Dagblaðið Vísir - DV - 01.11.2000, Page 13

13
MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 2000
DV
Þjóðarsaga í mynd
Bókin 20. öldin - brot úr
sögu þjóðar er annáll aldar-
innar sem nú er um það bil
liðin. Þar eru dregnir fram í
myndum og stuttum, hnitmið-
uðum texta helstu viðburðir
aldarinnar, oftast í tímaröð,
þótt stundum sé út af því
brugðið.
Bókmenntir
Bókinni er skipt í kafla eft-
ir áratugum. í upphafi hvers
kafia eru dregnir saman
helstu atburðir áratugarins
en síðan er fjallað um hvert
ár fyrir sig, oftast á einni
opnu þótt stundum sé lagt
meira undir ef árið hefur ver-
ið viðburðaríkt. Þessi aðferð
hefur auðvitað sína galla því
hún gerir lesandanum erfitt
um vik við að fylgja ákveðn-
um þræði gegnum bókina, t.d.
ef hann ætlar að kynna sér at-
vinnumál eða stjórnmálaþró-
un sérstaklega. Til að bókin
nýttist lesandanum sem best
hefði þurft að fylgja henni góð
nafna- og atriðisorðaskrá en
svo er því miður ekki, aftast í
bókinni er aðeins að finna
myndaskrá. Kostirnir við þá
aðferð sem hér varð fyrir val-
inu eru þó líklega fleiri en
gallamir því annálsformið
hentar vel til að gefa lesend-
um yfirlit yflr höfuðeinkenni hvers áratugar fyr-
ir sig.
mmm
Jón Arsæll Þórðarson með bókina um 20. öldina
Aðgengileg sagnfræði sem mun gagnast almenningi og skólafólki um ókomin ár.
Áherslan er á myndefni bókarinnar en textinn
er í aukahlutverki. Undirtitillinn, brot úr sögu
þjóðar, á einkar vel við
frarnan af því í fyrri
hluta bókarinnar eru
flestar myndirnar af
hópum fólks og þá yfir-
leitt hversdagshetjum
líðandi stundar, al-
menningi, þjóðinni i
landinu en ekki stór-
menni eða fyrirfólki.
Þegar nær dregur sam-
timanum fjölgar hins
vegar myndum af
þekktu fólki sem sett
hefur svip á tímabilið.
Myndir í hverri opnu
eru fáar, oftast ein eða
tvær, og njóta sín því
vel enda bókin í stóm
broti. Þrátt fyrir spar-
lega notkun á myndum
og texta hefur ritstjóra
• • -. ' - í&bC. :
V ;■ vr.v. t.
_________________________________

Viðtölin í þáttunum endurspegla upplifun alþýðufólks af atburðum.
gengið ágætlega ná utan um
helstu atburði aldarinnar,
alla vega varð höfundur
þessara orða ekki var við
neinar sláandi vantanir í
þeim efnum.
Helsti ágalli bókarinnar er
tilgerð í umbroti hennar og
hönnun. Dauf orð og setning-
ar úr textanum, oftast úr
upphafi málsgreina flækjast
um leturfletina og sums stað-
ar eru litaðir stafir, sem við
nánari athugun mynda stök
orð úr textanum, látnir
þekja jaðar myndanna. Aðal-
texti hvers árs er og undir-
strikaður og strikin stund-
um látin ná út á myndflöt-
inn. Þessi tilgerð er í hróp-
legu ósamræmi við þá
naumhyggju sem ríkir í
myndavali og texta og trufl-
ar lesandann þegar verst
lætur.
Upplifun alþýðufólks
20. öldin - brot úr sögu
þjóðar er afsprengi sam-
nefndra þátta Jóns Ársæls
Þórðarsonar sem sýndir hafa
verið á Stöð 2 undanfama
sunnudaga. Þegar þessi orð
eru skrifuð hafa aðeins ver-
ið sýndir górir þættir af tíu
þannig að varla er sann-
gjamt að gera ítarlegan sam-
anburð á bókinni og þáttunum. Svipaðar áhersl-
ur em þó i hvoru tveggja, umfjöllunarefnið er
fólkið i landinu og viðtölin í þáttunum endur-
spegla upplifun alþýðufólks af atburðum eins og
gert er í bókinni með myndefninu. Þættimir eru
þó ekki jafn formfastir og bókin og lætur mnsjón-
armaður eftir sér að flakka fram og aftur í tíma
innan hvers áratugar og hefur það ekki komið að
sök enn sem komiö er.
I heildina má segja að prýðilega hafi til tekist
bæði með sjónvarpsþætti og bók og kæmi ekki á
óvart þótt þættirnir verði notaðir um ókomin ár
við íslandssögukennslu í efri bekkjum grunn-
skóla og framhaldsskólum landsins. Bókin er
hins vegar fyrst og fremst alþýðlegt fræðirit sem
gagnast vel þeim sem vilja kynna sér sögu 20.
aldar án þess að leggja á sig mikinn lestur og
hver sem er getur auðveldlega gleymt sér tímun-
um saman yfir ríkulegu myndefni bókarinnar.
Guðmundur J. Guðmundsson
20. öldin - brot úr sögu þjóöar. Ritstjóri: Jakob F. Ás-
geirsson. Nýja bókafélagiö 2000. Byggð á samnefndri
sjónvarpsþáttaröö Stöövar 2 í umsjón Jóns Ársæls Þórð-
arsonar.
DV-MYND E.ÓL.
Jólin í nóvember 'ýt
Ekki þurfa höfuðstaóarbúar og
gestir þeirra aó kviöa skammdegis-
myrkrinu um helgina því d föstudag-
inn hefst Ijósahátiö víðs vegar um
borgina. Sannkölluó jól í nóvember
fyrir alla þá sem geta vakað eftir að
dimman dettur á!
Hátíðin Ljósin i norðri, sem stend-
ur til mánudagsins 6. nóvember, er
síðasta stóra samstarfsverkefni nor-
rænu menningarborganna á dag-
skrá menningarársins. Hátíðin á
uppruna sinn í Helsinki þar sem
haldin hefur verið hátíð ljóssins um
nokkurra ára skeið. Tilgangur henn-
ar er að virkja kulda og myrkur
vetrarmánaðanna á norðurslóðum í
listsköpun á jákvæðan hátt, og rætt
er um það hér á landi að láta þessa
hátíð lifa áfram þótt menningar-
borgarár renni sitt skeið.
Hátíðin verður formlega sett kl.
17.30 i gamla Rafveituhúsinu við El-
liðaár og eru allir velkomnir. Kl. 18
hefst gjömingur myndlistarmannsins Önnu Jóu
í ánni og í framhaldi af því kviknar á öllu ljósa-
sjóinu um bæinn, m.a. sumardeginum bjarta sem
verður varpað á veggi Hallgrímskirkju og ijósinu
í tjöminni við Norræna húsið þar sem Haraldur
Jónsson listamaður fjallar um vatn út frá fjöl-
mörgum og óvæntum forsendum eftir aö dimma
tekur kvöldin sem hátíðin stendur. Kl. 18.30
syngur svo fjölmenningarlegur bamakór í
Hljómskálagarðinum sönglög frá upprunalönd-
um bamanna sem hann skipa. Ljósverk byggt á
Stjörnuverið í salnum í Norræna
húsinu þar sem boðið er upp á
geimferð undir leiðsögn Stjörnu-
skoðunarfélags Seltjamarness.
Gestir skriða inn í uppblásið
Stjömuverið eftir stuttum göngum,
síðan er ljósið deyft og þegar augun
venjast myrkrinu kvikna þúsundir
stjama. Hleypt er inn í hollum frá
kl. 11 á laugardag og kl. 13 á sunnu-
dag. Þetta er fyrir alla fjölskylduna.
Gróðurhúsaþyrping mun rísa á
Lækjarorgi og verður þar fjallað
um ljós og ylrækt. Aflir eru vel-
komnir á kvöldin meðan húsrúm
leyflr. í Gallerí i8 og Norræna hús-
inu sýnir finnski listamaðurinn
Jyrki Parantainen ljósmyndir af
brennandi byggingum. Á Hafnar-
svæðinu fyrir framan Kolaportið
mun litfríö og ljóshærð sænsk vam-
píra birtast þar sem lítið ljós er fyr-
ir. Hún mun jafnvel koma öllum að
óvöram á Kaffl Thomsen á Club
Lux á fostudags- og laugardags-
kvöld. Á milli Njarðargötu og Norræna hússins
munu nemendur á lokaári í Listaháskóla íslands
bjóða gestum hátíðarinnar aö sóla sig í skamm-
deginu.
Klukkan 18 á sunnudaginn sýnir danski
sirkushópurinn Limelight of Fire vetrarævintýr-
ið „what“ á hlaði Norræna hússins. Sýningin
byggist á gamanfimleikum, logandi sverðum,
magadansi, eldtækni og mörgu fleira og hentar
fólki frá fjögurra ára og upp úr. Hún verður end-
urtekin á mánudagskvöldið kl. 19.
Ur sýningu danska sirkushópsins Limelight of Fire
Hátíðin Ljósin i norðri á að stytta skammdegið og biðina eftir jólunum.
myndum úr fónun bamanna verður sýnt um
leið.
Viðburöir eru af tvennu tagi, annars vegar
þeir sem eru i gangi aflan tímann eins og sólskin-
ið á Hallgrímskirkju, hins vegar stakir viðburðir
sem margir vara aðeins augnablik. Verða imn-
endur ljóssins að gæta þess að missa ekki af
þeim og má benda fólki á vefsíðu menningar-
borgarinnar www.reykjavik2000.is og auglýsing-
ar í blöðum á fóstudaginn.
Meðal skemmtilegra viðburða má nefha
Menning
Umsjón: Silja Aöalsteinsdóttir
Trans Dance
Evrópska
danshátíðin
sem menning-
arborgimar
standa að held-
ur áfram í
kvöld í kl. 20 í
Borgarleikhús-
inu. Þá sýnir
Bohemia
Family Project
frá Prag verkið
„Gates“ eftir Jan Kodet og Domino
Dance Company sýnir „Love, They Call
It“ eftir Lenka Ottova. Og frá Bergen
kemur Cecilie Lindeman Steen með
verkið „180157 56780“ eftir Ina Kristel Jo-
hannessen.
Annað kvöld á sama stað og tíma
hefst lokasýning hátíðarinnar. Þá kemur
Cie Monica Francia frá Bologna og sýn-
ir verkiö Ritratti eftir Monicu Francia
og íslenski dansflokkurinn sýnir tvö
verk. Annað er NPK eftir Katrínu Hall
sem frumsýnt var 1999, hitt er verkið
„Kippa“ eftir Cameron Corbett sem
verður frumsýnt þetta kvöld við undir-
leik Múm.
Stokkseyri
Út er kominn geisla-
diskurinn Stokkseyri
með kammerverkun-
um Stokkseyri og
Septett eftir Hróðmar
Inga Sigurbjömsson.
Flytjendur em Sverrir Guðjónsson
kontratenór og CAPUT-hópurinn. Titil-
verkið Stokkseyri fyrir kontratenór og
kammersveit var samið við 12 ljóð úr
samnefndri ljóðabók ísaks Harðarsonar
og frumflutt á Listahátíð í Reykjavík í
maí 1998. Septett var saminn árið 1998 og
framfluttur 1999 af CAPUT-hópnum.
Verkið er skrifað fyrir tréblásara, slag-
verk og strengi og er í fjóram þáttum.
Hróðmar I. Sigurbjömsson hóf tónlist-
arferil sinn í poppbandinu Melchior.
Hann hefur samið tæplega sextíu verk
fyrir sinfóníuhljómsveitir, kammersveit-
ir og kóra og nýjasta verk hans, Skál-
holtsmessa fyrir einsöngvara og kamm-
ersveit, var frumflutt síðastliðið sumar á
Sumartónleikum i Skálholtskirkju og
hlaut framúrskarandi viðtökur.
Bæklingur á íslensku og ensku fylgir
geisladiskinum með viðtali við tónskáld-
ið, ljóðum ísaks Harðarsonar og umfjöll-
un Andra Snæs Magnasonar um skáldið
og Stokkseyri. Útgefandi er íslensk tón-
verkamiðstöð.
Molar og mygla
Greinasafnið Molar og
mygla. Um einsögu og
glataðan tíma er 5. bókin
í ritröðinni Atvik sem
ReykjavíkurAkademían
og Bjartur gefa út og
geymir greinar um ein-
sögu, sagnfræðilega nálg-
un sem skýrir hugmynd-
ir, samfélags- og menningarfyrirbæri
með því að rýna í ákveðnar manneskjur,
atburði eða staði, í stað þess að gína yfir
stærri ferlum og kerfum. Þetta er sú nýj-
ung sem mesta athygli hefur vakið á
sviði íslenskrar sagnfræði á undanfom-
um árum og hefur notið vaxandi vel-
gengni og viðurkenningar í fræðaheimi
Vesturlanda síðastliðin tuttugu ár.
í bókinni birtist í fyrsta sinn á ís-
lensku ritgerð eftir ítalska sagnfræðing-
inn Carlo Ginzburg sem nefndur hefur
verið guðfaðir einsögunnar. Þar fjallar
hann upphaf aðferðarinnar, hugmynda-
fræði og möguleika.
Sagnfræðingarnir Davíð Ólafsson og
Sigurður Gylfi Magnússon hafa staðið í
framvarðarsveit einsögunnar hér á
landi og gera í bókinni grein fyrir henni,
fjalla um takmarkanir hennar og áforma
frekari landvinninga.
Mósaik í kvöld
01 menningarþættinum
Mósaik í sjónvarpinu
verður í kvöld fjallað um
yflrlitssýningu Rósku í
Nýlistasafninu og rætt
við nokkra samferða-
menn hennar í list og
pólitík. Ungir myndlist-
armenn lýsa því hvernig þeim gengur að
koma sér á framfæri. Nína Margrét
Grímsdóttir (á mynd) leikur Intermezzo
í a-moll eftir Pál ísólfsson og sagt verður
frá hátíðinni Ljósin í norðri á vegum
Menningarborganna.