Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2001, Blaðsíða 6
MANUDAGURINN 10. SEPTEMBER 2001
Fréttir
Glórulaust að veiða ungfiskinn:
Við sjáum fram á
tíðar skyndilokanir
- og erfitt gæti þá reynst aö ná settu aflamarki
Hafrannsóknastofnun sendi frá
sér 1 síðustu viku fyrstu niðurstöð-
ur úr árlegum seiðarannsóknaleið-
angri. Þar kom fram að þorskseiða-
árgangur er mjög góöur þó lítið hafi
fundist af seiðum fyrir Vesturlandi,
í nágrenni helstu hrygningarstöðva
landsins.
Óvenjulegt ástand í hafinu
- Hvernig skýra þínir menn þá
staðreynd að lítið hafi fundist af
þorskseiðum við vestanvert
landið?
„Á þessu stigi liggja ekki fyrir
sérstakar skýringar á því hversu
lítið finnst fyrir vestan. Hins vegar
er I mörgum árum lítið af seiðum
og áramunur er á hvar seiðin eru.
Við höfum oft séð slíkt í gegnum
tíðina. Ef til vill er markverðara
hvað við sjáum nú mikið af seiðum
fyrir austan og þau virðast vera
stór. Þetta tengjum við óvenjulegu
ástandi í hafínu og sterkum áhrif-
um hlýsjávar vestur, norður og
austur fyrir land. Þetta hefur verið
að gerast í töluverðum mæli sl.
fimm ár. Það er talsvert annað
ástand en ríkti fyrir 1997. Þetta
erum við að sjá núna fimmta árið í
röð og er trúlega stærsti þátturinn
í að við fáum svo mikið af seiðum
þarna. Þetta eru mjög stórir seiða-
árgangar. Það er að vísu langur
vegur frá góðum seiðaárgangi í
góða nýliðun á þorski. Margt gerist
þau þrjú ár þar til fiskurinn fer að
veiðast."
- Getið þið eitthvað sagt til
um uppruna þessara seiða?
„Guðrún Marteinsdóttir og henn-
ar samstarfsfólk hafa unnið mikið
að rannsóknum á þessu sviði. Það
er hægt að rekja uppruna seiðanna
kringum landið, m.a. með stærðar-
mælingum á staðsetningu seiðanna
á hverjum tíma í samanburði við
strauma. Síðan erum við nú að
heQa stórt verkefni sem beinist að
uppruna seiðanna kringum landið.
Það er m.a. með stærðarmælingum
og staðsetningu seiðanna á hverj-
um tíma þar sem tillit er tekið til
strauma. Síðan erum við að hefja
stórt verkefni sem beinist einnig
að uppruna og afkomu seiða. Þar
er líka beitt erfðafræðiaðferðum
DNA. Þannig hyggjumst við greina
breytileika í svæðisframlagi til
hrygningar og seiðaframleiðslu frá
ári til árs.“
Seiöi á lagferöalagi
- Nú fer hrygningin fram á
grunnsævi og jafnvel inni á
Hvalfirði og Kollafirði og
Breiðafirði. Finnst ykkur líklegt
að seiði af þessum svæðum ferð-
ist alla leið norður og austur
fyrir Langanes á aðeins um
þrem mánuðum?
„Það er meira en líklegt, það er
borðleggjandi. Við erum með rek-
dufl, baujur og þvf um líkt tengt
gervitunglum þar sem rekið er
rannsakað. Þessum margþættu
rannsóknum er m.a. ætlað að
skýra hvað ræður árgangastyrkn-
um.“
- Þið segið seiðavísitölu góða.
Á ekki eftir að reikna niður af-
föll fyrstu tólf mánaðanna um
allt að 98 %?
„Jú, það er nú líkast til, það er
ekki nema lítið brot af þeim sem
lifir af. í raun eru þessar seiðamæl-
ingar ekki nema mjög lítill hluti af
umfangsmiklum rannsóknum okk-
ar þar sem við reynum að meta
stærð, ástand og horfur í þorsk-
stofninum. Þess ber þó að geta að
seiðaárgangar af þeirri stærð-
argráðu sem sést hefur undanfarin
fjögur til fimm ár hafa að öllu
jöfnu skilað sér sem þokkalegir ár-
gangar í veiðanlegum fiski.“
Forgangsverkefni að tryggja
uppvöxtinn
- Ætti þá fimm ára þorskur-
inn ekki að vera farinn að skila
sér?
„Jú, þriggja og fjögurra ára
þorskur hefur þegar komið fram í
veiðinni og í togararalli í mars vor-
um við einnig farnir að fá nokkuð
þokkalega mælingu á tveggja ára
fiski. Við höfum ekki áður séð
svona marga stóra samliggjandi
seiðaárganga vaxa upp eins og
komið hafa undanfarin fimm ár. í
sjálfu sér vitum við ekki alveg
hvernig þeim reiðir af. Líklegt er
að einhver þessara árganga verði
fyrir meiri háttar áfóllum á upp-
vaxtarskeiðinu. Vísbendingar um
árgangana frá 97, 98 og 99 eru þó
þær að þeir skili sér alla vega sem
miðlungsárgangar. Við teljum því
algjört forgangsverkefni að tryggja
það að þeir fái frið til að vaxa.
Glórulaust aö veiöa ungfiskinn
í gögnum okkar má sjá að
þyngdaraukningin á þorski frá
þriggja til fjögurra ára er í kring-
um 80% á ári, miðað við dánartal-
an sé 0,2. í fjögurra til fimm ára
þorski er þyngdaraukningin 45%.
Þaö er því augljóst að eina skyn-
semin er að vernda fiskinn meðan
hann vex og þyngist hvað hraðast
fyrstu fimm til sex árin. Það er því
glórulaust út frá arðsemissjónar-
miðum að veiða ungfiskinn."
Engin rök fyrir grisjun
- Er ekki nauðsyn á grisjun,
eins og t.d. Jón Kristjánsson
bendir á, til að tryggja uppvax-
andi seiðum rými?
„Nei, gögn um þyngdaraukningu
sýna að svo er ekki og samkvæmt
okkar niðurstöðum er ekkert sem
réttlætir veiði á smáþorski í dag.
Allt bendir meira að segja til þess
að þorskur þoli langvarandi sult.
Það er mikilvægt að menn sýni þá
fram á gögn sem styðji slíkar full-
yrðingar.
Liffræðilega er það ekkert órök-
rétt að þegar mikið er af fiski
kunni það að leiða til of mikillar
samkeppni um fæðu en slíku er
ekki fyrir að fara nú eftir því sem
best verður séð. í dag er þorsk-
stofninn innan við 700 þúsund
tonn. Þegar stofninn var stór á
fyrri hluta nýliðinnar aldar var
hann hins vegar á þriðju milljón
tonna, eða kannski fjórum sinnum
stærri en hann er núna.
Hvalir éta sex milljónir tonna
- Hafði það ekki áhrif á af-
komu þorsksins þegar við fórum
að veiða loðnu af fullum krafti
upp úr 1970?
„Það er góð spurning. Auðvitað
hlýtur það að vera umhugsunar-
efni, svo mikilvæg sem fæða
þorsks loðnan er. í okkar útreikn-
ingum er tekið tillit til þarfa
þorsksins, jafnframt því sem hafa
ber í huga að loðnan er veidd
stuttu fyrir hrygningu en eftir það
deyr hún mestmegnis. Svo eru aðr-
ir þættir, eins og hvalir, sem eru
líka mikill örlagavaldur. Ýmsir
aðrir þættir hafa líka áhrif á af-
komu þorskstofnsins. Hvalirnir
einir og sér éta um sex milljónir
tonna af sjávarfangi. Það er ekki
bara fiskur en hefur samt gríðarleg
áhrif á vistkerfið vegna samkeppn-
isáhrifa um fæðuna í hafinu."
þjálfari og
DV-MYND HILMAR ÞÓR
Nafn: Jóhann Sigurjónsson. Staða: Forstjóri Hafrannsóknastofnunar.
Umræðuefni: Fiskveiðistjórnun og fiskirannsóknir.
„í gögnum okkar má sjá
að þyngdaraukningin á
þorski frá þriggja til fjög-
urra ára er í kringum
80% á ári, miðað við að
dánartalan sé 0,2. í fjög-
urra til fimm ára þorski
er þyngdaraukningin
45%. Það er því glóru-
laust út frá arðsemissjón-
armiðum að veiða ung-
fiskinn. “
Hörður Kristjánsson
blaðamaður
- Er þá ekki borðleggjandi að
hefja strax hvalveiðar í stórum
stíl?
„Frá vistkerfis- og veiðistjórn-
unarlegu sjónarmiði er auðvitað
skynsamlegt að hefja á ný hóflega
nýtingu á hvalastofnum. Auðvitað
eru svo aðrir þættir sem stjórn-
völd þurfa að hyggja að við
ákvarðanatöku um framtíð hval-
veiða.“
Ofveiði og kólnandi sjór
- Af hverju hefur ekki tekist
að byggja stofninn upp í þá
stærð sem áður var og gaf af sér
400 til 600 þúsund tonna veiði í
áratugi?
„Þegar veiðin var sem mest á
fyrri hluta síðustu aldar var eldri
fiskur uppistaðan í aflanum. Með
vaxandi sókn var sífellt sótt í
yngri og smærri fisk.Upp úr 1965
erum við komin í kaldsjávará-
stand. Þá urðu lendur þorsksins
minni og Grænlandsgöngumar
hættu að sjást. Vistkerfið breyttist
við lækkandi sjávarhita og nýlið-
un minnkaði. Miklu veiðiálagi var
þó haldið áfram í allt of langan
tíma og langt umfram ráðlegging-
ar okkar.“
Of stórir möskvar
- Eru fiskifræðingar þá ekki
enn í dag á hættulegri braut
með því að leyfa veiðar á stórum
hrygningarfiski með stórriðnum
netum?
„Klakrannsóknir hafa bent til
þess að stóru hrygnurnar séu
mjög mikilvægar. Líkurnar á að
þær skili góðum árangri í klakinu
eru meiri en hjá smærri hrygn-
ingarfiski. Ég leyni því ekki að
mér finnst umhugsunarvert hvað
þessir stóru riðlar hafa gert gagn-
vart þessum stóra fiski. Við höf-
um þó ekki tekið afstöðu til þess
núna hvort það eigi að mæla með
breytingum á reglum um há-
marksmöskva."
- Kemur víðtæk svæðastýring
til greina?
„Vandinn er sá að fiskurinn
blandast mjög á veiðislóðinni. Ég
tel því erfitt að sjá það í dag að
hægt sé að stýra svo hreyfanlegri
fiskitegund sem þorskurinn er á
svæðisgrundvelli. Þó eru rann-
sóknir um upprunagreiningu á
þorski í þeim anda. Hvað raun-
hæft er að gera verður að koma í
ljós.“
- Hvað með róttækari friðun
hrygningarsvæða?
„Það kann vel að koma til
greina. Við hljótum að huga sér-
staklega að því. Við viljum þó ekki
loka alveg hrygningarsvæðum
nema samsetning á miðunum kalli
sérstaklega á það.“
Býst viö tíöum skyndilokunum
- Má vænta tíðra skyndilokana
í vetur?
„Við sjáum fram á það að núver-
andi stærðarsamsetning þorsk-
stofnsins muni óhjákvæmilega
leiða til tíðra skyndilokana á kom-
andi mánuðum og misserum. Við
viljum vernda smáfiskinn. Ef tO
tíðra skyndilokana og víðtækra
svæðalokana kemur þá gæti það
orðið til þess að erfitt yrði aö ná
settu aflamarki," segir Jóhann Sig-
uijónsson.
-HKr.
Sárt aö tapa
Arnór Guðjohnsen
leikmaður knatt-
spyrnuliðs Stjörn-
unnar í 1. deild, er
hugsanlega með
tapsárari mönnum
í iþróttum þrátt
fyrir alla sína
miklu reynslu á
merkum ferli. Eftir
tap liðs hans fyrir
Þór á Akureyri á dögunum sem
gerði að engu vonir Stjörnunnar um
sæti í efstu deild að ári, var kappinn
svekktur og gat ekki dulið von-
brigði sín: „Við erum búnir að spila
besta fótboltann í sumar. Þetta lið
(Þór) er með hressa framherja sem
eru leiknir og það eina sem þeir
geta er að kýla boltann fram á þessa
tvo...“ Svo mörg voru þau orð og
það getur svo sannarlega verið sárt
að tapa.
Álverið rísi
Ásgeir Hannes Eiriksson, fyrr-
verandi alþingis-
maður og pylsu-
sali, á sennilega
heiðurinn af
stystu ræðu sem
flutt hefur verið á
Alþingi en þá var
verið að ræða þar
fyrirhugaða álvers-
byggingu. „Hæst-
virtur forseti. Álverið rísi.“ -
Þannig hljóðaði sú mikla ræða og
Valgerður Sverrisdóttir getur
þessarar ræðu á heimasíðu sinni
þar sem hún fjallar um fyrirhugaða
álversbyggingu í Reyðarfirði. Val-
gerður segir þar að hugmyndinni
um álver í Reyðarfirði sé að vaxa
fiskur um hrygg og vekur sérstaka
athygli á þvi að farið sé að örla á
nýjum tón í þeim efnum frá þing-
mönnum Samfylkingarinnar og
nefnir Svanfríði Jónasdóttur sér-
staklega í því sambandi.
Þegar laxar voru laxar
Sá gamalreyndi laxabani, Eyþór
Sigmundsson
póstkortasali með
meiru, gerði sér
lítið fyrir og
veiddi 27 punda
lax á flugu í Laxá i
Aðaldal á dögun-
um, stærsta lax
sumarsins á klak-
anum. í bráð-
skemmtilegu spjalli á vefsíðunni
Fluguveidi.is segir Eyþór eitt og
annað af sjálfum sér og mönnum og
málefnum eins og honum einum er
lagið. Hann segist hafa byrjað að
veiða þegar laxar voru laxar fyrir 50
árum og sú hafi verið tiðin að ekki
fékkst lax undir 10 pundum. „En
svo komu sérfræðingarnir og fóru
að rækta dverga," segir Eyþór.
Hann ræðir einnig veiðileyfaverðið,
segir að á sínum tíma hafi laxveiði-
leyfi í einn dag kostað sem nam
launum verkamanns i jafnlangan
tíma en á þeim tíma hafi ekki verið
búið að fmna upp milliliðina frá
bændum. Orð í tíma töluð, Eyþór.
Leyninúmeriö
eMax er nýtt fyr-
irtæki undir stjóm
| fréttahauksins
gamalkunna Egg-
erts Skúlasonar,
sem hyggst láta til
sín taka á markaðn-
um hér með nýja
hátækni. Byltingin
er í því fólgin að um
er að ræða þráðlaust intemet sem
talið er að muni valda byltingu i sam-
skiptum. Ekki er vitað hvort það var
af hræðslu hjá þeim sem stjórna á
Símanum við nýju tæknina, en þegar
fólk hringdi 1 118 og bað um síma-
númerið hjá eMax var þvi tjáð að fyr-
irtækið væri með leyninúmer.
Hrukku margir við, og haft er fyrir
satt að sumir hafi hrokkið nokkuð
hressilega við hjá Símanum þegar
Eggert komst að því að fyrirtæki
hans var skráð með leyninúmer.
„Messaði" kappinn kröftuglega eins
og honum einum mun lagið, og er nú
aðrar upplýsingar að hafa hjá 118 en
áður um símanúmer fyrirtækis hans.