Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2001, Blaðsíða 15

15
MÁNUDAGUR 10. SEPTEMBER 2001
DV_____________________________________________________________________________________________Menning
Holdið og trumban
- „Mambo mfluenciado

DV-MYND EOJ
Tómas R. Einarsson, tónsmiöur og bassaleikari
Fáir hérlendir djassleikarar hafa eins næmt eyra fyrir afró-kúbanskri sveiflu og Tómas.
Ef litið er sérstaklega á flæði og hugmynda-
flug tókst Eyþóri Gunnarssyni, pno, að stinga
hina tónlistarmenn Tómasarbandsins gjör-
samlega af og skilja þá eina eftir í sandkass-
anum á tónleikunum á föstudagskvöldið! Á
vissan hátt var þetta megingalli framsetning-
ar latínutónlistar Tómasar R. Það er vissulega
rétt að latínutónlist, rétt eins og djassinn, ger-
ir miklar kröfur um sveigjanlega túlkun og
snarstefjun í formi og framsetningu. En að
láta latínutónlist i hendurnar á djassleikurum
sem ekki hafa mikla reynslu né þekkingu á
kúbanskri sveiflu gerir engum til hæfis,
hvorki áheyrandanum né tónlistarmönnunum
sjálfum. Útkoman verður oft á tíðum örlítið
stíf útfærsla á annars liðlegum tónsmíðum.
Með þessum tónleikum var tónsmiðurinn
Tómas R. Einarsson, bs, að sýna okkur tón-
dæmi um smíðar sínar síðastliðna sex mán-
uði, er hann dvaldi í Sevilla og lét sig dreyma
um stef og latínuhrynjandi kúbanskra tónlist-
armanna sem hann hefur þrautskoðað síðast-
liðin tuttugu ár, bæði á Kúbu og heima i stofu!
Og áhrifm láta ekki á sér standa. Fáir hér-
lendir djassleikarar hafa eins næmt eyra fyr-
ir afró-kúbanskri sveiflu og Tómas. Að vísu
hafa einn eða tveir Hafnfirðingar slegið bon-
gotrommur og jafnmargir Reykvikingar orðið
sér úti um congatrommur, en útkoman verið
í besta lagi vafasöm.
Tónlist
Á tónleikum Tómasar á Kaffi Reykjavík á
Jazzhátíð var andrúmsloftið afslappað, eins og
vera ber á djasstónleikum. Áheyrendur voru
að vísu ekki þeir sem maður sér á hefðbundn-
um djasstónleikum Múlans, en vafalaust
ágætt fólk þrátt fyrir það. Konan sem sat á
næsta borði fyrir framan mig var ef til vill
dæmigerð fyrir hópinn. Hún spjallaði mikið
og skemmti sér augljóslega vel. Þegar tónlist-
armennirnir voru að koma sér fyrir á pallin-
um hvíslaði hún hálfhátt að vinkonu sinni,
konu á miðjum aldri með silkislæðu og sígar-
ettuhósta, að „hann Tómas væri alltaf svo
yndislega vel klæddur!"
í hljómsveitinni léku, auk Tómasar
tónsmiðs, Matthías M.D. Hemstock, trm, Ey-
þór Gunnarsson, pno,.og Hilmar Jensson, gtr,
Myndlist
Yfirskrift tónleikanna var „Holdið og trumb-
an“ - frumsaminn latíndjass eftir Tómas R.
Einarsson“. Skemmtilega frumlegt nafn sem
lofaði góðu. í heildina voru tónsmíðar Tómas-
ar mjög áheyrilegar, gjörsamlega lausar við
yfírborðsmennsku sem oft fylgir kúbanskri
tónlist. Eitt af lögum hans var meira að segja
tileinkað Tito Puente, hinum mikla meistara
latínusveiflunnar.
Tito Puente, háskólamenntaði trommuleik-
arinn (Juilliard School of Music), gerði mikl-
ar kröfur til slagverkamanna sinna, en sjálfur
lék hann á timbales og gaf sjaldan nokkuð eft-
ir. Hrynjandi Tómasarbandsins var nokkuð
þunn, enda ekki nema von. Það vantar mikið
upp á að hægt sé að ná þéttri latínusveiflu
með einum trommara, þó góður sé, og örfáum
congaslögum píanistans. Tómas hefur listi-
lega tileinkað sér bassaslög þeirra bestu á
Kúbu, sem gerði það að verkum að skortur á
slagverki var meira áberandi.
Þrátt fyrir ofannefnda lesti var tónlist
Tómasar R. og félaga hin áhugaverðasta og
verulega ánægjuleg á köflum. Þetta er í fyrsta
sinn sem ég heyri afro-latínu leikna hérlendis
á sannfærandi hátt.
Takk fyrir Tómas!
Ólafur Stephensen
Jazzhátíö í Reykjavík: Tónleikar á Kaffi Reykjavík,
07.09.01. „Holdið ogtrumban", frumsaminn latlnu-
djass eftir Tómas R. Einarsson.Tómas R, bs, Hilmar
Jensson, gtr., Eyþór Gunnarsson, pno, congas, og
Matthías M.D. Hemstock, trm.
Betra er blátt en ekkert
Það þarf dirfsku, ef ekki
flfldirfsku, til að tefla fram listaverk-
um undir yfirskriftinni „ekkert/not-
hing“. Sem er einmitt það sem
Bjarni Sigurbjömsson gerir í Hafn-
arborg um þessar mundir. Raunar
er það með þessa yfirskrift eins og
ýmsar aðrar uppiýsingar meðfylgj-
andi sýningimni, að hún er fremur
laustengd við þann veruleika sem
blasir við á veggjunum. Helst má
ráða af orðum listamannsins í verk-
legri sýningarskrá að hún vísi til
þess að hvítur veggurinn „sem er
hlutlaust rými,' nánast ekkert...end-
urvarpi birtu gegnum hálfgegnsæja
myndina. Myndin er því eins konar
skuggi sem endurvarpað er af hvít-
um veggnum, skuggi af engu.“
Það kemur óneitanlega á óvart,
þegar um er að ræða litrík verk með
sterka efnislega nánd og að auki yf-
irlýsta tilvistarlega skírskotun, að
listamaðurinn skuli sérstaklega
halda fram óefnislegum eigindum og
lágmarks inntaki þeirra.
í stórum dráttum eru vinnubrögð
Bjarna á þá lund að hann hellir
blöndum af olíulit og vatni í gólf-
liggjandi plexígler-skúffur af ýmsum
stærðum. Olían og vatnið rekast á
og efnabreytast á glerfletinum, auk þess sem
vatnið er þyngra en olían og „ryður sér í gegn-
um hana í leit að lægsta punktinum", svo
vitnað sé í skrá.
Bakhliðin fram
Sjálfur segist Bjarni ekki ákveða neitt fyrir-
fram, heldur aðstoði hann „málverkið þar sem
það er að vaxa fram en reyni(r) ekki að hafa
stjóm á því.“ Niðurstöðuna sjái hann ekki fyrr
en verki er lokið; þá sé hann í sömu sporum og
áhorfandinn. Endapunkturinn á þessu ferli, og
á honum veltur sennilega listrænn trúverðug-
leiki listamannsins, er sá háttur hans að reisa
upp og snúa fram bakhlið plexígler-skúffanna
sem hann er búinn að blanda í.
Bjarni Sigurbjörnsson:
Unidentified 2001
Áður en dómur er lagður á árangurinn er
rétt að skoða nánar þetta vinnuferli Bjarna,
sem Jón Proppé, höfundur formála, telur sæta
nokkrum tíðindum. Vísar hann ekki síst til
skoðana konstrúktifra formhyggjumanna á
borð við Naum Gabo og Theo van Doesburg.
Öllu nærtækara, bæði hugmyndalega og form-
rænt, er að bera aðferðir Bjarna saman við
vinnuaðferðir Jacksons Pollock á árunum
1947-48. Pollock vann að visu ekki á plexígler
- þó eru til verk sem hann málaði á rúðugler
- og að því ég best veit blandaði hann ekki
saman olíu og vatni. En hann sletti óspart lit-
um og hrærði í þeim með svipuðum hætti og
Bjarni; skrifaði meira að segja upp á svipaðar
tilvistarlegar útleggingar á verkum sínum og
þær sem fylgja verkum Bjarna.
Lýsingar Pollocks á því hvernig
hann stóð „inni í“ myndunum
meðan hann var að mála þær, eru
aukinheldur sláandi líkar því
sem haft er eftir Bjarna.
Óæskileg dramatísk vídd
Sem sagt, það er sennilega af-
farasælast að skoða þessar lita-
stemmur Bjarna út frá forsend-
um amerísks afstrakt-expressjón-
isma og hinni sjálfsprottnu ljóð-
rænu afstraksjón í Evrópu heldur
en að finna þeim einhvern annan
„sagnabakgrunn", svo aftur sé
vísað til orða Jóns Proppé. En
eins og áður er drepið á standa
þessi verk Bjama og falla með
virkjun plexíglersins. Nú er
plexígler auðvitað hentugt fyrir
frjálslega litablöndun á borð við
þá sem Bjarni ástundar. Hins
vegar er ég ekki sannfærður um
að við græðum öllu meira á því
sem gerist á bakhlið verkanna
heldur en framhliðinni, a.m.k.
ekki eins og þessi verk eru gerð.
Þegar þau eru hengd upp, endur-
speglast birtan frá veggnum á
bak við þau svo þunn litaslikjan
lýsist upp - og gildir þá einu hvort þær snúa
fram eða aftur. Loks hefur plexíglerið að
minnsta kosti tvo ókosti, það kemur í veg fyr-
ir nálægð áhorfandans við hinn málaða flöt,
auk þess tekur það til sín gjörvallt umhverfi
sitt í formi endurspeglana. Þar með öðlast
verkin óæskilega dramatíska vídd - veröa að
eins konar leiktjöldum - sem hlýtur að trufla
skynjun okkar á umtalsverðum malerískum
eiginleikum þeirra.
Aðalsteinn Ingólfsson
Bjarni Sigurbjörnsson sýnir I Hafnarborg: „ekk-
ert/nothing“ til 24.9. Opiö daglega kl. 11-17, nema
þriðjudaga.
Frá Ijósi til Ijóss
Á Bókavef strik.is
komumst við að því að
Vigdís Grímsdóttir,
handhafi Menningar-
verðlauna DV fyrir
skáldsöguna Þögnina,
gefur út nýja skáldsögu
hjá Iðunni strax í haust.
Vigdís var einmitt í Am-
eríku að skrifa hana í
febrúar þegar Menning-
arverðlaunin voru veitt.
Sagan heitir Frá ljósi til ljóss og fjallar að sögn
Vigdísar „um ástina, leitina, fórnina, drauminn
og þá einföldu leið sem menn ganga til að óskir
þeirra rætist." Hún bætir við að grunnur þess-
arar sögu sé sannur.
Vigdís hefur í gegnum tíðina safnað verð-
launagripum fyrir fersk og frumleg skáldverk
sín. Sín fyrri Menningarverðlaun DV hlaut hún
fyrir Ég heiti ísbjörg, ég er ljón, Davíðspennann
hlaut hún fyrir Stúlkuna í skóginum og ís-
lensku bókmenntaverðlaunin fyrir Grandaveg
7.
Veruleiki eða noja
Nýjasta kvikmynd Woody Allen, The Curse of
the Jade Scorpion, var frumsýnd á kvikmynda-
hátíðinni í Feneyjum um daginn. Næstsíðasta
bíómyndin hans, Small Time Crooks, er komin
til Kaupmannahafnar, vonandi á leið hingað af
því hún er víðáttufyndin.
Minnir að mörgu leyti á gömlu gamanmynd-
irnar hans, til dæmis Bananas sem sýnd var á
Stöð 2 um daginn, með taumlausum ýkjum og
dásamlegri íróníu, þar sem allt reynist ganga
þveröfugt við það sem lítur út fyrir i byrjun.
Allen leikur sjálfur aðalhlutverkið og hefur sett
upp nokkrar senur þar sem hann hleður svolít-
ið undir sig, hættir sínum óstöðvandi orða-
flaumi og leikur með svipbrigðum og líkams-
hreyfmgum og reynist gera það óviðjafnanlega.
Tracey Ullmann leikur konuna hans skinandi
vel og Hugh Grant fær eins og ævinlega hlut-
verk sem hann smellur svo inn í að manni
finnst hann ekki vera að leika neitt.
Woody. Ailen hefur gert að meðaltali eina
mynd á ári síðan 1969 og undanfarin ár hefur
vinkona hans, Jean Doumanian, framleitt þær.
Samstarf þeirra var náið og vináttan átti að
vera skotheld og brá því Jean eigi lítið í brún
þegar Woody ákærði hana fyrir að halda fé fyr-
ir sér. Veruleiki eða noja? Enginn veit. Þau
málaferli standa enn og eru hörð og sársauka-
full eins og jafnan þegar bestu vinir deila; en
segja má að Woody sé ýmsu vanur síðan Mia
Farrow fór í mál við hann um árið. Nýjasta
mynd Woodys er framleidd af Dream Works,
fyrirtækinu sem Stephen Spielberg stofnaði
ásamt fieirum um árið. '
Stal sjálfur
„Hvernig fékkstu hug-
myndina að Small Time
Crooks?“ spyr útsendari
Weekendavisen Woody í
bráðskemmtilegu viðtali
um síðustu helgi. „Það gaf
mér hana enginn, ég stal
henni sjálfur!" svarar
hinn ötuli kvikmynda-
gerðarmaður og bætir við:
„Ég hef stolið hugmyndun-
um að flestum mínum myndum á heiðarlegan
hátt!“
„Hvaða kvikmyndaleikstjórar hafa haft mest
áhrif á þig?“ spyr Daninn.
„Áhrif er alltof pent orð,“ svarar Woody. „Ég
hef stolið með höndum og fótum! Fellini, Berg-
man og Shakespeare hafa farið verst út úr því.“
Seinna segist hann hafa eina meginreglu í líf-
inu: „Ef ég er í vafa, geri ég eins og Bergman."
„Dáistu svona mikið að honum?" spyr blaða-
maður.
„Dáist? Ég elska hann! Skilyrðislaust, faglega
og prívat. Ef hann kynni að elda myndi ég gift-
ast honum.“
Danska blaðamanninmn hafði verið bannað
að nefna hjónabandsmál Woodys en þegar á leið
náðu þeir svo prýðilega saman, félagarnir, að
blaðamaðurinn áræddi að spyrja hvaða áhrif
samband þeirra Soon-Yi hafi haft.
„Ja, ímynd mín gerbreyttist að minnsta
kosti,“ svarar Woody. „Áður var ég kotroskinn
mömmustrákur og eftirlætisbarn sem reyndi
alltaf að koma sér í mjúkinn hjá áhorfendum.
En breyttist á einni nóttu í kynóða, froðu-
fellandi barnaætu."
Hann lætur þó vel af hjónabandinu og þau
Soon-Yi hafa ættleitt tvö börn.
Aðspurður segist hann hafa séð Dancer in the
Dark eftir Trier og fannst hún æðisleg. Bætir
svo við: „En eins og þú veist er ég flughræddur
og þar sem myndin hoppar sífellt upp og niður
á tjaldinu þá var ég lengst af frammi á salerni
með hausinn ofan í klósettinu...“