Dagblaðið Vísir - DV - 07.10.2000, Blaðsíða 26

26
LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2000
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________py
Hveriir
gerðu/
gera
fivað?
Leikstjóri: Hovhannes I. Piliki-
an/Guöjón Pedersen
Leikmynd: Ralph Koltai/Gret-
ar Reynisson
Búningar: Jane Bond/Stefanía
Adolfsdóttir
Lér, Bretakonungur:
Rúrik Haraldsson / Pétur Ein-
arsson
Góneríl: Kristbjörg Kjeld /
Nanna Kristín Magnúsdóttir
Regan: Anna Kristín Amgríms-
dóttir / Jóhanna Vigdís Amar-
dóttir
Kordelía: Steinunn Jóhannes-
dóttir / Hlín Diego Hjálmars-
dóttir
Fíflið: Baldvin Halldórsson /
Halldóra Geirharðsdóttir
Jarlinn af Glostri: Erlingur
Gíslason / Sigurður Karlsson
Jarlinn af Kent: Flosi Ólafsson
/ Guðmundur Ólafsson
Játgeir, sonur Glosturjarls:
Þórhallur Sigurðsson / Friðrik
Friðriksson
Játmundur, launsonur Glost-
urjarls: Sigurður Skúlason /
Kristján Franklín Magnús
Hertoginn af Albaníu, maður
Góneríl: Sigmundur Örn Am-
grimsson / Guðmundur Ingi
Þorvaldsson
Hertoginn af Komvall, mað-
ur Regan: Gísli Alfreðsson /
Valur Freyr Einarsson
Ósvald, bryti hjá Góneríl:
Bessi Bjarnason / Halldór
Gylfason
Heygarðshornið
Og
Bókin um hið sanna ástand
heimsins eftir Danann Bjöm
Lomborg hefur veriö íslenskum
andstæðingum náttúruverndar
sannkallaður hvalreki - sannkallað-
ur: Þeir eru famir að skrifa í blöðin
og heimta hvalveiðar á ný með
þeim rökum að fílar i Afríku borði
svo mörg laufblöð. Og kemur þá enn
í hausinn á náttúruvemdarsinnum
hin glórulausa áhersla þeirra á skil-
yrðislaust bann við hvalveiðum af
einhverjum ástæðum sem tengjast
frekar Walt Disney og bókinnj um
Moby Dick en visindum. En íslensk-
ir hvalveiðisinnar telja sig hins veg-
ar í góðum félagsskap þegar þeir
gera að sínum málstað veiðiþjófa í
Afríku. Hefur svo hver nokkuð að
iðja.
Aðferð Bjöms Lomborg virðist
vera gamalkunn: hann rekur svart-
sýnustu spár svartsýnustu manna
og sýnir fram á að þær hafí ekki
staðist og dregur af þeim þá ályktun
að svartsýnar spár rætist aldrei:
villa hans er sú sama og fólksins
sem hlustaði ekki á drenginn sem
kallaði úlfur! úlfur! þegar hann kall-
aði í þriðja sinn. Þau áttuðu sig sem
sé ekki á því að ferðir úlfsins voru
ekki undir drengnum komnar. í
öðra lagi gerir hann lítið úr baráttu
náttúruvemdarsinna með því að
benda á að árangur hafí náðst í
ýmsu en leiðir hjá sér að sá árang-
ur er vitaskuld baráttu náttúru-
vemdarsinna aö þakka. Þetta er
Riðlast á Shakespeare
Lér konungur, verk Shakespeares
sem varfrumsýnt á stóra sviói Borgar-
leikhússins í gœrkvöld, var einnig sýnt
hér á landi árið 1977, þá í Þjóðleikhús-
inu. Það gustaði um uppfœrsluna í
leikstjóm Bretans Hovhannesar I.
Pilikian en um þœr mundir var Hov-
hannes aó vinna aó doktorsritgerð um
Lé konung vió Lundúnaháskóla og
haföi auk þess vakið athygli fyrir
ferskar og vandaöar sýningar á sígild-
um verkum. Á Lé konung hafði hann
ákaflega óvenjulega sýn sem sums
staðar féll í grýttan jaróveg.
Lér konungur hefúr löngum verið
talinn einn mesti harmleikur leikbók-
menntanna en hann er saminn á þeim
tima sem kallaður hefúr verið harm-
leikjaskeið Shakespeares, árið 1605.
Júlíus Sesar varð til um 1600, Hamlet
1602, Óþelló 1604 og Makbeð 1606. Efni-
við sinn sótti Shakespeare í keltneskar
sagnir, en þangað leitaði hann oft eftir
söguefni. Leikritið fjallar um aila
helstu átakaþætti mannlegrar tilveru:
hroka og niðurlægingu, eigingimi og
fómfýsi, ofstopa og blíðu. Steingrímur
Thorsteinsson, sem þýddi leikritið,
sagði verkið vera hið „voðalegasta af
öllum tragedíum Shakespeares, og um
leið mætti segja af öllum tragedíum
heimsins“.
svo kom úlfurinn
Guðmundur Andri
Thorsson
skrifar í Helgarblaö DV.
Aðferð Bjöms Lomborg
virðist vera gamalkunn:
hann rekur svartsýnustu
spár svartsýnustu
manna og sýnir fram á
að þœr hafi ekki staðist
og dregur af þeim þá
ályktun að svartsýnar
spár rœtist aldrei: villa
hans er sú sama og fólks-
ins sem hlustaði ekki á
drenginn sem kallaði úlf-
ur! úlfur!
setja bílinn í gang bara til að flýta
fyrir þeim og færi út í búð til að
biðja um einhver sprey sem eyða
ósonlaginu.
Lýsingar fréttamannsins minntu
á fomar bækur þar sem segir frá
Vínlandi hinu góða þar sem akrar
spretta sjálfsánir og smjör drýpur af
hverju strái. Við megum vænta auk-
innar fiskigengdar hér, heyfengur
mum stóraukast, kornrækt hefst og
íslendingar þannig loksins komast á
það menningarstig sem kennt er við
akuryrkju. Eini gallinn við þessa
gullnu tíð virtist vera sá að hingað
kynni að streyma alls kyns pakk
sem vildi fá að búa í svo undursam-
legu landi. Ekki var farið nákvæm-
í fáum orðum sagt fjallar leikritið
um kónginn Lé sem hefúr ákveðið að
draga sig i hlé og eftirlætur dætrum
sínum stjóm ríkisins. Lér virðist út-
Skólabókardæmi um geöklofa
sprottfnn af hórdóml og
blóðskömm?
Steinunn Jóhannesdóttir
og Rúrik Haratdsson
„Sú voðalegasta af öllum tragedíum Shakespeares."
Úr Lé konungi sem settur var upp í Þjóðleikhúsinu 1977. Átakamikii sýningsem olli miklu fjaörafoki í þjóöfélaginu.
sama rökvillan og henti þá sem
sögðu eftir Eyjabakkadeiluna: til
hvers voru þeir að þessari baráttu,
það var hætt við allt saman...
Aukið sjálfstraust þeirra sem
andsnúnir eru náttúruvemd sást
berlega á dögunum þegar nefnd á
vegum Sivjar Friðleifsdóttur um-
hverfisráðherra skilaði á dögunum
merku áliti um hugsanlegar afleið-
ingar gróðurhúsaáhrifanna á ís-
lenskt veðurfar. Sú nefndarskipun
er reyndar loflegt vitni um að ríkis-
stjórn landsins sé hætt að berja
hausnum við steininn í þessu mik-
ilsverða málefhi. þegar kom að því
að segja frá áliti nefndarinnar í fjöl-
miölum
völdu frétta-
menn æði
frjálslega úr
því - allt eftir
því hvaða
málstað þeir
töldu sig
þurfa að
styðja.
Fréttastofa
útvarps og
Morgunblað-
ið greindu
frá skýrsl-
unni á þann
hátt að hinn
almenni
borgari gat gert sér nokkuð ljósa
grein fyrir innihaldi hennar og
mátti ráða af þeim fréttaflutningi að
velt væri vöngum þar fram og aftur
um hugsanleg áhrif hlýnunar and-
rúmsloftsins, og kom skýrt fram að
um þetta verður eiginlega ekkert
vitað. Allt getur gerst: hafstraum-
arnir em dyntóttir og þarf stundum
lítiö til að eitthvað ófyrirséð gerist,
að gæti hlýnað, að gæti kólnað; nið-
urstaðan er óvissa.
Fréttamaður Sjónvarps valdi hins
vegar - eins og vænta mátti - ein-
ungis að segja frá þeim vangavelt-
um í skýrslunni sem telja má já-
kvæöar spár. Eftir að hafa horft á
þessa frétt beið maður í slíku of-
væni eftir meiri gróðurhúsaáhrif-
um aö lá við að maður flýtti sér að
hluta dætrum sínum arfi í réttu hlut-
falli við leikni þeirra í smjaðri, en þar
gerir hann herfileg mistök og hrekst á
brott undan valdabaráttu og ólátum.
Undir lokin er leiksviðið einn blóðvöll-
ur.
GeðvelM, hórdómur
og blóöskömm
Leikstjórinn Pilikian túlkaði Lé
konung á nýstárlegan og spennandi
hátt að mati margra. Kordelía er að
hans mati hórgetin, ekki dóttir Lés.
Pilikian magnaði með þeirri túikun
kynferðislegt andrúmsloft verksins og
komst þannig að orði um konunginn:
„Ef brjálsemi er alger útrás bælinga
viðkomandi manns, hvort sem þær
era félagslegar, sáifræðilegar eða kyn-
ferðislegar, ef eðli bijálseminnar kem-
ur upp um hvers eðlis bælingar sjúk-
lingsins hafa verið, þá er geðveiki Lés
skólabókardæmi um geðklofa sem
sprottinn er af tveimur mestu bann-
Kordelía og Lér faölr hennar
- eða hvaö?
helgisfyrirbrigðum kristinnar trúar,
hórdómi og blóðskömm." Sagði hann
að orð fíflsins, sem talar margt í upp-
hafi, bentu til þess að það vissi meira
en aðrir um þetta atriði.
Hovhannes lét hafa ýmislegt eftir
sér í fjölmiðlum fyrir frumsýninguna
og fólk bjó sig undir það fyrir fram að
hta mjög hneykslanlega sýningu. Og
víst var margt nýstárlegt - t.d. að karl-
leikarar bára mikið völsatákn miilum
fóta sinna og kynlegar hreyfmgar vora
tíðar. Eftir framsýningu var leikstjór-
inn hins vegar rólegur og vildi ekkert
vera að rífast í flölmiðlum. Hann neit-
aði að elta ólar við ásakanir og kjafta-
gang en hafði skrifað lærða grein í
Tímarit Máls og menningar þar sem
hann viðraði sína túikun á verkinu.
Um fomar rætur Lés konungs segir
þar: „Konungurinn var að fomu völsa-
tákn, upphafsmaður síns kyns, hinn
mikli ftjógjafi, „faðir" og „eiginmað-
lega í saumana á því hins vegar
hvað fólk væri að flýja: hvað koma
okkur flóð við í útlöndum?
Þessi fréttaflutningur var sem sé
í gamalkunnum anda íslenska
draumsins: að vera laumufarþegi í
heiminum.
Eins og fyrri daginn er það undir
lífsskoðun okkar komið hvemig við
tökum svona skýrslu: vísindin veita
okkur aldrei hið endanlega svar,
þau færa okkur einungis nokkrar
forsendur til að gera upp hug okkar.
Annars vegar eru þeir sem telja
ekkert manninum ómáttugt, hann
sé herra jarðarinnar og öll lögmál
heimsins séu í hendi hans. Hins
vegar eru þeir sem telja ekki í
verkahring mannsins að stjórna
veðurfari heimsins. Telja að það sé
ekki maðurinn einn sem geti með
hugkvæmni sinni ákveðið hið
sanna ástand heimsins - ferðir úlfs-
ihs séu óháðar vilja þeirra sem ann-
aðhvort óttast hann eða vilja ekkert
af honum vita.