Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.2001, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 3. NÓVEMBER 2001
Helgarblað_________________________________________________________________________________________________ÖV
Verkföll flugumferðarstjóra yllu alvarlegum álitshnekki og uppnámi utanlands:
Útlendingar yfirtaki
flugumferðarsvæðið
- linnulausar deilur gætu orðið til þess að breyta stjórnskipunarmálum í flugstjórn
í úttekt nefndar, sem starfaði
1996-1997 til að kanna réttarstööu flug-
umferðarstjóra, kemur fram að fóst
laun íslenskra flugumferðarstjóra
voru árið 1997 lægri en gengur og ger-
ist hjá kollegum þeirra í nágranna-
löndunum. Samanburður 10 Evrópu-
landa sýndi að Svíþjóð var eina ríkið
sem borgaði lélegri laun en íslenska
ríkið. Byrjunarlaun flugumferðar-
stjóra gátu þá farið niður í tæpar
150.000 en lokalaun voru 280.000 kr. án
yfirvinnu og annarra tekna. Eins og
komið hefur fram er þar um að ræða
verulegan hlut af tekjum flugumferð-
arstjóra sem stendur. Flugumferðar-
stjórar vilja halda sömu tekjum og
þeir hafa nú en með mun minni
vinnu.
Forsendur hafa breyst varðandi
kjaramál flugumferðarstjóra eftir að
skýrslan var gerð. Eftir að réttarstööu-
nefndin skfiaði af sér kærðu flugum-
ferðarstjórar til kjaradóms að þeir
hefðu ekki virkan verkfallsrétt. Það
mál vannst og í kjölfarið hóta flugum-
ferðarstjórar að verkfallsvopninu
verði beitt í annað skipti á árinu.
Á sjöundu milljón í árslaun
Meðalllaun íslenskra flugumferðar-
stjóra voru-í júnl'í ár 522.000 kr., skv.
Fréttariti kjararannsóknarnefndar op-
inberra starfsmanna. Þar af voru dag-
vinnulaun um 272 þúsund, yfirvinna
tæp 50.000 og önnur laun um 100.000.
Þrátt fyrir samanburð grunnlauna
þeirra gagnvart erlendum kollegum
árið 1997 segir Heimir Már Pétursson,
talsmaður Flugmálastjómar, að alls
ekki sé hægt að fullyrða að launin séu
lakari hér sem stendur. Þótt fulltrúar
ráðuneyta og Flugmálastjórnar hafi á
sinum tima skrifað undir slíkt álit
kunni umhverfið að hafa gjörbreyst
síðan. „Þessi nefnd var sett á laggirn-
ar til að meta stöðu þeirra stétta sem
höfðu ekki virkan verkfallsrétt. Siðan
fengu þeir hann og þar með er allt
önnur staða komin upp,“ segir Heimir
Már.
Úttektin var gerð tfl að tryggja stöö-
ugleika og rekstraröryggi flugumferð-
arþjónustunnar og segir i niðurstöðu
að öll röskun á flugumferðarstjórn geti
dregið úr trausti og valdið álitshnekki
á alþjóðavettvangi. Því sé nauðsynlegt
að flugmálayfirvöid og flugumferðar-
stjórar vinni saman að því að tryggja
öryggi og stöðugleika flugumferðar-
stjórnar innan flugumferðarsvæðisins.
Verði það aðeins gert að fyrir hendi sé
nægilegur íjöldi menntaðra og hæfra
flugumferðarstjóra, sem hafi viðun-
andi vinnuaðstöðu og njóti ásættan-
legra kjara samkvæmt kjarasamningi.
íslenska þjónustan ónauð-
synleg?
Heimir Már tekur undir þetta og
segir að ef til verkfalls komi um miðj-
an mánuðinn geti áhrifin orðið mikil
og alvarleg. „Það yrði mikill álits-
hnekkir fyrir íslenska flugstjórnar-
svæðið ef kjaradeila myndi raska flug-
inu hér yfir íslandi í annað skipti á ár-
inu.“
Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra reifaði i DV í gær að einkavæð-
ing kunni að standa fyrir dyrum hvað
varðar flugumferðarstjórn. Heimir
Már bendir á að tæknilega sé ekki
nauðsynlegt að reka þessa þjónustu á
íslandi. „Ef flugfélögin sem eru að
fljúga hérna þrýsta á að önnur lausn
verði fundin á flugumferðarstjórn á
þessu svæði yrði það örugglega skoð-
aö,“ segir Heimir Már.
Danir hafa samið við ísland um að
sinna flugumferðarsvæðinu yfir
Grænlandi en að sögn Heimis Más
gætu þeir hæglega endurskoðað þann
samning og tekið póstinn af islenskum
flugumferðarstjórum ef vilji þeirra
stæði til. ísland er með 12 mílna loft-
helgi en Heimir Már segir það hrein-
/ /-7-/7
Verkfallsréttur og launakröfur
Samtök atvinnulífsins hafa harölega gagnrýrrtláunakröfur flugumferöarstjóra en opinberir aöilar eru sammála
- u'm aö draga beri úr yfirvinnu þeiíra. Órói hefur veriö síöan flugumferöarstjórar fengu virkan verkfallsrétt.
Ari Edwald. Heimir Már
Pétursson.
iega pólitiska ákvörðun hvaða fyrir-
komulag sé viðhaft. Alls ekki sé sjálf-
gefið að íslendingar sjái sjálfir um
þessa þjónustu.
Stór hluti Atlantshafsins
Lítil samúð virðist með launakröf-
um flugumferðarstjóra og þegar DV
spyr talsmann Flugmálastjórnar hvort
hann telji að þessar linnulitlu deilur
muni hafa áhrif á vilja ráðamanna til
að endurskoða núverandi stjórn ís-
lendinga, segist Heimir Már ekki vilja
leggja mat á launakröfurnar sem slík-
ar. Hins vegar séu þessi mál rædd
bæði á alþjóðavettvangi og innan-
lands. M.a. sé i athugun hvort gera
eigi flugstjórnina að sérstöku fyrir-
tæki. „íslenska flugumferðarstjómin
er ein af örfáum sem er enn í höndum
flugmálastjóma. Þessi mál eru mikið
að breytast í heiminum og viö verðum
að fylgjast grannt með þeirri þróun. Ef
til verkfalls kemur og þaö varir í ein-
hvem tíma mun veröur mikill þrýst-
ingur á að koma í veg fyrir það í fram-
tíðinni að flugumferð yfir Atlantshafið
raskist enn og aftur. Við emm með
tæplega 30% umferðarinnar yfir Atl-
antshafið frá Evrópu til Bandaríkj-
anna en við erum ekkkert ein í heim-
inum. Stóru flugfélögin munu ósköp
einfaldlega þrýsta á að þessu verði
breytt og einhverjum öðram verði
fengin þessi þjónusta í hendur," segir
Heimir Már.
Loftur Jóhannsson, formaður Fé-
lags flugumferðarstjóra, varaði í DV í
gær við að gripið yrði til grjótharðrar
einkavæðingar enda væri varla um
neina samkeppni að ræða. „Við viljum
hlita og fylgja leiðbeiningum Alþjóða-
flugmálastjórnarinnar í þessum efn-
um. Þeir vilja ekki að einkavætt sé í
Sturla Loftur
Böðvarsson. Jóhannsson.
þeim skilningi sem einkavæðing
venjulega þýðir. Þeir vilja að flugum-
ferðarstjórnin verði áfram á ábyrgð
ríkisins svo sem Chicago-sáttmálinn
kveður á um. Þeir vilja að búin sé til
sérstök stofnun sem heitið gæti t.d.
Flugumferðarþjónusta íslands. Þar
væri um að ræða sjálfstæða stofnun
sem aflaði sér eigin tekna og ráðstaf-
aði þeim að vild. Stofnunin yrði áfram
á ábyrgð og í eigu ríkisins," sagði Loft-
ur.
Mikil aukning hefur orðið á síðustu
áram í flugumferð um íslenska flug-
umferðarsvæöið. Ejölgun flugumferð-
arstjóra hefur ekki haldist i hendur
við þessa þróun, samkvæmt því sem
formaður Félags flugumferðarstjóra
segir. „Aukningunni hefur verið mætt
með auknu vinnuframlagi flugumferð-
arstjóra, bættum tækjakosti og hag-
ræðingu í vinnuskipulagi," segir Loft-
ur Jóhannsson. Samkvæmt fyrirliggj-
andi spám fyrir Norður-Atlantshafið
var gert ráð fyrir að árleg aukning
flugumferðar yrði um 5%-6% á ári til
ársins 2010. Hryðjuverkin 11. septem-
ber sl. hafa hins vegar kollvarpað
þessari mynd og þvi telja flugumferð-
arstjórar lag til að draga saman seglin
nú hvað vinnutíma varðar.
Ber að stefna að minni vinnu
í skýrslu nefndarinnar segir: „Yfir-
vinna flugumferðarstjóra hefur ætíð
verið mikil og ber að stefna að því að
dregið verði úr henni. í því sambandi
ber að hafa i huga að yfirvinna hefur
verið vemlegur hluti af heildartekjum
flugumferðarstjóra, og er því hætta á
að minnkun yfirvinnu raski afkomu
flugumferðarstjóra, sem getur dregið
úr stöðugleika og rekstraröryggi flug-
umferðarþjónustu. Að undanförnu
hefur tekist að draga nokkuð úr yfir-
vinnu flugumferðarstjóra í flugstjórn-
armiöstöðinni og er gert ráð fyrir aö
unnt sé gera hliðstæðar ráðstafanir á
öðmm vinnustööum. Aukin umferð
mun krefjast aukins fiölda flugumferð-
arstjóra og ber þvi að leggja áherslu á
þjáffun nýrra flugumferöarstjóra auk
kerfisbundinnar síþjálfunar. Til að
stuðla að auknum sveigjanleika í
rekstri er æskilegt að flugumferðar-
stjórar öðlist öll réttindi á sínum
vinnustað."
Einnig segir í skýrslunni að við
ákvörðun launakjara flugumferðar-
stjóra beri að taka tillit til sérstöðu
þeirra, m.a. að miklar kröfur séu gerð-
ar til líkamslegs atgervis þeirra, ár-
vekni og fumlausra starfshátta á álags-
tímum. „Þessar kröfur hafa leitt til
þess að flugumferðarstjórar þurfa að
hætta störfum fyrr en aðrir ríkis-
starfsmenn. Þá felst í starfinu að
vinna verður á vöktum og vinnuálag
er oft á tíðum meira en almennt ger-
ist,“ segir í réttarstöðuskýrslunni.
Kröfurnar einsdæmi
Óvanalegt er að talsmenn atvinnu-
lífsins ráðist að einni stétt og gagnrýni
launakröfur með viðlika hætti og Ari
Edwald, formaður Samtaka atvinnu-
lífsins, gerir í leiðara á vefsíðu sam-
takanna. Ari segir: „Frá árinu 1987
hefur kaupmáttur dagvinnulauna
þeirra [flugumferðarstjóra] aukist um
tæp 111% en eins og kunnugt er var
kaupmáttur launa í sögulegu hámarki
það ár og varaði aðeins skamman
tíma. Á sama tíma jókst kaupmáttur
dagvinnulauna annarra hópa opin-
berra starfsmanna mun minna.
Þannig jókst kaupmáttur félagsmanna
Starfsmannafélags ríkisstofnana um
32%. Meira en tvöfóldun kaupmáttar
launa félagsmanna tiltekins stéttarfé-
lags á einum áratug er ugglaust eins-
dæmi hér á landi og þótt víðar væri
leitað."
Hann segir einnig: „Nú þegar glímt
er við verðbólgu og þrýstingur er á
stöðugleika efnahagslífsins eru kröfur
á borð við þessa fráleitar. Þá er tíma-
setningin vægast sagt óheppileg, en
líkt og fram kemur i skoðanakönnun
sem birt er i þessu fréttabréfi eru horf-
ur slæmar i ferðaþjónustu og er þar
m.a. um að ræða áhrif hryðjuverk-
anna í Bandaríkjunum. Flugleiðir
hafa orðið fyrir gríðarlegu fiár-
hagstjóni vegna þeirra en boðaðar
verkfallsaðgerðir flugumferðarstjóra
eiga einmitt að standa frá kl. fimm á
morgnana til kl. tuttugu á kvöldin og
munu því hafa truflandi áhrif á nær
allt millilandaflug félagsins."
Að lokum má nefna að kjör flugum-
ferðarstjóra virðast heldur laða til sín
nýtt fólk en fæla frá. Þannig hefur
ásókn í skóla flugumferðarstjóra verið
gríðarleg. Aðeins 5-10% umsækjenda
hafa verið tekin í flugstjómarskólann
af öllum þeim fiölda sem sótt hefur
um.
Banaslys í Kollafiröi
Ungt par lést í bílslysi í Kollafirði
snemma á mánudagsmorgun þegar
ökumaðurinn ók beint framan á flutn-
ingabíl. Þá létust tvær ungar konur í
bílslysi á Nesjavallavegi á föstudag í
sl. viku. Þar með hafa alls 21 látist í
umferðarslysum það sem af er líðandi
ári og 2001 er orðið þriðja versta
slysaárið.
Sturla á flugi
Samgönguráðherra hefur flogið
allra mest ráðherra með TF-FMS,
flugvél Flugmálastjórnar, eða í alls
58,4 klukkustundir síðan í ársbyrjun
1998. Farþegalistum vélarinnar hefur
verið hent og því er engar upplýsing-
ar að hafa um hverjir voru á ferð með
æðstu ráðamönnum þjóðarinnar. For-
seti íslands, félagsmála- og umhverfis-
ráðherra hafa einir ráðamanna gefið
DV fullnægjandi upplýsingar um ferð-_
ir sínar með vélinni. Gís]j, S, Einars-
son alþingismaður-óskaði eftir því að
fiárlaganefnd Alþingis fengi að skoða
loggbók flugvélarinnar en nefndin
hafnaði því.
Einkavæddir flugvellir
Til greina kemur að einkavæða
rekstur Flugmálastjórnar að ein-
hverju leyti, segir Sturla Böðvarsson
samgönguráðherra. Hann nefnir í
þessu sambandi rekstur flugvalla og
hugsanlega flugumferðarstjórnina.
„Það er ekkert ómögulegt 1 þeim efn-
um,“ segir ráðherrann.
Dómsátt hjá deCODE
Dómsátt hefur náðst í máli því sem
Ernir Snorrason geðlæknir höfðaði
gegn deCODE. Ernir var einn af stofn-
endum fyrirtækisins, en upp kom
ágreiningur miili hans og Kára Stef-
ánssonar, þannig að Ernir vék frá fyr-
irtækinu. í dómsáttinni felst að Ernir
fær 160 þúsund bréf í félaginu eða
helming þess sem hann krafðist.
Sjúkraliöar hýrudregnir
Sjúkraliðar sem hafa unnið á und-
anþágu á Landspítalanum hafa verið
hýrudregnir sem nemur fiölda verk-
fallsdaga. Formaður sjúkraliða segir
þetta geta orðið til þess að sjúkraliðar
hætti öllum störfum sinum í verkfalli.
Ekkert miðar í kjaradeilu þeirra við
viðsemjendur sína - né heldur kjara-
viðræðum tónlistarkennara.
Trú á vænkandí hag
Nær tveir af hverjum tiu íslending-
um hafa orðið fyrir reynslu sem telja
má yfirskilvitleg, að því er fram kem-
ur í nýrri DV-könnun. fvið fLeiri
landsbyggðarmenn en höfuðborgarbú-
ar hafa orðið fyrir þessari reynslu,
hvaða ályktun sem draga má af því.
Hart deilt í Hrísey
Slökkviliðsstjórinn í Hrisey hefur
kært sveitarstjórann og sakar hann
um að hafa tmflað sig með handalög-
málum og skömmum við skyldustörf
þegar upp kom eldsvoði i eynni um sl.
helgi. Sveitarstjórinn vísar ásökunum
á bug. Hreppsnefnd bókar stuðning
við sveitarstjóra, harmar að málið
hafi komið í fiölmiðla og vill að kær-
an verði dregin til baka. -sbs