Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.2001, Blaðsíða 15

14
FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001
FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2001
19
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjaltl Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Bjðrn Kárason
A&stoðarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverhoití 11,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, simi: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerö: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viötöl viö þá eða fýrir myndbirtingar af þeim.
1-2 mittjarða rnengun
Robert Watson, sérfræðingur Alþjóðabankans í meng-
unarmálum, metur verðgildi mengunarréttar fyrir koltví-
sýring á 15-30 dollara tonnið. Það eru tölurnar, sem bank-
inn miðar við, þegar hann er að reyna að meta mengun-
arþátt stórverkefna, sem hann fjármagnar.
Mengunarskattur er á næsta leiti í Evrópu. Frakkland
byrjaði að nota slíkan skatt í tilraunaskyni fyrir ári. Bú-
izt er við, að staðfesting Kyoto-bókunarinnar um takmörk-
un á útblæstri koltvísýrings og annarra gróðurhúsaloft-
tegunda leiði til samevrópsks mengunarskatts.
Stórfyrirtæki eru byrjuð að búa sig undir skattinn, þar
á meðal olíufélögin Shell og BP. Stjórnarformaður British
Airways er formaður brezkrar nefndar af hálfu viðskipta-
lífsins, sem hefur mælt með mengunarskatti í Bretlandi.
Menn hafa þegar sætt sig við hugmyndina.
Verðgildi mengunar með koltvísýringi er mikilvæg
reikningseining, þegar ríki og fyrirtæki fara að verzla
með réttinn til að menga. Flestir sérfróðir menn telja slíka
verzlun með mengun gagnlega til að gera minnkun meng-
unar í heiminum sem hagkvæmasta í kostnaði.
Verðgildið ræðst auðvitað að lokum af framboði og eft-
irspum. En nota má spátölur Alþjóðabankans til að verð-
leggja ýmis atriði, sem varða ísland. Þannig er verðgildi
íslenzka ákvæðisins í tengslum við Kyoto-bókunina frá 2,5
milljörðum upp í 5 milljarða króna á hverju ári.
Mengunarverð Reyðaráls eins verður samkvæmt tölum
Alþjóðabankans 1-2 milljarðar króna á hverju ári. Það er
skatturinn, sem Reyðarál þarf að bera, ef íslenzk stjórn-
völd taka á sama hátt og aðrar ríkisstjórnir á Vesturlönd-
um á kostnaði við nýja mengun stórfyrirtækja.
Þótt ísland fái ókeypis mengunarkvóta við frágang
Kyoto-bókunarinnar, er ekkert, sem segir, að gefa eigi
Reyðaráli þennan kvóta. Sjávarútvegurinn mun vafalaust
telja sig standa nær slíkri fyrirgreiðslu ríkisvaldsins. Og
bíleigendur telja sig þegar borga miklu meira.
ísland verður fyrr eða síðar að leggja á mengunarskatta
og leyfa verzlun með mengun eins og nágrannaríkin. Þar
með verður fyrr eða síðar ekki komizt hjá því að skatt-
leggja Reyðarál um 1-2 milljarða króna á ári, jafnvel þótt
núverandi ríkisstjórn vilji gefa skattinn eftir.
Nauðsynlegt verður fyrir íslenzka lífeyrissjóði og aðra
stórfjárfesta í Reyðaráli að gera sér grein fyrir, að fyrr eða
síðar kemur þessi skattur á fyrirtækið. Engin pólitísk
samstaða er í landinu um að veita þessu fyrirtæki meng-
unarlegan forgang fram yfir önnur fyrirtæki.
Á allra næstu árum munu Vesturlandabúar vakna til
meðvitundar um vandræðin í tengslum við gróðurhúsa-
lofttegundir. Öll vísindaleg rök hafa á síðustu misserum
hneigzt að sömu niðurstöðu, sem segir okkur, að minnka
verði mengun til mikilla muna á næstu árum.
Evrópskir og amerískir framleiðendur mengunar í
álfyrirtækjum munu ekki sætta sig við til lengdar að
keppa við dótturfyrirtæki Norsk Hydro á íslandi, sem hafi
þá samkeppnisaðstöðu umfram önnur slík fyrirtæki að
þurfa ekki að borga mengunarskatt á koltvísýring.
Þeir, sem gæla við hugmyndir um fjárfestingu i Reyðar-
áli, þurfa að gera ráð fyrir, að fyrirtækið verði fyrr eða
síðar að borga 1-2 milljarða króna á ári fyrir réttinn til að
menga andrúmsloftið í heiminum. Umheimurinn setur
annars innflutningsbann á afurðir verksmiðjunnar.
Hingað til hafa málsaðilar ekki reiknað meö að þurfa að
borga slíkar upphæðir. Þeir hafa verið að leika sér með
óraunhæfar tölur um rekstrarkostnað Reyðaráls.
Jónas Kristjánsson
DV
Hafi samband við ríkisstiórnina
Kjallari
Ritstjóri DV, ÓIi Björn
Kárason, gerir fjárfestingar
lífeyrissjööa í stóriðju að
umræðuefni í leiðara fyrir
fáeinum dögum. í leiðaran-
um gerir ritstjórinn trúverð-
ugleika minn einnig sérstak-
lega að umræðuefni og fer
þess á leit að ég skýri út
hvar raunveruleg skil á milli
stjórnmálamannsins og
stjórnarmanns í lífeyrissjóði
liggi.
í upphafi skal upplýst að í
stjórn LSR, þar sem ég á sæti, sitja
átta einstaklingar. Þeir eru annars
vegar skipaðir af samtökum launa-
fólks í BSRB, BHM og Kennarasam-
bandi íslands og hins vegar af fjár-
málaráðherra. Ákvarðanir sem teknar
eru þurfa að byggja á meirihlutavilja
stjórnar. Innan stjórnar LSR hefur
ekki reynst vera meirihluti fyrir því
viðhorfi fjármálaráðherra sem fulltrú-
ar hans í sjóðsstjóminni báru fram
um að teknar skyldu upp könnunar-
viðræður um fjárfestingar í álveri. Ef
til vill hefði legið beinna við fyrir rit-
stjóra DV að beina spurningu sinni til
fjármálaráðherra í stað mín. Þegar
allt kemur til alls þá er það ég sem hef
fylkt mér með þeim sem hafa reynt að
Ogmundur
Jónasson
stjórnarformaöur LSR
verja lífeyrissjóðinn gegn
S— pólitískri afskiptasemi. Ég er
nefnilega sammála því meg-
insjónarmiði sem fram kem-
ur í upphafsorðum fyrr-
nefnds leiðara. Þar segir:
„Uppbygging stóriðju, hvort
heldur er álvers eða annarra
orkufrekra fyrirtækja, er í
eðli sínu áhættufjárfesting.
Þeir sem leggja fram fé til
slíkrar starfsemi eru því að
taka verulega áhættu - mun
meiri áhættu en tekin er í
flestum öðrum atvinnurekstri."
Hvers kyns leynimakki hafnað
Lífeyrissjóðir eru myndaðir til þess
að halda utan um lífeyrissparnað
landsmanna. I samræmi við landslög
og heilbrigða skynsemi einnig ber
þeim að sýna mikla ráðdeild og var-
færni í fjárfestingum og forðast alla
áhættu. Hart hefur verið lagt að lífeyr-
issjóðunum aö gefa í sumar fyrirheit
um tjárfestingu í Reyðaráli. Slík lof-
orð yrðu hins vegar ekki „innheimt"
fyrr en í upphafi næsta árs, svo vitn-
að sé í orð talsmanns fjárfesta á fundi
með lífeyrissjóðsmönnum í vor. Fljót-
lega eftir þennan fund var stjórnum
lífeyrissjóðanna kynnt svokallað
„Secrecy agreement" eða sam-
komulag um þagnarskyldu til
undirritunar. Ekki reyndist
meirihluti stjórnar LSR ginn-
keyptur fyrir vinnubrögðum af
þessu tagi.
Sjálfur skal ég fúslega játa að
ég hef miklar efasemdir um rétt-
mæti þess að verja fjármunum
lífeyrissjóða í ijármögnun á stór-
iðjudraumum stjórnvalda. Það
sjónarmið liggur hins vegar ekki
að baki þeirri ákvörðun fulltrúa
stéttarfélaganna í stjórn LSR að
fallast ekki á tillögu um að setj-
ast nú að viðræðuborði með fjár-
mögnunarhópnum. Menn töldu
einfaldlega að forsendur væru
ekki fyrir hendi fyrir slíkum við-
ræðum hvað sem því máli svo
aftur liði ef það yrði ofan á að
virkja og reisa álver. Þá efast ég
ekki um að innan sjóðsstjórnar-
innar kynni að skapast meiri-
hluti fyrir þvi að skoða þann fjár-
festingarkost eins og aðra.
Þessi fjárfestingarkostur er
hins vegar ekki til og óeðlilegt aö
lífeyrissjóðirnir séu á þessu stigi
notaðir í pólitískum tilgangi
beinlínis til að styðja stóriðju-
áform stjórnvalda. Ég ætla að
J ÚtftðNf0ir®6 DV eW.
Ut<*tu5tjGri: Eyjóifur Bvé.ns&on
............iri; Hjaiti Jóncson
, n OÉ Óti Bjöm Kóiiuujo
n og S.fimuíHJur t'.mr RúMfMðn
8ug»4SSSSnSSSe
RiUtptn, sknfstofur, RufJýsinfiO', smMuftlpUfift*, OJftCúMfgjetficiJ. á*knft:
Þvarhottl 11 101 Rvlk *iml' SOOO
Faxi AuelýimíOf; L50 6727 - R.UV>tn 550 6020 - A&*r 550
Ormt RéiMr. Amfýomfar: HÖO 5550. Átkntv 800 6777
ttafraa étc*fa: fiiipy/wvm.netheimar.tsJð-/
0 NKWj: httpV/'vwwv.viAtfJ*
ItlUgémi ntsljotfvðdv.15 - Augfýsmta'' au*fy*iniþMOOv.i». - ored‘n*87.'tv.rt
Akureyri: SimrKlArita 31. 460 6100, ffix: 460 6171
OetnlnO og umkret: Utf.AfufélagÆ DV eht.
Plotu*eré: IkrifokJarprermmto^ W Preutun: Vvnku-' h'.
Awnftarmb 6 m«nu6. 2060 ta. m. v*k. Uu&atötuvn'ð 100 ►/. m. «*.. ildjí-rtjiofc 280 tí. m, vtk.
OV éaMur »ff rfitt tll «6 btrui oótent efn. tMten* > *\*ueru ftvnv og < dn emk«gji»0».
DV fr*Mr ekkl wömatondum fynr vlöiði vtð þö rtto fyrir mynœwtinjAf af þe.m
Álver og tífeyrissjóðir
Uppbygging stériðju. hvort hcldur er álvers eöa annarra
orkufrekra fyrlrtœkja, er i eðlí sínu áhættufjarfesting. Þelr
sem leggia fram (é tll uppbyggingar slikrar starfsemi eru
þvf að taka verulega áhættu mun meiri áhættu en tekin
Ég ætla að leyfa mér að óska eftir því
við Óla Bjöm Kárason að hann beini
spumingu sinni um trúverðugleika til
þeirra sem vilja nota lífeyrissjóðina í
pólitískum tilgangi en ekki til mín
sem reyni eftir fremsta megni að
hamla gegn sliku.
leyfa mér að óska eftir því við Óla
Bjöm Kárason að hann beini
spurningu sinni um trúverðug-
leika tO þeirra sem vUja nota líf-
eyrissjóðina í pólitískum tilgangi
en ekki tU mín sem reyni eftir
fremsta megni að hamla gegn
slíku.
Vopnaiðnaður, barnaþrælk-
un og umhverfismál
Hitt er svo annað mál að spum-
ingu ritstjórans er engan veginn
auðsvarað: Hvar liggja skUin á
miUi stjórnmálaskoðana okkar og
svokaUaðra faglegra viðhorfa? Nú
er það svo að lifeyrissjóðir viðs
vegar um heiminn leyfa sér - og
þessi sjónarmið eru að ryðja sér til
rúms - að hugsa pólitískt að því
leyti að sumir þeirra vUja ekki
fjárfesta í vopnaiðnaði, svo dæmi
sé tekið, eða í fyrirtækjum sem
byggja á barnaþrælkun. Aðrir
sjóðir horfa til umhverfisþátta og
erum við þar farin að nálgast það
viðfangsefni sem hér er til um-
ræðu. Ég skal játa að ég er hallur
undir þessi sjónarmið. Það er hins
vegar ekki komið að því að á þau
reyni.
Ögmundur Jónasson
Kyoto í dauðateygjunum
Það hefur verið mikið að gera hjá
íslenskum sendimönnum á alþjóða-
vettvangi. Þeir standa i miðjum hring-
leikahúsum alþjóðlegra rástefna en
reyna samt að beita einfóldum skyn-
semisrökum búmannsins. Það gengur
ekki lengur á alþjóðavettvangi, þar
ráða umhverfisöfgahreyfingarnar og
skriffinnar sem þurfa að gera sig mik-
Uvæga svo þeir missi ekki vinnuna.
Alþjóða hvalveiðiráðið hefur verið
með skemmtUega sýningu; þar virðast
vera komnir fósturforeldrar hvalanna
sjálfra sem umhverfisöfgaiðnaðurinn
fær fjármagn frá. „Loftslagsráðstefn-
an“ í Bonn er þó mun stórkostlegri -
þar sátu þúsundir skriffinna að gera
skammarstrik á kostnað skattgreið-
enda.
Gagnslaus samnlngur
Kyotobókuninni var beint fyrst og
Margt bendir til að koltvísýringsmagn-
ið í loftinu fari eftir hitastiginu, ekki
starfsemi mannanna.
Spurt og svarað
fremst gegn alþjóða iðnaðarauð-
magninu og aðaUega því bandaríska.
Evrópuþjóðir hafa, ásamt umhverf-
isöfgaiðnaðinum, hagsmuni af að
gera samkeppnisstöðuna verri hjá
bandarisku stóriðnaðarfyrirtækjun-
um sem eru leiðandi og vaxandi á að
heita má öUum sviðum. Nú hafa
Bandaríkin dregið sig úr og ætla
ekki að samþykkja Kyoto. Japönum
finnst Kyoto of dýr og fengu sérþarf-
ir frá sér samþykktar. Það er í raun
búið að afnema áform um refsingar
fyrir þá sem gerast brotlegir. Og
ekki einu sinni Evrópuþjóðir geta
staðið við Kyotobókunina nema með
því að byggja upp meiri kjarnorku-
iðnað. Það eru erindrekar umhverf-
isöfgahreyfinganna, Græningjar,
sem sitja í helstu umhverfisráð-
herrastólum Evrópu og þegar raun-
veruleikinn kemur fram geta hinir
stjómmálamennim-
ir ekki staðið við lof-
orðin sem Græn-
ingjarnir gáfu.
Óþarfa upphlaup
Það er enginn
sem veit hvort
mennimir geta haft
einhver teljandi
áhrif á loftslagið.
Koltvísýringsút-
blástur mannanna
er eins og dropi í
hafið í hinni tröU-
vöxnu hringrás
koltvísýringsins á
jörðinni. Margt
bendir tU að koltví-
sýringsmagnið í loft-
inu fari aðaUega eft-
ir hitastiginu, ekki
starfsemi mannanna. Hita-
aukningin sem varð á 20.
öldinni var mUli 1920 og
1940. Það er kaldara núna
en þá þó að koltvísýr-
ingslosun mannanna nú sé
um tíföld á við það sem var
um þær mundir. ReiknUík-
ön fræðinganna eru svo
ónákvæm að þau sýna ekki
einu sinni rétta mynd af
loftslaginu eins og það er
núna. Þróuðustu vísinda-
stofnanirnar í Bandaríkjun-
um hafa kveðið upp úr meö
að spárnar séu óöruggar og hvUi á
veikum vísindagrunni. Það eru hug-
myndafræði og hagsmunir sem reka
Kyótobókunina áfram, ekki vísindi.
Og það versta: Ef „gróðurhúsaáhrif-
in af mannavöldum" skyldu nú fara
að sýna sig einhvern tíma yrðu þau
jákvæð fyrir flesta jarðarbúa, sér-
staklega íslendinga!
Okkar menn til fyrirmyndar
íslenska ríkisstjórnin hefur staðið
sig betur en aðrar Evrópustjórnir og
hefur staðfastlega neitað aö skrifa
undir Kyoto nema ísland fái að
byggja upp iðnað með íslenskri orku.
Þaö lenti líka á herðum okkar
manna að koma ráðstefnufuUtrúum í
skilning um að gróðurinn á jörðinni
bindur koltvísýringinn, jafnvel þó að
það standi í skólabókunum, a.m.k. á
hér íslandi. (Gróðurinn þiggur
reyndar með þökkum aUan koltví-
sýring sem hann getur fengið og
bindur þeim mun hraðar sem menn-
irnir blása meiru út.) Sjálfskipaðar
siðalögreglur heimsins, Norðurlönd-
in, ætluðu að ganga á undan og leika
góðar ömmur, eins og þau eru vön
Friðrik
Daníelsson
efnaverkfræóingur
að gera á alþjóðavettvangi,
og undirrita meiningar-
lausa stuðningsyfirlýsingu
við Kyoto. Umhverfisráð-
herrar Norðurlanda ætluð-
ust tU að Siv skrifaði undir
en okkar kona sagði „nej
tack“, sjálfsagt með sínu
bjarta brosi, enda færi
henni iUa að leika ömmu
heimsins.
ísland er ekki í sömu
stöðu og Evrópulönd. Hér
er vaxandi þjóð sem missti
af aldaþróun meðan iðnað-
ur óx upp í Evrópu. ísland á meira
sameiginlegt með þróunarlöndunum
en Evrópu að þessu leyti og iðnaðar-
uppbygging á íslandi er ekki stöðnuð
eins og í Evrópu. Evrópuþjóðum
fækkar og þær geta aðeins haldið í
horfinu með innflutningi fólks frá
öðrum heimsálfum. íslendingar
framtíðarinnar þurfa frelsi tU að
eiga bíla, skip og flugvélar eftir þörf- 1
um vaxandi fjölda landsmanna. ís-
lendingar þurfa aö byggja upp margs
konar iðnað, ekki bara orkufrekan
iðnað: Það þarf verksmiðjur tU mat-
vælaframleiðslu eða fóðurfram-
leiðslu sem senda frá sér koltvísýr-
ing. Efnaverksmiðjur og lífefnaverk-
smiðjur, m.a. tU að vinna úr íslensk-
um hráefnum sem senda frá sér
koltvísýring. Olíuhreinsunarstöðvar
- nú er meira segja farið að leita að
olíu hér viö land. ísland á samleið
með Bandaríkjunum - þar er vöxtur
og efnahagsuppbygging. íslendingar
geta því ekki samþykkt Kyoto þar eð
það mundi setja hömlur á framtíðar-
uppbyggingu vaxandi þjóðar i land-
inu.
Friðrik Daníelsson
Beltin bjarga
„Þau eru fjölmörg tU-
vikin þar sem fólk i bU-
beltum hefur sloppið
nánast án meiðsla en
þeir sem ekki hafa verið
með þau spennt hafa lát-
ið lífið. Enginn vafi leik-
ur á að bUbeltin geta
bjargað mannslífum og þess vegna
hafa Uestar þjóðir krafist þess að notk-
un þeirra sé skylda, eins og raunin er
hér á landi. Þá má heldur ekki gleyma
þvi að börn mega ekki vera laus í bU-
um og að þau yngstu þurfa að njóta
vemdar barnabUstóla sem hæfa stærð
þeirra og þroska. Börn mega aldrei
sitja i framsæti bils meö öryggispúða,
það er lífshættulegt. Og svo er einnig
rétt að árétta að öryggispúðinn gerir
ekki fuUt gagn nema við séum líka
með bUbeltin spennt."
Siguröur Helgason, upplýsingafulltrúi
Umferðarráös, á Netdoktor.is
Alltaf frjóir
„Ég er ekki að segja
að getnaðarvarnir eigi
aUar að vera þægUegar
og fyrirhafnarlausar
fyrir konur og óþægi-
legar fyrir karla. En
það á heldur ekki að
vera öfugt. Ekki bara
fyrirhöfn fyrir konur og þægindi fyrir
karla. Það má vera meira úrval svo
hægt sé að skipta þessu bróðurlega á
mUli para. Þetta snertir báða aðUa
jafnmikið, þó konan beri þvi miður
oftar byrðina ef um ótímabæra óléttu
er aö ræða. Svo eru það jú karlmenn-
irnir sem era aUtaf frjóir en við kon-
ur aðeins nokkra daga í mánuði. Þess
vegna ættu þeir líka að leggja sitt af
mörkum í getnaðarvamabransanum."
Elva Dögg Melsted i pistli á
www.strik.is
Sigurpáll Ámi Aðálsteinsson,
handboltaþjálfari Þórs.
Smíða, stilla,
tengja og mála
„Ég ætla aö halda mig í
heimaranni um komandi helgi
enda vísast besti leikurinn í
stöðunni þar sem spáð er rign-
ingu. Engu að síður heiUar Akureyri nú sem
fyrr - og fjöldi ágætra vina minna í Reykjavík
er á norðurleiö og ætlar að líta við hjá mér. Sið-
an er raunar í hundrað horn að líta hjá mér, ég
er nýlega búinn að kaupa mér hús hér í bænum
og nú fara allir mínir peningar og stundir í að
smíða, stilla, tengja og mála. Starfið er margt. Ef
einhver eyða kemur í þéttskipaða dagskrá hús-
byggjandans fer ég upp á golfvöU og tek eina
sveiflu.“
um verslunarmannahelgina?
íris Björk Ámadóttir,
í 2. sœti sem fegurdardrottning.

■■ ■!
Akureyri eða
Eldborg
„Stefnan hefur verið sett á
Akureyri, bæði er góð veðurspá
fyrir Norðurlandið og eins á ég
góða vinkonu fyrir norðan sem
mig langar tU þess að heimsækja. Mér finnst
aUtaf gaman aö fara í sund á Akureyri og í ís-
búðina Brynju. Þá hefur Kjarnaskógur alltaf
heiUað mig og jólabærinn á HrafnagUi. Það hef-
ur lengi verið takmarkið hjá mér að fara norð-
ur einu sinni á sumri. Og ef Akureyri klikkar
þá fer ég á hátiðina á Eldborg því þar eru góðar
hljómsveitir og ekki svo ýkja langt þangað héð-
an úr Reykjavík."
Ámi Sigfusson,
forstjóri Ako-Tœknivals hf.
Vinnuhelgi -
og garðurinn
„Þetta verður vinnuhelgi hjá
mér, enda að mörgu að hyggja
vegna sameiningar Aco-Tækni-
vals í eitt stórt fyrirtæki. Flutn-
ingar úr Skaftahlíð og hingað niður í Skeifu
standa fyrir dyrum á næstu tveimur vikum og
einnig þarf að samkeyra upplýsingakerfi þess-
ara fyrirtækja. Þá þarf einnig að ganga frá sex
mánaða uppgjöri fyrirtækisins, sem er auðvitað
nokkuð flókið þegar verið er að taka tölur frá
tveimur fyrirtækjum og sameina þær í uppgjöri
eins. Utan vinnunnar þarf ég síðan eitthvaö að
vinna í garöinum mínum, negla spýtur í vegg og
leggja stétt. Þetta verður góö helgi.“
Finnur Ámason,
framkvœmdastjóri Hagkaups.
Rólegheit aust-
anfjalls
„Þetta verður rólegheitahelgi
hjá fjölskyldunni og við höfum
sett stefnuna austur yfir fjall
þar sem bæði foreldrar mínir
og tengdaforeldrar eiga sumarhús. Við hjónin
erum með fiögur börn og margt skemmtilegt
hægt aö gera með þeim; fara í sund, gönguferð-
ir og fleira slíkt. Við í Hagkaupi erum með opið
bæði laugardag og sunnudag en á mánudaginn -
frídag verslunarmanna - er hins vegar lokað.
Efalaust hefði starfsfólk okkar flest hvað kosið
að eiga frí alla þessa helgi, enda vinnudagur
þess yfirleitt langur - og ekki margir dagar á ár-
inu þar sem allir geta verið í fríi á sama tíma.“
Stærsta feröahelgi ársins er fram undan og þúsundir veröa á faraldsfæti
Skoðun
HRMN
HHFR
F L_Ö 5 t-<r<J ~
‘5METTJ
Ríkiseinkasala
á hassi?
neyslan séu uppi á yfirborðinu en
ekki í skúmaskotum samfélagsins.
Og það styrkir auðvitað þennan
málflutning að andstæðingar lögleið-
ingar hafa margir óljósar hugmynd-
ir um efnið (eða efnin) og gera
kannski ekki greinarmun á heróíni
og hassi en á þeim er svona svipað-
ur munur og á Musso-jeppa og
Matchbox-bíl.
Það er örugglega langt í aö fleiri
fikniefni verði lögleidd á íslandi. En
ef það gerist þá er grundvallarskil-
yrði að salan fari ekki á frjálsan
markað og verði sett í hendur á
gróðapungum. Ef samkomulag næst
einhvem tímann um takmarkaða
lögleiðingu fikniefna á íslandi þá
verður hún alfarið að vera í höndum
ríkisins, hvaö svo sem öllu markaðs-
frelsi líður, enda mun ríkið með ein-
um eða öðrum hætti bera kostnað af
aukinni fikniefnaneyslu sem óhjá-
kvæmilega myndi fylgja í kjölfar lög-
leiðingar. En það myndi hins vegar
kannski spara eitthvað á móti.
Ríkiseinkasala á hassi kemur sem
sé hugsanlega tii greina en ekki
Bræðurnir Hass og Kók ehf.
Óvæntir samherjar
Ekki em öll fikniefni
ólögleg. Bölvað tóbakið er
löglegt þó að því sé þrengt
á ýmsum sviðum. Og áfeng-
ið er löglegt þó margir sér-
fróðir séu á því að það sé
mun harðara og skaðvæn-
legra efni en til að mynda
hass. Og auðvitað þarf ekki
að fara mörgum orðum um
það að ýmsir græða ótæpi-
lega á framleiðslu og sölu á
tóbaki og áfengi.
Hins vegar er alveg ljóst
að þeir sem mest græða á
sölu og dreifingu ólöglegra
fikniefna gera það ein-
göngu vegna þess að þau
eru ólögleg. Þannig er
nokkuð víst að eiturlyfia-
barónarnir í Cali og
Medellin munu berjast
harkalega gegn auknu
frelsi til fikniefnaneyslu og
eiga örugglega eftir að
leggja fé (svo lítið beri á) til
Og áfengið er löglegt þó margir sérfróðir séu á því að það sé
mun harðara og skaðvœnlegra efni en til að mynda hass. Og
auðvitað þarf ekki að fara mörgum orðum um það að ýmsir
grœða ótœpilega á framleiðslu og söiu á tóbaki og áfengi.
Það eru eiginlega orðin
skilyrt viðbrögð hjá ansi
mörgum þegar minnst er á
frelsi á einhverjum svið-
um og nauðsyn þess að
hitt og þetta verði gefið
frjálst að bregðast við með
því að tauta í barm sér:
„Já, það er nefnilega það.
Og hverjir ætla nú að fara
að maka krókinn?“
Og þessi viðbrögð eru í
sjálfu sér ekki undarleg
því hugtökin frelsi og
frjálsræði hafa á síðustu
árum nánast alfarið verið
notuð í tengslum við viðskiptafrelsi
af einhverju tagi, athafnafrelsi til að
græða á einhverju sem ekki hefur
verið hægt til þessa vegna einhverra
„úreltra" siðferðishugmynda, tak-
markana og laga í samfélaginu.
Þess vegna er það ekkert undar-
legt, þegar umræða fer vaxandi um
að kannski sé skynsamlegt að leyfa
notkun fikniefna með tilteknum tak-
mörkunum, að ýmsum fljúgi í hug
að hagsmunaaðilar, einhverjir sem
ætla að græða á málinu, hafi þar
hönd í bagga. Og það er
auðvitað ekkert nýtt að
menn velti fyrir sér hags-
munatengslum. Cui bono?
spurðu Rómverjar til forna
og enn er spurt á sömu nót-
um.
samtaka sem berjast gegn
lögleiðingu fikniefna þannig
að bindindishreyfingar viða
um lönd eiga von á öflugum
stuðningi. í þessu máli fara
saman hagsmunir andstæð-
inga fikniefna og glæpa-
mannanna sem selja þau og
eru hér nokkuð óvæntir
samherjar á ferð.
Hass ehf.?
En eru einhverjir sem
telja sig geta grætt á lögleið-
ingu fikniefna? Helstu tals-
menn þess hér á íslandi hafa
verið ungir sjálfstæöis/frjálshyggju-
menn og mætir lögspekingar á borö
við Jón Steinar Gunnlaugsson. Þess-
ir aðiiar hafa fært fram margvísleg
og oft á tíöum sannfærandi rök fyrir
máli sínu. Erlendis hafa sams konar
rök komið fram, m.a. í umtalaöri
grein i The Economist á dögunum.
Talsmenn lögleiðingar eru flestir á
móti fikniefnum en telja ástandið
svo slæmt að það verði illskárra með
því að leyfa þessi efni undir ströngu
eftirliti þannig að viðskiptin og
Jóhannes
Sigutjónsson
skrifar: