Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.2000, Blaðsíða 13

13
MIDVIKUDAGUR 11. OKTÓBER 2000
I>V
Mannvísindi
Eitt aðalefniö á fjölmennu og vel
heppnuöu evrópsku listaþingi,
sem haldið var hér um síðustu
helgi á vegum Sjálfstœðu leikhús-
anna, fjallaði um samstarf lista
og vísinda og var sá þáttur þings-
ins skipulagður í samvinnu við
ReykjavíkurAkademíuna. Stjórn-
endur voru Mik Flood, forseti
þingsins, og Trevor Davies, list-
rœnn stjórnandi Salisbury-lista-
hátíðarinnar í Englandi. Rœðu-
menn voru Tor Norretranders,
Hjálmar H. Ragnarsson, Withold
Reichhart, Richard Yeo og Lára
Magnúsardóttir sagnfrœðingur
sem var fulltrúi ReykjavíkurAka-
demíunnar og kvenþjóðarinnar á
þessu metnaðarfulla málþingi. í
fljótu bragði finnst manni fráleitt
aó spyrja hvað vísindamenn og
listamenn geti lœrt hverjir af öðr-
um og við spurðum Láru hvernig
þetta hefði komið út?
„Þetta var mjög fróðlegt, kannski
ekki síst fyrir sagnfræðing, því undir-
eins kom upp spumingin um hvað ég
væri sjálf “ segir Lára. „Enska orðið
„science" er aðallega notað um raun-
vísindi og við mannvísindamenn
erum alltaf í ákveðinni klemmu -
erum við vísindamenn eða ekki? Á að
gera greinarmun á vísindum og fræð-
um? Framsetning sagnfræði getur
verið listræn, hún er lík vinnu hvaða
rithöfundar sem er, og það sem ég
lagði fram í mínu máli var að í raun-
inni skiptist sviðið í þrennt. Öðrum
megin væm raunvísindin og hinum
megin listirnar en þar á milli væm
mannvísindin. Og frá mínum bæjar-
dyrum séð er það hlutverk okkar og
ábyrgð að skila upplýsingum frá báð-
um örmum út í samfélagið. Maður
sem skrifar leikrit er til dæmis lík-
legri tU aö vera að lesa sagnfræðirit
eða bókmenntafræði heldur en eðlis-
fræði. Og raunvísindin safna geysi-
miklum upplýsingum sem hafa tU-
hneigingu tU að hlaðast upp ef þær
hafa ekki beinan praktiskan tUgang.
Mér finnst það vera í okkar verka-
hring að vinna úr þessum upplýsing-
um og túlka þær þannig að þær geti
gefið okkur betri innsýn í lif okkar.“
Lára Magnúsardóttir sagnfræðingur
Hlutverk mannvísinda er að koma upplýsingum frá vísindum
og listum til almennings.
DV-MYND GVA
Dýrmætur tími
„En fyrir mér varð þetta málþing staðfesting á
þvi hvað við erum öU sérhæfð og eiginlega ólæs
hvert á annað og þetta varð dálítið hjakk," segir
Lára. „Samt fundum við áhugann hvert hjá öðm
og það var afar þægUegt. Mér fannst líka gaman
hvað þetta var óformleg samkoma og það er frá-
bært að vera á óformlegri samkomu með fólki í
listageiranum. Fræðimennskan verður að vera
formleg en formið er kannski stundum of strangt,
það heftir mann, og það eykur mér hugrekki að
vera með fólki sem má segja það sem það ætlar
milli
að segja án þess að það sé aðalatriðið
að hafa sautján neðanmálsgreinar! Ég
skU mikUvægi neðanmálsgreina en
þær mega ekki fá yfirhöndina."
Gefinn var góður tími í þennan lið á
þinginu; fundimir vom þrír og tóku
aUs um sjö tíma. Lára segir að tíma-
lengdin hafi haft þau áhrif að fundar-
menn gátu farið í gegnum ákveðið ferli
og dýpkað umræðuna. „Við höfðum
tíma til að verða fyrst hrifm af mál-
flutningi hinna, verða svo ósammála
honum og láta hann fara í taugamar á
okkur, koma svo kannski tU baka,
reynslunni ríkari, og taka við boð-
skapnum. Það var mjög gefandi. Þessar
umræður eiga svo að halda áfram á
Netinu og jafnvel í vinnuhópum."
Að opna milli greina
Fólk kom hvað úr sínu fagi og Láru
fannst það ekki virða fyUilega þekk-
ingu annarra í hópnum. „Svo ég tali út
frá minni grein þá halda menn áfram
að nota sögulegar skýringar þó að búið
sé að benda þeim á að þær séu löngu
úreltar! En svona þing em einmitt til
að hjálpa fólki tU að opna miUi greina
því þessar lokuðu dyr eru aðallega
þekkingarskortur. Við vorum sam-
mála um að ekki væri æskilegt að
skipta fólki í tungumálafólk og stærð-
fræðifólk of snemma. Það er víða gert
við 11-12 ára aldurinn i skólum erlend-
is og þó að skiptingin sé gerð seinna
hjá okkur er þetta hluti af ímynd okk-
ar frá ungaaldri. Við vitum hvert við
stefhum þó að við þurfum ekki að
ákveða það fyrr en í framhaldsskóla.
Svo var líka rætt um hvort umræðan
ætti að vera almenn eða sértæk. TU
dæmis var Tor Norretranders á því að
viö ættum að taka fyrir tUtekin mál-
efhi, annars yrðu þetta bara heim-
spekUegar vangaveltur, og mér fannst
afar gaman að dæmunum sem tekin
voru. En þau vísuðu ekki mikið út fyr-
ir sig fyrir mig.“
Lára var ánægð með erlendu þátt-
takenduma á þinginu en hrifnust var
hún af Withold Reichhart: „Hann er
pólskur og býr í HoUandi og er bæði
píanóleikari og stærðfræðingur. Hann
var raunverulegur fuUtrúi þessara
heima; maður fann hvemig hann gat
Hann hafði bæði hugsana-
og vísindamannsins. Að
tveggja
skipt á mUli þeirra,
gang listamannsins
sumu leyti var hann opnari en við hin, hann sér
fleira. Það væri gaman ef fleiri gætu veriö eins
og hann.“
Lútuleikur á
N orðurl j ósahátíð
Tónlistarhátíðin Norðurljós hefst með
einleikstónleikum Hopkinson Smith ann-
að kvöld, kl. 20, í Fríkirkjunni í Reykja-
vík. Hann leikur á barokklútu verk eftir
Johann Sebastian Bach, meðal annars
Partítu í E dúr (BWV 1006a) og Ciaccona
úr partítu í d moU (BWV 1004).
Sónötumar sex og partítur sem Bach
samdi fyrir einleiksfiðlu marka þáttaskU
í sögu hljóðfæratónlistar. Andagiflin og
fegurðin í dráttum þessara verka og
auðgin í samsetningu koma frá æðstu
uppsprettum tónlistarhugsunar. En það
er hvorki hægt að segja að þessi tónlist sé
í öUu einkennandi fyrir fiðluna né að
flestar hugmyndimar í verkunum séu
sprottnar úr því hljóðfæri. Upprnni þess-
arar tónlistar virðist mun fjölþættari. Því
hafa hljóðfæraleikarar sem leika á önnur
hljóðfæri en fiðlur haft dálæti á þessum
verkum nánast alveg frá því þau voru
samin. TU eru hljómborðsútgáfur af
tveimur sónötum Bachs frá kynslóð sona
hans og geröir fyrir lútu af einni partitu
hans eftir hann sjálfan. Einnig er tU gerð
af fúgunni úr fyrstu sónötunni eftir lútu-
leikara sem starfaði í Leipzig á tíma
Bachs. Nemandi Bachs, Friedrich
Agricola, minnist þess að tónskáldið hafi
oft leikið sónötumar og partítumar á
klavikord, „og bætti þá eins miklu í sam-
hljóminn og þurfa þótti“.
Undanfarin 25 ár hefur Hopkinson
Smith leikið mikiö á barokklútu og glímt
við þau verk sem henni tengjast. Jafn-
framt hefur hann unnið aö sínum eigin
umritunum á sónötum og partítum fyrir
lútuna. Hann er leiðandi á sviði flutnings
gamaUar tónlistar og einn af mestu lútu-
leikurum heimsins. Hann hlaut tónlistar-
menntun í Harvard og útskrifaðist þaðan
með láði árið 1972. Hann lagði stund á
leik gamalla strengjahljóðfæra hjá Emilio
Pujol í Katalóníu og Eugen Dombois í
Sviss. Hann hefur haldið tónleika, kennt
á námskeiðum hljóðfæraleikara og komið
fram á tónlistarhátíðum um alla Evrópu
og i Ameríku. Hann hefur tekið þátt í um
fjörutíu hljóðritunum með hljómsveitum
og eftir hann liggja um tuttugu einleiks-
hljóðritanir. Hann býr í Basel í Sviss og
kennir við Schola Cantorum Basiliensis.
Hopkinson Smith
Einn af mestu lútuleikurum heims leikur í Fríkirkjunni annaö
kvöld.
___________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Rússíbanar
á Njáluslóðum
Annað kvöld mun hin víðfræga
sveit, Rússíbanarnir, halda tónleika í
miðaldaskála Sögusetursins á Hvols-
velli. Sveitin er skipuð nokkrum
þekktustu hljóðfæraleikurum lands-
ins og ætlar að flytja tónlist frá ýms-
um heimshomum. Þetta er í fyrsta
sinn sem tónleikar af þessu tagi eru
haldnir í Söguskálanum á Hvolsvelli.
í Söguskálanum standa enn yfir
hinar geysivinsælu söguveislur sem
hafa verið haldnar á hverju laugar-
dagskvöldi undanfarna mánuði. Þá
koma gestir á staðinn upp úr hádegi
og að lokinni ferð um Njáluslóðir
hlýða þeir á leikþátt um Hallgerði
langbrók og söngdagskrá um Gunnar
á Hlíðarenda í skálanum um leiö og
griðkonur bera þeim kræsingar.
Koma menn heim með sannkallaðan
Njáluglampa í augiun eftir þessar
trakteringar. í skammdeginu falla
veislumar niður og verða þær sið-
ustu í nóvember, en haft er fyrir satt
að þær hefjist að nýju í mars á næsta
ári.
Minningarsjóður
Stofnaður hefur verið Minningar-
sjóður Björgvins Guðmundssonar
tónskálds til að stuðla að útgáfu,
flutningi og kynningu á verkum hans.
Tilgangi sínum hyggst félagið ná með
því að leita stuðnings listamanna, vel-
unnara, útgáfufélaga og annarra.
Björgvin fæddist á Rjúpnafelli í
Vopnafirði þann 26. apríl 1891. Hann
fluttist ungur til Kanada og bjó þar og
starfaði um 20 ára skeið. Tónlistar-
nám stundaði hann við Royal College
of Music í London. Árið 1931 fluttist
hann til Akureyrar ásamt eiginkonu
sinni og dóttur og stjómaði þar Kan-
tötukórnum meðal annarra starfa.
Þekktust verka Björgvins eru líklega
Islands lag og Þei, þei og ró, ró en
hann lét eftir sig mikið safn tón-
smíða. 26. apríl 2001 verða liðin 110 ár
frá fæðingu Björgvins og á að minn-
ast þeirra tímamóta með útgáfu á tón-
list eftir hann.
Áhugamenn eru eindregið hvattir
til að hafa samband í síma: 551-7997,
565-9034 eða 562-6116.
Ljósið í vatninu
Forlagið gefur út
nýja skáldsögu eftir
Birgi Sigurðsson í
haust sem nefnist
Ljósið i vatninu og
er að sögn bæði ljóð-
ræn og dramatísk.
Síðasta stórvirki
Birgis var leikritið
Óskastjarnan sem
sýndi haustið 1998.
Af Forlaginu er það einnig að frétta
að það hefur gengið til samstarfs við
útgáfuhópinn Tekknólamb sem stofn-
aður var fyrir tveimur ámm til að
koma á framfæri við almenning
helstu verkum evrópskra framúr-
stefnubókmennta. Meðlimir
Tekknólambs eru Björn Þorsteinsson,
Geir Sigurðsson, Haukur Ástvaldsson
og Svanur Kristbergsson sem starfa
víða um lönd, allt frá Honolulu til
Andalúsíu, Kaupmannahafnar, París-
ar og Reykjavíkur. Markmiðið er að
gefa út bækur eftir þýska, franska,
spænska og ítalska höfunda sem ekki
hafa áður sést á íslensku og munu
þeir félagar sjá um aö þýða verkin og
kynna þau með eftirmála. Fyrsta bók-
in er væntanleg nú í haust, eitt dular-
fyllsta og magnaðasta bókmenntaverk
20. aldar, Blýnótt, eftir þýska rithöf-
undinn Hans Henny Jahnn. Sá var
sérvitringur og athafnamaður sem
reyndi að vinna lífselexír úr þvagi,
stofnaði sértrúarhóp og barðist gegn
nýtingu kjamorku og endurvígvæð-
ingu Evrópulanda. Geir Sigurðsson
og Bjöm Þorsteinsson þýða bókina.
Þjóðleikhúsið