Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.2000, Qupperneq 15

Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.2000, Qupperneq 15
MÁNUDAGUR 9. OKTÓBER 2000 15 Menning Magnþrunginn harmleikur Það er orðið langt síðan Lér konungur var síðast settur á svið á íslandi. Uppsetning Leik- félags Reykjavíkur er því tímabær og þá ekki síður þegar tekið er tillit til þess að þetta er fyrsta Shakespeare-sýningin í Borgarleikhús- inu. í grein í leikskrá segir breski leikhúsmað- urinn Peter Brook eitthvað á þá leið að verkið eigi að setja upp þegar til eru leikarar sem eru titilhlutverkinu vaxnir. Á frumsýningu á fóstudag sýndi Pétur Einarsson að það er hann svo sannarlega. Duttlungar örlaganna ráða því svo að efni leikritsins hefur lika beina skírskotun í samtímaatburði. Lér konungur er langt og mannmargt verk og því ekki aö undra að textinn sé skorinn verulega niður. Guðjón Pedersen leikstjóri og Hrafnhildur Hagalín Guðmundsdóttir dramat- úrg hafa líka fækkað persónum og í stöku til- viki er texti lagður öðrum í munn. Framan af koma þessar breytingar ekki að sök enda gerð- ar með það í huga að styrkja söguna af Lé og dætrum hans annars vegar og söguna af greif- anum af Glostri og sonum hans hins vegar. Sögur þeirra eru hliðstæðar því báðir útskúfa feðumir afkvæminu sem ann þeim best en treysta á bömin sem síðar svíkja þá. Það er helst að styttingar trufli skilning á lokum verksins því röklegar forsendur vantar þá fyr- ir stríði og blóðsúthellingum en leikstjórinn hlýtur að vilja undirstrika fulikominn fárán- leika allra stríða. Sú afstaða er góð og gild en persónulega finnst mér hún veikja annars áhrifamikinn endi. Leikmynd Gretars Reynissonar er í einu orði sagt stórkostleg og listaverk út af fyrir sig. Allt er einfalt en úthugsað samanber stól- ana sem eru uppréttir meðan alit er eins og Guðmundur Ólafsson í hlutverki jarlsins af Kent þjarmar að Ósvaldi bryta sem Halldór Gylfason leikur. það á að vera i konungsríki Lés en liggja í hrúgu þegar dæturnar eru farnar að brugga honum launráð. Turninn sem færist eftir svið- inu kallast á við ferðalag Lés sem í raun er eins konar manndómsvígsla og leiðin er vörð- uð þungum steinum sem síga hver af öðrum niður úr loftinu. Steinamir hafa margvíslega Leiklist táknræna merkingu og nægir að benda á til- vísun í hjartalag þeirra sem svíkja feður sína og okið sem þessi svik eru þeim Lé og Glostri. Margt fleira mætti tína til, svo sem eins og tjömina og brúna, en látið nægja að geta þess að lausnir eru bæði snjaliar og myndrænar. Lýsing Lárusar Björnssonar styður ekki bara við leikmyndina heldur er órofa hluti hennar og sérlega áhrifamikil. Sama má segja um hljóðmyndina sem hefur afgerandi áhrif á stemninguna hverju sinni. Búningar eru líka vel heppnaðir og undirstrika karakterein- kenni persóna en á hæfilega hógværan hátt. Stjörnuleikur Eins og áður gat stóð Pétur Einarsson fylli- lega undir væntingum sem Lér konungur. Hlutverkið gerir miklar kröfur því leikarinn þarf meðal annars að túlka hörku, sturlun, ör- væntingu og vonbrigði en allt þetta tókst Pétri á einkar sannfærandi hátt. Allt miðar að því að undirbyggja harmræn endalok konungsins sem í upphafi er blindur á raunveruleikann og öðlast ekki sýn fyrr en allt er um seinan. Nanna Kristín Magnúsdóttir og Jóhanna Vig- dís Arnardóttir léku kaldlyndu og svikulu dæt- urnar af ástríðu og sú ráðstöfun að velja dansarann Hlín Diego Hjálmarsdóttur í hlut- verk Kordelíu var ágætlega til fundin. Persón- an er táknræn fyrir hreinleika og von og það komst vel til skila í þokkafullum hreyfingum Hlínar. Halldóra Geirharðsdóttir átti stjörnu- leik í hlutverki fíflsins og tvískipting persón- unnar gaf henni óvænta dýpt. Af vörum fíflsins nemum við sannleikann sem er í góðu samræmi við fyrrgreinda áherslu á fáránleika og tilgangsleysi stríða. Aðrir leikarar komast ágætlega frá sínu en sumar persónumar urðu of fyrirsjáanlegar. Má þar nefna hertogann af Albaníu sem strax í upphafssenunni gefur til kynna með látbragði hug sinn til væntanlegra svikráða. Lér konungur er mögnuð sýning sem gefur fyrirheit um spennandi ár i leikhússtjóratíð Guðjóns Pedersen. Halldóra Friðjónsdóttir Leikfélag Reykjavíkur sýnir á stóra sviði Borgarleik- hússlns: Lér konungur eftir William Shakespeare. Þýóing: Steingrímur Thorsteinsson, endurskoöuö af Hrafnhildi Hagalín Guömundsdóttur. Hljóö: Baldur Már Arngrímsson. Lýsing: Lárus Björnsson. Búning- ar: Stefanfa Adólfsdóttir. Leikmynd: Gretar Reynis- son. Leikstjórn: Guöjón Pedersen. Bókmenntir Skeggræöur um bókmenntir í leiftri daganna geymir minningar Agnars Þórðarsonar, leikskálds og rit- höfúndar, frá sjöunda og áttunda áratug þessarar aldar. Hún er sjálfstætt fram- hald bókarinnar I vagni tímans sem kom út árið 1996 en þar rakti Agnar minningar sinar fram yfir fertugt. Margt var vel gert í þeirri bók en hér tekst honum betur upp enda gefur hann sér nægan tíma til að staldra við og lýsa rækilega. Uppistaða bókarinnar eru frásagnir af samræðum Agnars við vini og kunn- ingja um bókmenntir, listir og stjóm- mál annars vegar en hins vegar sögur af ferðum hans víða um Evrópu og Banda- rikin. Agnar segir vel frá og þó að orð séu spöruð dregur hann upp skýrar og eftirminnilegar myndir. Leikskáldið er þó ríkast í honum, hann er stöðugt að endursegja eigin orð og annarra og bók- in má heita safn samræðna um andleg málefni, ekki síst bókmenntaverk sem honum eru hugleikin. Eigin verk Agnars leika þó fremur lít- ið hlutverk og hann er gjarnari á að Hann segja frá annarra mati á þeim en sínu eigin. Þessi bók er ekki um höfundinn sjálfan heldur samtíð hans en sögumað- urinn er þó skýr persóna, maður sem er hald- inn óseðjandi forvitni og löngun til þess að kynna sér málin sjálfur fremur en að dæma, ferðalangur í eðli sínu og þykir fátt skemmti- legra en samræður við gáfaða menn um það sem hann kann best að meta. Það sem Agnar leggur mest kapp á að end- ursegja eru óvæntar skoðanir og athuganir um hvaðeina og bók hans er ágæt heimild um um- segir vel frá og dregur upp skýrar og eftir- minnilegar myndir. ræðusamfélag menntamanna á eftirstríösárun- um. Er hann þar í góðri stöðu til að gefa víða mynd þar sem hann vann bæði fyrir Sovét- menn og Bandaríkjamenn á langri ævi. Agnari hefur ekki verið hampað sem höf- undi hin síðari ár og greina má að það veldur honum nokkrum vonbrigöum þó að hann sé fjarri því að vera bitur, eins og stundum hefur hent skáld í þeirri stöðu. Vera kann að orsök- in hafi að hluta verið félagsleg, skýrt kemur fram að hann er ekki einn þeirra sem skipar sér í hóp heldur leggur hann áherslu á að vera einn og leita síns eigin sann- leika. Athygli vekur dálæti hans á ólíkustu höfundum og gáfumönn- um sem skipuðu sér hver sínum megin á kanti stjórnmálanna. Les- andi hefur á tilfínningunni að sögumaðurinn Agnar sé trúr sjálf- um sér og reyni að lifa sig inn í sinn eldri mann, að minnsta kosti er fátt um að felldir séu dómar yfir fortíðinni út frá kreddum nú- tímans. í leiftri daganna er notaleg bók sem tekst það sem ætlunin er, að bregða upp myndum af ákveðnum menn ingarheimi sem höf undurinn lifði. Stíll inn er vandaöur og til gerðarlaus. Það væri óskandi að meira heyrðist frá Agnari og enn fremur er full ástæða til að hvetja bókmenntafræðinga til að kanna höfundarverk hans bet- ur. Kannski er kominn tími til að setja einhver verk hans á svið á ný? Ármann Jakobsson. Agnar Þóröarson. í leiftri daganna. Mál og menning 2000. ps í ° viðtali við nýtt Mannlífs- hefti talar Bera Nordal, fyrrum forstöðumaður Listasafns ís- lands og núver- andi forstöðu- maður Malmö Konsthall, um myndlistarlifið í ýmsum löndum Evrópu og nefnir sérstak- lega uppgang í Bretlandi og Svíþjóð og einnig í Berlín, Belgiu og Frakklandi. Þegar hún er spurð um ísland segir hún: „Vissu- lega hefur einn og einn afbragðs myndlistar- maður skotið upp kollinum á íslandi á síð- ustu árum en það er langt síðan sterk kyn- slóð hefur komið upp.“ Nú hefur Bera verið erlendis um skeið og kannski ekki haft tækifæri til að fylgjast náið með hræringum í íslenska myndlistar- heiminum. Ýmsir myndu kalla það all- sterka kynslóð sem telur fólk á borð við stelpumar í Gjörningaklúbbnum, Jóní, Sig- rúnu, Dóru og Eirúnu, Ásmund Ásmunds- son, Magnús Sigurðarson, Gabrielu Frið- riksdóttur, Egil Sæbjörnsson og Jón Sæ- mund... Skáldsögur í haust Bókaunnendur eru fam- ir að spá í hverjir verði með i skáldsagnakapp- hlaupinu í haust og er rétt að létta aðeins á spennunni - án ábyrgðar þó! Pétur Gunnarsson og Einar Már Guðmundsson verða að öllum líkindum mjög framarlega í kapphlaupinu því von er á skáldsögum frá báðum hjá Máli og menningu. Saga Einars mun heita Draumar á jörðu sem kall- ast augsýnilega á við Fót- spor á himnum... Frá Ið- unni kemur sterkur keppi- nautur þeirra, verðlauna- höfundurinn Vigdís Grímsdóttir, sem sagt er að verði með skáldsögu. Hjá JPV forlagi er von á nýjum skáldsög- um frá Mikael Torfasyni og Sigurði Pálssyni ljóð- og leikskáldi sem sigraði hjörtun með Parisarhjóli fyrir tveimur árum. Og orð hefur borist um að Guörún Helgadóttir, landsins vin- sælasti barnabókahöfundur til áratuga, sendi frá sér skáldsögu fyrir jól hjá Vöku- Helgafelli. Hjá Máli og menningu er líka væntan- leg skáldsaga eftir Auði Jónsdóttur sem mikla at- hygli vakti fyrir sina fyrstu, Stjórnlausa lukku, í hittifyrra og frá Bjarti kemur Guðrún Eva Mínervudóttir með Fyrirlestur um hamingj- una - sem þrátt fyrir titil er skáldsaga. Frést hefur að Guðberg- irn Bergsson og Rúnar Helgi Vignisson gefí út smásagnasöfn hjá JPV for- lagi og það gerir Gyrðir El- iasson lika hjá MM. Það stefnir í fín bóka- jól... Hrós í New Yorker Menningarblöð heims- ins halda áfram að skipa sér í raðir eftir áliti á Dansara í myrkrinu og ein síðasta rósin í hnappagat Triers kom frá gagnrýnanda The New Yorker. Undir fyrir- sögninni „Singin’ Through the Pain“ (Sungið við sársaukan- um - eins og glöggir lesendur sjá leikur hann sér að titli á frægum söngleik, Singin’ in the Rain) hrósar Anthony Lane kvik- myndinni fyrir dirfsku og frumleika. Hann líkir Björku við Mary Pickford og Lars við Godard, Dananum í hag. Svo ráðleggur hann öllum að sjá myndina og lýkur máli sínu á þessa leið: „Farið og sjáið myndina, jafnvel þó að þið farið út áður en henni lýk- ur. Minnist þess að Selma fór sjálf út af sín- um eftirlætismyndum eftir næstsíðasta lag, því þá, eins og hún kemst svo vel að orði, varir bíómyndin að eilífu."

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.