Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2000, Blaðsíða 13

13
FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2000
I>V
Karldýr í keng
Nýjasta skáldsaga Mikaels Torfasonar, Heims-
ins heimskasti pabbi, er ekki fyrir viðkvæmar
sálir. Hún er, þótt einkennilegt megi virðast, eins
og blanda af amerísku sóðaraunsæi og skandína-
vískum sósíalrealisma. Uppíúll af kynlífsórum og
gróteskum líkamleika tii jafhs við félagsleg og
fjölskyldutengd vandamál í yfírstærð. Þetta er
kokkteiil sem bragðast ekki alitaf vel, og örugg-
lega ekki öllum, en hann þrælvirkar. Heimsins
heimskasti pabbi er í senn svolítið fráhrindandi
og afar áhrifamikii bók - og hún er fimavel skrif-
uð.
Bókmenntir
Heimsins heimskasti pabbi er skyldari fyrstu
skáldsögu Mikaels, Fölskum fugli, en Sögu af
- stúlku sem kom út fyrir tveimur árum. f frásagn-
armiðju er Matthías Máni, tuttugu og átta ára
gamall fjölskyldufaðir, stóma- og geðsjúklingur og
óvirkur alkóhólisti. Þegar saga hans hefst er
hann á hraðri niðurleið, líkamlega og andlega.
Allt sem skifgreinir hann sem karlmann er að
fjara undan honum, vinna, fóðurhiutverk, sjálfs-
stjóm og ekki síst virkni í kynlífi.
Matthías sker sig ekki úr í fjölskyldu sinni. Þar
hefur hver sinn djöful að draga og saga fjölskyld-
unnar er vörðuð skilnuðum, meðferðum og inn-
lögnum á geðdeildir. Saga Matthíasar geymir líka
sársaukafufit leyndarmál sem er listilega ofið inn
í söguna allt frá upphafi og gerir það að verkum
að samúð lesandans vikur ekki frá honum,
hversu óþægileg og jafhvel langdregin sem orð-
ræða hans verður.
Einn þráðurinn í ræðu Matthíasar er ákæra á
hendur kynslóð foreldranna, sjálfhverfustu kyn-
slóð sögunnar - þeirri sem kennd er við sextíuo-
gátta. Ásakanimar em ekki vegna ömurlegrar
æsku (þótt fuil ástæða væri til), heldur vegna
taumlausrar fortíðarhyggju, nútíðin kemst aldrei
að fyrir endalausum upprifjunum gamalla meina,
„úrvinnslu" vandamála og tilheyrandi flækja.
Heimsins heimskasti pabbi er nútímasaga, hún
tekst á við kreppu ungs karlmanns á íslandi sam-
tímans á algerlega klisjuiausan hátt. Hún er
mHripfpnfrin nfmálnn hpccnr.
félags-
ins sem
hún
sprettur
af, en um
leið áköf
boðun mjög
hefðbundinna
siðferðilega
gilda. Trú sögu-
manns á kjama-
fjölskylduna nálg-
ast stundum of-
stæki og það er að
sínu leyti eitt af því
sem er verulega frum-
legt við þessa skáld-
sögu Mikaels. Hann
blandar hér saman
orðræðu úrkastsins,
hins öhreina jaðar-
mennis sem er fullur
ógeðs á sjálfúm sér, og
þrá eftir „venjulegu" lífi.
Andóf Matthíasar Mána hef-
ur ekki niðurrif borgaralegr-
ar samfélagsskipanar að mark-
Mikael Torfason
rithöfundur
Kokkteill sem bragðast
ekki alltaf vel, en hann
þrælvirkar.
DV-MYND ÞÖK
miði heldur
inngöngu í
það.
Þetta er
langþroskað-
asta og besta
verk Mikaels
til þessa, hér hefúr honum
tekist að sameina þann
ofsa og stílkraft sem ein-
kenndi fyrstu skáldsögu
hans og
þroskaða en
óvenjulega
gagnrýni í al-
veg glænýja
tegund af
heimsádeilu.
Jón Yngvi Jó-
hannsson
Mikael Torfason:
Heimsins
heimskasti
pabbi. JPV
forlag
2000.
Að yfirgefa gerviheiminn
Geira leiðist lífið. Hann fær einkum
útrás með þvi að spila hraða og ofbeld-
isfulla tölvuleiki en á að vera að læra
fyrir samræmd próf. Mamma hans hef-
ur mikinn námsmetnað fyrir hans
hönd en sjálfúr veit hann ekki hvað
hann vill. Þegar Geira tekst að lenda í
slagsmálum við skólafélaga sinn á
skólaballi, með þeim afleiðingum að sá
síðamefndi stórslasast, er hann sendur
vestur á firði til að læra fyrir prófin og
á að taka þau þar.
Ég stjóma ekki leiknum eftir Jón
Hjartarson fjallar um dreng sem hefur týnt sjálf-
um sér en kemst á réttan kjöl við að fara þangað
þar sem lífið hefur annan tilgang en þann að
hanga i gerviheimi tölvuleikja og vefsíðna. Hann
kynnist ættingjum sínum og brátt fer að renna
upp fyrir honum að ekki er allt sem sýnist í fjöl-
skyldu hans. Ferðin vestur verður
ekki síður ferð til fortíðar og Geiri
reynir að grafa það upp sem hefúr ver-
ið svo lengi falið að fæstir vita um
hvað málið snýst lengur. í þessari for-
tíðarferð kynnist Geiri frænda sínum
sem er gamall og geðvondur en tekur
Geira í sátt, kannski vegna þess að í
honum sér hann svip af sjálfum sér.
Persónumar ná sumar að öðlast líf
í höndum höfundar. Geiri, meginás
sögunnar, verður trúverðugur og
Finnur frændi hans er einnig ágæt
persóna. Þá kemur amman í pelsinum ágætlega
út. Tilgangur Benna frænda er hins vegar óljós.
Lesandinn getur ekki annað en haft samúð með
honum en Geira líkar illa við hann þó að hann
komi honum oftar en einu sinni til hjálpar.
Þannig verður Benni hvorki jákvæð né neikvæð
persóna og getur ekki talist heilsteyptur karakt-
er. Þrúður, aðalkvenpersónan fyrir utan mömm-
ur og ömmur, er einnig hálflitlaus; höfundi virð-
ist láta betur að lýsa mæðrum en ungum stúlk-
um. Gubbi, maður Elsu frænku, er málaður fúll-
sterkum litum og verður fyrir vikið einhliða per-
sóna í grótesku sinni; sífretandi, feitur, sveittur
og heimskur.
Sagan heldur athygli og er læsileg þó að ýmis-
legt hefði mátt pússa betur. Framan af rennur
hún í hefðbundnum farvegi þar sem söguefnið er
gamalkunnugt; áflog og vesen í unglingadeiidum
grunnskólanna, en hún verður óneitanlega sterk-
ari eftir að leikurinn berst vestur, inn í raun-
heiminn.
Katrln Jakobsdóttir
Jón Hjartarson: Ég stjóma ekki leiknum. Iðunn 2000.
Mikilvæg skilaboð
Blíðfinnur er vængjaður skógarálfur sem
býr í litlu húsi undir austurhlíðum Himin-
lægja. Pabbi hans og mamma eru löngu far-
in inn í Ljósheima og eftir að bamið hvarf
frá honum í fyrri bókinni um hann er hann
aleinn. En hann er ekki einmana því yfir
honum er ævinlega vakað og Orkan fyllir
hann á hverjum morgni þegar hann heilsar
sólinni vinkonu sinni. Ennþá hamingjusam-
ari verður hann þegar hann bjargar lífi
þriggja leikaradverga sem illir narrar hafa
misþyrmt skammt frá heimili hans og þeir
una glaðir saman allir fjórir þangað til narr-
arnir láta aftur til skarar skríða... Það er
nefnilega Blíðfinnur sjálfur sem narramir
vilja tortíma því hann er of góður til að þeir
geti liðið hann í grennd við sig.
Enn emm við stödd í ævintýralandi Þor-
valds Þorsteinssonar en í stað þess að fara í
vestur frá húsi Blíðfinns eins og í fyrri bók-
inni fer hann nú með okkur í austurátt. Ekki
eru þar hversdagslegri þjóðflokkar en fyrir
vestan. í stað gúbba, klóbita og Hlunks hittum
við hér hina lævísu og viðbjóðslegu narra,
fréttum af hráálfum sem eru ennþá verri og
kynnumst kelnum og hagmæltum Skvampi,
einlægum sprettálfi og frumlegri Bókavörðu
sem raðar orðunum i setningunum sjálfkrafa
í stafrófsröð um leið og hún lætur þær út úr
sér: Er nefnilega það það! Gaman er að sjá
lúmskar vísanir í fyrstu bók Þorvalds, ævin-
týrið um Skilaboðaskjóðuna, og teikningar
Þorvaldur Þorsteinsson rithöfundur
týsir vandanum að velja sér vini og
hættunni ð að maður sé „narraður“
út í alvarlega vitleysu.
Guðjóns Ketilssonar eru líka lúmskar því þær
leyna a.m.k. jafnmiklu og þær birta!
Að ýmsu leyti er þessi bók, sem heitir því
lipra nafni Ert þú Bliðfinnur? Ég er með mik-
ilvæg skilaboð, eindregnari barnasaga en sú
fyrri sem heiliaði unga sem aldna fyrir tveim-
ur árum. Hér er lýst vandanum að velja sér
vini og hættunni á að maður sé „narraður" út
í alvarlega, jafnvel lífshættulega vitleysu, en
sársaukinn sem var svo grunnt á í fyrri bók-
inni er ekki eins fyrirfinnanlegur. Þó eru lýs-
ingar á viðbrögðum Blíðfinns við þunglyndi
og sorg býsna nærgöngular og spumingin
verður sú hvort hið illa er eins snyrtilega skil-
ið frá hinu góða og við ímyndum okkur.
Bliðfinnur 2 ber nokkur merki þess að vera
framhaldsbók vinsællar sögu sem í sjálfri sér
kallaði ekki á framhald, en hún er listilega vel
gerð og skemmtileg, bæði fyrir börn og full-
orðna. Því þó að efnið sé átakamikið er stíll-
inn bæði fyndinn og launfyndinn; til
dæmis ættu lesendur að taka sér-
staklega eftir kaflaheitum sem eru
yndisleg, neðanmálsgreinunum og
einnig því hvemig Þorvaldur notar
miðstig lýsingarorða snilldarlega
húmorískt. Ætli það sé norðlenskur
siður?
Silja Aðalsteinsdóttir
Þorvaldur Þorsteinsson: Ert þú Blíöfinnur?
Ég er meö mikilvæg skilaboö. Bjartur 2000.
___________Menning
Umsjón: Silja Adalsteinsdóttir
Skugginn
Það ber til tíðinda í
Listaklúbbi Leikhús-
kjaliarans að frumfluttur
verður á mánudagskvöld-
ið hluti af Skugganum,
æskuverki Jóhanns Sigur-
jónssonar leikskálds sem
aldrei hefur áður verið
þýtt á íslensku eða flutt
opinberlega. Verkið er
áhugaverður áfangi á
skáldbraut Jóhanns,
samið undir sterkum áhrifum Ibsens en ber þó
ýmis einkenni meistaraverka höfundar.
4. desember verður önnur dagskrá um Jó-
hann, helguð Fjalla-Eyvindi sem JPV-forlag var
að gefa út og dr. Jón Viðar Jónsson hefur unn-
ið með hliðsjón af lokagerð verksins á dönsku.
Hefur verkið aldrei áður birst í þeirri mynd á
islensku. Leikarar Þjóðleikhússins flytja kafla
úr verkinu undir stjóm Ingu Bjarnason.
Umsjónarmaður með dagskránum er dr. Jón
Viðar Jónsson. Þær hefiast kl. 20.30 en húsið er
opnað kl. 19.30.
Kammersveit
Reykjavíkur
Fyrstu tónleikar Kammersveitar Reykjavík-
ur á þessu hausti verða i Þjóðmenningarhúsinu
á sunnudagskvöldið kl. 20. Á efnisskrá er
Flautukvartett í C-dúr K. Anh. 171 eftir Mozart,
Sextett op. 81 fyrir 2 horn og strengi eftir Beet-
hoven og Homkvintett í Es-dúr K. 407 eftir Moz-
art. Þetta munu vera fyrstu tónleikamir sem
haldnir em í hinu sögufræga Safnahúsi við
Hverfisgötu.
Ann Schein
Tónlistarfelagið í
Reykjavík hefur ákveðið að
taka höndum saman við
Salinn í Kópavogi og end-
urvekja tónleikahald í
nafni félagsins. Fyrstu tón-
leikamir verða með hinum
þekkta bandaríska píanó-
leikara Ann Schein á
sunnudagskvöldið kl. 20.
Ann Schein fæddist 1939
í New York og spilaði fyrst opinberlega sjö ára
gömul. Hún hefur haldið tónleika í rúmlega 50
löndum og leikið með mörgum helstu hljóm-
sveitum heims bæði austan hafs og vestan und-
ir stjóm þekktustu hljómsveitarstjóra. Á sunnu-
dagskvöldið leikur hún Sónötu í Es-dúr op 81eft-
ir Beethoven, Davidsbúndlertanze op 6 eftir
Schumann og Sónötu no. 3 op. 58 i h moll eftir
Chopin.
Viltu lesa fyrir mig
Á Bamadegi i Gerðubergi á morgun kl. 14-16
verður lesið úr nýjum bamabókum og gestir fá
svör við ýmsum brýnum spurningum: Kemst
eldþursinn Ari heim til sín? Hver er Mói
hrekkjusvín? Getur Grímur bjargað sækúnum?
Hverjir búa í Mángalíu? Og hvað heitir leynifé-
lag hundanna á Krítey? Auk þess koma Anna
Pálína og Aðalsteinn Ásberg og syngja lög um
Bullutröll. Ókeypis inn og allir velkomnir.
Bókakynning
Á sunnudagskvöldið kl.
20.30 verður bókakynning
á veitingahúsinu Álafoss-
föt bezt í Mosfellsbæ. Þar
les Guðrún Guðlaugsdótt-
ir úr bók sinni í órólegum
takti, Sigriður Halldórs-
dóttir og Guðrún Guð-
laugsdóttir lesa úr Nær-
mynd af Nóbelsskáldi, ný-
útkomnu safhi frásagna af
Halldóri Laxness, og loks leiklesa félagar úr
Leikfélagi Mosfellsbæjar sögur úr gamansagna-
safninu Kæri kjósandi.
Kynnir er Lárus H. Jónsson. Frítt inn.
i«.ii»ni
Fótspor hins illa
Ný spennusaga Birgittu
Halldórsdóttur heitir Fót-
spor hins illa. Þar segir frá
stúlkunni Mariu Stewart
sem þrátt fyrir nafnið á ís-
lenska foreldra en er alin
upp í Englandi. Skömmu eft-
ir að hún missir föður sinn í
mannskæðu lestarslysi þar
sem móðir hennar slasast
einnig illa fær hún undarlegar fréttir frá ís-
landi. Systir hennar, sem Maria taldi löngu
látna, hafði fundist myrt á hrottalegan hátt.
Maria fer í skyndi heim til gamla ættlandsins til
að fylgjast með rannsókn málsins en áður en
varir er hún sjálf föst í neti fomeskju og djöfla-
dýrkunar sem ails óvíst er að hún losni úr heil
á húfi...
Þetta er átjánda skáldsaga Birgittu. Skjald-
borg gefúr út.