Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.2000, Page 13

13
ÞRIÐJUDAGUR 31. OKTÓBER 2000
I>V
Að rótum tilfinninganna
Sópransöngkonan Þóra Einarsdóttir
hefur þrátt fyrir ungan aldur skapað sér
á síðustu árum nafn sem ein skærasta
stjama okkar, og ef einhver var í vafa
hefði sá hinn sami sannfærst á tónleik-
um hennar og Helgu Bryndísar Magnús-
dóttur píanóleikara í Salnum á sunnu-
dagskvöldið. Á efnisskrá voru verk eftir
þrjú tónskáld, Hugo Wolf, Claude
Debussy og Richard Strauss; djúphugul,
heilsteypt og vel úthugsuð efnisskrá.
Tónlist
Tónleikarnir hófust á lögum eftir
Wolf, fyrst tveimur lögum við ljóð sem
þýdd höfðu verið af Paul Heyse, Auch
kleine Dinge og In dem Schatten meiner
Locken sem voru listilega framreidd.
Þær Þóra og Helga voru öryggið uppmál-
að frá fyrstu nótu. Fjögur ljóð eftir Edu-
ard Mörike sem Wolf hafði fært í tóna
hljómuðu þvínæst og ekki voru þau
síðri. Texta og inntaki ljóðanna var þar
miðlað til áheyrenda af snilld, textafram- júlkun
burður Þóru er afburðagóður og komst _____
hvert orð skýrt til skila og hljómuðu ljóð-
in eðlilega og áreynslulaust í flutningi hennar.
Leikur Helgu var glimrandi góður frá upphafi til
enda og sambandið milli þeirra eftirtektarvert, rétt
eins og þær önduðu í takt. Þannig var Er ist’s
glæsilega flutt þar sem voldugur píanóparturinn
fekk notið sín vel, Der verlassene Magdlein lýsti af
innri ró og Begegnung til mótvægis við það
geislandi af ákafa. Maður hafði á tilfmningunni að
þær stöllur gæfu sig 100% í hvert lag, hvergi bar á
Þóra Einarsdóttir söngkona
hennar á Ijóöunum fékk áheyrendur til aö gleyma staö
yfirborðsmennsku heldur var hér kafað djúpt að
rótum tilfinninganna sem skilaði sér í frábærum
flutningi.'
Ariettes Oubiiées eða Gleymdir söngvar eftir
Debussy við ljóð Paul Verlaines voru flutt af ótví-
ræðu listfengi. Þar haldast í hendur tregablandin
ljóðin og fógur tónlist og er útkoman unaðsleg.
Þóra fór létt með frönskuna sem hljómaði eðlilega
og sannfærandi og túlkun hennar á ljóðunum var
með þeim hætti að maður hreinlega
gleymdi stað og stund. Samband Þóru
við áheyrendur var með því betra sem
maður verður vitni að og hélst það
óslitið tónleikana alla. Hún var heil i
því sem hún var að gera og einkennd-
ist flutningur ailur af ást og virðingu
á tónlistinni. Það var því leitt að sum-
ir áheyrendur skyldu finna hjá sér
þörf fyrir að klappa á miili ljóðanna,
ótrúlega pirrandi ósiður sem getur
sett alla úr stuði. En þær létu ekkert
trufla einbeitinguna.
Eftir hlé var efnisskráin svo helguð
lögum eftir Richard Strauss. Þar gekk
bókstaflega allt upp. Allur flutningur-
inn bar þess merki að vel hafði verið
staðið að undirbúningi og æfingum.
Það vald sem Þóra hefur yfir hljóðfæri
sínu, röddinni, gefur henni frjálsar
hendur að gera það sem hana lystir.
Af músikölsku innsæi söng hún hvert
dv-mynd þök jagjQ g fætur öðru eins og engill, en
. meðal verka voru ljóðaflokkurinn
Drei Lieder der Ophelia við texta
Shakespears og Ich wollt ein
Strausslein binden og Amor við ljóð Clemens
Brentanos.
Það setur reyndar gagnrýnanda i vanda þegar
tónleikar eru jafngóðir og þessir, þá er hætta á því
að skrifln hljómi sem ótrúverðug tugga. En raunin
er sú að þessir tónleikar voru í þeim flokki sem hin
hástemmdu lýsingarorð eru spöruð fyrir; þeir voru
í einu orði sagt stórkostlegir.
Arndls Björk Ásgeirsdóttir
Opna í bókinni Ur sumarsænum
Á stóru myndinni er horft gegnum Náttmálaskarö á Eiöiö, Heimaklett og Bjarnarey.
s
Ur sumar-
sænum
Hún rís úr sumarsænum
í silkimjúkum blœnum
með fjöll í feldi grœnum,
mínfagra Heimaey,
syngja Vestmannaey-
ingar á góðmn stundum,
og ný ljósmyndabók frá
Vestmannaeyjum ber
einmitt heitið Úr sumar-
sænum. Þar lætur Ólafía Ásmundsdóttir gaml-
an draum rætast og gefur út stóra og fallega bók
með litmyndum frá þessu náttúruundri sem eyj-
amar eru. Myndirnar era allar teknar að sum-
arlagi og sýna vel fjölbreytilega gamla og nýja
náttúru Heimaeyjar. Bókin hefst í innsigling-
unni við Klettsnef og endar við Eiðisdranga í
miðnætursól. Textinn er á íslensku, ensku og
þýsku. Höfundur gefur út.
Bókmenntir
Brotin gríma, beisk orð
Þýski rithöfundurinn Heinrich Böll
(1917-1985) er einn þekktasti og bein-
skeyttasti höfundur sinnar kynslóðar. í
verkum sínum leggur hann ríka
áherslu á hatur á fasisma og stríðs-
rekstri en sem ungur maður neyddist
hann til að ganga til liðs við Hitlers-
æskuna og síðar til að berjast fyrir þjóð
sína. I verkum sínum gagnrýnir hann
miskunnarlaust fals, undirlægjuhátt og
yflrdrepsskap og fékk fyrir vikið harða
gagnrýni frá hægrisinnum, rétt eins og
Halldór Laxness forðum. Þrátt fyrir það
hlaut hann, líkt og skáldbróðir hans á
íslandi, bókmenntaverðlaun Nóbels
árið 1972.
Böll hertók veru-
leika sinnar samtíðar,
lagði hann undir smá-
sjá og vægði engum. Eft-
ir standa verk sem munu
lifa um ókomna tið, ekki
aðeins frá fagurfræðilegu
sjónarmiði heldur einnig
pólitísku, því þau málefhi
sem Böll tekur fyrir munu
seint fyrnast.
Ekki er heiglum hent að þýða Böll yfir á aðr-
ar tungur og koma sjónarmiðum hans og hug-
myndum til skila. Það hefur Franz Gíslason þó
gert með miklum ágætum, nú siðast með þýð-
ingu sinni á Trúðinum en í þeirri bók tekur Böll
fyrir tómleika efnishyggjunnar og hræsni borg-
arastéttarinnar eftir síðari heimsstyrjöld.
Einnig tekur hann fyrir yfirdrepsskap kirkju-
valdsins sem aðalsöguhetja Trúðsins neyðist til
að beygja sig undir.
Aðalpersóna bókarinnar er karlmaður sem
hefur klofið sig út úr vel stæðri fjölskyldu og
ferðast um og vinnur fyrir sér sem vel metinn og
vinsæll trúður. Þetta er fyrstu persónu frásögn
og lesandinn fylgir sögumanni í gegnum fagra
en sorglega ástarsögu og um leið harmræna
sögu ættar hans og þjóðar.
Frá fyrstu síðu er ljóst að hér er bitur sögu-
maður á ferð. Hann hefur ekki aðeins misst ást-
mey sina í klær hræsnisfullrar kirkju heldur
bróður sinn einnig. Og sína elskulegu systur
Henríettu missir hann í klær djöful-
legrar hugmyndafræði Hitlers. í upp-
hafi sögu er einnig ljóst að hans
glæstu dagar sem vinsæll trúður eru
liðnir og sorg sinni reynir hann að
drekkja í faðmi Bakkusar. En sorgirn-
ar eru syndar og í stað algleymis upp-
lifir hann enn meiri eymd og fer í
framhaldi af því að skilgreina eigið líf
og annarra. Sú afhjúpun er bæði átak-
anleg og miskunnarlaus og neyðir les-
andann til að horfast í augu við að
hörmulegustu atburðir sögunnar end-
urtaka sig aftur og aftur.
Trúðurinn sjálfur er tákn yfir-
borðsmennskunnar því bak við
grímuna býr sársauki, hatur og
grimmd sem hann getur falið í skjóli
„leikarans". Írónía höfundar verður
enn magnaðri vegna þess að trúður-
inn er „fallinn“, hann hefur brennt
allar brýr að baki sér og á ekkert eft-
ir nema brotna grímu og beisk orð.
En sagan er þannig sögð að lesandinn
sér i gegnum grímuna og á lúmskan
en kraftmikinn hátt fær höfundur
þann sem les til að heimfæra hin beisku orð
trúðsins upp á eigin samtíma. Um leið þarf hann
að opna eigin augu og rífa af sér grímuna.
Þannig skrifa aðeins höfundar sem lifa um ald-
ur og ævi.
Sigríður Albertsdóttir
Heinrich Böll: Trúöurinn. Þýöandi: Franz Gíslason. Nýja
bókafélagiö 2000.
___________Menning
Umsjón: Silja A&alsteinsdóttir
Auður Haralds, Hrafn Jökulsson, rit-
stjóri Bókavefsins á Strikinu. og Ás-
geir Friðgeirsson framkvæmdastjóri
horfa spennt á söguna birtast á skján-
um.
Auður skrifar á
vefinn
Á föstudaginn var opnaði Auður Har-
alds rithöfundur aðgang að fyrstu ís-
lensku skáldsögunni sem sérstaklega er
skrifuð fyrir Netið. Saga Auðar, Hvað er
Drottinn að drolla? birtist á Bókavefnum
á Strik.is. Bónus gefur söguna út en ís-
landsbanki-FBA styrkir útgáfu hennar.
Auður Haralds sló í gegn með fyrstu
skáldsögu sinni, Hvunndagshetjunni,
árið 1979 og árin á eftir sendi hún frá sér
vinsælar skáldsögur og barnabækur.
Einnig hefur hún unnið fyrir útvarp,
sjónvarp, blöð og tímarit, auk þess að
skrifa leikrit. Nýjasta leikrit hennar,
Góðar hægðir, var frumsýnt i síðustu
viku.
Hvað er Drottinn að drolla? mun birt-
ast í tíu hlutum á Bók'avef Striks.is og
fjallar um reykvíska konu á miðjum aldri
sem fer í tímaferðalag aftur til miðalda.
Tunglskin sem
fellur á tunglið
Út er komin hjá bóka-
útgáfunni Stillu bókin
Tunglskin sem fellur á
tunglið og fleiri bend-
ingar til Þess-sem-er í
samantekt Vésteins Lúð-
víkssonar.
Tilgangur bókarinnar
er að kynna þá tvileysis-
hefð sem kennd er við „advaita vedanta"
og á rætur sínar og meginsögu meðal Ind-
verja en hefur ekki fengið mikla umfjöll-
un á íslensku fyrr en með þessari bók.
Þau rit sem höfundur hefur nýtt sér við
samantekt bókarinnar geyma texta sem
má rekja a.m.k. 3000 ár aftur í tímann og
aðra sem eru aðeins nokkurra ára. Bókin
hefur að geyma áleitnar hugsanir um líf-
ið og tilveruna, afar skýrt fram settar og
á ljósu máli. Höfundur ritar inngang auk
aðfaraorða að hverjum hinna sjö megin-
kafla bókarinnar.
Leiklistar-
námskeið
Á fimmtudags-
kvöldið kl. 20 hefst í
stofu 102 í Lögbergi
leiklistarnámskeið í
samvinnu Félags há-
skólakvenna og leik-
félagsins Fljúgandi
fiska. Kennari verð-
ur Jón Viðar Jóns-
son leikhúsfræðing-
ur (á mynd) og viðfangsefni námskeiðs-
ins er sýning leikhópsins á Medeu eftir
Evripídes sem frumsýnd verður í Iðnó
17. nóv. Leikstjóri er Hilmar Oddsson
og leikarar í sýningunni eru Þórey Sig-
þórsdóttir og Valdimar Örn
Flygenring.
Á námskeiðinu verður m.a. fjallað
um griskt leikhús til foma, farið á æf-
ingu og haldnar pallborðsumræður um
leikhús. Skráning í síma 899 3746.
TONGLSKIS
SEM H.I .II R
A TONGI.JÐ
l ati m Þf*Kstwr.n
ísland á nýrri öld
Við upphaf nýrrar
þúsaldar voru 22 þjóð-
kunnir íslendingar
beðnir að lýsa fram-
tíðarsýn sinni og birt-
ast greinar þeirra nú
í bókinni ísland á
nýrri öld sem Gunnar
G. Scram prófessor
ritstýrir. Greinahöf-
undar lýsa því hvaða málefni þeir telja að
verði mikilvægust á næstu áratugum og
hvernig þeir sjá fyrir sér þróun þjóðfé-
lagsins. Meðal höfunda eru Jón Baldvin
Hannibalsson, Ingibjörg Sólrún Gísladótt-
ir og Katrín Fjeldsted.
Háskólaútgáfan gefur út.