Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.2000, Blaðsíða 13

13
MIÐVIKUDAGUR 2. ÁGÚST 2000
PV__________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir
Bókmenntir
Hefnd barnanna
Allt sem Vilborg Dagbjartsdótt-
ir skáld snertir á er smekklega
frá gengið og því á vel við að bók-
in sem gefin er út í tilefni sjötugs-
afmælis hennar skuli vera sá
fagri prentgripur sem hún er.
Þrjár sögur eftir Saki í þýðingu
Vilborgar er í litlu broti (14,5x14,5
sm), hlífðarkápan er hvít en á
hana er skorið ferhymt gat eins
og gluggi og út (inn) um hann sést
blár himinn með raunverulegum
og teiknuðum skýjum. Þetta er
merki um alúðarfullt nostur við
útlit bókarinnar en vísar líka til
þess að gluggar skipta máli i öll-
um sögunum.
130 ár eru liðin frá fæðingu
Saki en sögurnar í
þessu litla úrvali
gætu vel gerst í
samtímanum, svo
tímalausar eru
þær. Ein af ástæð-
um þess er eflaust
sú að þær flalla
allar um böm; af
einhverjum
ástæðum virð-
ist sálarlíf
bama vera samt við sig á '—--------- /
öllum öldum, hugmyndaflug þeirra,
illviðráðanleg forvitni og tilflnninganæmi, og af-
staða fullorðinna til þeirra reynist líka söm við sig
þó að kenningar um barnauppeldi kunni að breyt-
ast frá einu tímabili til annars. Saki missti móður
sína í frumbernsku og ólst upp hjá tveimur frænk-
um sínum og tvær af sögunum i bókinni benda til
þess að það hafi ekki verið sælustaður fyrir börn.
En börnin láta ekki kúga sig; með útsjónarsemi og
hugmyndaflugi - eða bænhita - ná þau fram
hefndum á fullorðna fólkinu, barnahefndum sem
verður ennþá merkilegra og lær-
dómsríkara en nokkur strandferð,
en til þess að komast inn í komp-
rma beitir Nikulás brögðum sem
sæma mundu sjálfum James Bond.
Konráð í sögunni „Sredni Vasht-
ar“ er alinn upp við nöturlegt ást-
leysi og fær útrás fyrir þörf sína
fyrir djúpar tilfinningar með því
að hugsa um dröfnótta hænu og til-
biðja marðardýr. Þegar frænka
tekur hænuna frá honum á ör-
vænting hans sér engin takmörk.
Þriðja sagan er „Opinn gluggi“ um
stúlkuna Veru sem býr til nýjan
veruleika alveg fyrirvaralaust ef
sá gamli er ekki nógu spennandi.
Full ástæða er fyrir hefnd drengj-
anna á kaldranalegum uppalend-
um en Vera virðist vera ástríðu-
lygari.
Fullorðið fólk fær slæma útreið
í þessum sögum. Það er nánasar-
legt, refsiglatt, trúgjamt og hug-
myndasnautt - fyrir nú utan hvað
dvmynde.ól. þaQ er hundleiðinlegt. Ekki má
það þó verða til þess að halda þess-
ari bók frá stálpuðum börnum.
Þau munu hafa nautn af sögunum.
Þýðing Vilborgar er unnin af
einstakri alúð; hvert orð er vandlega valið. Eina
efasemdin er um orðið „frettu“ yfir marðardýrið
hans Konráðs; það er rétt þýðing á „ferret“ en
bagalega lítið þekkt i íslensku og dregur úr spenn-
unni. Stíllinn er annars blátt áfram en kallar á
sterkar tilfinningar í látleysi sínu, alveg eins og
frumtextinn. Þessi litla bók er gimsteinn hvar sem
á hana er litið.
Silja Aðalsteinsdóttir
Saki: Þrjár sögur eftir Saki í þýöingu Vilborgar Dagbjarts-
dóttur. JPV forlag 2000
Vilborg Dagbjartsdóttir
Pýöing Vilborgar er unnin af einstakri alúð; hvert orð er vandlega valið, “
segir Silja Aðalsteinsdóttir í dómi sínum.
eru jafnsnilldarlega útfærðar og þær eru grimm-
úðugar, enda era bömin hans Saki bæði húmorist-
ar og anarkistar.
Fullorðiö fólk fær slæma útreið
Tvær sögurnar eru um drengi og sagðar frá
þeirra sjónarhóli - þó að Saki stilli sig ekki um að
gá í hugskot annarra persóna ef þörf krefur.
„Ruslakompan" segir frá Nikulási sem er refsað
fyrir matvendni með því að fá ekki að fara með
hinum börnunum í ferðalag. Einkaferðalag Niku-
lásar rnn hina læstu og forboðnu raslakompu
Tónlist
■
Engin helgislepja
Síðastliðinn laugardag frum-
flutti Caput-hópurinn undir
stjórn Gunnsteins Ólafssonar
svonefnda Skálholtsmessu eftir
Hróðmar Inga Sigurbjörnsson.
Tónleikamir voru að sjálfsögðu í
Skálholti og voru einsöngvarar
þau Marta G. Halldórsdóttir sópr-
an, Finnur Bjarnason tenór og
Benedikt Ingólfsson bassi.
Skálholtsmessa er í nokkrum
þáttum sem bera hefðbundin
nöfn latneska messutextans, með
fáeinum undantekningum. Til
dæmis er trúarjátningarsálmur
Marteins Lúthers hafður i stað
Nikeutrúarjátningarinnar og sem
Introitus er sungin „Ein fögur
söngvísa" en það er sálmur úr
safni Jóns Sigurðssonar. Messan
hófst einmitt á honum og minnti
tónlistin á eitt og annað sem
Messiaen hefur samið. Hendingar
sembals og flautu voru t.d. ekki
ósvipaðar fuglasöngnum í Kvar-
tett um endalok tímans og ein-
faldur hljómagangurinn undir
flúruðu yfirborðinu undirstrik-
uðu Messiaen-stemninguna enn
frekar. En tónlistin breytti um
svip í næsta kafla, Kyrie, sem var
eins konar keðjusöngur, afar fal-
legur og einlægur, og yfír Glori-
unni var skemmtilega fomeskju-
legur blær þar sem tónlistin
grundvallaðist á fjörlegum
danstakti.
Slagverk var áberandi víða í
messunni og er það rökrétt þegar
haft er í huga að bjöllur, trumbur
og síendurtekin hrynjandi eru
undirstaða trúarathafna margra
ólikra menningarsamfélaga. I
drungalegu Credóinu var slag-
verkið lamið hægt aftur og aftur
og var fyrirvaralaus endirinn sér-
lega áhrifarikur. Einnig var
danshrynjandin áberandi í fom-
fálegum Sanctus kaflanum, afar
vel heppnaðri tónsmíð.
Sterkur heildarsvipur
Messutónsmíðar eru stundum
óttalegar helgislepjur en því er ekki
svo farið um Skálholtsmessu Hróð-
mars Inga. Hvergi var neitt tilgerðar-
legt og var sterkur heildarsvipur á
verkinu. Síðustu tveir þættir
messunnar voru alveg eins og þeir
áttu að vera, sá næstsiðasti, Agnus
dei, var magnþrunginn og átakanleg-
ur en lokakaflinn, Beata nobis
gaudia, var yflrlætislaus, upphafmn
fögnuður. Þetta er eina lagið sem
ekki var samið af tónskáldinu heldur
er úr handriti frá árinu 1687 og var
útsetning Hróðmars Inga mjög vel
unnin.
Tónlistarflutningur Caput-hópsins
var glæsilegur undir öruggri stjóm
Gunnsteins Ólafssonar. Söngvararn-
ir stóðu sig einnig með miklum
ágætum, með þeirri undantekningu
að rödd Mörtu G. Halldórsdóttur
hljómaði oftar en ekki hvell og sker-
andi í ríkulegri endurómun kirkj-
unnar. Karlraddirnar komu mun
betur út, tenórrödd Finns Bjarnason-
ar var breiðari og mýkri en þegar
undirritaður heyrði hann siðast I Is-
lensku óperunni og Benedikt Ingólfs-
son er með glæsilega bassarödd sem
á eflaust eftir að vera áberandi í ís-
lensku tónlistarlífi í framtíðinni.
Voru þetta prýðisgóðir tónleikar og
er Hróðmari Inga hér með óskað til
hamingju með frábært tónverk.
Jónas Sen
Caput hópurinn
„Síðustu tveir þættir messunnar voru
alveg eins og þeir áttu að vera, sá
næstsíðasti, Agnus dei, var magn-
þrunginn og átakanlegur en lokakafl-
inn, Beata nobis gaudia, var yfirlætis-
laus, upphafinn fögnuður, “ segir Jónas
Sen m.a. um Skálholtsmessuna.
Baldur í nánd
Miðasala er
hafin á heims-
frumflutning-
inn á Baldri eft-
ir Jón Leifs
sem fer fram í
Laugardalshöll
18. ágúst. Bald-
ur verður, að
öðrum viðburð-
um ólöstuðuð-
um, listrænn hápunktur menning-
arborgarársins. Glæsilegt úrval
listamanna frá norrænu menning-
arborgunum standa að uppfærsl-
unni; fullskipuð Sinfóníuhljóm-
sveit íslands undir stjóm Leifs
Segerstams, dansarar úr Finnska
þjóðarballettinum og íslenski
dansflokkurinn, Schola Cantorum
og Loftur Erlingsson flytja þetta
magnþrungna verk sem var and-
svar Jóns Leifs við misnotkun
nasista á hinum norræna menn-
ingararfl.
Baldur er ballett sem birtist nú
á stærsta sviði sem sett hefur ver-
ið upp í Laugardalshöll í dansút-
færslu Jorma Uotinen, stjórnanda
Finnska þjóðarballettsins. Sviðs-
myndin er hönnuð af Kristinu
Bredal og er meðal annars sett
saman úr gríðarstórum ísfjöllum
og spúandi eldi. Uppfærslan er
stærsta samstarfsverkefni nor-
rænu menningarborganna,
Reykjavíkur, Bergen og Helsinki.
Árþúsundaljóð
Rósu B.
Sunnudaginn
6. ágúst mun
skáldkonan
Rósa B. Blön-
dals verða sér-
legur gestur í
„Sagnabrunni"
Sögusetursins á
Hvolsvelli. Þar
mun skáldkon-
an lesa úr “Ár-
þúsundaljóð-
um“ sínum sem voru frumflutt á
kristnihátíð á Þingvöllum 2. júlí
sl. og hafa nú verið gefm út á bók.
Auk þess að lesa úr ljóðaflokknum
mun skáldkonan árita bókina fyr-
ir þá sem vilja eignast þennan
merka ljóðabálk. „Sagnabrunnur"
Sögusetursins hefur það markmið
að efla og glæða áhuga Rangæinga
og annarra Sunnlendinga á góðum
bókmenntum. Það er við hæfi að
skáldkonan Rósa B. Blöndals sæki
Sögusetrið á Hvolsvelli heim. Hún
orti ung kvæðið „Eintal Hallgerð-
ar Höskuldsdóttur" þar sem hún
lætur Hallgerði rifja upp misjafna
ævi sína. Fyrir fáeinum árum
sendi Rósa síðan frá sér bókina
„Leyndar ástir í Njálu“ og nú er
væntanleg ný bók frá hennar
hendi um Brennu-Njáls sögu. Upp-
lestur Rósu B. Blöndals verður í
miðaldaskála Sögusetursins á
Hvolsvelli og hefst kl. 17. Aðgang-
ur er ókeypis og allir velkomnir.
Sönglög
í Stykkis-
hólmskirkju
Sigurður
Bragason
barítón og
Ólafur Elías-
son píanóleik-
ari verða með
tónleika í
Stykkishólms-
kirkju í kvöld
kl. 20.30. Á efn-
isskránni eru
íslensk og erlend sönglög.
Þeir félagar, Sigurður og ÓM-
ur, eru á leið í tónleikaferð í sept-
ember og október til Englands og
Bandaríkjanna og flytja þeir sömu
efnisskrá, m.a. í einleikssal
Carnegie Hall í New York.
Sigurður Bragason hefur hlotið
afbragðsdóma gagnrýnenda, jafnt
heima sem erlendis, fyrir túlkun
sína á sönglögum og ljóðaflokkum
sem hann hefur flutt, m.a. í hinum
þekktu tónleikasölum Beethoven
Haus í Bonn, Wigmore Hall í
Lundúnum og Royal Concertge-
bouw í Amsterdam.