Dagblaðið Vísir - DV - 24.07.2000, Blaðsíða 24

40
MÁNUDAGUR 24. JÚLÍ 2000
Tilvera
Bruce Willis
Matthew Perry
Kirkjugarðar:
Lifandi starf
- segir Guðmundur Rafn, umsjónarmaður kirkjugarða á íslandi
Guðmundur Rafn Sigurösson, umsjónarmaöur kirkjugarða
Það kann að hljóma mótsagnakennt en þetta er mjög lifandi starf.
Guðmundur Rafn Sigurðsson er
menntaður landslagsarkitekt en frá
1992 hefur hann starfað sem fram-
kvæmdastjóri skipulagsnefndar
kirkjugarða á íslandi. Starfslýsing
Guðmundar er fjölbreytt og segir
þar m.a. að hann skuli vera sérfróð-
ur um gerð og skipulag kirkjugarða
og sjá um eftirlit á þeim. Hann á að
láta gera uppdrætti og legstaðaskrá,
skipuleggja stækkun garða og sjá
um verkáætlanir vegna fram-
kvæmda, s.s. gerð sáluhliða, hönn-
un, uppsetningu minnismerkja og
leiðbeininga. Guðmundur á einnig
að leggja mat á umsóknir um styrk-
veitingar úr kirkjugarðssjóði og
gæta þess að fjármunum sjóðsins sé
vel varið.
Verðum að fara varlega
„Starf mitt felst að miklu leyti í
því að vera tengiliður miili kirkju-
garðsstjómar, hönnuða og verktaka.
Vinnan við kirkjugarðana er oft og
tíðum sérhæfð, það þarf t.d. að hlaða
veggi og smíða sáluhlið eftir gömlum
teikningum.
Það er stefnan hjá okkur að við-
halda görðunum sem mest í sinni
upprunalegu mynd. En garðarnir
eru sífelt á hreyfmgu þannig að það
þarf að gera þá upp á nokkurra ára-
tuga fresti. Undanfarin ár hefur víða
verið gripið til þess ráðs að slétta
kirkjugarða til að auðvelda hirðingu
þeirra. Þetta getur sums staðar
reynst nauðsynlegt ef garðamir em
fullir af snarrót og ekki mótar vel
fyrir leiðum en þetta verður að meta
í hverju tilfelli fyrir sig. Það verður
aö fara varlega í sléttun kirkjugarða
sem umlykja gamlar kirkjur því
erfitt getur reynst að skapa aftur það
samspil kirkju og umhverfis sem
tapast þegar kirkjugarður er sléttað-
ur. Þetta á sérstaklega við þegar
garðamir innihalda regluleg og fal-
lega upphlaðin leiði, oft má auðvelda
umhirðu gamalla garða með þvi að
fylla upp djúpa skorninga sem mynd-
ast þegar kistur falla saman.
Kirkjugarðamir eiga að halda sér
þannig að þeir missi ekki sérkenni
sín. Garðamir eru friðlýstir því að í
þeim er oft að finna gamlar tóftir eða
minnismerki.
Við eram nýbyrjaðir á því að
merkja gamla garða og setja upplýs-
ingaskilti. Kirkjugarðar eru oft á
sögufrægum stöðum þó að þeir séu
utan aifaraleiðar. Það er alltaf að
aukast að ferðafólk heimsæki þessa
staði og til að gera þá áhugaverða
verður fólk að hafa aðgang að upp-
lýsingum. Skiltin hafa að geyma
ýmsar grunnupplýsingar eins og
hvenær staðarins er fyrst getið og
hvenær viðkomandi kirkja var lögð
af. Á einstaka stöðum er til legstaða-
skrá fyrir garðinn og verður hún sett
á skiltið."
Fólk jaröaö víða
„í dag er jarðsett í um 300 kirkju-
görðum en auk þess sjáum við um
talsverðan fjölda niðurlagðra garða.
Við höfum ákveðnum skyldum að
gegna gagnvart þessum görðum,
þeir hafa að geyma mikla sögu og
fólk hefur sterkar taugar til þeirra
jafnvel þó að það sé flutt burt og
staðurinn farin í eyði. Garðamir
eru hluti af menningunni og góð
heimild um lífið í landinu, það má
lesa ýmislegt um sögu staðanna út
frá þeim, t.d. segir fjöldi leið til um
flölda íbúa á staðnum fyrr á tímum.
í ár voru veittir um fimmtíu
styrkir til lagfæringar á kirkjugörð-
um víðs vegar um landið og það fer
mikill timi í að fylgjast með þessum
framkvæmdum. Ég heimsæki að
jafnaði um hundrað kirkjugarða á
hverju ári og held að það séu ekki
nema þrír eða fjórir garðar á land-
inu sem ég hef ekki komið i. Það er
ótrúlegt hvað fólk hefur verið jarð-
að víða en sérstæðasti grafreiturinn
sem ég hef komið í er uppi á Hjör-
leifshöfða. Ég barðist þangað í tíu
vindstigum og stóð varla í fætumar
þegar upp var komið, það er mjög
fallegt uppi á höfðanum en ég hef oft
furðað mig á því hvort ekki hafi
Minnisvaröi um gamla kirkjugarðinn
á Sæbóli.
verið erfitt að koma líkinu upp á
hann.“
ísköld hönd
Það kann að hljóma mótsagna-
kennt en þetta er mjög lifandi starf.
Á ferðum míntun um landið kynnist
ég mörgu fólki og heyri margar
skemmtilegar sögur. Ég reyni að
gefa mér góðan tíma á hverjum stað
og tel það reyndar nauðsynlegt til
að ná sambandi við heimamenn,
annars er maður bara einhver
froskur að sunnan sem enginn tek-
ur mark á.
Sögumar sem maður heyrir eru
flestar gamlar en ég heyrði þó eina
nýlega um daginn. Hún er um
bónda sem ætlaði að slétta út gaml-
an kirkjugarð og gera hann að hluta
af túninu. Hann réð til sín menn til
að sjá um verkið. Nóttina áður en
átti að hefjast handa fékk bóndinn
engan svefnfrið því í hvert skipti
sem hann var að festa svefn fannst
honum eins og ísköld hönd gripi um
fótinn á sér. Bóndinn tók þessu sem
vísbendingu um að hann ætti að
láta garðinn vera og hætti við fram-
kvæmdir.
Ég hef svo sem sjálfur verið að
vinna i kirkjugörðum á öllum tím-
um sólarhringsins en hef ekki orðið
var við neitt sem kallast má yfir-
náttúrlegt. Ég brýni þó fyrir verk-
tökiun að þeir umgangist garðana
með virðingu. Fólk ber sterkar til-
fmningar til kirkjugarða og það er
stundum haft samband við mig ef
eitthvað fer úrskeiðis. Menn lita á
það sem ákveðna virðingu við þá
sem eru farnir að þessir staðir séu í
lagi og þeir eiga náttúrlega að vera
það.“ -Kip
Netsalan
ehf
Garðatorgi 3, 210 Garðabæ.
Sími: 565-6241, 863 0820, 893 7333 (Lúðvík).
Fax: 544-4211
Sýningarbílar á Staðnum. Opið: Mánudaga - Föstudaga10-18 • Laugardaga 10-16