Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.2000, Blaðsíða 11

LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 2000
11
I
Skoðun
Plástur í gufu
Það var ofsaveður og dallurinn
klifraði upp krappar öldurnar og skall
síðan fram af með þeirn afleiðingum
að karlarnir um borð tókust á loft og
urðu að grípa dauðahaldi í það næsta
sem fyrir var til að skella ekki í gólf-
ið með ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Á milli þess að skipið steypti stömp-
um valt það þunglega til hliðanna.
Það var sannkölluð bræla og hörðustu
togarajaxlar sátu kirfilega skorðaðir í
borðsalnum. Kurr var í mönnum og
einhver hafði á orði að hann skildi
ekkert í karlfitlinu í brúnni að halda
til hafs í slíku veðri. Áhöfnin var
skipuð einvalaliði ungra sægarpa sem
flestir áttu að baki þónokkra reynslu
af sjómennsku. En ekki voru allir
vanir sjóhundar. í áhöfninni var Breti
sem ráðinn var á síðustu stundu
vegna þess að bátsmaðurinn hafði
dottið í það og náði ekki að láta renna
af sér. Skipstjórinn haföi við orð að
sér væri ekki vel við að ráða þennan
viðvaning í túrinn. „En maður verður
að gera fleira en gott þykir. Það verð-
ur þá bara að henda honum í land aft-
ur ef hann ekki skilar sínu,“ sagði
hann við stýrimanninn.
Sjóveikur netamaður
Þar sem skipið barðist áfram í stór-
sjó og ofviðri vakt það athygli jaxl-
anna að Bretinn gekk óstuddur um
allt skip og virtist ekkert þurfa að
halda sér. „Helvítis fíflið stendur öld-
una,“ hálfhvíslaði netamaðurinn þar
sem sá breski gekk inn í borðsalinn
skælbrosandi í sömu svifum og skip-
ið datt fram af einni bárunni. Sjálfur
var netamaðurinn hálfsjóveikur og
með hefðbundna þunglyndistilfinn-
ingu vegna þess að vera rifinn upp
frá konu og börnum til að hjakka á
Halamið. Bretinn steig ölduna eins og
ballettdansari og settist pent til borðs
þar sem hann réðst umsvifalaust á
bakka, fullan af kexi, og úðaði í sig af
græðgi. Til að skola niður kexinu
drakk hann mjólk sem komin var
fimm daga fram yflr síðasta söludag
og hafði verið opin á borðinu alla
landleguna sem að baki var. Þá fékk
hann sér gúrkusneiðar sem verið
höfðu á borðinu jafnlengi og mjólkin.
Hann rétti siðan skálina að neta-
manninum og bauð honum með sér.
Hálfsjóveikir jaxlamir sneru sér und-
an og vildu greinilega ekki horfa á
viðvaninginn borða hvað þá að taka
þátt í átinu.
Rúsínur undir ísskáp
Veðrið hélst svipað dag-
inn eftir og skipstjórinn
ákvað að dóla á meðan
það væri að ganga
niður.
Áhöfnin var komin
til heilsu, enda þekkt
að sjóveiki vanra
manna tekur af á ör-
fáum klukkutímum.
Á öðrum degi bræl-
unnar var Bretinn
allra manna kátast-
ur en aðrir höfðu
allt á homum
sér enda
skildu
menn ekki af hverju skipið lá ekki í
landi í veðrinu. Þeir höfðu vanist því
að hinn aflasæli skipstjóri þeirra
væri ekkert að sperra sig út á sjó i
leiðinlegu veðri. En nú kvað við nýj-
an tón og á sama tíma og skipið
þurfti á allri sinni sjóhæfni að halda
til að verjast brotsjóum lágu aðrir
togarar i landi og karlamir gældu við
konur sínar og léku við bömin. Þetta
var um miðjan september og haust-
lægðirnar komnar á kreik. í landi var
sláturtíð í hámarki og konur gjarnan
blóðugar upp að öxlum við að búa til
blóðmör. Ekki var svo að skilja að
það væsti um menn um borð i togar-
anum. Það var gufubað um borð og
myndbandstækið var í gangi allan
sólarhringinn. Þá var farsími fyrir
áhöfnina og annar á stjórnpalli.
Tæknivæðingin um borð hafði þau
áhrif að menn vom löngu hættir að
tala saman og Rambó eða aðrar hetj-
ur hvíta tjaldsins sáu áhöfninni fyrir
því andlega fóðri sem þeir töldu
nauðsynlegt. Séinni hluta túrs horfðu
menn gjaman á sænskar klámmynd-
ir sem undirvélstjórinn sá um að út-
„Helvítis fíflið stendur
ölduna, “ hálfhvíslaði
netamaðurinn þar sem
sá breski gekk inn í borð-
salinn skœlbrosandi í
sömu svifum og skipið
datt fram af einni bár-
unni.
vega í áskrift. Áhorfið varð til þess að
þeir sem aðgang höfðu að konum í
landi voru langspenntir þegar heim
kom að morgni dags. Þá var gjarnan
stráð súkkulaðirúsínum undir ís-
skápinn til að börnin þvældust ekki
fyrir á meðan sterk áhrif sænska
myndbandsins vora slegin af. Þrátt
fyrir lúxusinn um borð kom þó ekk-
ert í stað þess að vera heima í þorp-
inu og njóta þeirrar tilbreytingar að
hitta annað fólk en þá karla sem
skráðir voru á skipið og eiga bein og
milliliðalaus samskipti við alvöru-
konur sem að vísu voru sjaldnast út-
búnar eins glæsilegum kanónum og
þær sænsku.
Konan í slátri
Mórallinn var því þungur þar sem
enn var dólað á þriðja degi. Aðeins
Bretinn hélt sínu striki og skeiðaði
skælbrosandi um allt skip. Hann
reyndi að tala við skipsfélagana en
þeir vildu ekkert af honum vita.
Kokkurinn sagði méira að segja „fuck
you“ þegar Bretinn vildi vita hvemig
hann hefði það. Ástandið um borð
var á mörkum uppreisnar en einn og
einn fór upp í brú til þess eins að
horfa hálfstjörfum augum út í sort-
ann í þeirri veiku von að skipstjórinn
tæki sönsum og sneri skipinu undan
veðri og áleiðis til lands. Það var mik-
ið hringt í land og konur áhafnarinn-
ar vom jafnfúlar i landi og menn
þeirra á sjónum. Á fjórða degi brælu-
ferðarinnar missti eiginkona kokks-
ins þolinmæðina og í stað
þess að hringja enn einu
sinni í mann sinn til að
heyra það eitt að skipið
hjakkaði tómt úti í ball-
arhafi
Reynir
Traustason
blaðamaður
hringdi hún í skipstjórann. „Hvað á
það eiginlega að þýða að vera á sjó í
þessu veðri og í brjálaðri spá? Veistu
ekki að hjónaballið er um helgina?“
spurði hún og það mátti greina á titr-
andi rödd hennar að henni var nóg
boðið. Skipstjórinn var rólegheita-
maður og hann eyddi spurningunni
með þvi að spyrja um veðrið í landi.
Konan var hin versta og sagði að hon-
um væri andskotans nær að upplifa
sjálfur veðrið í landi í stað þess að
þumbast úti í ballarhafi. „Af hverju
læturðu svona, maður?" spurði hún.
Það kom löng þögn. Síðan tók skip-
stjórinn til máls: „Ég get eiginlega
ekki farið í land. Það stendur nefni-
lega illa á heima hjá mér og miklu
notalegra að dóla héma úti. Konan er
að taka slátur og ég þoli ekki lengur
að sitja við að sauma vambir eins og
undanfarin haust," sagði hann og
bætti svo við: „Það soðna svo á mér
puttarnir, auk þess að ég þoli ekki að
horfa á blóð. Mér verður svo flökurt."
Breti í gufu
Það var kominn laugardagur þeg-
ar veðrið gekk loks niður og hægt
var að byrja veiðarnar. Hið árlega
hjónaball var um kvöldið en mann-
skapurinn var búinn að sætta sig við
að verða fjarri góðu gamni. Bretinn
var enn hinn kátasti og hann fékk
kokkinn í lið með sér til að kveikja
á gufubaðinu. Enginn vildi vera hon-
um til samlætis i gufunni en það
fékk ekkert á hann og þegar menn
áttu leið fram hjá klefanum mátti
greina glaðbeitt andlit hans í glugg-
anum á hurð gufubaðsins og
hann veifaði glaðlega.
Fyrir tilviljun eina
átti netamaður-
mn ermdi
fram hjá
klefanum í
sömu svif- i
um og ij
Bretinn Éjm
taldi sig
hafa
fengið
næga 49
gufu og M
opnaði S
dyrnar.
Neta-
mannm-
um til mik-
illar skelf-
ing-
ar valt nýliðinn út úr klefanum og lá
máttvana á flisalögðu gólfinu. Hann
gaf frá sér hljóð sem voru mitt á
milli ýlfurs og gráts og svo gubbaði
hann. Netamaðurinn varð að hafa
hraðar hendur og snúa Bretanum
svo hann kafnaði ekki í eigin ælu.
Það var brugðið skjótt við og þrír
menn sameinuðust um að halda á
hinum erlenda skipsfélaga sínum
inn í klefa þar sem honum var drösl-
að í koju. Á togurum sem öðrum
stærri skipum er það hlutverk stýri-
mannsins að lækna sjúka og slasaða,
auk þess að gefa lyf. Stýrimaðurinn
var kallaður að sjúkrabeði Bretans.
Hann ræddi við sjúklinginn eftir því
sem hægt var á móðurmáli hans. Eft-
ir nokkra íhugun og nákvæma skoð-
un felldi hann úrskurð. „Hann er
sjóveikur," sagði stýrimaður með
miklum þunga og háseti sem var í
hlutverki hjúkrunarkonu, haldandi
á bakka með báðmull og stílum,
saup hveljur og hann missti bakk-
ann: „Það getur ekki verið. Hann er
búinn að standa af sér mestu brælu
sem ég hef upplifað," sagði aðstoðar-
maðurinn. „Það er logn,“ sagði stýri-
maðurinn hugsi og setti upp gúmmí-
hanska á hægri hendi. Síðan skipaði
hann hásetanum að taka utan af ein-
um sjóveikistil og kom honum svo
fyrir á viðeigandi stað í líkama hins
sjúka.
Stofugangur
Um nóttina fór „skipslæknirinn" á
stofugang að beði Bretans og hóf skil-
greiningu sjúkdómsins. Bretinn lá
máttvana í beði sínum og stundi með
reglulegu millibili. Stýrimaðurinn
ákvað að skjóta í hann öðrum stil og
hóf síðan greininguna. Bretinn sagð-
ist ekkert skilja í þessu ástandi.
Hann hafði gert ýmsar fyrirbyggj-
andi ráðstafanir áður en haldið var
úr höfn. Meðal annars hafði hann
sett á sig sjóveikiplástra aftan við
bæði eyru. Hann lyfti hendinni með
erfiðismunum og strauk aftan við
eyrað. „It’s nothing there,“ sagði
hann undrandi og það bráði af hon-
um eitt andartak. Stýrimaðurinn
beygði sig yfir hinn sjúka og kíkti.
Það var ekki um að villast. Engan
plástur var að fmna og hann skipaði
_ hásetanum, aðstoðarmanni sín-
um, að leita inni á gufu-
baðið. Eftir nokkra
stund kom aðstoð-
armaðurinn til
baka og hélt
tveimur plástr-
: um milli flngur-
góma. Sameigin-
lega límdu þeir
, plástrana aftan
við eyru sjúklings-
ins. Örfáum mínút-
um síðar spratt sjúk-
lingurinn upp af beði
sínum og sagðist vera
svangur. Dagana sem eftir
lifðu af veiðiferðinni vann
hann eins og berserkur og
var hvers manns hugljúfi.
Meira að segja kokkurinn
nikkaði til hans að fyrra
bragði. En hann tók ævinlega
sveig fram hjá dyrum
gufubaðsins og á
landleiðinni
sleppti hann
. stUrt-
unni.
Skoðanír annarra
Minnir á Argentínu
„Þegar pólitísk-
ur leiðtogi I
Serbíu hverfur
inn í hvítan
sendibíl og er
numinn á brott, á
sama tíma og op-
inberir fjölmiölar
umlykja þetta
augljósa mannrán
með þrúgandi
þögninni, þá sjáum við að verki
stjórnvöld sem víla ekki fyrir sér að
grípa til hryðjuverka. Enginn hefur
séð Ivan Stambolic, fyrrum forseta
Serbíu, síðan hann fór út að skokka
síðastliðinn fóstudag og var rænt
þegar hann nam staðar til að hvíla
sig. Stambolic var náinn vinur og
mikilvægur bandamaður núverandi
forseta Serbíu, allt þar til Slobodan
Milosevic bolaði honum frá og tók
völdin árið 1987. Síðar urðu þeir
andstæðingar. Þetta er baksvið
mannshvarfs sem á óhugnanlegan
hátt leiðir hugann að herforingja-
stjóminni í Argentínu, sem tók and-
stæðinga sína af lífi á laun.“
Úr forystugrein Aftenposten 29.
ágúst.
Myndir í Kína
„Kínverskt máltæki segir að ein
mynd sé meira virði en tíu þúsund
orð. Satt er það. Og líka þegar eina
mynd vantar, þar sem það er sönn-
un þess að ritskoðun er við góða
heilsu í Kína kommúnistanna. Kín-
verskir tollverðir hafa lagt hald á 16
þúsund eintök af bók með myndum
af Clinton forseta af því að i þeim
var mynd af forsetanum þar sem
hann hélt í hönd Dalaís Lama. Bók-
in, Clintón-árin, hefur að geyma
meira en 200 myndir eftir Robert
McNeely, opinberan ljósmyndara
Clintons, frá 1992 til 1998. Þær voru
prentaðar í Hong Kong og sendar yf-
ir landamærin til Shenzhen í sunn-
anverðu Kina til bókbands. Kínverj-
ar, sem réðust inn í Tíbet og hafa
stjórnað þar með harðri hendi í
fimm áratugi, þola ekki Dalaí Lama
og lita á hann sem óvin sinn.“
Úr forystugrein Houston Chron-
icle 30. ágúst.
Evran og efnahagsmálin
„í ársfjórðungsyfirliti fjármála-
ráðuneytisins kemur fram að ef evr-
unni verður hafnað muni það leiða
til strangari efnahagsstefnu. Fréttir
þess efnis birtust i erlendum dag-
blöðum þegar á þriðjudag. Sama dag
var komið að fjármálaráðherranum
að útskýra að höfnun myndi kosta
fé, þó ekki nema vegna hærri vaxta
sem þarf til að standa vörð um
krónuna. Andstæðingar (evrunnar)
eru mjög reiðir yfir því að fjármála-
ráðherrann skyldi vekja athygli á
því að höfnun myndi draga dilk á
eftir sér. Hlutlausari aðilar gagn-
rýna einnig efnahagslegu rökin,
bæði vegna þess að þeir telja póli-
tísku rökin betri og af því að hægt
er að líta á efnahagslegu rökin sem
upphaf hræðsluáróðursherferðar.
Hvenær urðu góð rök og þau sem
máli skipta að bannyrði í umræð-
unni um evruna í Danmörku?"
Úr forystugrein Politiken 31.
_ - ágúst.
Tramal i Ameriku
„Öldungadeild-
arþingmaðurinn
Joe Lieberman
kaUaði Bandarík-
in á mánudag
„trúræknasta land
í heimi". Ýmsir í
Bútan eða Páfa-
garði kynnu að
vefengja það en al-
mennt er þetta rétt athugasemd:
Bandaríkin eru land þar sem trúin
blómstrar. Meira en það, mörg trú-
arsamfélög blómstra, alla jafna án
þess að skipta sér hvert af öðru eða
af þeim sem kjósa að taka ekki þátt
í trúarlífi. Umburðarlyndi, ásamt
með trúrækni frekar en trúræknin
ein, veldur því að margir öfunda
Bandaríkin. Og sá andi umburðar-
lyndis er í hættu þegar stjórnmála-
menn fara of langt yfir mörkin milli
stjórnmála og trúar."
Úr forystugrein Washington Post
31. ágúst.