Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.2001, Page 4
4
FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001
33V
Fréttir
Skipulagsstofnun úrskurðar um umhverfismat Kárahnjúkavirkjunar:
Neikvæð umhverfisáhrif
og ónógur ávinningur
- standi úrskurðurinn þýðir það endalok virkjana á Austurlandi, segir Landsvirkjun
Úrskurðaö um umhverfisspjöll
Hér má sjá Kárahnjúk en Skipulagsstofnun hefur að öðru óbreyttu lagst gegn Kárahnjúkavirkjun og í leiðinni sett öll
virkjunar- og stóriðjuáform stjórnvalda í uppnám. Myndin er tekin þegar verið var að skoða fyrirhugaðan virkjunarstað.
„í samræmi við 11. gr. laga um mat
á umhverfisáhrifum hefur Skipulags-
stofnun farið yfir þau gögn sem lögð
voru fram af Landsvirkjun ásamt sér-
fræðiálitum, umsögnum, athugasemd-
um og svörum Landsvirkjunar við
þeim. Með vísan til niðurstöðu Skipu-
lagsstofhunar sem gerð er grein fyrir í
5. kafla þessa úrskurðar er lagst gegn
Kárahnjúkavirkjun allt að 750 MW,
eins og hún er lögð fram í tveimur
áfóngum og fjórum verkhlutum, vegna
umtalsverðra umhverflsáhrifa og ófull-
nægjandi upplýsinga um einstaka
þætti framkvæmdarinnar og umhverf-
isáhrif hennar."
Þannig hljóða hin afdrifaríku úr-
skurðarorð Skipulagsstofnunar varð-
andi umhverfismat á Kárahnjúka-
virkjun. Röksemdafærslan sem sett er
fram áður en að sjálfum úrskurðarorð-
unum kemur er að það sé mat Skipu-
lagsstofhunar að Kárahnjúkavirkjun
„muni hafa í fór með sér umtalsverð
umhverfisáhrif og að ekki hafi verið
sýnt fram á að annar ávinningur af
fyrirhuguðum framkvæmdum verði
slíkur að hann vegi upp þau verulegu,
óafturkræfu, neikvæðu umhverfisá-
hrif sem framkvæmdin mun fyrirsjá-
anlega hafa“.
Endalok virkjana fyrir austan
Landsvirkjun fékk í gær í hendur
úrskurðinn. Viðbrögðin þar á bæ eru
líka skýr: „Standi þessi úrskurður
óbreyttur verður ekki séð að vatns-
orka í jökulánum á Austurlandi verði
nýtt,“ segir í yfirlýsingu frá fyrirtæk-
inu. Landsvirkjun mun fara vandlega
yfir úrskurðinn á næstu dögum og
meta hvort og þá á hvaða forsendum
fyrirtækið muni kæra hann til um-
hverfísráðherra. Kærufrestur er til 5.
september nk. og ráðherra hefur síðan
átta vikna frest til að kveða upp fulln-
aðarúrskurð. Samkvæmt heimildum
blaðsins kom úrskurðurinn stjómar-
liðum og virkjunarmönnum á óvart,
þeir hafi átt von á mótlæti en ekki af
þessari stærðargráðu.
Niðurstaðan er afgerandi og setur
um leið öll virkjana- og stóriðjuáform
stjómvalda í uppnám. Úrskurðurinn
er hátt í 300 blaðsíður og tekur á fjölda
atriða sem snerta þessa risavöxnu
virkjun. Meöal þeirra atriða er fram-
kvæmdalýsingin í matsskýrslunni,
umfang framkvæmdanna, áhrif rofs og
áfoks, áhrif á dýralíf og gróðurfar,
áhrif á vatnabúskap, sjónræn áhrif og
síðast en ekki sist þjóðhagsleg.
Viðamiklar athugasemdir
Athygli vekur að viðamiklar at-
hugasemdir em gerðar við frágang á
framkvæmdalýsingu í matsskýrslu
Landsvirkjunar í úrskurðinum.
Þannig kemur fram að frágangur á
kortum og ýmsum gögnum hafi verið
ófullnægjandi þannig að ekki hafi ver-
ið mögulegt að gera sér grein fyrir
hvað nákvæmlega felst í þessum fram-
kvæmdum og em í því sambandi
nefndar stórframkvæmdir, s.s. sjálf
stiflan, frárennslisskurðir og vinnu-
búðir.
Uppblástur og áfok
Ljóst er að fyrri áfangi virkjunar-
innar mun valda verulegri umhverfis-
röskun, einkum hvað varðar uppblást-
ur og áfok í tenglsum við Hálslón. Al-
mennt er það sem rauður þráður i
gegnum úrskurðinn að upplýsingar
um þá þætti séu ónógir. Einnig eru
uppi efasemdir um að mótvægisað-
gerðir sem Landsvirkjun hafi í hyggju
muni duga, t.d. að hefta uppblástur
með þvi að planta víðiplöntum á aust-
ari bakka Hálslóns. Þó er það ekki al-
veg afskrifað en talað um að upplýsing-
ar vanti. Um þessi atriði segir m.a. í
úrskurðinum: „Skipulagsstofnun
minnir á að við mat á umhverfisáhrif-
um skal hafa hliðsjón af varúðarsjón-
armiðum varðandi nýtingu náttúru-
auðlinda og aðgerðir á sviði umhverf-
ismála. Skipulagsstofnun telur því að
þegar veruleg óvissa er um umfang
umhverfisáhrifa á þann umhverfisþátt
sem fyrir áhrifunum verður og þegar
jafnframt er óvissa um virkni mótvæg-
isaðgerða beri að gera grein fyrir og
taka mið af verstu spá (worst case
prediction). Skipulagsstofmm telur að
þegar eingöngu er litið til áhrifa Háls-
lóns á jarðvegsrof og áfok miðað við
fyrirliggjandi vitneskju bendi margt til
þess að lónið muni hafa varanleg nei-
kvæð umhverfisáhrif á víðfeðmu
svæði austan Jökulsár á Dal sem hafi
verulegt gildi m.a. m.t.t. jarðvegs og
gróðurfars og að ekki hafi verið sýnt
fram á með nægjanlegri vissu að unnt
sé að koma í veg fyrir eða draga úr
þeim með mótvægisaðgerðum að
ásættanlegu marki.“
Lagarfijót og Brúarjökull
Enn telur Skipulagsstofnun að upp-
lýsingum sé áfátt þegar kemur að mati
á áhrifum á vatnafar vegna virkjunar-
innar og efasemdir eru því uppi um að
matið sem kemur fram i matsskýrslu
Landsvirkjunar muni standast. Þá á
t.d. við bæði um fyrirsjáanlegt fram-
hlaup Brúarjökuls í Hálslón og eins
um áhrif af hækkun vatnsborðs Lagar-
fljóts. „Skipulagsstofnun vekur athygii
á framkomnum ábendingum Orku-
stofnunar og Landvemdar um að gera
megi ráð fyrir að vatnsborðshækkunar
gæti lengra frá Lagarfljóti en fram
kemur í matsskýrslu. Áreiðanlegar
upplýsingar um hvar og hversu mik-
illa áhrifa á vatnsborðshæð er að
vænta era grundvallargögn fyrir mat á
áhrifum framkvæmdanna á ýmsa um-
hverfisþætti. Skipulagsstofnun telur
að ábendingar Orkustofnunar og Land-
vemdar gefi tilefni til að ætla að þau
áhrif sem leitt geta af hækkun vatns-
borðs, s.s. á gróður og fuglalíf, land-
búnaðarland og neysluvatn kunni að
vera vanmetin og því sé ekki unnt að
álykta með vissu um umhverfisáhrif
framkvæmdanna út frá upplýsingum
um vatnsborðshækkun í framlögðum
gögnum Landsvirkjunar. Af sömu
ástæðu telur Skipulagsstofnun ekki
unnt að taka afstöðu til þess hvort fyr-
irhugaðar mótvægisaðgerðir séu full-
nægjandi."
Áhrif á dýralíf
í úrskurði sínum fer Skipulagsstofn-
un yfir umhverfisáhrifin á vatnadýr,
fugla, landseli í Héraðsflóa, sjávarlíf
úti fyrir landi og hreindýr lið fyrir lið
og fjallai' þar gagnrýnið um áhrif Háls-
lóns og kólnun Lagarfljóts á dýralífið
svo dæmi sé tekið. í nær öllum tilfell-
um telur stofnunin að um veruleg nei-
kvæð áhrif sé að ræða. Um hreindýrin
segir t.d: „Eins og fram hefur komið
gengur um helmingur íslenska hrein-
dýrastofnsins á áhrifasvæði fyrirhug-
aðrar virkjunar og er talinn verða fyr-
ir áhrifum vegna framkvæmdanna.
Hafi framkvæmdir veruleg áhrif á
stærð þeirrar hjarðar, sem talið er lík-
legt, getur að mati Skipulagsstofnunar
verið um að ræða umtalsverð áhrif á
stofninn í heild.“
Niðurstaðan
Auk þeirra atriða sem hér hafa ver-
ið nefnd er fjallað um fjölmarga aðra
þætti í matsskýrslu Landsvirkjunar,
s.s. áhrif á landslag, menningarminjar,
loftslag, samfélagið á Austurlandi o.fl.
o.fl. Heildamiðurstaða stofnunarinnar
- eftir að hafa tekið tillit til þeirra
u.þ.b. 320 athugasemda sem gerðar
vora við skýrsluna - er því þveröfug
við þá niðurstöðu sem Landsvirkjun
kemst að í sinni matskýrslu. Lands-
virkjun taldi þá hagsmuni sem ynnust
með Kárahnjúkavirkjun vega þyngra
en þá sem glötuðust. Þeirri niðurstöðu
hefur Skipulagsstofnun nú snúið við.
-BG
Veðrið í kvöld
"'iT (13
A3
/jG ‘Vt
‘gjj
?
FÉli6
Skýjað víða um land
Fremur hæg norðaustlæg eöa
breytileg átt en norðaustan 5 til 10
m/s suðaustan til. Dálítil súld eða
rigning með köflum á
Suðausturlandi og á Austfjörðum en
annars skýjað aö mestu og hætta á
síðdegisskúrum.
REYKJAvlk
Sólartag í kvöld 22.28
Sólarupprás á morgun 04.41
Siódeglsflóð 17.48
Árdegisflóð á morgun 06.03
Skýrtngsr á veöurtáknum
10V-HITI
AKUREYRI
22.31
04.11
22.21
10.36
VINDÁTT
-10°
VINDSTYRKUR N.-
! nmtruíh i sokóndu
LÉTTSKÝJAÐ HÁLF- SKÝJAÐ SKÝJAÐ o ALSKÝJAÐ ■
W w ö
RIGNING SKÚRIR SIYDDA SNJÓKOMA
w
ÉUAGANGUR ÞRUMIF VEOUR SKAF- RENNiNGUR POKA
/'Í3
é
''
Astand fjallvega Ástnnd flallvoga
y/PmMkM J : % : v /yy ) &■ \
Gæsavatnaleið og Dyngjufjallaleiö eru
nú færar vel búnum fjallabílum.
Mikilvægt er fyrir ferðamenn að hafa í ■• J, , • ^ "j h V-i-';** ! Y JfT
huga að ekki er ráðlegt að reyna yf t
ferðalag á þessum leiðum á * vo?" '
vanbúnum eða minnijeppum. r-y f VatnajéfcuN r '
Gæsavatnaleið milli Óskju og r :-K._ . V"":
Sprengisandsleiðar er ein erfiöasta '~j. y. o [ /■ •- ' .J
fjallaleiö landsins fýrir farartæki jafnt Veglr A akyggftum svasftum «ýfa*l#jo*w« •ru lokaölr þar tU annað j^rj
sem feröalanga. ,“s“' “»lý" www.vegag.ls/faard WBBB——iirrill’,TTi •yj.y.Uil.UV.
Bjart veður suðvestanlands
Norðaustan 5 til 10 m/s suöaustan- og austan til og súld með köflum en
annars hæg norölæg eöa breytileg átt og stöku skúrir. Skýjað að mestu á
Norðurlandi en yfirleitt bjart veður suðvestanlands.
Laugardagu
it Sunnudagu Mánudagur
Vindun
3-5 m/s
Hiti 7“ «117“
Fremur hæg norðlæg eða
breytlleg átt. Skýjað að
mestu á Norðausturlandl.
Yflrleitt bjart veður
sunnanlands en stöku
skúrir síðdegls.
Hiti 7“ tii 17'
Fremur hæg norðlæg eða
breytlleg átt. Skýjað að
mestu á Norðausturlandi.
Yflrleitt bjart veður
sunnanlands en stöku
skúrir siðdegis.
Vindur:
3-5 m/s
Hiti 9° tii 18°
Hæg norðaustlæg eða
breytlleg átt, viða bjart
veður tll landslns og hætt
við siðdegisskúrum en
sums staðar þokuloft við
ströndlna.
AKUREYRI skýjaö 9
BERGSTAÐIR þoka 9
BOLUNGARVÍK alskýjaö 9
EGILSSTAÐIR skýjaö 8
KIRKJUBÆJARKL. skýjaö 9
keflavIk skýjaö 10
RAUFARHÖFN þoka 7
REYKJAVÍK skýjaö 10
STÓRHÖFÐI skýjað 9
BERGEN skýjaö 12
HELSINKI skýjaö 13
KAUPMANNAHÖFN skýjaö 15
ÓSLÓ léttskýjaö 14
STOKKHÓLMUR 13
PÓRSHÖFN þoka 10
ÞRÁNDHEIMUR skúrir 8
ALGARVE þokumóöa 19
AMSTERDAM skýjað 15
BARCELONA léttskýjaö 22
BERLÍN léttskýjað 17
CHICAGO rigning 25
DUBLIN rigning 15
HALIFAX heiöskírt 15
FRANKFURT skýjaö 18
HAMBORG léttskýjaö 15
JAN MAYEN skýjaö 3
LONDON skýjaö 16
LÚXEMB0RG hálfskýjaö 17
MALLORCA skýjaö 23
MONTREAL heiöskírt 23
NARSSARSSUAQ alskýjaö 6
NEW YORK léttskýjaö 26
ORLANDO rigning 22
PARÍS skýjaö 20
VÍN léttskýjaö 18
WASHINGTON heiöskírt 17
WINNIPEG heiöskírt 17
■ BYCGT A Dt'PLYSINGUM FRA VEDDHSTOI U ISI ANDS 1