Dagblaðið Vísir - DV - 03.08.2001, Qupperneq 48
56
FÖSTUDAGUR 3. ÁGÚST 2001
Tilvera
Per Kirkeby í
Listasafninu á
Akureyri
Á morgun veröur opnuð sýning á
verkum danska listamannsins Pers
Kirkebys í Listasafninu á Akureyri
sem samanstendur af málverkum,
einþrykkjum, teikningum og
skúlptúrum frá árunum 1983-1999
en sýningunni lýkur 16. septem-
ber. Á sama tíma verður opnuð
sýning í vestursal safnsins á inn-
setningu eftir Heklu Dögg Jóns-
dóttur sem nýverið hlaut verðlaun
úr Listasjóði Pennans. Kirkeby (f.
1938) er án efa þekktasti núlif-
andi myndlistarmaður Norður-
landa og er þetta fyrsta einkasýn-
ing hans á íslandi.
Klassík
TÉNORfbNLEIKAR ÁIlSfÁSUMRÍ
Heitasti tenór landsins,
Jóhann Frlðgeir Valdimarsson,
heldur tónleika í Deiglunni á Akur-
eyri annað kvöld kl. 21.00. Undir-
leikari á tónleikunum er Jónas Þór-
ir píanóleikari. Dagskrá tónleik-
anna verður í léttum dúr, m.a.
rjóminn af ítölsku aríunum. Forsala
aögöngumiða er hafin í Deiglunni
og er miðaverð á tónleikana 2000
krónur.
Opnanir
HREFNA HÁRÐÁRDOTflR ÁÁK-
URjEYRI
A morgun verður opnuð sýning
Hrefnu Haröardóttur leirlistarkonu í
glugga Samlagsins Listhúss í Lista-
gilinu á Akureyri. Verkin eru öll unn-
in á síöustu vikum og eru mest-
megnis vasar af ýmsum stæröum
og formum. Hægt er að skoöa
verkin dag og nótt fram til 19.8.
SIGURÐUR EINARS í PAKKHÚS-
INU A HOFN
Alþýðulistamaðurinn Sigurður Ein-
arsson opnar sýningu í Pakkhúsinu
á Höfn á morgun kl. 14. Siguröur
er búsettur á Selfossi en ættaöur
af Mýrum í Hornafirði. Hann hefur
haldiö nokkrar einkasýningar, með-
al annars í Hornafiröi. Sýning Sig-
uröar stendur til 17. ágúst. Pakk-
húsiö er opið kl. 14-21.
Göngur
SKÓGARGANGA UM ÞRASTA-
SKOG
A morgun frá kl. 14 til 16 efnir
Alvlöra, í samvinnu við UMFÍ til
skógargöngu um Þrastaskóg sem
nú skartar sínu fegursta. Hreinn
Oskarsson skógfræðingur mun
i leiöa gönguna sem hefst viö
söluskálann Þrastalund. Þrasta-
skógur er talinn til fegurstu skóga
landsins og býr yfir mikilli
fjölbreytni í gróðurfari og fuglalífi.
Gangan er lett og á flestra færi.
Boöiö er upp á kakó, ketilkaffi og
kleinur. Þáttökugjald er kr. 600
fyrir fulloröna og 400 fýrir 12 til 15
ára. Veitingar innifaldar í verði.
Bókmenntir
BOKMENNTADAGSKRA I
DEIGLUNNI
I kvöld verður bókmenntadagskrá í
Delglunnl á vegum Gilfélagslns
„ og hefst hún klukkan 20.30.
-' Dagskráin ber yfirskriftina „Mér eru
fornu minnin kær“ og er úr verkum
Einars Kristjánssonar frá
Hermundarfelli. Flytjendur eru
Steinunn Sigurðardóttir, Aðalsteinn
Bergdal, Þróstur Ásmundsson,
Aðalheiður Steingrímsdóttir og
Gerður Árnadóttir. Aðgangur er
ókeypis.
- Sjá nánar: Lífið eftir vinnu á Visi.is
Gönguleiöir
Gönguleiðir með fram Hafrahvammagljúfrum og Dimmugljúfrum:
Gengið með
gljúfrunum miklu
Fyrir skömmu gáfu Náttúru-
verndarsamtök Austurlands og Fé-
lag um verndun hálendis Austur-
lands út litla bók sem nefnist
Gengið með gljúfrunum miklu -
Gönguleiðir meðfram Hafra-
hvammagljúfrum og Dimmugljúfr-
um. Helgi Hallgrímsson er höfund-
ur texta. í bókinni eru raktar
gönguleiðir um gljúfrin og sagt frá
náttúrufari þeirra.
Gljúfrin í sviösljósinu
í formála segir að „gljúfur Jök-
ulsár á Dal við Hafrahvamma og
Kárahnjúka hafa verið mikið í
sviðsljósinu undanfarið en voru
áður lítið þekkt. Ástæður hinnar
skyndilegu kynningar eru hug-
myndir um virkjun Jökulánna á
norðausturhádendinu. “
Enfremur segir að „síðustu sum-
ur hafi fjöimargir lagt leiö sína að
gljúfrunum [. . .]. Gönguferð með-
fram gljúfrunum er einstaklega
fjölbreytt og fræðandi, einkum
hvað varðar jarðsöguna, myndun
og mótun lands. Á því sviði eru
gljúfrin eins og opin bók en þar er
einnig að fmna sérstakan gróður
og dýralíf og minjar um nýtingu
landsins."
í bókinni segir að gönguleiðin
með gljúfrunum austanverðum sé
mun erfiðari. Hér á eftir veröur
því stiklaö á stóru og birtar nokkr-
ar glefsur úr bókinni um aðkomu
og gönguleiðir í gljúfrunum að
vestan. Útdrátturinn er birtur með
leyfi Helga Hallgrímssonar.
Vegurinn aö gljúfrunum
Aðalvegurinn að gljúfrunum
miklu að vestan liggur um Brú á
Jökuldal og þaðan upp á Fiskidals-
háls. Uppi á hálsinum er hægt að
velja um þrjár leiðir. „Fyrst liggur
Brúarvegur til hægri út Jökuldals-
heiði og nokkuð ofar greinist
Kverkfjallaslóð tO vesturs en
Laugarvallavegur liggur suður eft-
ir hálsinum, ofan í mynni Laugar-
valladals við fjaUið Múla og yfir
vað á Reykjará (Laugarvallaá) en
hin upp á Skógarháls og suður eft-
ir honum og verður hér nefnd
Skógarhálsvegur. Á öllum þessum
vegamótum er beygt tO vinstri,
þegar farið er að gljúfrunum. Að
sumarlagi (júli-ágúst) er þessi leið
fær flestum bUum nema vaðið á
Reykjará er oft of djúpt fyrir
venjulega fólksbOa."
Stapar
„Frá Hallarfjalli liggur leiðin
um melabrekkur inn og niður að
mynni Hafrahvammagljúfra. Á
leiðinni þangað sést yfir Hnita-
sporð og DesjarárgU austan ár og
smám saman opnast sýn inn í
Hafrahvamma. Til norðausturs
blasa við Smjörtungufell og FjaU-
kollur, sem er uppi af Aðalbóli i
Hrafnkelsdal, og BúrfeU og Kára-
hnjúkar í suðaustri og suðri. Dal-
botninn utan í Hnitasporði er þak-
inn malareyrum brekkna á miUi,
aUt að 700 m breiðum, sem kaUast
Eyrar, og kvíslast Jökla viðs vegar
um þær. Þarna er um 13 km löng
kvos í dalbotninum sem ísaldar-
jökuUinn hefur grafið og jökla fyUt
upp af framburði."
Hafrahvammar
„Hafrahvammar eru í stórum
sveig vestan megin í gljúfrunum, á
móti Básum og Geigsbjargi. Eftir
þeim endilöngum ganga tveir,
slitróttir hjaUar sem breikka tO
suðurs og renna þar saman í einn,
LindOr
Hálsalda
luðárgil
Sandfell
JAiljastykki
Kárahnjukaskari
Álftafit
'Drangahvammar
Ytri-Kárahnjúl
Glámshvammar
inarhöfði
Jjúframót
Hnitaskál
Hnitahnjúl
Hallarfj;
DVWYND SPARPHÉÐINN G. ÞÓRISSON
Gljúfrln miklu ásamt helstu örnefnum,
Myndin er tekin voriö 1982
2 m bOi. Lítið er vandað tO hreiðr-
anna og á sumrin birtast þau að-
eins sem grunnar skálar með
eggjaskurn, íjöðrum og driti. Að
loknu varpi er gæsin á bak og
burt, enda er hér úr litlu aö moða
fyrir hana. Þar sem hreiðrin eru á
stöpum eða siUum utan í klettum
verða ungarnir að fleygja sér fram
af björgunum ofan í Jöklu. Þaö
gera þeir fljótlega eftir að þeir eru
skriðnir úr eggjunum og orðnir
þurrir.
Heiðagæsavarpið var ekki upp-
götvaö hér á landi fyrr en 1929 en
hefur trúlega verið hér í þúsundir
ára. Strærsta varpið er i Þjórsár-
verum en stærsti fjaðrafeUistaður
á Eyjabökkum við SnæfeU."
Fornt gljúfur
„Á móti innsta hluta
Drangahvamma getur að líta
einkennilegt fyrirbæri í
gljúfravegnum að austanverðu.
Dimmuborgarmóbergið, sem nær
þar upp í brún, myndar u-laga mót
í veggnum og á mflli U-inu eru
þykk hraunlög, hálfstuðluð, með
rauöagjaUi, og setlög undir. Þarna
er semsé þverskurður af hinu
forna JökulsárgUi sem gengur hér
skáhaUt yfir núverandi gljúfur.
Það hefur fyUst af malar- og
hraunlögum. Sunnan við þennan
stað hefur það legið vestan
núverandi gljúfra á löngum kafla.“
Giljástykki
„Innan við Drangahvamma eru
gljúfrin heldur fábreytfleg og þar
eru engir staUar eða hvammar á
um 1 km löngum kafla. Þau hafa
grynnst smám saman og eru nú
aðeins orðin 70-80 m á dýpt, þar
sem þau beygja í suöur innanvert
við Fremri Kárahnjúka. Hér er
vanalega talið að Dimmugljúfur
endi en við tekur gil af venjulegri
dýpt og vídd sem hefur ekkert sér-
stakt nafn.“ -Kip
um 150 m breiðan hjalla eða
hvamm. Að ofan afmarkast
hvammarnir af [fyrrnefndri]
Hvammabrún en austan í henni
eru snarbrattir móbergsklettar,
svo að óvíða er gengt niður í
hvammana. Hvammarnir eru
þverskornir af mörgum giljum,
einkum utan tfl, er skipa þeim í
skýrt markaða reiti. Neðan við
hvammana eru kletta og skriður
meöfram ánni, innan til en yst er
dálítið nes. Hvammarnir eru
kenndir við geithafra sem gætu
hafa lifað þar góðu lífi árið um
kring.“
Á Sjónarhöfða
„Enginn sem kemur að Gljúfra-
mótum ætti að sleppa því aö ganga
inn á Sjónarhöfða, þó ekki sé
lengra farið. Frá höfðanum blasa
við láréttir og paflsléttir malar-
hjaflar er liggja inn með gljúfrun-
um beggja vegna. Rekja má þessa
hjala, næstum óslitið, langt inn
með Jöklu, að ystu framhlaups-
mörkum Brúarjökuls frá 1890.“
Heiðagæs
„Víða meðfram gljúfrum Jöklu
getur aö líta hreiðurstæði heiðar-
gæsar, sem verpur í hundraðatali
meðfram þeim. Oftast eru hreiðrin
alveg á gljúfurbarminum og uppi á
snösum og stöpum. SkOst þá vel
hvers vegna hún er einnig köOuð
gljúfragæs. Á klettastabbanum
miOi Steinbogagjánna, sem er
sléttur og nokkuð gróinn að ofan,
eru hreiörin mjög þétt, oft með 1-
Hjallafjall
Hnitar-
hnjúkur
Lambafell
Ytri K
irahnjúkar
Dysjan
Búrfell
Innri
irahnjúl
Sauðár-
gígar