Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2001, Blaðsíða 15

14
MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2001
MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2001
19
Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason
Aöstoóarritstjórar: Jónas Haraldsson Ðg Sigmundur Ernir Rúnarsson
Fróttastjóri: Birgir Guömundsson
Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, síml: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíöa: http://www.netheimar.is/dv/
Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171
Setning og umbrot: Útgáfufélagiö DV ehf.
Plötugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverö á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverö 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viðtöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Nýr thaldsflókkur
Tvær vikur eru þar til ljóst verður hver muni leiða
breska íhaldsflokkinn inn í fyrstu ár nýrrar aldar. Tólfta
september liggur fyrir hvort það verður Kenneth Clarke
eða Iain Duncan Smith sem tekur við leiðtogaembætti í
flokknum af hinum að mörgu leyti misheppnaða William
Hague, sem reyndist æði smár í samanburði við Tony Bla-
ir í síðustu þingkosningum, þeim minnst spennandi í ára-
íjöld. Nýs leiðtoga bíður ærið verkefni, að endurheimta
trú kjósenda á að íhaldsflokkurinn sé einn flokkur.
Vart er hægt að hugsa sér ólíkari menn en Clarke og
Smith, hvort heldur er á velli eða í hugsun. Grallarinn
Clarke með ístruna sína er glaðhlakkalegur og frjálslegur
innan um fólk. Smith er jafn sléttur og teinarnir á jakka-
fötum hans, formfastur og traustur. Clarke er maður
reynslunnar í breskum stjórnmálum og landskunnur,
Smith er að mörgu leyti óskrifað blað. Hann er að sama
skapi ögrandi kostur, án drauga úr fortíðinni sem alltaf
eru að þvælast fyrir breskum pólitíkusum.
Ólíkastir eru Clarke og Smith þó í pólitískri hugsun.
Þar skilur svo ótrúlega margt á milli að með ólíkindum er
að mennirnir heyri til sama flokki. í reynd eru þessir
menn fulltrúar andstæðra fylkinga í íhaldsflokknum.
Nægir þar að nefna Evrópumálin i allri sinni mynd.
Clarke er eindreginn Evrópusinni og hlynntur evrunni,
sem er þvert á hugsun þorra flokksmanna. Smith er aftur
á móti ekki betur við Evrópusambandið en svo að hann
telur koma til greina að Bretar segi sig úr bandalaginu.
Þá er og ljóst að Clarke er mun frjálslyndari í skoðun-
um en Smith. Sá síðamefndi er hressilega hægrisinnaður
og hefur oftar en ekki verið líkt við Margareth Thatcher í
skoðunum. Hann hefur reyndar iðulega verið kallaður arf-
taki hennar innan flokksins og farið enda fram með hug-
myndir sem Thatcher hefur persónulega dáðst að. Það er
því ekki að undra að Thatcher hafi á beinan hátt blandað
sér í kosningabaráttuna og lýst yfir stuðningi við Smith.
Það mun vega þungt.
Val á nýjum leiðtoga breskra íhaldsmanna er um leið
val á vegi hans. Nýr leiðtogi mun að miklu leyti ráða för
flokksins inn í nýja tíma. Sú för verður annaðhvort inn að
miðju breskra stjórnmála eða út á hægri kant þeirra. Þess-
ir tveir vegir liggja ekki um sama pólitíska landslagið.
Þeir vísa hvor í sína átt. Verkefni skráðra félaga í breska
íhaldsflokknum er því flókið þessa dagana, þeir hafa tvo
kosti, eins ólíka og hugsast getur. Og þeir vita að með vali
sina breyta þeir flokknum, jafnvel gerbreyta.
Líklegt má telja að þessir flokksfélagar vilji fara var-
lega. Líklegt þykir að þessir félagar vilji fara þá leið sem
troðnust er í Evrópu um þessar mundir. í miðri Evrópu
vísa stjórnmálin eina leið, inn að miðju. Nægir þar að
nefna Bretland, Frakkland og Þýskaland. Hörð hægri-
stefna er á undanhaldi. Hófleg markaðshyggja er ráðandi
í Evrópu. Tony Blair sigraði í síðustu kosningum vegna
hófsemdar.
Ekki er að efa að stærstur hluti breskra íhaldsmanna
ber nafn með rentu. Það dregur samt ekki úr líkum á kjöri
Kenneths Clarkes. Kannanir benda til þess að hann sé lík-
legri til að auka flokknum fylgi. Sömu kannanir benda til
þess að Smith muni einangra flokkinn enn frekar. Mestar
líkur eru þvi á að Bretar verði búnir að eignast tvo stóra
miðjuflokka um miðjan september. Kannanir ráða þar
miklu. Þær sýna vilja fólksins. Og almenningur færir
flokkum völd. Nákvæmlega ekkert annað.
Sigmundur Emir.
ÐV
Með lík í lestinni
„Stór floti skipa sat fyrir þorski á vorin í hrygn-
ingargöngu við Suðvesturland og trossur lágu í
dagavís óhreyfðar í sjó. Fiskurinn varð sumpart
illa morkinn; en hluta hans var kastað og haft
var á orði að menn vœru að bjarga verðmcetum.
Stór hluti afla fór í skreið því hann var óbrúk-
legur til söltunar eða frystingar. “
Járnbrautarlestin er löng
og hægir silalega ferð við
komu til bæjarins. Þegar hún
hefur stöðvast við brautar-
palla er endi hennar utan bæj-
arins; heyrst höfðu kvartanir
á leiðinni um óþef. Lestar-
stjórinn er spurður hvort
hann sé með lík í lestinni.
„Nei,“ segir hann, en hugsaði
sig um þegar honum var ekki
trúað. „Það hefur alltaf veriö
einhver varningur í lestunum
sem ekki var vitað um.“ „Til þess að
ganga úr skugga um málið skuluð þið
spyrja starfsmenn; þið getið kallað
það skoðanakönnun."
Snllld
Fortíðin verður aldrei upplýst um
allt það sem miöur hefur farið og sist
það sem er ólöglegt og varðar mikla
hagsmuni. Þá gildir einu hvort um
skattsvik, smygl, þjófnað eða brottkast
fisks er að ræða; hagsmunaaðilar gefa
aldrei rétt svör við spurningum þar
um og það er fyrir neðan virðingu ís-
lendinga að þurfa að hlusta á þá
„skoðun" formanns „brottkastsnefnd-
ar“ þingsins að 80% sjómanna kasti
ekki fiski. Allt eins mætti kanna um-
fang misnotkunar þing-
manna á opinberu fé með
skoðanakönnun meðal
þeirra sjálfra. Þá gæti for-
maðurinn upplýst upp á
prósent hver hún er. Þessi
snilld er einstök. Sóun á
fiski er nú talin af virtum
vísindamönnum vera ein
aðalástæða þess að afla-
markskvóti á einstökum
tegundum hefur brugðist
um allan heim. Málið er
háalvarlegt og þarfnast annars en
leikaraskapar við AusturvöO.
Japanskir sjómenn hafa lengi verið
grunaðir um að stunda mikla
rányrkju við Suðurskautslandið.
Grænfriðungar drógu net í kjölfari
skipanna til þess að standa þá að
brottkasti. Þá tóku Japanar upp
hakkavélar sem sáu um frákastið;
Grænfriðungar mættu svo sem eiga
hakkið ef þeir næðu því. Brottkast
verður ekki stöðvað hér með eftirliti
heldur með því að fjarlægja hvatann
til þess, eins og J. Hope veiðitölfræð-
ingur benti landsmönnum á í vetur.
Mál aö linni
Þegar litið er til sjávarútvegs og
leitað að landsins bestu
sonum og afrekum þeirra
kemur margt upp vegna
þess að ástand helstu
botnfiska er og hefur ver-
ið skelfílegt, líklegast al-
veg af manna völdum. í
byrjun níunda áratugar-
ins var hegðun gagnvart
fiskstofnum til skammar.
Stór floti skipa sat fyrir
þorski á vorin í hrygn-
ingargöngu við Suðvest-
urland og trossur lágu í
dagavís óhreyfðar í sjó.
Fiskurinn varð sumpart
illa morkinn; en hluta
hans var kastað og haft
var á orði að menn væru
að bjarga verðmætum.
Stór hluti afla fór i skreið
því hann var óbrúklegur
til söltunar eða frysting-
ar.
Á Suðumesjum lagði fnykinn frá
trönum og fiskvinnsluhúsum; ein-
kenni staðanna mátti finna með nef-
inu einu og upphaf varð á niðurlæg-
ingu landvinnslu. Megnið af skreið-
inni fór þá til Nígeríu á verði sem
aldrei skilaði sér, en innheimtumenn
dvöldust langtímum þar til að reyna
að herja út aura fyrir hana, með mút-
um ef ekki vildi betur. Hugtakið gæði
lenti í „brottkasti" og enginn mátti
víkja að þessu orði án þess að hljóta
skammir, hvort heldur það var í sölu-
samtökum, fiskiðnaði, rannsóknum
eða eftirliti. Á þessum
tíma vissu menn gjörla
hvert stefndi með fisk-
stofna, enda blá og svört
skýrsla fyrirliggjandi i
mörg ár. Foringjar fnyks-
ins böðluðust einnig yfir
aðrar vinnslugreinar og
saltfiskur hlaut einnig
bágt. Sölusamtök máttu
síðan glíma við vandann,
afurð yfirgangsins.
Sum frystihúsa stund-
uðu vinnslu langtímum á
fiski sem var 8-12 daga
gamall og hluta afurða
þurfti oft að dæma frá, en
sumt af því sem sent var
til USA var jafnvel óboð-
legt fyrir mötuneyti þar
sem litið var á fisk sem
hálfgert fangafæði. Upp
úr þessu afla- og auðlinda-
ofbeldi risu síðan sumir
af þeim forystumönnum sem berjast
nú um á hæl og hnakka til að slá eign
sinni á gullkistuna, enda hafa þeir
reynslu í „hagræðingu" og aðgæslu;
annálaðir og skuldugir ástmegir þjóð-
arinnar sumir hverjir.
Jónas Bjarnason
Hjáróma tvísöngur
og er og því má oft heyra háðsglósur
um afdalamennsku, sjálfbirging og
þjóðrembu íslendinga sem taki á sig
ömurlega myndir. Til dæmis í freku
ofmati á slátri og málvöndun, há-
karli og drynjandi karlakórum,
vafasömum þjóðbúningum og
rimáráttu, torfkofadýrkun og rugli
um íslenska kvenfegurð, álfum og
draugum.
Engin ástæða til að bæta við þenn-
an lista hér, þótt auðvelt sé, né held-
ur að skoða hvert fyrirbæri út af fyr-
ir sig. Fróðlegt er þetta hér: pólitísk
tíska, sem kemur frá heimsþorpinu,
fussar yfir þessari sveitamennsku
allri meðan hnattvæðingin er á dag-
skrá. En um leið og þessi sömu fyrir-
bæri eru sett í beint viðskiptasam-
hengi, um
leið
. >
Hafið þið ekki tekið eftir því hve
margir tala á víxl röddum tveim þeg-
ar ræðan berst að þeirri sérvisku að
vera íslendingur? (Eða tilheyra
annarri smáþjóð ef út í það er farið).
Annars vegar heyrist rödd sem mót-
ast af hugmyndatísku, af ríkjandi
pólitískum viðhorfum og glímu
þeirra við viðhorf sem áður voru
sterk. Hins vegar drynur í rödd
markaðshyggjunnar, kröfum um
kaup og sölu og arðsemi og hún kem-
ur þvert á hina röddina, eins þótt
þær komi kannski úr sama barka.
Slátur og álfar
Tökum dæmi af ýmsum tiltölulega
meinlausum fyrirbærum sem tengja
sig við líf Islendinga og menningu í
hólkvíðum skiln-
ingi. Hið þjóðlega
/■%
„Þá er slátrið sœtt og saltketið krás og galdrastafir
kynngimögnuð list og álfar brosa á hverju korti, þá er
aldrei nóg hlaðið af forneskjulegum torfbœjum oggíf-
urlegur fögnuður yfir fallegum fyrirsœtum, hvort sem
þær eru allsberar eða á upphlut. “
og talið berst að nauðsyn
þess að selja ísland á ferða-
markaði, hverfur öll andúð á
sjálfumglaðri afdalamennsku
eins og hendi sé veifað. Þá er
slátrið sætt og saltketið krás
og galdrastafir kynngimögn-
uð list og álfar brosa á
hverju korti, þá er aldrei nóg
hlaðið af forneskjulegum
torfbæjum og gífurlegur
fögnuður yfir fallegum fyrir-
sætum, hvort sem þær eru
allsberar eða á upphlut.
Sjálfræðishetjurnar góðu
Dæmið snýst við þegar talið best að
sérviskunni mestu: að pólitísku sjálf-
stæði íslendinga. Og nú skulum við
hafa lengri tímaskeið og fleiri þjóðir
með í dærninu. Ríkjandi stórveldavið-
horf, pólitísk hagsýni og menning-
aroflæti stórþjóða leggjast gjarna á
eitt um að telja smáþjóð eins og okk-
ur (eða Finnum eða Lettum eða Bösk-
um) trú um að hún sé of smá eða van-
þróuð til að rísa undir sjálfstæði. Hún
ráði ekki við nútímann, tæknina,
menntunarkröfur og framfarir upp á
eigin spýtur. Hún sé dæmd tO að
dragast aftur úr, veslast upp í ein-
angrun, breytast í þjóðháttasafn.
Sumir trúa þessu vitanlega og
telja sér þá best borgið innan stórrar
ríkisheildar, notandi einhverja
heimstunguna. En önnur viðhorf
hafa orðið sterkari og afdrifaríkari i
sögunni. Smáþjóðir hafa mætt van-
trú á tilveru sína og möguleika með
því að fyllast krafti og skapandi ofsa
sem ætlar sér að afsanna staðhæfing-
ar um að þær ráði ekki við verkefni
tímans. Þær rísa upp og vísa frá sér
„erkibiskups boöskap",
hvort sem hann er í fööur-
legum áminningartóni
fluttur eða með hroka
þeirra sem telja sjálfa sig
meðal þeirra fáu þjóða sem
tekur því að púkka upp á.
Enginn skal segja okkur
hvað við getum og hvað
ekki! Við skulum mæta nú-
tímanum og breytingunum
á okkar forsendum og láta
úr því verða eitthvað sem
gerir heiminn auðugri en
hann var. Og nota tungu
okkar til allra hluta: hlutabréfa-
braskarinn fyllist eldmóði þegar hann
fer í ham þjóðskálds: „Ég veit að orð
er á íslandi til, um allt sem er hugsað
á jörðu.“ En svo kemur nútíminn og
sperrir öll eyru við söngli markaðar-
ins og hneigir sig í auðmýkt fyrir boð-
orðum hans. Og þá gerist það, bæði á
Islandi og annars staðar, að úr þeim
sem fyrir skemmstu voru harðir í að
heimta sjálfstæði undan Dönum eða
Rússum eða Frökkum er allur vindur
skekinn.
Nú eru það ekki oddvitar stór-
velda eða menningarvitar sem segja
þeim að þeir séu of smáir og aumir.
Nú er það staðgengill guðs í samtíð-
inni, hin ósýnilega hönd markaðar-
ins, sem bendir ásakandi á smá-
þjóðasérviskuna og rödd heyrist úr
skýjum: Þið eruð of lítil rekstrarein-
ing. ' Sjálfræöisbrölt ykkar er
heimskulegt, úrelt og stendur íjár-
festingum fyrir þrifum. Tungumáls-
dýrkun ykkar er hláleg og allt of dýr.
Hættið þessari vitleysu, gangið í
heimsþorpið og búið með oss.
Árni Bergmann
Ummæli
Fitnað ískyggilega
„Nýlegar rannsókn-
ir sýna að mörg ís-
lensk börn hafa fitnað
ískyggilega mikið
undanfarin ár. Þessar
niðurstöður hafa vak-
ið marga til umhugs-
unar. Hversu heilsusamlegt er það
umhverfi sem við búum börnunum
okkar bæði heima og í skóla? Hvem-
ig er hreyfingu þeirra háttað og
mataræði? Minni hreyfmg á væntan-
lega stóran þátt í því að börn eru að
þyngjast. Leikir barna hafa gjör-
breyst á tiltölulega skömmum tíma
úr ærslum og útileikjum í tölvuleiki
og sjónvarpsgláp. Þar við bætist að
mörg börn ganga varla lengur nema
milli húsa þvi þau eru keyrð bæði í
skóla og tómstundastarf."
Laufey Steingrímsdóttir næringarfræö-
ingurí pistli á Netdoktor.is
Hvað má Davíð segja?
„Það tók forsætisráðherra ein-
hverjar vikur, væntanlega með öðr-
um verkum, að lesa úrskurð Skipu-
lagsstofnunar. I liðinni viku sagði
forsætisráðherra síðan skoðun sína á
úrskurðinum - og hann var ekki par
hrifinn. Davíð Oddsson lýsti yfir efa-
semdum um ágæti úrskurðarins og
taldi hann í einhverjum tilvikum
ekki standast lög. ... Viðbrögð stjóm-
arandstöðunnar við orðum Davíðs
Oddssonar hljóta aö vekja spurning-
ar. Er það virkilega svo í lýðræðis-
þjóðfélagi að æðsti embættismaður
framkvæmdavaldsins, formaður
stærsta stjórnmálaflokksins, sem að
auki er löglærður, megi ekki láta í
ljós álit sitt á ákvörðunum annarra
embættismanna? Hvem fjandann má
forsætisráðherra segja?"
Guðjón Ólafur Jónsson
I pistli á Hrifla.is
Spurt og svarað
Hvaða lœrdóm mun almenningur draga afhruni á hlutab
Sœvar Helgason,
frkvstj. íslenskra verdbréfa:
Hlutabréf ekki
fyrir alla
„Sá lærdómur sem almenn-
ingur ætti að draga af lækkun-
um á hlutabréfum er sá að íjár-
festing í hlutabréfum er
áhættufjárfesting og ætti ávallt að vera hugsuð
sem slík.
Þær lækkanir sem hafa orðið undanfarið hafa
reyndar orðið meiri en búist var við og á svo
ungum markaði sem sá íslenski er er ljóst að
það rennur upp fyrir sumum að íjárfesting í
hlutabréfum er ekki fyrir alla, sérstaklega ekki
þá sem ætla að fjárfesta í hlutabréfum eingöngu
með yfirdráttarlánum. Aðrir nýta sér lækkanir
til kaupa á hlutabréfum."
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir,
þingmaöur Samfylkingar:
Margir
farið flatt
„Fólk mun læra að fjárfest-
ingar á hlutabréfamarkaði em
áhættufjárfestingar. Uppgangur-
inn á undanförnum árum hefur
blekkt fólk sent stóð í þeirri meiningu að hluta-
bréfakaup væru trygg fjárfesting en nú er hið
rétta að koma á daginn.
Ég þekki til þess að fólk hafi farið mjög flatt á
svona viðskiptum og tapað miklu. Af því verður
fólk að draga sinn lærdóm.
Það er mín trú að svona æði endurtaki sig
ekki á allra næstu árum, en lengra þori ég ekki
að spá.“
Sigurður Bessason,
formaður Eflingar - stéttarfélags:
Vantraust eftir
hveitibrauðsdaga
„Vantraust. Það hmn sem menn
hafa verið að sjá að undanförnu
gerir það að verkum að fólk treyst-
ir hlutabréfamarkaðnum ekki eins
og áður. En með sama hætti koma upp í huga fólks,
þegar svona sveiflur sjást, spumingar um hvort
þetta ástand hafi ekki einnig áhrif á launakjör þess.
Margir hafa tapað á hlutabréfamörkuðum að undan-
fömu og ábyggilega mun fleiri en fram hefur komið,
það er fólk sem hefur veðjað á hlutabréfamarkaðinn
með sparifé sínu og einnig með lántökum. Fólk var
eðlilega spennt fyrir hlutabréfaviðskiptum þegar
þau vom nýmæli, en nú eru hveitibrauðsdagarnir
liðnir og fólk hefur dregið sinn lærdóm.“
Kristján Pálsson,
þingmaður Sjálfstœðisflokks:
Hœkkun getur
orðið hrun
„Það fólk sem hefur tekið þátt í
hlutabréfakapphlaupi síðustu
þriggja til fjögurra ára mun væntan-
lega læra að eign í hlutabréfum er
ekki það sama og eiga peninga inni á bankabók. Góð
ávöxtun hlutabréfa í dag getur orðið að hruni á morg-
un. Menn munu draga þá ályktun að viljir þú fara inn
á hlutabréfamarkaðinn og ávaxta peningana þina þar,
þá kaupir þú fyrir það fyrsta í félögum sem eru rétt
metin og þegar bréfin hækka þá selur þú þau fljótt.
Bíður ekki eftir að hækkunin verði enn þá meiri, en
eins og dæmin sanna hafa fyrirtæki sem hafa verið tal-
in mjög trygg ekki staðist þær væntingar sem gerðar
hafa verið þegar til lengri tíma hefur verið litið.“
Hlutabréfaverö bæöi heima og heiman hefur hríöfalliö á síöustu misserum og margir hafa brennt sig illa.
Skoðun
Hvað skyldi Goði
heita næst?
Þau undur og stórmerki gerðust nú
á dögunum að fyrirtækjasamsteypan
Goði hf. skipti um nafn og heitir nú
Kjötumboðið. Samsteypan hefur verið
í umræðu síðustu mánuði fyrir þá sök
að halda fjölda bænda, jafnvel heilum
byggðarlögum, í gíslingu með því að
loka sláturhúsum sínum og neita
heimamönnum að starfrækja þau
sjálfir. Nafnaskiptin verða þrátt fyrir
að fyrirtækið hafi fengið greiðslu-
stöðvun og gjaldþrot vofi yfir.
Síðustu vikur hefur nefnd kaupfé-
lagsstjóra átt samningaviðræður við
eigendur Goða um að taka sláturhús
fyrirtækisins á leigu til að hægt sé að
slátra í haust. Þessi kaupfélög eru ein-
ir aðaleigendur Goða og sumir kaup-
félagsstjóranna eru fyrrverandi eða
núverandi stjórnarmenn þar. Það
voru því hæg heimatökin fyrir þessa
heiðursmenn að semja við eigendur
Goða og hentugt að samningaviðræð-
ur fari fram við hringborð i slíkum
hópi. Nafnaskiptin verða í miðjum
þessum sjónleik og virðast hvorki
hafa truflað persónur né leikendur.
Digurmæll frá KEA
I þessu ljósi verður að skoða orð
kaupfélagsstjóra KEA í útvarpsþætti
11. ágúst sl. um grein okkar Þuríðar
Backman í Morgunblaðinu 10. ágúst.
Greinin hét „Er Goði víti til vamað-
ar?“ Kaupfélagsstjóranum finnst þetta
„skelfileg grein“ og talar um afturhald
og ótrúlegar hugmyndir höfunda.
Ummælin benda til að honum sé
ekki rótt og óvíst hvort nafnbreyting-
in friði hann nægilega. Þau
benda til að honum þóknist
vel þessir kollhnisar Goða-
samsteypunnar og að sjálf-
sagt sé að taka bændur og
byggðarlög í gíslingu til að
ná fram markmiðum í fjár-
magnstilfærslum, samþjöpp-
un og fákeppni eða einokun
sem að virðist stefnt. Að mót-
mæla því er væntanlega í
hans huga skelfilegt aftur-
hald. En bændur eru ekki
sama sinnis. KEA er reyndar
búið að fá undir sig allar
kjötvinnslur Goöa og vöru-
merki og þar með vissa fá-
keppnisstöðu á þeim mark-
aði.
Goða í haust og menn náð
samkomulagi við sjálfa sig
um leigukjör á þeim. Jafn-
framt ber að fagna því ef
fundist hefur leið til að
lækka afurðalánavexti frá
bankakerfinu. Þeir voru
svimandi háir. Hins vegar
vekur furðu hvers vegna
þessir vextir eru svona háir
eða 16-20%.
I sjónvarpsviðtali sagði
landbúnaðarráðherra að
bankarnir hefðu ekki tapað
krónu í afurðalánum á und-
anförnum árum og því alls ekki um
sérstök áhættuútlán aö ræða. Hér
virðist því vera beint vaxtaokur á
ferðinni.
Óuppgerö „Goðaumál
Þótt nú sjáist fyrir enda á bráð-
vanda bænda vegna slátrunar í haust
er „Goðamálið" í heild sinni óuppgert.
Bændur eiga stórfé inni hjá Goða og í
greiðslustöðvun fæst það ekki greitt.
Framhald greiðslustöðvunar mun enn
lengja bið þeirra. Kanna þarf réttar-
stöðu bænda og forgangsrétt krafna
þeirra í bú Goða. Laun eru hluti af-
urðaverðsins og ættu að teljast sem
slík í því uppgjöri. Framtíð sláturhús-
anna er jafn óljós og áður. Bændur og
íbúar hlutaðeigandi byggðarlaga verða
að búa í óvissu uns þau mál skýrast.
Vonandi verður æ fleirum ljóst að
„Goðastefnan" í atvinnumálum stríð-
ir ekki aðeins gegn hagsmunum
bænda og neytenda, heldur einnig at-
Jón Bjarnason
þingmaöur Vinstríhreyf-
ingarinnar - græns
framboðs
vinnuöryggi og búsetu í
þorpum og bæjum um allt
land. Hugmyndir um úreld-
ingu fyrirtækja með opin-
beru fé eru fráleitar. Með
lokun fyrirtækjanna er fjár-
magn flutt úr byggðarlaginu
án þess að nokkuð komi í
staðinn. Þetta á t.d. við um
sláturhúsið á Hólmavík. Þótt
þar verði ekki slátrað í haust
á strax að skoða möguleika á
litlu sláturhúsi sem getur
annað Ströndum og hluta
Vestfiarða.
„Goöa“hugmyndafræði
stjórnvalda
Hugmyndafræðin að baki
„Goða“málsins virðist sú sama og
rekin er í sjávarútvegi, fiskvinnslu,
verslun og þjónustu, reyndar hvar-
vetna í samfélaginu. Þar er keyrt
áfram í blindri trú á hagkvæmni
stærðarinnar og háar skammtíma
arðsemiskröfur. Einokun eða fá-
keppni eru kjörorð dagsins, hvort sem
litið er til sjávarútvegs eða landbún-
aðar, þjónustu peningastofnana, eða
smásöluverslunar.
Þessi „Goða“hugmyndafræði leiðir
atvinnuvegi landsins í þrot og eyðir
byggð í heilum landshlutum. Hún
stríðir gegn yfirlýstri stefnu stjórn-
valda í byggða- og búsetumálum og er
andstæð hagsmunum meginþorra
ibúa þessa lands. Af þeirri braut verð-
ur að snúa.
Jón Bjarnason
Lán í óláni
Vissulega er ánægjulegt að
samningar skulu hafa tekist
um opnun flestra sláturhúsa
„Þessi kaupfélög eru einir aðaleigendur Goða og sumir kaupfé-
lagsstjóranna eru fyrrverandi eða núverandi stjómarmenn
þar. Það voru því hœg heimatökin fyrir þessa heiðursmenn að
semja við eigendur Goða og hentugt að samningaviðræður fari
fram við hringborð íslíkum hópi.“