Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.2001, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2001
I>V
Fréttir
Smáralind er mikið og flókið mannvirki:
Notar rafmagn á við
heilt bæjarfélag
- og verður viðkomustaður hvers íslendings 18 sinnum á ári
DV-MYND HKR
Sveinn Jónsson, byggingarstjóri Smáralindar
/ mörg horn er aö líta svo allir verkþættir í þessu 10 milljaröa verkefni smelli saman.
Verslunarmiðstöðin Smáralind í
Kópavogi er ekki bara mikið mann-
virki heldur kemur hún að öllum lík-
indum til með að hafa veruleg áhrif á
verslun og þjónustu á íslandi. Út-
færsla ýmissa þátta í byggingunni
þykir forvitnileg og hafa menn m.a.
komið gagngert erlendis frá til að
skoða mannvirkið. Gert er ráð fyrir
að hver islendingur leggi leiö sína í
Smáralind að meðaltali 17-18 sinnum
á ári en þar munu að staðaldri starfa
um 800 til 1200 manns.
Tíu milljarða dæmi
Um 200-300 innlendir og erlendir
arkitektar og verkfræðingar hafa unn-
ið við hönnun Smáralindar. Arkitekt-
ar Skógarhlíð eru aðalhönnuðir, en
þar er Helgi Már Halldórsson verkefn-
isstjóri. í burðarþoli er þaö Línuhönn-
un, þar sem Arinbjörn Friðriksson er
verkefnisstjóri. Fjarhitun hefur haft
með lagnir og loftræstingu að gera
undir stjóm Odds B. Björnssonar. Þá
hefur Rafhönnun verið með rafmagns-
hönnunina og þar er Júlíus Jóhannes-
son verkefnisstjóri. Fyrir hönd Verk-
fræðistofunnar Hönnunar hefur
Sveinn Jónssson verið verkefnisstjóri
Smáralindar, byggingarstjóri og haft
yfirumsjón með að hönnunin sé til í
tíma og í samræmi við forsendur BDP
(Building Design Partnership). BDP
er mjög stórt og viðurkennt arkitekta-
fyrirtæki með aðsetur í London. Þaö
fyrirtæki vann svokallaða verkefnis-
hönnun Smáralindar. Aðalverktaki
byggingaframkvæmda er ístak hf.
í opinberum tölum er talað um að
verkið kosti, að öllum kostnaði leigu-
taka við innréttingar meðtöldum, um
10 miiljarða króna. Það er verulega
hærri upphæð en t.d. hin nýja Vatns-
fellsvirkjun við Þórisvatn kemur til
með að kosta.
Varaafl á við bæjarfélag
Ef gera ætti samanburð á Smára-
lind og einhverju öðru þekktu fyrir-
bæri í íslenskum veruleika væri trú-
lega nærtækast að taka þokkalega
stórt bæjarfélag. Sem dæmi verður
raforkunotkun Smáralindar ekki óá-
þekk raforkunotkun Vestmannaeyja-
bæjar. Þar verður meira að segja 4,2
megavatta varaaflsstöð á vegum
Orkuveitu Reykjavíkur sem nægja
myndi slíku bæjarfélagi. Þær vélar
eiga að grípa inn í ef rafmagnstruflan-
ir verða á höfuðborgarsvæðinu svo
Smáralind verði aldrei rafmagnslaus.
Einnig verður hægt að nota þetta
varaafl til að keyra inn á rafmagnsnet
höfuðborgarsvæðisins ef á þarf að
halda.
Smáralind er björt og rúmgóð versl-
unarmiðstöð. Um 80 verslanir og þjón-
ustuaðilar í Smáralind bjóöa við-
skiptavinum upp á gæði og fjölbreytt
vöruúrval. Hvor á sínum enda bygg-
ingarinnar eru svokallaðar akkeris-
verslanir Hagkaups og Debenhams og
flestar aðrar verslanir eru í opnu og
björtu verslunarrými á milli þeirra.
Aðeins stóriðjuver eru stærri
Sveinn Jónsson er byggingarstjóri
Smáralindar. Hann segir að þetta sé
stærsta bygging til almennra nota á
íslandi.
„Það eru bara stærstu verksmiðjur,
álver og þess háttar sem eru stærri í
fermetrum talið en Smáralind. Hún er
63 þúsund fermetrar að grunnflatar-
máli og útleigurýmið er rétt rúmir 40
þúsund fermetrar, þar af verslunar-
rými um 33.000 fermetrar. Byggingin
er svo um 400 þúsund rúmmetrar,"
segir Sveinn. Lætur það nærri að vera
1,4 rúmmetrar á hvem einasta íslend-
ing.
Byggingin er að verulegu leyti á
tveim hæðum en hluti byggingarinn-
ar er mest fimm hæðir. Innandyra
verður langstærsta verslun á íslandi,
en það er ný verslun Hagkaups í aust-
urenda byggingarinnar sem verður
um einn hektari að stærð, eða 10 þús-
und fermetrar.
Sveinn segir að byggingin sé mjög
fullkomin að allri gerð, en það sé jafn-
framt eðli svona bygginga að í þeim er
gríðarleg orkunotkun í ljósum og
öðra. Það þurfi því að losna við mik-
inn hita sem myndast af ljósum,
starfsmönnum og viðskiptavinum.
Öflugt kælikerfi
„Við erum þvi auk hitakerfls með
öflugt kælikerfi. Við blásum fersku
lofti sem dregið er inn. Ef hlýtt er á
sumrin og á álagstímum er unnt að
kæla þetta loft niður áður en því er
blásið inn í verslunarrýmið. Á vetr-
um er það hins vegar hitað ef þörf er
á. Loftið skilar sér þvi inn í bygging-
una árið um kring 14 gráða heitt. Sið-
an sjá ljós og fólkið í byggingunni um
að halda eðlilegu hitastigi eins og
flestir vilja hafa það. Það er þó alltaf
hægt að grípa inn í og stillla hitastig-
ið eftir þörfum."
Kælivatn til að hita bílastæði
Þessu loftskiptakerfi fylgja miklar
lagnir og sverustu loftstokkamir eru
vel manngengir, en mörg kerfi eru í
byggingunni. Þá verður kælivatnið
sem notað er til að kæla loftið í hús-
inu einnig notað í hringrásarkerfi til
að hita bílastæði og gangstéttar á vetr-
um. Þá má geta þess að leita þurfti eft-
ir undanþágum frá byggingareglugerð
til að hafa minni einangrun en al-
mennt er krafist í húsum á íslandi.
Sex ára aðdragandi
Frá því að hugmyndin að verslun-
armiöstöðinni Smáralind kviknaði og
þar til hún opnar hafa liöið 6 ár. Hófst
verkhönnun ekki fyrr en eftir íjög-
urra ára undirbúning. Útfærsla bygg-
ingarinnar hefur tekið ýmsum breyt-
ingum á byggingarstiginu en endan-
leg útkoma birtist í mjög glæsilegri
byggingu.
Sveinn Jónsson segir að fram-
kvæmdatími húsbyggingarinnar sé
rétt um 19 mánuðir. I október 1999 fór
fram verðkönnun verksins með ijór-
um völdum verktökum. Þeir skiluðu
sínum tilboðum í byrjun desember
1999. Það var síðan unnið í samninga-
gerð fram að mánaðamótum janú-
ar/febrúar 2000 að ákveðið var að
ganga til formlegra samninga við
ístak.
Það var i mars 2000 sem fram-
kvæmdir hófust við bygginguna
sjálfa. Hins vegar höfðu jarðvegsfram-
kvæmdir hafist löngu áður á lóðinni,
eða árið 1997. Stóðu þær í tvö ár og
annaðist Klæðning hf. það verk. Upp-
haflega var áformað aö byggingin yrði
opnuð 20. september 2001, en ákvörð-
un var tekin um það fyrir um tíu
mánuðum að opnunin yrði þann tí-
unda tíunda klukkan tíu mínútur yfir
tíu. Lengst af verktímanum hefur
ístak verið með að störfum 200 til 300
manns. Eftir að aðrir verktakar fóru
að koma meira inn, m.a. við innrétt-
ingavinnu, hefur fjölgað jafnt og þétt á
svæðinu og síðustu vikumar munu
verða um þúsund manns að vinna við
bygginguna auk starfsmanna verslan-
anna sem verða einnig um þúsund
talsins síðustu dagana fyrir opnun.
Afþreyingarmiðstöð
Smáralind með alla sína 63.000 fer-
metra býður auk verslunarrýmis upp
á afþreyingarmiðstöð upp á 9.000 fer-
metra. Þar af er Vetrargarðurinn
1.750 fermetrar með 900 fermetra sýn-
ingarsvæði sem býður upp á miida
möguleika. Lofthæð í Vetrargarðinum
er allt að 13,60 metrar.
Fimm kvikmynda- og ráðstefnusal-
ir eru í Smárabíó og rúma þeir sam-
tals 1014 manns. Salur eitt rúmar 400
manns, salur tvö rúmar 256 manns,
salur þrjú rúmar 72, salur íjögur rúm-
ar 166 manns og salur fimm rúmar
svo 120 manns. Þama er að flnna
fyrsta flokks tækjabúnað fyrir ráð-
stefnur með ljósastýrikerfi, hljóðkerfi
og myndvarpa í hverjum sal. Allt að
1000 manns geta verið á ráðstefnu
samtimis þar sem hægt verður að
varpa efni frá einum sal yfir í hina
íjóra.
í einum bíósalnum verða meira að
segja Lazy-Boy hægindastólar þar sem
fólk getur m.a. notið veiga ef óskað er
á meðan á sýningu stendur.
Kaffihús við kvikmynda- og ráð-
stefnusalina getur séð um lágmarks-
veitingar en annars standa veitingar
frá öðrum veitingastöðum í afþreying-
armiðstöð Smáralindar til boða.
Flókin bygging
Byggingin sjálf er flókin að gerð.
Að hluta til er hún byggð úr forsteyp-
um einingum sem gerði það að verk-
um að hægt var að stytta fram-
kvæmdatímann. Þakburðarvirkið er
úr stáli og sérstakt að gerð. Að sögn
byggingarstjóra hefur slík útfærsla
líklegast ekki sést hér á landi áður.
Burðarvirkið er hannað erlendis og
framleitt þar í einingar sem raðað var
saman á byggingarstað.
Byggingin er um 80 metrar að
breidd. Eftir miðju þakinu er 140
metra langur bogadreginn gluggi. Sitt
hvorum megin er þakklæðning sem
völsuð er á staðnum. Plöturnar í
klæðningunni eru heilar frá þakbrún
upp í mæni, en lengstu plöturnar eru
50 metra langar. Þar þurfti m.a. að
taka inn í dæmið tognun og hreyfingu
á efninu vegna hitabreytinga.
Ljósaturn tákn Smáralindar
Mikið gler er í þakglugga og í
svokölluðum Vetrargarði er líka mik-
ið gler. Hæsti glugginn þar er 14 metr-
ar. Þá er turn úr stáli við norðurgafl
byggingarinnar sem verður 30 metra
hár. Á turninum er gluggi sem nær
frá jörðu upp og yfir toppinn og niður
bakhliðina. í turninum verða síðan
ljós sem skipta litum í líkingu við
regnbogann. Þetta verður helsta sýni-
lega tákn byggingarinnar.
Bláu veggklæðningarnar eru
emileraðar (húðaðar með innbrennd-
um glerungi). Framleiðandinn gefur
60 ára ábyrgð á lit og yfirborðsáferð.
Sveinn segir að þær séu því eðlilega
dýrar en að sama skapi viðhaldsfríar
í það minnsta 60 ár.
Tugir kilómetra af köpium
Þak byggingarinnar er um 26.000
fermetrar og steypumót eru nærri
80.000 fermetrar. Steypan er í verkið
er um 27.800 rúmmetrar auk for-
steyptra eininga sem eru hátt í 30.000
fermetrar. Steypustyrktarstálið er um
3.100 tonn og eftirspennukaplar, svo-
kallaðir „Slip bond“ samtals um 143
km og hefðbundnir kaplar um 770
metrar.
Forsteyptu einingarnar í húsinu
eru það sem kallaö er á byggingarmáli
forspenntar. í burðarvirki og plötum
hússins eru þó líka eftirspenntir
stálkaplar. Sem dæmi eru í plötunni
yfir Hagkaupsversluninni 77 kíló-
metrar af stálköplum. I bílapallinum,
sem er um 9000 fermetrar, eru 66 km
af stálköplum.
Stálkaplar koma í stað venjulegrar
járnbendingar. Þeir eru lagðir í
steypuna, en eftir að steypan hefur
náð ákveðinni hörku eru þeir spennt-
ir upp með tjökkum. Er það gert til að
vega upp á móti þeim kröftum sem
burðarvirkið verður fyrir í notkun.
Svo mikið afl er notað við að spenna
kaplana að steinsteypta 10 þúsund fer-
metra steingólfið yflr Hagkaupi gekk
saman um nokkra sentimetra. -HKr.
DV-MYND ÞOK
Mlklð eftir
Þaö viröist ótrúlegt aö verslunarmiöstööin veröi tilbúin eftir 41 dag.