Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2001, Side 7

Þorfinnur Guðnason, Toffi, sat fyrir smákrimmanum Lalla Johns á Keisaranum og fékk hann til að samþykkja kvikmyndina. Hann segir að Lalli sé algjör stjarna.
Hróður Þorfinns Guðnasonar kvikmyndagerðarmanns
hefur borist víða með hinni mögnuðu heimildamynd hans um
ísiensku hagamúsina. Þorfinnur, eða Toffi, eins og hann er
oftast kallaður, hefur tekið kúvendingu í heimildamynda
gerðinni og nýjasta myndin segir frá smákrimmanum Lalla
Johns.
Hélt að ver
úr fókus
„Eg held að fólk vilji sjá svona
mynd. Þetta er eins og vinur
minn sagði: „Lífið er ekki bara
kokkteilboð og greiddir reikning-
ar. Það er líka Keisarinn og
ógreiddir reikningar." Það mætti
segja að þetta sé mannfræðileg
landkönnun á undirheimum
Reykjavíkur. Þarna getur fólk
upplifað þá tilfinningu að vera
utangarðsmaður, í gegnum augu
og eyru Lalla Johns,“ segir Toffi
um nýjustu heimildamynd sína,
Lalla Johns.
Myndir í 100 löndum
Flestir ættu að þekkja list
Toffa að einhverju leyti, annað-
hvort eftir að hafa séð heimilda-
mynd hans um Húsey eða hina
víðfrægu mynd um hagamús-
ina. Ætla má að nokkrar milljón-
ir hafi nagað á sér neglurnar yfir
æsilegu lífshlaupi mýslunnar en
myndin hefur verið sýnd í um
100 löndum og nafn Toffa fengið
góða dreifingu með endurteknum
endalausum endursýningum
National Geographic á mynd-
inni. Einhverjir kunna líka að
hafa séð heimildamynd kappans
um skemmtistaðinn Grand
Rokk. Sjálfur vill hann minnst
um hana tala. „Hún var bara
lókalbrandari og ég fékk að
drekka frítt þarna í nokkra mán-
uði. Það er allt og sumt,“ segir
hann hress og vill snúa sér að
öðru. Hann hefur ekki setið auð-
um höndum eftir gerð Hagamús-
arinnar. Myndinni um Lalla
verður varpað á hvita tjaldið von
bráðar en hann hefur einnig
fengist við gerð þriggja annarra
mynda um líf íslendinga um
tveggja ára skeið. „Það er sama
inntak í þeim öllum. Við fylgj-
umst með fólki í tvö ár og reyn-
um að segja sögu þess. Myndin
hefst á einhverjum væntingum
eða áheitum fólks og svo sjáum
við til hvernig það kemur út.
Þetta eru Jón Proppé gagnrýn-
andi, Guðjón Bjarnason, arki-
tekt og myndlistarmaður, og
Gróa og Guðný, bændur í Laug-
ardal í Árnessýslu,“ útskýrir
Toffi.
Sat fyrir Lalla á
Keisaranum
Kveikjuna að myndinni um Lalla
Johns fann Toffi þegar hann rakst á
mynd af Lalla í ljósmyndabók Rún-
ars Gunnarssonar, með textanum
„Lalli Johns er harðjaxl og lætur
engan segja sér fyrir verkum".
Reyndar kannaðist TofTi við Lalla
frá fyrri tíð. „Já, ég kynntist hon-
um á billiardstofunni á Klapparstíg
þegar ég var smápolli og þegar ég
rakst á hann hér áður fyrr þá tók
hann mér alltaf eins og við værum
ævilangir vinir,“ rifjar hann upp.
Lalli tók líka ljómandi vel í hug-
mynd vinar síns þegar ToSi viðraði
hana við hann eftir að hafa setið
fyrir honum á Keisaranum. „Ég
komst að því að Lalli Johns er al-
gjör stjama. Hann er svo ómeðvit-
aður um myndavélamar og er bara
hann sjálfur, hann er harður, hann
er mjúkur og allt þar á milli," segir
TofFi. „Þrátt fyrir að hann sé ógæfu-
maður þá er hann mjög sjarmer-
andi og maður getur samsamað sig
baráttu hans og glímu við sjálfan
sig og kerfið.
Skyldur utanborðsmótor
Lalli Johns er týpískur íslenskur
smákrimmi og góðkunningi lögregl-
unnar, með stóm g-i. Hann hefur
hlotið 35 refsidóma á 30 ára óslitn-
um glæpaferli sínum og setið inni í
17 ár, en það er næstum tvöfaldur
lífstíðardómur samanlagt. „Ferill-
inn hófst þegar hann kynntist ein-
um frægasta innbrotsþjófi síðustu
aldar sem blöðin kölluðu Náttfara,"
segir Toffi og rekur sögu hetjunnar.
„Lalli komst í þennan félagsskap
sautján ára. Hann kom frá sundr-
uðu heimili og hafði mikla ævin-
týraþrá. Hann er goðsögn í lifanda
lífi og hefur þessa Hróa hattar-
ímynd á sér. Hann kemur kannski
með góssið en gefur það allt öðrum.
Hann er örlátur og, eins og einn
segir í myndinni: „Hann getur gefið
þér síðustu sígarettuna sína.“ Það
segir allt,“ heldur Toffi áfram og
fær sér smók. „Stundum fær hann
samviskubit og menn geta komið og
náð í þýfið ef þeir spyrja hann eftir
því. Þá er hann algjör snillingur að
koma því í réttar hendur eftir ýms-
um krókaleiðum." Sögurnar af
Lalla eru óteljandi og Toffi rifjar
upp hvernig Lalli fékk „ættamafn-
ið“. „Það er sagt að hann hafi ein-
hvern tímann stolið utanborðsmót-
or, framleiddum af Johnson, og
nafnið festist við hann. Hann kallar
sjálfan sig Johnson og svarar í sím-
ann: „Já, Johnson héma,“ segir
Toffi og leikur farsímakveðju Lalla.
En á Lalli GSM-síma? „Já, já. Hann
er stundum með síma, alls konar
tegundir,“ segir hann og skellir upp
úr.
Sjálfur í fangelsi
Myndin fylgist með lífi Lalla i
fjögur ár og stundum urðu langar
pásur á tökunum á meðan hið opin-
bera ræddi sín mál við kappann.
Hann lenti þrisvar í steininum á
þessu tímabili, fór í meðferð og var
lagður inn á spítala í tvígang; fyrst
þegar hann missti meðvitund eftir
að hafa keypt eitrað spítt af óvildar-
mönnum sínum og í seinna skiptið
varð hann fyrir bíl og fótbrotnaði.
„Ég náði þvi skoti,“ segir Toffi stolt-
ur. Sjálfur lenti kvikmyndagerðar-
maðurinn i útistöðum við laganna
verði við upptökumar: „Jú, ég fór
með Lalla að flkniefnalögreglunni
en þeir lokuðu bara á mig, Og ég fór
inn á Litla-Hraun og tók á móti
honum. Þeir tóku ekkert vel í þetta
hjá Fangelsismálastofnun og það
var eftir krókaleiðum að ég loksins
komst inn i ,jailið“ í mjög stutta
stund," segir hann um þessa öfug-
snúnu baráttu sína við kerfið.
Á fund borgarstjóra
Sem hlutlaus heimildagerðar-
maður reyndi Toffi að skipta sér
sem minnst af því hvað Lalli gerði
meðan filman rúllaði. „Ég er bara
fluga á vegg og auðvitað er ekki
mitt að dæma. Hann er meira að
segja að reyna að brjótast inn í bil í
myndinni. Svo ætlar hann að fá við-
tal við borgarstjórann til að redda
sínum málum. Hann talar nefnilega
bara við toppana. Við vorum komn-
ir inn í Ráðhús og hann labbar inn
á skrifstofu og ég segi: „Lalli, ekki!
Þú ert að fara til borgarstjórans."
Og hann svarar: „Hvað er þetta, ég
er ekkert að gera af mér,“ segir
Toffi. Sem betur fer er lítið um ör-
yggisverði á þessum stofnunum
okkar. Hann stal nú aldrei neinu
fyrir framan myndavélina, eða ekki
beint, nema nokkrum pennum og
öskubakka og einhverju." Fólkinu
sem var í kringum Lalla var líka
misvel við návist Toffa og mynda-
vélarinnar. „Ég fékk nú eina lífláts-
hótun en það gáfu allir leyfi til að
taka upp á endanum.Ég var búinn
að hanga lengi með Lalla og ávinna
mér traust þessa fólks. Ég fékk mér
bjór með því og tefldi við þetta lið.
Það eru margir góðir skákmenn
þarna," segir Toffi, og hann fylgdi
mannskapnum meira að segja nið-
ur í Kaffl Austurstræti, þar sem
félagar Lalla sitja að drykkju eftir
að Keisaranum var lokað. „Stund-
um fannst mér þetta þungt og erfitt
og það var mikið myrkur þarna,
svo fannst mér þetta svo
sensationalt líka að það var erfitt
að slíta sig frá því,“ segir hann um
upptökurnar.
Nenni ekki að endurtaka
mig
Toffi viðurkennir að sá mikli
tími sem fer tökur á einni mynd af
þessu tagi geti verið erflður. „Góðir
hlutir gerast hægt. Það er eiginlega
mottóið mitt,“ segir hann. „Það er
mjög auðvelt að gera heimildamynd
á þremur dögum með þul en það er
bara engin kúnst. Heimildamynd-
irnar fjalla um tímann og árstíðirn-
ar.“ Toffi hefur gert þónokkrar slik-
ar en Lalli Johns er „allt önnur
EIla“, að hans sögn. „Ég er ekki að
vinna eftir handriti og tók upp tugi
klukkustunda af efni bara til að
finna þráðinn. Lalli er líka ekki
skotinn á filmu heldur stafrænar
myndavélar og það auðveldar nálg-
unina. Stílinn segir Toffi vera hluta
af íslenskri nýbylgju í heimilda-
myndagerð. Með stafrænum
myndavélum sé tæknikostnaður i
lágmarki og auðvelt fyrir hvern
sem er að gera kvikmynd."
Áhugi Toffa á kvikmyndagerð
hefur alltaf verið til staðar en eftir
að hafa orðið fyrir hughrifum af
kvikmynd David Lynch, Ereaser-
head, á kvikmyndahátíð ‘77, ákvað
hann að leggja hana fyrir sig. Hann
vann nokkur ár sem tökumaður hjá
Sjónvarpinu og komst að því fyrir
tilviljun að hann væri nærsýnn.
„Ég átti að súmma upp að slysi í
fjallshlíð en sá ekki neitt og þá upp-
götvaðist það. Ég hélt að veröldin
væri bara svona úr fókus en svo
fékk ég gleraugu og uppgötvaði að
veröldin er ansi stór og kapitalísk,
sá öll auglýsingaskiltin og ég hætti
að klessukeyra bílana mína.“ Toffi
tekur hlæjandi undir það að þetta
sé ef til viU stærsta byltingin í sinni
kvikmyndagerö.Það er bjart yfir
kvikmyndabransanum á íslandi að
mati Toffa og hann tekur Skjá einn
sem dæmi um leikgleðina í inn-
lendri dagskrárgerð þó að hún sé
misjöfn að gæðum. Næsta verkefn-
ið hjá Toffa er hestamynd af svipuð-
um toga og myndin um hagamús-
ina og þegar hann er spurður um
ástæðuna fyrir því að hann hefur
bara gert heimildamyndir kennir
hann tímaskorti um. „Ég bara hef
ekki haft tíma til að gera bíó enn
þá, en það kemur að því. Það hlýt-
ur að gera það. Ég nenni ekki að
endurtáka mig, mig langar að gera
eitthvað nýtt.“
Feriii Toffas
■Jtskrifaðist úr listahá-
Bkóla í San Francisco í I
Kaliforníu 1987
Bann á fréttastofu Rík- |
■issjónvarps í fimm ár
I og gerði þætti fyrir
RÚV
I Hlaut Menningarverð-
Ilaun DV árið 1993 fyrir j
myndina Húsey
I Framleiddi myndina
■Hagamúsin sem sýnd
var á National
■ Geographic
26. janúar 2001 f Ókus
7