Dagblaðið Vísir - DV - 06.09.2000, Blaðsíða 15

14
MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 2000
MIÐVIKUDAGUR 6. SEPTEMBER 2000
27
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiðlun hf.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aóstoðarritstjóri: Jónas Haraldsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift:
Þverholti 11, 105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.ls
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf.
Filmu- og plötugerð: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblaö 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl viö þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Þörf einkavœðing
Ein mikilvægasta einkavæðing sem bíður ríkis-
stjórnarinnar er sala á Landssímanum. Svo kann hins
vegar að fara að ágreiningur innan ríkisstjórnarinnar
um hvernig staðið skuli að einkavæðingunni komi í
veg fyrir að hún nái fram að ganga.
Hreinn Loftsson, formaður framkvæmdanefndar um
einkavæðingu, lýsti því yfir í viðtali við breska dag-
blaðið Financial Times fyrir nokkrum dögum að sala á
eignarhlut ríkisins hæfist í fyrsta lagi í mars á kom-
andi ári. Vonandi dregst salan ekki lengur en formað-
urinn gerir sér vonir um.
Fyrr á þessu ári fól samgönguráðherra einkavæðing-
arnefnd að meta hagkvæmni þess að skilja að einstaka
þætti í starfsemi Landssímans. Sturla Böðvarsson sam-
gönguráðherra og Hreinn Loftsson virðast hins vegar
báðir sannfærðir um að slíkt sé ekki skynsamlegt. Þar
eru þeir ekki samstiga framsóknarmönnum sem telja
augljóst að fyrirtæki sem á og rekur grunnkerfi sím-
kerfisins standi mun betur að vígi en önnur fyrirtæki
sem hasla sér völl á fjarskiptamarkaðinum.
DV hefur bent á það áður að rökin fyrir að brjóta
Landssímann ekki upp í tvö eða fleiri fyrirtæki verði
að vera sterk og þau rök megi ekki sækja í smiðju
Landssímans. í mars síðastliðnum sagði meðal annars
í leiðara DV: „Ákvörðun um að skipta Landssímanum
upp í tvö fyrirtæki má heldur ekki vera tekin með hlið-
sjón af því hvort það hafi áhrif á verðmæti fyrirtækis-
ins og þar með það verð sem ríkissjóður fær í sinn
hlut. Það eina sem skiptir máli í þessu sambandi er
hvort slíkt tryggir betur en annars samkeppni og fram-
þróun á íslenskum Qarskiptamarkaði. AUt annað er
aukaatriði.“
Frelsi fjölmiðla
Árni Snævarr, fréttamaður Stöðvar 2, hefur ákveðið
að kæra lögregluna fyrir að brjóta stjórnarskrárbund-
in réttindi þegar hann ætlaði að flytja fréttir af opin-
berri heimsókn Li Pengs, forseta kínverska þingsins.
Árni telur sig hafa sætt ofbeldi af hendi lögreglu og ör-
yggisvarða þingforsetans.
Auðvitað er það eitt af hlutverkum lögreglu að
tryggja öryggi erlendra þjóðarleiðtoga sem sækja ís-
land heim, hvort heldur um er að ræða góða fuUtrúa
lýðræðisríkja eða hrottafengna harðstjóra alræðis-
ríkja. En að sama skapi hefur lögreglan aðrar og ríkar
skyldur. Varðstaða um lög og reglur lýðræðisríkis er
æðsta skylda íslenskra lögregluyfirvalda og þar með að
tryggja að fjölmiðlar geti sinnt starfi sínu með eðlUeg-
um hætti. Frjáls miðlun upplýsinga er ein forsenda
þess að ísland fái að dafna og þroskast sem samfélag
frjálsra manna. Þegar yfirvöld reyna að standa í vegi
fyrir blaða- og fréttamönnum með þeim hætti sem gert
var við opinbera heimsókn Li Pengs er hoggið að helg-
um rétti allra landsmanna.
Svo virðist sem hugarfarsbreyting hafi orðið meðal
margra yfirmanna lögreglunnar á síðustu mánuðum
og misserum þar sem reynt er að koma í veg fyrir að
fjölmiðlar geti sinnt starfi sínu með eðlUegum hætti.
Reynsla Áma Snævarrs sýnir að lögreglan og yfirvöld
lögreglumála hafa engan skilning á því sem mikUvægt
er í lýðræðisríki. Gegn slíku verður að berjast af öUum
mæ^' Óli Bjöm Kárason
DV
Skoðun‘
Evrasíusátt
Eftir síðari heimsstyij-
öldina hófu frumkvöðlar
baráttu fyrir því að Evr-
ópa stæði saman til sam-
eiginlegra hagsmuna. Ár-
angurinn er hingað til
góður, átök milli aðila og
samningsaðila Evrópu-
sambandsins eru ólíkleg.
En friður er stærra mál en
staðbundð. Það er mál að
hefja samninga um tengsl
um Evrasíu alla. Til þess
eru gildar ástæður.
Mannfjöldi
Þrír af hverjum íjórum jarðarbú-
um byggja Evrasíu. Það er nokkuð
ljóst aö milli aðila er enn mikil
spenna sums staðar og ástand skelfi-
legt mjög víða. Það er forsenda þess
að meirihlutinn, sem vill frið og far-
sæld, geti haldið úti þeim skoðunum
að til sé sameiginleg forsenda fyrir
aðila sem spenna er á milli. Þar er
hægt að benda á þróunina í Vestur-
Evrópu. Þar tókst á löngum tíma að
ná fram sameigninlegum og skyn-
samlegum markmiðum, á grundvelli
sameiginlegra hagsmuna.
Verði komið á fót Evrasíusam-
starfi þá verður það smám
saman mikilvægt í viðskipt-
um og samskiptum. Óþaríir
múrar á milli ríkja og fólks
falla fyrst. Notkun efna,
mengun, umgengni við skóg-
lendi, trygging fyrir ár og
vötn, eftirlit með hættulegum
iðnaði, samræmt samgöngu-
kerfi, samræmd ferðaþjón-
usta, samræmt mat á mennt-
unargráðum og svo framveg-
is eru atriði sem koma fyrst.
Síðan koma fríverslunar-
samningar og í þróuninni
leiðir eitt af öðru. Samskiptin verða
stofnanagerð i einhverju Evrasíu-
ráði, sem fyrst í stað er umræðu-
grundvöllur um sameiginlega hags-
muni.
Friðarhald
Að gera upp deilur með vopna-
valdi við þá tækni sem þegar er orð-
in er ekki fært án þess að kosta til
miklu meiri hagsmunum en sem
nemur hagsmunum deilunnar. Og
það er ljóst að þegar þrir fjórðu hlut-
ar mannkyns ná að vinna saman og
þróa það samstarf, þá er það sem
ræður. Samstarfið myndar í sjálfu
„ Við getum miðað við að það tók hundrað ogfimmtíu
ár eftir að lestakerfi komust á í Vestur-Evrópu að koma
sameiginlegum hagsmunum fyrir eins og þeir birtast í
dag. Og vegtengingar um Evrasíu eru enn vanþróaðar. “
sér gagnkvæman skilning og hindrar Rétt væri t.d. að gefa út Evr-
öfgaaðila frá því að efna til ófriðar. asíupassa með skráningu fólks sem
NAUST og aflsmunir við Snæfell
Náttúruverndarsamtök Austur-
lands, kölluð NAUST, eru 30 ára um
þessar mundir. Þau urðu til í þann
mund sem bylgja náttúru- og um-
hverfisvemdar reis í fyrsta sinn hátt
víða um lönd og hafa starfað samfellt
síðan. Um hríð voru þessi austfirsku
samtök ein á velli hliðstæðra félaga
hérlendis fyrir utan samtökin Land-
vemd sem byggja á nokkuð öðrum
grunni.
NAUST hefur á þrjátíu ára ferli
sínum fengið miklu áorkað, bæði á
félagssvæði sínu Austurlandi en
einnig á landsmælikvarða í sam-
vinnu við Náttúruverndarráð og
systursamtök. NAUST hefur einnig
verið þátttakandi í alþjóðlegu sam-
starfi, átti meðal annars fulltrúa á
vettvangi frjálsra félagasamtaka í
Ríó 1992.
Frumkvæöi aö friðiýsingu
landsvæöa
Þegar á þriðja starfsári sínu 1973
gaf NAUST út drög að náttúruminja-
skrá fyrir Austurland. Þar var að
flnna ábendingar um íjölmörg svæði,
sum víðlend, sem ástæða væri til að
vemda og friðlýsa að náttúruvemd-
arlögum. Mörg þessara svæða eru nú
landsþekktar og eftirsóttar nátt-
úruperlur, eins og Lónsöræfi, sem
Náttúruvemdarráð gerði að
friðlandi með samkomulagi við land-
eigendur 1977.
Friðlýsing Ingólfshöfða,
Hólmaness við Reyðarfjörð
og Álfaborgar í Borgarfírði
eystra eru mál sem komust í
höfn með aðstoð NAUST auk
fjölda svæða á Austurlandi
sem sett hafa verið á opin-
bera náttúraminjaskrá. Þar
má nefna stór svæði eins og
Víkur og Loðmundarfjörð,
Gerpissvæðið og Kverkijöll
og Krepputungu. Síðast en
ekki síst má nefna tillögu
NAUST í fyrrasumar um
Snæfellsþjóðgarð.
Ömurlegt tiltæki
Það var sérstæð afmælisgjöf sem
stóriðjusinnar á Austur-
landi færðu NAUST á aðal-
fundi samtakanna við Snæ-
fell 27. ágúst. Sú heimsókn
og ruðningur nær 60 stuðn-
ingsmanna stóriðjufram-
kvæmda inn i samtökin
daginn fyrir aðalfund verð-
ur lengi í minnum höfö.
Sjaldan hefur verið efnt til
fáránlegri uppákomu hér-
lendis, enda hefur hún þeg-
ar hlotið óvæginn dóm
meðal almennings.
Flestir skilja að með
innrásinni á aðalfund þessara nátt-
úruvemdarsamtaka var verið að
greiða lýðræði í landinu alvarlegt
högg. Forsprakkar félagsins Afl fyrir
Austurland eru reyndar þegar famir
að sýna iðrunarmerki og skynja að
þeir hafa hlaupið alvarlega á sig.
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alþingismaöur
„Það var serstœð afmœlisgjöf sem storiðjusinnar a Austurlandi fœrðu NAUST a að-
alfundi samtakanna við Snœfell 27. ágúst. Sú heimsókn og ruðningur nœr 60 stuðn-
ingsmanna stóriðjuframkvœmda inn í samtökin daginn fyrir aðalfund verður lengi
í minnum höfð. “
Forysta SSA athugi sinn gang
Formaður austfirska sveitar-
stjórnarsambandsins, sem ekki tók
undir þetta tiltæki, sá samt ástæðu
til að reyna að gera litið úr NAUST,
- þetta séu fámenn samtök sem fái of
mikla áheym í fjölmiðlum. Ég held
að þeir sem þannig mæla ættu að
lesa sig til um sögu, stefnu og starfs-
hætti NAUST. Fjöldi Austfirðinga
hefur tengst samtökunum undan-
fama þrjá áratugi, átt sæti í stjórn
þeirra, verið formlegri félagar eða
tekið þátt í kynnisferðum og öðru
starfi samtakanna.
Núverandi formaður NAUST,
Halla Eiríksdóttir, hefur undanfarið
með mikilli prýði borið hönd fyrir
höfuð þeirra mörgu sem lagt hafa
NAUST og málstað náttúruvemdar á
Austurlandi lið siðustu þrjá áratugi.
Hjörleifur Guttormsson
Svarað með skætingi
1 „Það hefur
—komið æ betur á
H daginn að forysta
Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga brást
illa í samningagerð sinni við
ríkisvaldið vegna yfirtöku
sveitarfélaganna á grunn-
skólanum. Dæmið gat aldrei
gengið upp nema þá aðeins
aö sveitarfélögin hafi ætlað
sér að reka grunnskólann
með sama hörmungarhætti ““
og ríki hafði gert um árabil. Mjög
fljótlega eftir samningagerðina gerði
bæjarráð Hafnarfjarðar harðorða
Tryggvi
Harðarson
bæjarfulltrúi í
Hafnarfírbi
samþykkt þar sem krafíst var
endurskoðunar samningsins
þá þegar. Síðan hefur forysta
sambandsins sofið þyrnirós-
arsvefni én virðist nú vera að
ranka við sér. Þaö er gott.
Forsætisráðherra hefur
svarað sveitarfélögunum með
skætingi þegar þau náðar-
samlegast fara fram á að
þeim verði tryggðar tekjur til
að standa undir rekstri
grunnskólans. Ríkisvaldið
því brugðist gmnnskóla-
hefur
bömum landsins
sveltur af ríkinu?
Stenst ekki skoðun
„Kostnaður við
grunnskólann var
jgfr metinn þegar
verkefnið var flutt
til sveitarfélaganna. í sam-
komulagi ríkis og sveitarfé-
laga sem þá var gert voru
ákvæði um kostnaðarauka
sem hefur verið fylgt.
Það er því ljóst að verkefn-
inu hafa fylgt aukin framlög
og fjárhagslegt svigrúm.
Sveitarfélögin fengu einnig heim-
ild til að hækka útsvarsprósentu til
að auka tekjur sínar og þar að auki
veitti ríkið sérstaklega fjármunum
Tómas Ingi
Olrich
alþingismaöur
til að styrkja einsetningu
skóla. Það stenst því ekki
skoðun að fullyrða að gmnn-
skólinn sé sveltur.
Hins vegar er nauðsynlegt
að leggja raunhæft mat á
stöðuna og það er einmitt það
sem verið er að gera nú á
vegum ríkis og sveitarfé-
laga.“
Sveitarfélögin hafa farió fram á að þeim verði tryggðar tekjur tii að standa undir rekstri grunnskólans.
Evrasíubúa, sem aðila að þeim samn-
ingum og samkomulagi sem næst.
Þar yrði um að ræða rétt vegna rétt-
arfars, vegna framkomu stjórnvalda,
um kurteisskyldu aðila og annað því-
líkt í byrjun þegar á kemst. Það
hindrar ekki samstarf við aðrar
heimsálfur, en þarna er um að ræða
lönd sem liggja saman. Og það tekur
hundrað ár eða meira að þróa sam-
starfið.
Við getum miðað við að það tók
hundrað og fimmtiu ár eftir að lesta-
kerfi komust á í Vestur-Evrópu að
koma sameiginlegum hagsmunum
fyrir eins og þeir birtast i dag. Og veg-
tengingar um Evrasíu eru enn van-
þróaðar. Við getum hugsað okkur
sjávarsamgöngur með eins konar kaf-
gámum, sem dregnir væru undir ís til
flutninga milli Vestur-Evrasíu og
Austur-Evrasíu. Við getum hugsað
okkur tvö hraðlestakerfi einstefnu-
lesta milli stranda í vestur og austur.
Yrði eitthvað slíkt að veruleika, en
það er óhugsandi án hugmyndarinn-
ar um þróun sem leiðir til sáttar um
Evrasíu, gæti það orðið forsenda
friðar á þessari jörð. - Ef þá eitthvað
gæti orðið það.
Þorsteinn Hákonarson
Mikið ólært um Kína
„Ég hef setið
kvöldverðarboð með
erlendum gestum
sem hafa verið á létt-
ari nótum en kvöld-
verðarboð alþingis i
Perlunni á sunnu-
dagskvöldið. Satt að
segja hef ég ekki orðið vitni hérlendis
fyrr að slíkri nærveru lögreglu og ör-
yggisvarða sem þar var. Sessunautur
minn var fylkisþingmaður úr suðvest-
urhluta landsins og íbúafjöldi fylkis-
ins er 45 milljónir manna ... Ég fór
heim með þá tilfinningu að sitthvað
ætti ég nú ólært um þetta ríki, og
seint myndi ég komast til botns í því
hvernig því er stjórnað."
Jón Kristjánsson alþm. í Degi 5. sept.
Smábátarnir heppilegri?
„Reynsla Vestfirðing ekki sízt sýnir
að smábátamir standa fyrir sínu og vel
það. Vel má vera, að þeir séu hag-
kvæmari rekstrareining en stóru skipin
og margir halda því fram, að þeir komi
með betra hráefni aö landi. Alla vega
er blómlegur sjávarútvegur í Bolungar-
vík um þessar mundir vísbending um,
að sjávarútvegur á Vestfjörðum gæti
eflzt á ný í krafti smábátanna."
Úr forystugreinum Mbl. 5. sept.
Áróðurinn gegn Li Peng
„Einhver mis-
skilningur virðist
hafa valdið þeim
úlfaþyt sem varð um
hingaðkomu kín-
verska leiðtogans Li
Peng. Talsmenn
stuttbuxnadeilda
stjómmálaflokkanna vom í ræðu og
riti búnir að stimpla þennan hljóðláta
og geðþekka mann sem ógurlegan
skálk og fjöldamorðingja ... Og áróður-
inn gekk í þjóðina eins og fram kom í
netkönnun Dags, þar sem um 70%
þátttakenda töldu það ekki rétt af al-
þingi að bjóða II Peng til landsins."
Jóhannes Sigurjónsson í Degi 5. sept.
Höfuðborgin ein
auðlindanna
„Auðvitað var það
svo að hraður vöxtur
höfuðborgarsvæðis-
ins m.a. vegna að-
flutninga fólks frá
landsbyggðinni varð
þess valdandi að við
eignuðumst á ótrú-
lega skömmum tima miðstöð fjöl-
breyttrar atvinnu, menningar og lista,
sem stenst samanburð við stórborgir í
útlöndum langt umfram fræga höfða-
tölureglu svo ekki sé minnst á aukið
félagslegt öryggi."
Lárus Jónsson, fyrrv. alþm.,
í Mbl. 5. sept.
Stjörnuleikur
Við sem ekki erum eld-
heitir áhugamenn um
boltaíþróttir þurfum tölu-
verða hvatningu til þess að
athygli okkar beinist að
einstökum leikjum. Ef hins
vegar pressan er mikil eig-
um við það til að láta und-
an. Þegar þjóðarsálin hefur
tekið málið upp á sína
arma er einfaldlega bara
svo gaman að vera með.
Svona er það yfirleitt með
landsleiki bæði í handbolta
og nú fótbolta.
Við rifjum upp gömul
nöfn sem við þekktum á árum áður,
rekjum ættartengsl við núverandi ís-
lenska leikmenn, hlustum á gáfulegt
spjall um möguleikana í leiknum á
öllum hugsanlegum rásum og festum
okkur í minni snjöllustu frasana ef
ske kynni að einhver spyrði okkur
eða reyndi að spjalla við okkur um
leikinn. Við forum yfir nöfn leik-
manna, rifjum upp merkingu lykil-
orða eins og rangstaða og æfum
ýmis blísturhljóð og hróp ef tækifæri
gefast.
Glitrandi perlur
Svo kemur að sjálfum leiknum. Og
fyrir okkur er þetta jú fótboltaleikur
en líka svo miklu fleira. Á vellinum
má sjá úrval þrautþjálfaðra ungra
manna með kröftuga fótleggi og
hraustlegar svitaperlur. Þetta minn-
ir okkur á ónotuðu
líkamsræktarkortin
og vekur þessa þægi-
legu kennd að nú
muni það nú breyt-
ast. íþróttafötin og
allir gallamir sem
menn sýna þarna
vekja nánast sömu
forvitni og sam-
kvæmiskjólar á
tískusýningu. Ekki
að maður myndi
nokkum tíma nota
þetta sjálfur, en það
er svo gaman að sjá
hve vel menn taka
sig út í þessum
múnderingum.
Hvað boltaleikinn
varðar þá eru nokk-
ur augnablik mjög
spennandi. Nægir þá
að hafa eyrun opin
því skarinn í kring
mun láta vita
hvenær eitthvað er í
uppsiglingu. Þess ,á
milli getur maður
látið augun hvarfla
milli manna og litast um
eftir hinu og þessu áhuga-
verðu sem gerist samhliða
boltaleiknum. Markmaður-
inn í því marki sem ekki er
stefnt að með boltann er oft
bráðskemmtilegur. Hann er
oft að hoppa dálítið skringi-
lega, jafhvel kýla út í loftið.
Hann spýtir og snýtir sér í
grið og erg og lagar reglu-
lega á sér gallann.
Sigfríöur Það má stundum jafnvel
Björnsdóttir fylgjast með leiknum í
tóniistarkennari gegnum hann því hann
hreyfir sig, grettir og teygir
i samræmi við gang leiksins. Maður
þarf bara að læra að lesa hreyfing-
arnar og svipbrigðin og þá er þetta
opin bók. Tjáning og þátttaka leik-
mannanna sem ekki eru með bolt-
anna er líka athyglisverð. Stundum
tekur einn þeirra þennan líka rosa-
sprett og maður hefur ekki hugmynd
um hvað hann hefur í hyggju.
Kannski bara orðinn leiður? Ef þetta
er vinsæll maður í liðinu þá reynir
einhver félaga hans fljótlega að
sparka boltanum fyrir fætur hans
svo upphlaupið liti ekki eins kjána-
lega út. Að öðrum kosti stoppar
hann bráðlega, lítur í kringum sig og
reynir svo að hlaupa eitthvað annað.
Stundum lenda menn saman, t.d.
þegar margir reyna að skalla sama
boltann, og veit þá enginn hvert
tuðran hefur farið. Þeir standa því
knippi eftir lendinguna og bíða eftir
því að boltinn dúkki upp einhvers
staðar i nágrenninu. Og viti menn -
yfirleitt gerir boltinn það og þá rjúka
þeir af stað aftur.
Leiklistarverðlaun
Eitt er þó órætt hér en er þó með
því alskemmtilegasta sem gerist á
svona leik. Það eru hin leikrænu at-
riöi sem alltaf eiga sér stað og eru
sum mjög góð. Þau eru bara í meðal-
lagi þessi þegar menn velta þremur
hringjum meira en nauðsynlegt var
þegar einhver hefur náð af þeim
boltanum. Þau eru hins vegar betri
atriðin þegar menn taka yfirveguð
reiðiköst og sperrast um stund við
leikmann úr hinu liðinu eða jafnvel
dómarann. Maður trúir stundum á
þetta, svo góðir eru sumir leikmenn-
irnir eða ætti hér að skrifast leikar-
amir.
Þegar hér er komið sögu er ekki
síðra að horfa á leikinn gegnum að-
dráttarlinsu sjónvarpsmanna. Bestv
eru þó þau atriði þegar leikmaður
nær eins og innri sannfæringu í leik
sinn og trúir jafnvel sjálfur túlkun
sinni. Daninn sem missti um stund
báða fætur á vígvellinum í Laugar-
dal um daginn átti þannig stjömu-
leik. Hann ætti skilið leiklistarverö-
laun - verðlaun fyrir hugmyndaflug
og listræna túlkun sem seint mun
gleymast.
Sigfríður Björnsdóttir
„Daninn sem missti um stund báða fœtur á vígvéllinum í Laugar-
dal um daginn átti þannig stjömuleik. Hann œtti skilið leiklistar-
verðlaun - verðlaun fyrir hugmyndaflug og listrœna túlkun sem
seint mun gleymast. “