Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2001, Side 5

MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2001
I>V
5
Fréttir
Plöntusjúkdómasérfræðingur RALA um váleg tíðindi í trjá- og runnarækt:
Sveppasýktur gljávíðir
á ekki framtíð fyrir sér
- ryðsveppur í ösp einnig farinn að breiðast út um mestallt Suðurland
„Þetta á eftir að versna. Ég held að
enginn garöeigandi eigi eftir að sleppa
alveg við þennan gljáviðissvepp,“
sagði Halldór Sverrisson, sérfræðingur
í plöntusjúkdómum á Rannsóknastöð
landbúnaðarins, þegar hann sýndi DV
hvemig sveppur er farinn að leika
ýmis svæði illa hvað varðar gljávíði -
ekki síst í austustu hverfum höfuð-
borgarsvæðisins, Árbæ, Breiðholti og
Garðabæ. Þangað barst sveppurinn
fyrst fyrir þremur árum frá Hvera-
gerði og Selfossi en á það svæði barst
hann frá Höfn i Homafirði. Þar varð
fyrst vart við sveppinn á árunum
1993-4. „Eini staðurinn sem við höfum
ekki fúndið þennan svepp á Suður-
landi er í Vík í Mýrdal en hann er hins
vegar farinn að slá sér niður á Akra-
nesi og víðar á Vesturlandi. Hann
berst með vindi,“ segir Halldór.
Ástand gljávíðis er orðið mjög
slæmt í ýmsum görðum í Selásnum í
austurborg Reykjavíkur. Sums staðar
sést brún slikja á mnnum. Á hinn bóg-
inn era stundum engir sýktir runnar í
görðum sem standa jafnvel við hlið
annars þar sem laufm eru orðin brún
og visnuð eins og um háhaust eða vet-
ur væri að ræða. Halldór segir enga
einhlíta skýringu á því en telur að
sveppurinn eigi samt eftir að fara í
nánast hvem einasta garð á Suður- og
Sýktur víðir
Hér sést hvernig ryösveppurinn
dreifir sér yfír blöö víöisins.
Vesturlandi þar sem gljávíðir er og
sennilega víðar.
„Þetta er komið til að vera,“ segir
hann.
Hvað gera skal...
Halldór segir að fátt sé til ráða. En
fyrir þá sem ekki hafa séð neina sýk-
ingu á sínum trjám er e.t.v. engin
ástæða til að gera neitt í bili heldur
bíða og sjá hvemig plöntumar verða
þegar fram í sækir - hvort sveppurinn
á eftir að leika mnnana grátt þegar
þeir sýkjast. Fyrir þá sem þegar hafa
orðið fyrir slæmri sýkingu telur Hall-
dór að best sé einfaldlega að fella trén
niður við rót - en þó ekki fyrr en í vor.
„Gljávíðirinn er fljótur að ná sér
upp aftur,“ segir hann en bætir því við
að sé þetta gert þá þurfi að úða trén
þrisvar á ári þegar þau fara að vaxa á
ný - í byrjun júlí, ágúst og september
- slíkt er þó ekki varanleg lausn því
úðunin er í raun einungis til að halda
sveppnum í skefjum."
- Þaö borgar sig þá tæplega að halda
í gljávíðinn? Ef menn þurfa að úða
þrisvar á sumri og sveppurinn er enn
til staðar, er þá ekki bara best að hætta
að hugsa um þessa tegund og gróður-
setja eitthvað annað?
„Ég hef reynt að útskýra þessa hluti
fyrir fólki eins og kostur er. Síðan
verður það að taka sínar ákvarðanir
sjálft. 99 prósent af gljávíði á íslandi er
af sama uppruna eða klóni eins og við
köllum það. Þéss vegna em litlar von-
ir til að einn garður eða svæði komi
betur út þegar upp verður staðið held-
ur en önnur. Þetta er allt sama tegund-
in af gljávíði."
Halldór segir að fyrir þá sem ætla að
þráast við og vilja ekki fella gljávíðinn
strax sé ráðlegt að gefa runnunum
góða næringu, tilbúinn eða lífrænan
áburð og mold.
„Þær plöntur sem fá góða næringu
líta alltaf betur út en þær sem em hálf-
sveltar," segir Halldór.
Onýtur víðlr
Ryðsveppurinn gerir út af viö lauf
gljávíöisins. Myndirnar eru úr garöi í
Árbænum.
Ryðsveppur í ösp á Suður-
landl
Á mestöllu Suðurlandi er farið að
verða vart við asparryð, nokkuð sem
hrellir margan íslenskan áhugamann-
inn um garð- og skjólbeltaræktun.
Halldór segir að hans hafi ekki orðið
vart fyrir austan Hellu og heldur hafl
ekki borið á honum á Reykjavikur-
svæðinu - enn þá. Hins vegar er hann
komin vel upp í uppsveitir Ámessýslu,
t.a.m. á Laugarvatn, Biskupstungur, í
Hrunamannahrepp og víðar.
Asparryðið segir Halldór ekki eins
slæmt á margan hátt og sveppurinn i
gljáviðinum. Hann berst einungis ef
lerki er nálægt því sú tegund er milli-
hýsill fyrir asparryöið. „Því nær sem
lerkið er öspinni því verra. Ef öspin
sýkist og fellir blöð að hausti þá deyr
sýkiliinn ef lerki er ekki nálægt," seg-
ir Halldór.
En á íslandi em nokkrir tugir teg-
unda af ösp. Sumar þeirra þola asp-
arryðið betur en aðrar. Til dæmis
vinnur það ekki vel á sælandsösp og
keisaraösp. En ef aspir sýkjast fara
þær verr út úr kali en ella.
„Þar sem ösp er miklu mikilvægari
tegund á Suðurlandi heldur en
nokkum tíma lerki þá tel ég best fyrir
þá sem ætla að rækta öspina að fella
lerkið. Ég er ekki frá því að það eigi
jafnvel eftir að valda einhveijum deil-
um nágranna á milli en svona er
þetta,“ segir Halldór.
- Hvað með sveppi, t.d. í birki?
Brekkuvíðir, birki og fleiri tegundir
em orðnar rótgrónar, jafnvel aflur í is-
öld. Hvað þær varðar er einfaldast að
gefa næringu og þá munu þær plöntur
eiga ágætt lif,“ segir Halldór Sverris-
son. -Ótt