Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2002, Side 6

6
FÖSTUDAGUR 11. JANÚAR 2002
Fréttir I>V
Úthlutun Byggðastofnunar á veiðiheimildum ýmist tilefni stríðs eða friðar:
Bölvun byggðakvótans
- tugmilljónir færðar völdum fyrirtækjum á silfurfati
Þingeyri'' 387 toni
Bildudalur 205tonn
Grimsey «92 tonn
■ f J \ * w
HofsósC114tonri ,
2 tonn
d 12 tonn
■
r 67 tonn
J§jj||
Fáskrúösfjörður <■ 113 tonn
Stöðvarfjörður/ 94 tonn ^
Breiðdalsvík
akvótiH*
árinu 2001
Bakkafjörður Bíldudalur Breiðdalsvík Borgarfjörður eystri Drangsnes Fáskrúsðfjörður
Ýmsar útgerðir Þórður Jónsson Utgerðarfélag Fiskverkun Karls Úthlutun Vaðhorn ehf„
ehf. Breiðdælinga flskvinnsla Sveinssonar ehf. ófrágengin Ýmsar útgerðir fiskvinnsla
Grímsey Hofsós ísafjörður Seyðisfjörður Stöðvarfjörður
Sigurbjörn ehf., fiskvinnsla Höfði hf„ Fjölnir hf„ Úthlutun Skútuklöpp,
Sæbjörg ehf., fiskvinnsla Ýmsar útgerðir fiskvinnsla flskvinnsla ófrágengin fiskvinnsla
Reynslan af úthlutun byggða-
kvóta í því skyni að hjálpa byggðar-
lögum í vanda er mismunandi. Á
sumum stöðum hefur reynslan orð-
ið sú aö í stað þess að kvótinn gefi
íbúum atvinnu og þar með aukin
lífsgæði þá hefur hann orðið tilefni
sundrungar og deilna. Þar hefur
kvótinn, sem þó telst ekki mikill,
orðið til sannkallaðrar bölvunar.
Byggðakvótinn er á forræði
Byggðastofnunar sem ætlað er að
úthluta honum til bágstaddra sveit-
arfélaga eftir ákveðnum reglum.
Þau sveitarfélög sem fengið hafa
kvóta eru á Vestfjörðum, Norður-
landi og Austfjöröum. Vesturbyggð
fær 205 tonn, ísafjarðarbær 387
tonn. Á suðurfirði Austfjarðá fara
388 tonn sem skiptast á Breiðdals-
vík, Fáskrúðsfjörð og Stöðvarfjörð.
Þá fara 67 tonn á Seyðisfjörð. Til lít-
illa byggðarlaga með einhæft at-
vinnulíf fer 451 tonn. Þar er um að
ræða Drangsnes á Ströndum, Hofs-
ós, Grímsey, Bakkafjörð og Borgar-
Qörð eystri. í þessum tilvikum er
kvótanum dreift á margar útgerðir
á hverjum stað. Frumskilyrði er að
aflinn sem veiddur er út á byggða-
kvótann fari til vinnslu í héraðinu.
Þá er sú kvöð sett á það fyrirtæki
sem þiggur að það leggi fram eigin
kvóta á móti byggðakvótanum og
öllu sé landað heima.
Gerðir eru sérstakir samningar í
hverju tilviki þar sem fyrirtækin
eru ýmist skuldbundin til að tvö-
falda kvótann eða þrefalda. Þá er
ákvæði í samningunum að ef þiggj-
andi byggðakvótans brýtur gegn
ákvæðum hans þýði það fyrirvara-
lausa uppsögn. Um er að ræða veru-
leg verðmæti ef litið er tU leigu-
verðs á aflaheimUdum. Að veiða eitt
kíló úr þorskkvóta í eigu annars að-
Ua kostar nú um 160 krónur og
tonnið kostar því 160.000 krónur en
aðrar bolfisktegundir eru ódýrari.
Til samanburðar má geta þess að
verð á hverju lönduðu kílói í bein-
um samningum er gjarnan öðru
hvorum megin við 100 krónur.
Meira fæst þó oftast ef landað er um
fiskmarkaö. Byggðastofnun hefur til
ráðstöfunar 1500 tonn tU árlegrar
úthlutunar víða um land. Mest-
megnis er þama um að ræða þorsk
en aðrar tegundir eru í bland. Verð-
mæti þessa potts er um 150 milljón-
ir króna árlega.
Hæst hafa deilur risið um úthlut-
un í Vesturbyggð, þar sem tekin var
sú ákvörðun að úthluta öUum kvót-
anum til Þórðar Jónssonar ehf. á
Bíldudal. Þar er um að ræða 205
tonn sem ætluð eru til að hressa við
atvinnulíf á Bíldudal og á Patreks-
firði. Vegna lamaðs atvinnulífs og
griðarlegra erfiðleika á BUdudal í
kjölfar gjaldþrots fiskvinnslufyrir-
tækisins Rauðfelds, eins fyrirtækja
Rauða hersins, var ákveðið að láta
aUan kvótann á Bíldudal í þeirri
von að staðurinn lifnaði við. Þegar
byggðakvótinn var auglýstur í upp-
hafi sótti fiskvinnslan Oddi hf. á
Patreksfirði um úthlutun og bauðst
tU að þrefalda kvótann. Ekki var á
þetta faUist og gengið til samninga
við forsvarsmenn Þórðar Jónssonar
ehf.
Deilt um bæjarfulltrúa
Fljótlega risu deilur um það
ráðslag. Sérstaklega þótti athuga-
vert að framkvæmdastjóri fyrirtæk-
isins, Jón Þórðarson, er einnig bæj-
arfuUtrúi í Vesturbyggð. Raddir
voru uppi um að hann hefði beitt
áhrifum sínum tU að fá fram þessa
■V

Þingeyri
Byggöakvótinn hefur oröiö til
blessunar og rífandi atvinna er á
staönum.
niðurstöðu. Margir urðu tU að lýsa
því að hann stæði ekki við samn-
inga og sögusagnir voru um að fyr-
tækið leigði frá sér kvóta. Engar
sannanir voru þó lagðar fram um að
byggðakvótinn væri þannig orðinn
aö söluvöru útgerðarinnar í stað
þess aö skapa atvinnu á Bíldudal.
Erfitt er að færa sönnur á að útgerð
leigi frá sér kvóta því leynd hvílir
yfir því hvað er að baki færslum. Ef
færð eru 10 tonn af einum báti á
annan getur það alit eins þýtt að
eigandi kvótans sé að láta veiða fyr-
ir sig. Ótal færslur eru frá Þórði
Jónssyni ehf. á óskyldar útgerðir.
DV hefur skoðað þessar færslur en
svo er að sjá að í langflestum tilfeU-
um hafi aflanum verið landað tU
vinnslu á Bíldudal sem þýðir að við-
skiptin eru eðlileg og kvótinn BUd-
dælingum til hagsbóta.
Bæjarstjórn Vesturbyggðar hefur
verið í miklum vanda vegna þessa. í
haust óskaði bæjarstjórn eftir skrif-
legum skýringum frá Þórði Jóns-
syni ehf. um ráðstöfun kvótans. Jón
Þórðarson neitaði koUegum sínum í
bæjarstjóm um að svara skriflega
en bauðst til að svara munnlega.
Það gerði hann en sumum þóttu
svörin loðin og ekki til þess að
varpa ljósi á málið.
Sjómenn á flótta
Samkvæmt óstaðfestum heimild-
um DV vantaði eitthvað upp á að
fyrirtækið uppfyllti skilyrði samn-
ingsins en skýringin er sögð sú að
útgerð sem fékk kvóta hjá fyrirtæk-
inu hafi ekki staðið viö samning um
löndun. Jakob Kristinsson, vélstjóri
á BUdudal, reit opiö bréf eftir ára-
mótin þar sem hann sakar Jón
Þórðarson um að stuðla að því að 15
sjómenn á þremur skipum þurfi að
yfirgefa heimabyggð sína vegna
þess að byggðakvótinn sé þeim ekki
ætlaður. Heldur vUji bæjarfuUtrú-
inn ráða Pólverja á skip sín og nýta
betur „150 mUljóna króna jólagjöf'
frá Byggðastofnun. Bæjarstjóm
Vesturbyggðar hefur afþakkað að
Fáskrúðsfjörður
Aö sögn var brotist inn í gám til
aö leita byggöakvóta.
Bíldudalur
Bæjarfulltrúi sakaöur um aö
misnota aöstööu sína og
ná í byggöakvóta.
Friöur er um byggöakvótann.
leggja til hvert byggðakvótinn fari
og hefur það eitt aðhafst að óska eft-
ir skýringum á ráðstöfun aflans.
Innbrot í gám
Á Fáskrúðsfirði er ástandið jafn-
vel verra en í Vesturbyggð. Þar er
munstrið svipað og Þóra Kristjáns-
dóttir sveitarstjórnarfulltrúi þiggur
113 tonna byggðakvóta fyrir hönd
fyrirtækis síns, Vafhoms ehf. í
samningi fyrirtækisins og Byggða-
stofnunar er tilgreint að vinna skuli
„allt aö 300 tonnum" á Fáskrúðs-
firði. Þóra segir ákvæðiö vera inni
fyrir mistök starfsmanns Atvinnu-
þróunarfélags Austfjarða þar sem
fyrirtækið hafi aldrei lofað öðru en
því að tvöfalda kvótann. Vafhom
var stofnað árið 1999, þegar stjórn
Byggðastofnunar, undir forsæti Eg-
Us Jónssonar, flokksbróður Þóra,
ákvað að úthluta byggðakvótanum
tU fyrirtækisins. Eftir að tvö fisk-
veiðiár voru liðin lagðist meirihluti
hreppsnefndar Búðahrepps gegn því
að Vafhom fengi kvótann áfram þar
sem ekki væri staðið við samning-
inn. Minnihlutinn studdi áfram-
haldandi úthlutun. Þetta gerðist að
undangengnum harðvítugum deil-
um sem leiddu til kærumála. Meðal
annars sakar Þóra varaoddvita
Búðahrepps, Guðmund Þorgríms-
son, um að hafa farið inn í gám á
vegum Vaðhoms og rótað í kömm í
því skyni að kanna hvort byggða-
kvótinn væri nýttur til útflutnings á
ferskum fiski. Atvikið var kært til
lögreglu sem innbrot í aprUmánuði
2001.
Byggðastofnun féUst ekki á þau
sjónarmið meirihluta hreppsnefnd-
ar að svipta bæri fyrirtækið byggð-
arkvóta og ákvaö að gefa forsvars-
'mönnum Vaðhorns tækifæri þriðja
árið gegn óljósu loforði um, meiri
heimalöndun.
Til fyrirmyndar
Önnur dæmi um úthlutun
byggðakvóta sýna að árangur næst
og friður ríkir. Bæjarstjóm Isafjarð-
arbæjar ákvað að beina þeim 387
tonnum sem Flateyri, Suðureyri og
Þingeyri eru ætluð til Vísis á Þing-
eyri. Á þeim tíma var Þingeyri i
sárum eftir gjaldþrot Rauðsíðu og
forsvarsmenn útgerðarfyrirtækis-
ins Vísis í Grindavík buðust til að
taka við rekstri frystihússins og
halda þannig uppi öflugri atvinnu
fyrir tUstUli byggðakvótans og eigin
kvóta. Árangur hefur náðst og Þing-
eyringar eru hæstánægðir. Sömu
sögu er þó ekki að segja af Flateyr-
ingum og Súgfirðingum sem kært
hafa úthlutunina tU samkeppnisyf-
irvalda á þeim forsendum að um
mismunun sé að ræða. í öðmm
byggðarlögum sem fengið hafa
byggðakvóta fara ýfmgar ekki hátt
þótt vissulega séu ekki allir sáttir. í
úttekt Byggðastofnunar vegna
byggðakvótans kemur fram það mat
að árið 1999-2000 hafi þessi ráðstöf-
un skilað 60-70 ársverkum þeim
sem njóta.
Útvaldir og útskúfaðir
DeUurnar um byggðakvótann eru
skUjanlegar þegar tU þess er litið að
Byggðastofnun er með þessu að
færa völdum fyrirtækjum tugmUlj-
ónir króna á silfurfati. Sumum er
gefmn kvóti á meðan aðrir þurfa að
greiða allt að 160 krónum fyrir að
veiða hvert kíló eða 580 krónur fyr-
ir að veiða einn meðalþorsk. Hinir
útvöldu verða fyrir aðkasti þeirra
útskúfuðu og ólgandi deilur ein-
kenna áður friðsamleg samfélög.
J

Umsjón: Birgir Guömundsson
netfang: birgir@dv.is
Lag fyrir Lúðvík
Athygli hefur vakið að Lúðvík
Bergvinsson, alþingismaður Sam-
fylkingar, sem er Vestmannaeying-
ur að uppruna, hefur verið orðaður
við að verða bæj- .
arstjóraefni Vesf I
mannaeyinga. í I
Vestmannaeyjum I
eru tveir listar
með menn í bæj-1
arstjórn. Sjálf-
stæðisflokkur er í
meirihluta en i
minnihluta situr
Vestmannaeyjalistinn sem að
standa Framsóknarflokkur og Sam-
fylking. í ljósi örlaga Árna
Johnsens og þess að farsæll bæjar-
stjóri sjálfstæðismanna, Guðjón
Hjörleifsson, hyggst stíga út af
hinu pólitíska sviði þykir mönnum
sem lag hafl myndast fyrir Vest-
mannaeyjalistann og þá hugsanlega
Lúðvik til að ná meirihluta. Óvist
er þó að Framsókn samþykki að
flagga alþingismanninum í baráttu-
sætið. Nú eða aldrei segja stuðn-
ingsmenn Lúðvíks ...
Dauða Ijónið
Áhugamenn um vínveitingar og
íþróttir hafa komið að lokuðum
dyrum á Rauða ljóninu frá ára-
mótum. Sem kunnugt er er veit-
ingastaðurinn í
eigu rekstrarfé-
lags KR en
reksturinn hef-
ur verið leigð-
ur út. Nokkrir
hafa reynt fyrir
sér upp á
síðkastið en ekki haft erindi sem
erfiði að þvi er virðist. Nú segja
gárungarnir að fullreynt sé með að
þarna verði rekstur í óbreyttri
mynd og hafa tekiö upp á því að
kalla staðinn Dauða ljónið ...
Villutrú Hallgríms
Þáttur Þorfinns Ómarssonar á
Rás 1, í vikulokin, þykir ómissandi
fyrir þá sem fylgjast með þjóðmála-
umræðunni. Þar fær hann til sín
gesti sem ræða,
atburði liðinnar
viku, oft á opin-
skáan hátt. Á
dögunum tóku
hús á honum
Björn Bjarnason |
menntamálaráð-
herra og Hall-1
grímur Helgason '
rithöfundur. Talið barst að borgar-
málunum og lögðu menn við eyrun
þegar Hallgrímur hafnaði nánast
stuðningi við R-listann en virtist
hins vegar nokkuð jákvæður gagn-
vart Sjálfstæðisflokknum. Ljóst er
að mörgum R-listamanninum í
vinahópi Hallgríms, og þeir em
margir, þótti þetta ekki gott útspil
hjá höfundi Höfundar íslands því
baráttan um borgina muni verða
hörð og því ekkert svigrúm til að
gamalgrónir jafnaðarmenn eins og
Hallgrimur skorist undan merkj-
um ...
Copy-Aid!
Annað kvöld, laugardagskvöld,
mun Bandalag íslenskra leikfélaga
standa fyrir miklum tónleikum í
Kompaníinu á Akureyri. Fram
koma Hundur í
óskilum,
Túpílakar,
Tampax-tríóið,
Ljótu hálfvitarn-
ir og trúbador-
inn Frosti Frið-
riks og fleiri, en
þetta eru allt
listamenn úr röð-
um aðildarfélaga
Bandalagsins. Tónleikamir eru
haldnir til þess að fjármagna kaup
Bandalags leikfélaga á 500.000 kr.
Ijósritunarvél sem er í raun lífæð
starfseminnar því handrit fyrir
leikfélög um land alit munu fara í
gegnum þá vél. Þykir tónlistar-
mönnum málið svo mikilvægt að
tónleikaherferð er farin og gengur
hún almennt undir nafninu „Copy-
Aid tónleikarnir"! ...