Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.2001, Blaðsíða 17

17
FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2001
DV
Smithsonian er líkast til frægasta safn í
heimi og þangað leggja milljónir leið sína á
hverju ári. Árið 2000 var sett upp í safninu sér-
stök víkingasýning í tilefni af landafundunum
og hefur sú sýning farið á milli stórborga í
Bandaríkjunum og hafa yfir tvær milljónir
manna séð sýninguna. Sýningarstjóri var
Elizábeth Ward, 28 ára, sérfræðingur í norræn-
um fræöum og mannfræði. Áhugi hennar á
Noröurlöndum er ekki síst kominn til vegna
þess að hún er hálfur íslendingur, ættuð úr
Keflavík, og fædd í Bandaríkjunum nokkru eft-
ir uppgangstíma Hljóma.
Tvö af þrjátíu þúsundum
í gegnum fjölskyldu sína kynntist Elizabeth
íslendingasögum og Eddukvæöum. Elizabeth
lærði norræn fræði í Berkeley-háskóla með
sérstakri áherslu á íslendingasögur. Meistara-
gráðu hefur hún i mannfræði (anthropology)
frá University of George Washington í Was-
hington DC. Það má telja á fingrum annarrar
handar þá háskóla í Bandaríkjunum sem bjóða
upp á nám i norrænum fræðum.
„Við vorum bara tvö sem útskrifuðumst með
BA-próf í norrænum fræðum í Berkeley en það
eru þrjátíu þúsund nemendur við skólann. Það
er mjög gott að vera í svo lítilli deild í stórum
skóla því þá er miklu nánara samband milli
nemenda og kennara.“
Elizabeth var sjö ára gömul þegar hún kom
fyrst í heimsókn til íslands. Á íslandi kom
margt sjö ára stelpu frá Kaliforníu spánskt fyr-
ir sjónir.
„Á íslandi var hægt að drekka vatn úr lækj-
um. Slíkt hafði ég aldrei heyrt um í Bandaríkj-
unum.“
Elizabeth Ward sem stjórn-
aði frægri víkingasýningu
Smithsonian-safnsins í
Washington er œttuð úr
Keflavík. Hún sérhæfði sig
í norrœnum frœðum og
mannfrœði og er um þessar
mundir að rannsaka menn-
inguna í íslensku landslagi.
Menn
lands
DV-MYND HIIMAR ÞÓR
island er landiö og sagan
„Ég er viss um aö ég get unniö ævilangt viö rannsóknir sem tengjast íslandi og íslenskri menningu.
Annars get ég bara keypt mér býli, hafiö ræktun á hestum og gleymt öllu ööru. “
Vínlands saga á tíu mínútum
Elizabeth segist ekki hafa búist sérstaklega
við því að hún myndi nokkum tima nýta
menntun sína í norrænum fræðum við vinnu
sína. Þegar dró nær árinu 2000 byrjaði Smith-
sonian-safnið að huga að sýningu um lífið á
norðurslóðum.
„Ég hafði lesið Vinlands sögu en var þó eng-
inn sérfræðingur í henni. En samkeppnin var
ekki mikil,“ segir Elizabeth og hlær. „Það voru
ekki margir í Bandarikjunum sem höfðu áhuga
á efninu og kunnu íslensku. Þetta var frábært
tækifæri til að nýta norrænu fræðin."
Elizabeth vann með safnstjóranum með hópi
sérfræðinga að uppsetningu sýningarinnar.
Hennar hlutverk var meðal annars að taka
fræðilegar hugmyndir sérfræðinganna og færa
í þann búning sem almenningur skildi.
„Viö undirbúning sýningarinnar glímdum
við við það verkefni að kynna bókmenntimar
fyrir fólki. Þetta var mjög skemmtilegt við-
fangsefni, sérstaklega í ljósi þess að fæstir
Bandaríkjamenn vita hvað íslendingasögur
eru. Ég stakk upp á því að við hefðum „Sögu-
leikhús" til að auðvelda fólki að nálgast við-
fangsefnið. Við tókum því Vínlands sögu og
geröum úr henni fimm tveggja mínútna atriði
(styttum, styttum, styttum).“
Menningarlegt landslag
Þótt vinnunni við vikingasýninguna sé ekki
lokið, en Elizabeth hefur verið við uppsetningu
hennar í nokkrum stórborgum Bandaríkjanna,
hefur hún fundið sér nýtt verkefni sem einnig
tengist íslandi. Hún er ásamt Arthúri Björg-
vini Bollasyni að skrifa kaíla í bók um lands-
lag í þjóðfræði norrænna þjóða. Kaflinn ber
heitið Defining Njáluslóð: Landscapes, Stories
and Tourism in Southem Iceland. Segja má að
kaflinn fialli um það hvemig reynt er að gera
það ósýnilega sýnilegt líkt og gert hefur verið
á Sögusetrinu á Hvolsvelli.
Hugtakið Cultural Landscape mætti á ís-
lensku kalla menningarlegt landslag.
„í hverri menningu er mikil þekking á land-
inu sem fólk býr á og umhverfi þess. Það skap-
ast í samfélögum ákveöin hefð i því hvemig
horft er á landið. Landslagið er hlaðið merk-
ingu. Landslag getur haft mikla menningarlega
og trúarlega skírskotun. Þessu er misjafnlega
farið eftir menningarheimum. Verkefnið miðar
einnig að því hvernig þessari þekkingu á land-
inu er viðhaldið. í Inúíta-byggðum Kanada eru
helgir steinar en þekkingin á þeim deyr hratt
út því menning þeirra er í miklum nauðum."
Lelðari um Gunnar
„ísland er með í þessari bók vegna þess að
það er eini staðurinn þar sem landslagið hefur
sterka menningarlega þýðingu. Þekkingin á
landinu er mikil og hún er vel skrásett. Frá-
sagnir af landnámi á íslandi eru án hliðstæðu;
engin önnur þjóö á slíkar upplýsingar. Þessi
þekking er svo samgróin þjóðinni að hægt er
að skrifa ritstjórnargrein í dagblöð um per-
sónu í Brennu-Njáls sögu og þaö þykir ekkert
skrýtið. í Bandaríkjunum væri þetta ekki hægt
því engar bókmenntir hafa svo almenna
skírskotun. Þekking á sögu og bókmenntum
virðist mjög almenn á íslandi.“
Elizabeth segir að það sem hefur gerst á
Hvolsvelli með tilkomu Sögusetursins sé mjög
merkilegt þvi þar sé búið að þróa viðskiptahug-
mynd út frá hugmyndunum um menningarlegt
landslag. í stað fornminja sé hugmyndaheimur
Njálu vakinn á listrænan hátt.
ímyndunaraflið er sterkt
Flestir muna eflaust eftir litlu skilti við þjóð-
veg eitt noröur í Skagafirði þar sem stendur
Örlygsstaöir. Skiltið bendir á hinn sögufræga
stað þar sem einn frægasti bardagi íslandssög-
unnar fór fram. Á staðnum eru engar minjar
heldur verður hugarflugið eitt að bera mann
nær þeim atburðum sem þar urðu.
„Það er gott að hafa leiðsögumann en stund-
um hættir fólk að horfa á leiðsögumanninn og
lítur yfir landið, lætur hugann reika um lands-
lagið og ímyndar sér atburðina sem tengjast
landinu. Slíkar stundir eru betri en nokkrar
bíóferðir. ímyndunaraflið er svo sterkt.
Þeir sem ekki þekkja neitt til sögmmar geta
litið á menningarlega mikilvæga staði í lands-
laginu án alls áhuga. Fyrir þá sem þekkja til
eru sömu staðir hlaðnir merkingu og sögu.“
Á næstunni lýkur Elizabeth við verkefnið
um Njáluslóð og í nóvember verður víkinga-
sýningin opnuð í Los Angeles. Hún segir að
framtíðin sé þó ekki fullkomlega ráðin. Eliza-
beth hefur samt engar áhyggjur.
„Ég er viss um að ég get unnið ævilangt við
rannsóknir sem tengjast íslandi og islenskri
menningu. Annars get ég bara keypt mér býli,
hafið ræktun á hestum og gleymt öllu öðru.“
-sm
__________Menning
Umsjön: Sígtryggur Magnason
Drengjakórinn flyt-
ur í vesturbæinn
Um þessar mundir er Drengjakór-
inn að flytja sig um set eftir 10 ára far-
sælt starf í Laugamessöfnuði. Það er
Neskirkja í Reykjavík sem verður
framtíðarheimili kórsins og breytist
nafn hans þar með í Drengjakór Nes-
kirkju. Ástæða búferlaflutninganna er
sú að Neskirkja er, hvað húsnæði og
aðra aðstöðu varðar, betur í stakk
búin til að hýsa svo umfangsmikla
starfsemi sem drengjakórinn er.
Drengjakórinn var stofnaður árið
1990 af Bandaríkjamanninum Ronald
V. Turner sem þá starfaði sem org-
anisti við Laugarneskirkju. Stofnfélag-
ar voru 15 drengir víðs vegar af höfuð-
borgarsvæðinu. Síðan þá hafa u.þ.b.
200 drengir, á aldrinum 6-20 ára, verið
skráðir kórfélagar um lengri eöa
skemmri tíma.
Núverandi kórstjóri er Friðrik S.
Kristinsson en hann tók við stjóm
kórsins árið 1994. Friðrik stjórnar
einnig Karlakór Reykjavíkur og Snæ-
fellingakórnum í Reykjavík. í dag
starfa í kórnum rúmlega þrjátíu
drengir auk þess sem starfrækt er
deild eldri félaga sem nú telur ellefu
unga menn sem æfa tvisvar í viku, á
mánudögum og miðvikudögum milli
fimm og sjö.
Inntökupróf verða haldin í Nes-
kirkju mánudaginn 3. september kl.
17-19. Kórinn getur bætt við nokkrum
drengjaröddum og skorar á hressa
stráka fædda 1994 og eldri að kynna
sér þennan skemmtilega og þroskandi
félagsskap. Nánari upplýsingar í síma
896-4914.
Hirðirinn
í Listasafninu
Hlín Pétursdótt-
ir, Rúnar Óskars-
son klarínettuleik-
ari og Sandra de
Bruin píanóleikari
halda tónleika í
Listasafni íslands í
kvöld og hefjast tónleikarnir klukkan átta.
Efnisskráin er fjölbreytt, flutt veröa verk frá
rómantík til nútímans, meðal annars eftir
Giacomo Meyerbeer, Malcolm Arnold, Þor-
kel Sigurbjömsson, Ralph Vaughan Willi-
ams og Leonard Bernstein. Flutt veröur
frægasta verk sem samið hefúr verið fyrir
þessa hljóðfæraskipan en það er Hirðirinn á
fjallinu eftir Franz Schubert. Auk þess verð-
ur frumfluttur fyrsti hluti tónverks sem tríó-
ið pantaði frá Elínu Gunnlaugsdóttur tón-
skáldi.
Helgi sýnir
hjá Sigurjóni
Á laugardaginn klukk-
an fiögur verður opnuð
sýning Helga Gíslasonar
myndhöggvara í Lista-
safni Sigurjóns Ólafsson-
ar. Sýningin ber yfirskrift-
ina Speglanir en á henni
sýnir Helgi þrívíð verk úr
bronsi. Hann QaHar um
einstaklinginn í rýminu
og um hlutfoll mannslíkamans. Sýning
Helga er liður í stefnu Listasafns Sig-
urjóns Ólafssonar að bjóða mynd-
höggvara að sýna í húsakynnum sem
reynst hafa sérstaklega hentug fyrir
þríviða list.
Síðasti opnunar-
dagur í Arbæ
Síðasti opnunardagur sumarsins í
Árbæjarsafni er sunnudagurinn 2.
september. Þann dag verður sérstök
dagskrá i húsinu Lækjargötu 4 tengd
kveðskap og fornum stemmum. Þar
munu kvæðamennirnir Sigurður Sig-
urðarson, Steindór Andersen og
Magnea Halldórsdóttir kveða fornar
stemmur og veita gestum leiðsögn í
stemmuflutningi. Þeir Kvintbræður,
Örn og Sigursveinn Magnússynir,
flytja síðan fimmundarsöngva úr þjóö-
lagasafni séra Bjarna Þorsteinssonar.
Dagskráin hefst kl. 14.00. Kvintbræður
munu síðan endurtaka söng sinn í
safnkirkjunni kl. 15.30.