Dagblaðið Vísir - DV - 02.05.2002, Blaðsíða 15

15
FIMMTUDAGUR 2. MAÍ 2002
DV________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Hásæti við þjóðveginn
í Gallerí Skugga við Hverfisgötu sýnir nú
norskættaði hönnuðurinn Gulleik Lövskar,
menntaður í Statens höyskole för kunst och
design í Bergen og er auk þess með meistarabréf í
húsgagnasmíði. Fagmannlegt handbragð og vel út-
færð form einkenna verkin á sýningunni.
Útistóll í borg er steyptur; hann er tveir
frístandandi kubbar, og mjúk form sem hafa verið
skorin út úr kubbunum mynda sæti og bak. Þessi
stóll er þægilegur, svolítið eins og að setjast i há-
sæti; virkar fullkomlega og myndi sóma sér vel í
bæjum og borgum auk þess að henta vel sem
hvíldarstaður við þjóðveginn. Hann hefur þá ótví-
ræðu kosti að vera ódýr í framleiðslu, vera vel
hannaður til síns brúks og svo þungur að nátt-
hrafnar helgarinnar, sem iðulega vilja neyta afls-
munar við manngert umhverfl, færu halloka í
viðureign við hann.
Hönnun
Stóll úr formpressuðum spóni er sýndur í tveimur
útgáfum. Þama kveður við allt annan tón; mýkt og
léttleiki einkenna þessa frumgerð af sæti sem mun
enn vera í þróun. Stóllinn er annars vegar sýndur
sem hægindastóll sem stendur á fæti og getur snúist
og hins vegar sem ruggustóll. Hvort tveggja virkar
vel. Norðmaðurinn er á heimavelli í meðhöndlun á
efninu, stólarnir eru formfagrir, fallega unnir, ein-
faldir - og virka. Þessir þrir stólar, sem augljóslega
eiga sér langt þróunarferli, eru allir tilbúnir til
fjöldaframleiöslu.
Fjórði stóllinn er afrakstur samvinnu félaganna
sem sýna í gEilleríinu, því Kristinn Pálmason sýn-
ir áhugaverð myndverk á efri hæðinni. Gulleik
hefur smíðað ramma utan um málverk eftir Krist-
in og áfastan stól þar sem gestum gefst tækifæri til
þess að koma sér fyrir í sjónarhomi listamanns-
ins þegar hann vinnur málverkið. Þetta er
skemmtileg hugmynd sem vafalaust hefur fleiri
skírskotanir.
Vasi eftir Bjarna Sigurðsson
Áferö og litur mynda eins konar óö til fjölbreytilegra náttúrufyrirbæra
landsins.
Sýningin er lítil og yfirlætislaus
en í háum gæðaflokki. Einn er þó
hængur á: það sárvantar upplýs-
ingar. Hönnunarsýningar lúta
þeim lögmálum að ýmsar upplýs-
ingar þurfa að liggja fyrir svo hægt
sé að meta verkin, til dæmis hvort
um frumgerðir er að ræða eða
hvort viðkomandi hlutur er kom-
inn í framleiðslu; hvort hönnuður-
inn hefur unnið frumgerðirnar
sjálfur eða einungis teiknað; hvaða
efhi eru notuð og e.t.v. hvemig þau
eru meðhöndluð.
Hringbrot
í Hafnarborg er sýning á verk-
um Bjama Sigurðssonar leirlista-
manns sem hefur verið búsettur í
Danmörku um árabil. Sýningin
þekur alla jarðhæð safnins og telur
59 gripi sem allir era unnir út frá
hinu klassíska hringformi. Um er
að ræða þrjár stærðir af vösum og
era hinir stærstu um 60 sm í þver-
mál. Einnig sýnir hann vasa sem
era hálfur hringur með takkalög-
uðum botni. Öll verkin eru unnin í
jarðleir og hafa verið steypt i gifs.
Bjami leggur aðaláherslu á gler-
ungana. Sums staðar notar hann
allt upp í 8 glerunga á yfirborð
hvers vasa og nær þannig fram
ótrúlega fjölbreytilegri áferð.
Bjama er náttúra fósturjarðar-
innar hugleikin og hefur víða stillt
upp þyrpingu af vösum þar sem áferð og litur
mynda eins konar óð til fjölbreytilegra náttúrufyr-
irbæra landsins. Dæmi um vel heppnaða uppsetn-
ingu eru verk no. 40, 41, 42. Á
sýningunni má sjá 360 gler-
ungaprufur sem Bjami hefur
gert tilraunir með, en alls vinn-
ur hann með þúsund mismun-
andi glerunga. Hann hefur líka
þreifað sig áfram með margs
konar brennsluaðferðir. Má þar
nefha svonefnda „muffel-aðferð"
þar sem verkunum er pakkað
inn i leirkassa með ösku og
þangi. Aðferðin hentar vel hin-
um stóru og einföldu formum
sem unnið er með og gefur djúp-
an svarbrúnan lit sem endur-
speglar vel mattan hráleika sem
víða er að finna i íslenskri nátt-
úru. Gott dæmi um þetta eru
verk no. 7. og no. 3. Verk no. 5 er
vel heppnað, unnið með ragu-
glerungi þar sem hvítur litur er
ráðandi, en undirlitimir fjórir,
sem era brenndir sér, ryðja sér
leið út um örsmáar glufur sem
myndast hafa í efsta laginu.
Stóll eftir Gulleik Lövskar
Formfagrir stólar, fallega unnir, einfaldir - og virka.
Dæmi um glerung sem þarf mikla „eftirvinnu",
eins og á við í mörgum verka Bjama, er vasi no.
41 þar sem mikil vinna hefur verið lögð í að slípa
niður „bólginn og villtan" glerunginn sem í sum-
um tilfellum getur orðið margir sentímetrar á
þykkt eftir veruna í ofninum. Þarna næst fram
áferð af mosafléttum í fjörukambi. Mörg verkanna
hafa hrjóstruga áferð en sums staðar gefur að líta
fínlegra yfirborð, eins og í verki no. 44 þar sem
mjúklegir pensildrættir teikna blágrænan shino-
glerunginn næstum blíðlega á yfirborð hringflat-
arins.
Verk Bjarna Sigurðssonar eru sterk og hrífandi
og bera fagmennsku góðs hönnuðar fagurt vitni.
Þau njóta sín einstaklega vel í glæsilegum salar-
kynnum Hafnarborgar þar sem dagsbirtan úr
gluggunum tekst á við rafmagnsljósið inni fyrir.
Sýningin heföi þó verið enn sterkari ef Bjami
hefði eingöngu haldið sig við hringformið og
sleppt hálfhringnum með tökkunum. Þau form
eru of smágerð fyrir ábúðarmikinn glerunginn og
trufla heildina.
Ásrún Kristjánsdóttir
Sýning Gulleik Lövskar stendur til 5. maí. Gallerí Skuggi
er opið kl. 13-17 alla daga nema mán. Sýningu Bjarna
Sigurðssonar lýkur 6. maí. Hafnarborg er opin kl. 11-17
alla daga nema þriðjud.
Tónlist
Sérdeilis nýtt
Frábærir tónleikar blásaranna að norðan, Vig-
dísar Klöru Aradóttur, Guido Baumers og Pawels
Panasiuks sellóleikara, í Salnum á laugardag. Efh-
isskráin var eingöngu tónlist eftir núlifandi höf-
unda ásamt verki (frumflutningi hér í borg) eftir
Atla Heimi Sveinsson - verkefnavalið sem sagt
óvenjulega áhugavert og flutningurinn reyndist í
hæsta gæðaflokki.
Vigdís Klara og Guido Báumer, sem búa bæði
og starfa á Dalvík og leika á hinar aðskiljanleg-
ustu gerðir af saxófónum og klarínettum, hófu
tónleikana með verkinu Duo-Sonate eftir eitt
þekktasta tónskáld samtímans, Sofiu Gubaidul-
inu. Verkið er eins konar eltingarleikur tveggja
barítónsaxófóna sem ýmist vefjast saman í mikilli
tónanánd eða stökkva í burtu hvor frá öðrum og
nálgast svo að nýju. Vigdís Klara og Guido
Báumer fluttu verkiö af fullkomnu öryggi og inn-
lifun.
Ekkert lát er á ferskleika og skemmtilegheitum
Atla Heimis Sveinssonar. Grand duo concertante-
no 5 - til vökunnar helkalda voðadraums - fyrir
sópran og barítónsaxófóna og rafhljóð er samið
fyrir þau Vigdísi Klöru og Guido og er titillinn úr
kvæðinu Álfhamar eftir Einar Benediktsson. Þar
segir frá manni sem hverfur að kvöldi inn í álfa-
klett, verður ástfanginn en hrökklast út úr hamr-
inum að morgni og mætir honum þá „vökunnar
helkaldi voðadraumur". í efnisskrá segir að „verk-
ið sé i raun tvö ólík verk flutt á sama tíma, tvíleik-
ur hljóðfæranna annars vegar og tónbandið hins
vegar“. Hljóðfærin standa þannig utan við tón-
bandið og ólmast í sínum heimi en tónbandið er
heimur út af fyrir sig, þar heyrist hugljúfur
strengjaleikur, óp, stapp, böm að gráta, hlæja, tala
o.fl. - en hljóðritunin var gerð í leikskóla á Sel-
tjamamesi. Verkið er seiðmagnað og grípandi,
áheyrandinn sogast andlega og ekki síður líkam-
lega inn í þennan hljóðheim sem opnast og verður
sifellt háværari, gegnumgangandi grípandi taktur
liggur undir á bandinu og tengjast saxófónamir
honum á köflum, hljóðin ná eins konar hámarki í
styrk og að lokum lokast heimurinn að nýju með
einum sóni. Verkið var heillandi og áhrifamikið í
meðförum saxófónleikaranna og - eins og flest
annað sem Atli gerir - sérdeilis nýtt!
Eftir hlé léku svo Guido Báumer og Pawel
Panasiuk Sonate fyrir altsaxófón og selló eftir Ed-
ison Denisov, glæsilegt verk og tæknilega erfitt, og
léku þeir það mjög vel. Pawel er krafmikill selló-
leikari og virtist í fjörlegum og djössuðum þriðja
kaflanum, þar sem sellóið brá sér í hlutverk bassa,
næstum ætla að slíta strengina úr sellóinu. Tón-
leikunum lauk svo á hugljúfu og sjónrænu verki
eftir ungt austurrískt tónskáld, Olgu Neuwirth,
sem hún nefnir Fondamenta fyrir bassaklarínett,
barítón og tenórsaxófóna og selló og er samið í
minningu rihöfundarins Josephs Brodskys
(1940-1996). Þar verður næsta bersýnilegur „bátur
sem siglir hægt gengum nóttina og öldugjálfur
undir stjömuhimni“, en brot úr ljóði eftir Brodsky
fylgir verkinu. Olga beitir öllum brögðum og
Atli Heimir Sveinsson tónskáld
Verk hans var seiömagnaö og grípandi.
möguleikum hljóðfæranna og hljóðfæraleikaranna
til að búa til þau hljóð sjávar og báts sem hana fýs-
ir að ná fram með fallegri og áhrifaríkri útkomu.
Þetta verk var sömuleiðis vel flutt og flott lok á
þessum ótrúlega skemmtilegu tónleikum.
Hrafnhildur Hagalín
Erling Blöndal
Bengtsson
með Sinfó
Á tónleikum
Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands í
Háskólabíói kl.
19.30 í kvöld
leikur sellósnill-
ingurinn Erling
Blöndal Bengts-
son einleik.
Hann flytur
Sellókonsert eftir sir William
Walton, sem hefði orðið hundrað
ára á þessu ári, en Erling fagnar
sjötugsafmæli sínu um þessar
mundir.
Á efnisskrá eru einnig Oberon,
forleikur eftir Carl Maria von
Weber, og Sinfónia nr. 7 eftir Lud-
wig van Beethoven. Hljómsveitar-
stjóri er Zuahuang Chen.
Erling Blöndal Bengtsson hefur
allt frá unga aldri verið meðal
fremstu sellóleikara heims. Hann
var aðeins þriggja ára þegar faðir
hans kenndi honum fyrstu tökin
á sellóinu, fjögurra ára gamall
kom hann fyrst fram á tónleikum
og tíu ára lék hann i fyrsta sinn
með hljómsveit. Sextán ára að
aldri var honum veitt innganga í
einn virtasta tónlistarskóla
Bandaríkjanna, Curtis Institute of
Music í Fíladelfíu, og varð nem-
andi hins heimsfræga sellósnill-
ings Gregors Píatígorskís. í gegn-
um árin hefur Erling Blöndal
kennt mörgum af fremstu selló-
leikurum Norðurlanda og ann-
arra landa, jafnhliða því sem
hann hefur komið fram sem ein-
leikari um víðan heim og leikið
með flestum af fremstu hljóm-
sveitum veraldar.
Örnefni til sjávar
Svavar Sigmundsson nafnfræð-
ingur heldur fyrirlesturinn „Ör-
neftii til sjávar“ í Sjóminjasafni
íslands, Vesturgötu 8 í Hafnar-
firði, í kvöld kl. 20.30.
Skráning fiskimiða hefur verið
hluti af örnefnasöfnun síðustu 90
árin eða svo. Nokkur leynd hvíldi
yfir miðum og sumir íslenskir
sjósóknarar áttu miðabækur sem
þeir létu ekki aðra sjá. Lúðvík
Kristjánsson safnaði meira en tvö
þúsund nöfnum á miðum árabáta
hér við land og eru þau varðveitt
í Örnefnastofnun íslands, en á
síðustu áratugum hafa mið á
landi smátt og smátt orðið óþörf
við fiskveiðar og eru þau nú
óðum að gleymast. Erlendir sjó-
menn sem stunduðu fiskveiðar
hér við land nefndu fiskislóðir
sínum eigin nöfnum og einnig
staði á landi sem þeir miðuðu við.
Þessum nöfnum hefur ekki verið
safnað skipulega en á Hafrann-
sóknastofnun er að finna marg-
vísleg gögn um nöfn á veiðisvæð-
um við landið, bæði innlend og
erlend. í fyrirlestrinum fjallar
Svavar um þessi ömefni til sjávar
og sitthvað sem tengist þeim
nafngiftum.
Allir velkomnir.
Hvalaskoðun
✓
við Island
Frá JPV-útgáfu kemur nú bók-
in Hvalaskoðun við ísland eftir
Ásbjöm Björgvinsson, forstöðu-
mann Hvalamiðstöðvarinnar á
Húsavik, og Helmut Lugmayr
sem er reyndur leiðsögumaður.
Bókin er gefin út i handhægu
broti og í þremur útgáfum, á ís-
lensku, ensku og þýsku. Þar er
sagt frá lífsháttum hvala, atferli
þeirra og hegðun og birt yfirlit
yfir nokkrar fugla- og selategund-
ir sem sjást í hvalaskoðunarferð-
um. Bókin er ríkulega mynd-
skreytt og myndirnar skýrar og
gagnlegar. Auk ljósmynda eru
teikningar af öllum hvölunum eft-
ir Martin Camm.