fram en maöurinn er
samur við sig, syndugur og
breyskur. Orðið synd í Nýja
testamentinu er komið úr
grísku og þar merkir það að
missa marks, geiga. Þannig
er ástand okkar mannanna.
Líf okkar geigar. Það nær
ekki að vera eins og því er
ætlað að vera. En fyrir áhrif
kirkju og kristni er það þó
ekki verra en raun ber vitni. Enda
þótt ég nefríi hér til sögunnar kirkju
og kristni eru góð öfl að verki innan
allra trúarbragða og allra manna því
við erum öll sömu ættar. Samt er það
nú svo að kristin trú hefur í sér fólg-
inn meiri baráttuvilja fyrir betri
kjörum fólks en önnur hugmynda-
kerfi sem þekkt eru. Og kristin trú
hefur áhrif víða. I raun má halda því
fram að flest samfélög veraldar hafi
tileinkað sér ýmislegt úr trúararfi
kristninnar án þess að þar sé ríkj-
andi kristin trú. Þar hafa Sameinuðu
þjóðimar t.d. verið mikilvirkar í út-
breiðslu manngOdis og mannréttinda
í anda kristinnar trúar. Samkvæmt
frétt sem áður var vitnað til er best
að búa á Norðurlöndunum þegar tek-
ið er tillit til lífsgæða og mannrétt-
inda. Ætli það sé tilviljun að lífsgæði
eru best í þeim löndum sem mótuð
eru af kristinni trú og einkum þeim
sem mótuð eru af lúterskri trúarhefð
og guðfræði?
Öm Bárður Jónsson
„Og svo var sagt frá því ífréttum að óvíða í heiminum
vœri betra að búa en á íslandi. Hvað veldur? Ég er
þeirrar skoðunar að kristin trú valdi þar mestu. “
Örn Bárður
Jónsson
prestur
Meö og á móti
á ÓL 2000?
Samræmi milli íþróttagreina
„B-lágmörkum
FINA/IOC er ætl-
að að stýra að-
gengi að íþrótta-
keppni leikanna
og auk þess er þjóðum sem
ekki eiga íþróttamenn sem
ná B-lágmörkum heimilt að
tilnefna íþróttamenn til þátt-
töku.
A-lágmörkum er hins veg-
ar ætlað að takmarka fjölda
keppenda frá einstökum þjóð-
um og eru því nokkuð mikið strang-
ari. B-lágmörkin hafa verið hert
nokkuö mikið frá síðustu leikum og
þannig er þröskuldurinn hærri nú
en áður. Það er mikilvægt að hafa
saiiuæmi milli íþróttagreina
og jafnræði milli íþrótta-
manna innan sama lands.
Þar sem FRÍ miðar t.d. við
B-lágmörk og aðrir íþrótta-
menn eru valdir til að keppa
i Sydney út frá mismunandi
viðmiðunum þá er eðlilegt að
sundmenn sitji við sama
borð.
íslenskir sundmenn hafa
auk þess skilað frábærum ár-
angri og íslandsmetum und-
anfarið og eru fleiri á afreksbraut nú
en áður og það þarf aö viðurkenna
með sýnilegum hætti."
Benedikt
Siguróarson
formaóur SSÍ
Röng skilaboð til sundmanna
Landsliðsnefed
SSÍ setti fram til-
lögur að lágmörk-
um fyrir mestu
keppni veraldar,
Ólympíuleikana árið 2000,
sem voru samþykkt af SSÍ /
ÍSÍ. Þessi lágmörk eru reikn-
uð út frá árangri síðustu leika
og annarra stórmóta.
Árangurinn gefur sundfólki
færi á að keppa við breiðan
hóp keppenda og vera um
miðjan keppnishóp leikanna
eða ofar. Þessum lágmörkum hefur
sundfólkið verið að vinna að. Gífur-
legar framfarir hafa orðiö og íslands-
metin falla í bunkum, þar sem sund-
fólkið sýnir okkur að þetta
eru ekki óyfirstíganleg lág-
mörk. Að breyta síðan kröfun-
um á síðustu stundu af því að
takmarkinu er ekki náð geng-
ur ekki og gefur röng skilaboð
til annarra sundmanna. Sund-
fólk vinnur að því alla sína
sundævi að setja sér takmörk
um að ná lágmörkum fyrir
þátttöku á sundmótum, kom-
ast í landslið og keppa á al-
þjóðamótum og víðar. Með
því að breyta lágmörkunum á
síðustu stundu er verið að gera lítið
úr allri þeirri vinnu sem sundfólkið
er tilbúið að leggja á sig til að ná sett-
um markmiðum sínum.

r •m

F rÍf IS +

1 rÆ
Hafþór B.
Guömundsson
fyrrverandi iands-
liösnefndarmaöur
SSÍ
Dellur hafa rislð um þaö Innan SSÍ hvort rétt hafi verið að láta B-lágmörk gilda á ÓL 2000
Ummælí
Mikilvægt innlegg
„Þótt málstaður
Heimdellinga mæti
oft á tíðum harðri
andstöðu er það sjón-
armið, að gera notk-
un vímuefría ekki að
saknæmu athæfi,
mikilvægt innlegg í
umræðuna. HeimdeningEu- vita líka
að þessu sjónarmiði fylgir ábyrgð og
bera hana þrátt fyrir oft á tíðum
óvægna gagnrýni frá andstæðingum.
Þetta finnst ungum Framsóknar-
mönnum ástæða til að harma.“
Björgvin Guömundsson ritstjóri é
frelsi.is 20. júlí.
Vinnubrögð þjóð-
kirkjunnar
„Við erum vanir
svona vinnubrögðum
af hálfu þjóðkirkjunn-
ar. En okkur finnst
fyrirhuguð athöfn
furðuleg í ljósi þess
sem stendur í stjóm-
arskránni... Fyrir því
er engin vissa að Þorgeir hafi gert
þetta, en ef gengið er út frá því að
það hafi hann gert þá er þess að geta
að þama hafi hann verið að blóta
foss...“
Jörmundur Ingi Hansen, allsherjargoöi
Ásatrúarfélagsins, í Degi 19. júlí.
Erfiðir kjarasamningar
í vændum?
„Það er óraunhæft að gera ráð
fyrir að launafólk sætti sig tO lengd-
ar við að verðlag hækki meira en
kjarasamningsbundin laun. Þetta á
sérstaklega við núna, þegar umsvif
era í þjóðfélaginu og eftirspum eftir
vinnuafli mikil. Því má gera ráð fyr-
ir að kjarasamningar ríkisins og op-
inberra starfsmanna verði erfiðir
næsta vetur.“
Edda Rös Karlsdóttir, hagfræöingur hjá
Búnaöarbankanum, í Viöskiptablaöinu
19.-25. júlí.
Fleiri stúdentaíbúðir
„Mikilvægt er að
sveitarfélög komi að
uppbyggingu húsnæð-
is fyrir stúdenta enda
hlýtur það einnig að
vera á ábyrgð þeirra
að aðgangur að námi
sé greiður. FS hefur
um nokkurt skeið fengið bygginga-
styrk frá Reykjavíkurborg en styrk-
beiðnir fyrir síðustu tvö ár hafa ekki
verið afgreiddar. Það er eindregin von
mín að Reykjavíkurborg veiti um-
rædda byggingastyrki enda er það hag-
ur borgarinnar að áfram rísi blómleg
byggð ungs fólks við háskólann."
Eiríkur Jónsson, formaöur stúdenta-
ráös, í Morgunblaöinu 20. júlf.
Kosningar nálgast
George „W“ Bush, for-
setaframbjóðandi repúblik-
ana í Bandaríkjunum, er í
framboði aðeins af einni
ástæðu, hann er sonur föð-
ur síns. í kjölfar Mókíku-
mála, Starrskýrslu og ann-
ars sem hefur dunið á Bill
Clinton eru repúblikanar
sannfærðir um að nafnið
eitt dragi að þá kjósendur
sem vilja geta borið virð-
ingu fyrir forseta sínum.
Þeir ganga að því sem
gefríu að allir fyrirlíti
Clinton eins og þeir sjálfir. Ofan á
þetta bætist það ótrúlega hatur á
Clinton sem sumir innan flokksins,
einkum Kristilega bandalagið og
öfgasinnar til hægri, hafa á Clinton-
hjónunum persónulega og birtist
meðal annars í dómhaldi þingsins í
kjölfar skýrslu Starrs saksókn-
ara. Repúblikanar leituðu til
fortíðar og sameinuðust um að
gera son Georges Bush að
merkisbera sínum. En óvíst
er að Bush yngri, sem
venjulega er aðeins kallað-
ur W eða Dubya, rísi undir
nafni. Sú skoðun er út-
breidd að hann skorti
flesta þá eiginleika sem
forseti þarf að hafa,
einkum reynslu og ekki
síður skilning á erlend-
um málefiium. Hann
þykir heldur grunnhygg-
inn og óþarflega sjálfum-
glaður. Engu að síður er
hann nú með naumt for-
skot i skoðanakönunum á
A1 Gore þótt bilið hafi farið
stöðugt mrímkandi síðustu vikur.
Flokksþing
Um næstu mánaðamót verður
Bush opinberlega útnefndur á
flokksþinginu í Fíladelfiu, og
verður ljóst hvert varaforsetaefríið
verður. Svo er sagt að varaforseta-
efni hjálpi aldrei frambjóðanda en
geti skaðað hann, eins og Dan Qu-
ayle hjá Bush eldri. Eitt er það
sem gæti ráðið úrslitum þeg-
ar til kosninga kemur.
Það eru fóstur-
eyðingar. Þær era
gífurlegt hitamál,
Gunnar
Eyþórsson
blaöamaöur
bjóðanda sem er hlynntur
fóstureyðingum. Ef hann
gerir það mun hann missa
atkvæði meðal hinna öfga-
fyllstu sem væntanlega
mundu sitja heima en aftur
á móti gæti hann aflað sér
fylgis meðal óháðra kjós-
enda sem munu ráða úrslit-
um í kosningunum, eins og
ævinlega. Við þetta bætist
að næsti forseti Bandaríkj-
anna mun þurfa að útnefha
tvo til þrjá nýja hæstarétt-
—ardómara. Ef nýr meiri-
hluti myndast í hæstarétti gæti hæg-
lega svo farið að rétturinn ógilti
dóminn
einkum meðal
Kristilegra
íhaldsmanna sem
vilja banna þær
alveg, Bush þ. á
m. Nú er þess beð-
ið hvort hann
þori að ganga í
berhögg við flokk-
inn og velja fram-
frá 1973 um rétt kvenna til fóstur-
eyðinga og bannaði þær á ný.
Hæstiréttur
Einmitt þetta er ástæðan fyrir þvi
að A1 Gore hefur yfirgnæfandi
meira fylgi meðal kvenna. Hæsti-
réttur túlkar stjómarskrána og er
mikilvægasta valdastofnun ríkisins
ásamt þinginu og forsetaembættinu.
Núverandi meirihluti er skipaður
mönnum sem Nixon, Reagan og
Bush völdu. Það skiptir höfuðmáli
hverjir veljast í þau sæti sem fyrir-
sjáanlega losna á næstu 3 til 5 árum.
Þar er fóstureyðingamálið í bak-
granni. Nú eru 4 dómarar af 9
hlynntir banni við fóstureyðingum,
5 andvígir. Bush forðast eins og heit-
an eldinn að tala um fóstureyðingar
en A1 Gore vill halda þeim í
brennipunkti. Ef kosninga-
baráttan fer að snúast
um þetta mál mun Bush
fyrirsjáanlega tapa og
því er mikilvægt
hvem hann velur
sem varaforseta.
Bush og hans menn
treysta einnig á það
að almenningur sé
orðinn svo leiður á
Clinton að leiðinn
bitni á A1 Gore í
kosningunum. En
það kann að vera
óskhyggja. Góðærið
í Bandaríkjunum
hefur verið slíkt und-
ir stjóm Clintons aö
óvist er hvort fólk vilji
nýjan og óreyndan
mann. Það sem raunveru-
lega mun ráða úrslitum er
kjörsókn sem hefur verið
um 50% undanfarið. Nú era
kjósendur áhugalausari um for-
setakjör en dæmi eru um áður, af
skoðanakönnunum að dæma.
Góð kjörsókn hjálpar
demókrötum, dræm
kjörsókn er
repúblikönum
hag því þeir
í
eru yfirleitt
harðari flokks-
menn. Úrslit-
um ræður
hverjir fá
óháða kjósend-
ur á sitt band.
Sem stendur
hallast þeir að
„Hann (Bush) þykir heldur grunnhygginn og óþarflega ^ eruk°em
sjálfumglaður. Engu að síður er hann nú með naumt for- fyrr en 7. nóv-
skot í skoðanakönunum á Al Gore þótt bilið hafi farið ember Gunnar
stöðugt minnkandi síðustu vikur. “ Eyþórsson
t