Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.2002, Qupperneq 11

11
FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 2002
I>V Utlönd
Forseti
Skipaö gæti ég væri mér hlýtt,
sagði karlinn sem firrtur var öllum
forystuhæflleikum, en langaði að
ráðskast með aðra. Undir þessi orð
getur valdamesti maður heims tekið
þegar ísrael og Palestína eru annars
vegar, þótt hann sér harður í hom
að taka á öðrrnn sviðum og skortir
þá hvergi myndugleika til að fylgja
skipunum sínum eftir. En heldur er
það vandræðalegt fyrir Bush forseta
að skipa vinum sínum í ísrael enn
og aftur að láta af hefndarárásum á
byggðir Palestínumanna og setjast
að samningaborði en orð hans eru
höfð að engu. Þá reynir hann að
segja heimastjóm Palestínumanna
fyrir verkum en hún hlýðir engu og
er næsta áhrifalítil gagnvart öfga-
mönnum sem gera sjálfsmorðsárás-
ir á ísraelska borgara.
Háðuleg útreið Powells utanríkis-
ráðherra úr friðarferð til Austur-
landa nær er dæmi um áhrifaleysi
Bandaríkjanna á þeim slóðum.
Fyrst ræddi utanríkisráðherrann
við nokkra leiðtoga annarra ríkja í
heimshlutanum og hélt síðan marga
fundi með ísraelskum ráðamönnum
sem létu fyrirskipanir úr Hvíta hús-
inu sig engu varða.
Fundur Powells með Arafat er
einsdæmi. Utanrikisráðherra risa-
veldisins lét sig hafa það að funda
með þjóðarleiðtoga sem haldið var í
stofufangelsi og stranglega gætt af
hermönnum óvinveitts rikis. Sendi-
maður Bush forseta bað fangann
auðmjúklega að banna löndum sín-
um að gera sjálfsmorðsárásir. En
Arafat hafði hvorki rafmagn né
tæki til að ná sambandi við um-
heiminn og var í sömu aðstöðu og
Bush - „skipað gæti ég væri mér
hlýtt“. En þama hafði Powell í hót-
unum um að hætta óverulegum
styrkveitingum til heimastjórnar
En þótt Bandaríkjamenn
tefli hagsmunum sínum í
arabaheiminum í hœttu
og fái nær alla heims-
byggðina upp á móti sér
styðja þeir við bakið á
Sharon og styðja og
styrkja stefnu hans þrátt
fyrir að hann sýni Hvíta
húsinu fyrirlitningu og
auðmýki forsetann og
sendimenn hans með
ótvírœðum hætti. ísraels-
stjóm kemst upp með
hvað sem er og sýnist á
stundum að Bush foseti
sé ekki annað en
leiksoppur og að Hvíta
húsinu sé stjórnað frá
Jerúsalem.
Palestínu ef ekki væri farið að orð-
um hans.
Á heimleiðinni kom utanríkisráð-
herran við i Kaíró þar sem
Mubarak forseti auðmýkti hann
með því að neita að hitta hann að
máli þar sem þeir hefðu ekki um
neitt að tala eftir sneypuforina til
ísraels og hemámssvæðisins í
Palestínu. Þetta leyfir Egyptalands-
forseti sér þrátt fyrir að hann þiggi
meiri styrki frá Bandaríkjunum en
nokkurt annað ríki, að ísrael einu
undanskildu. Fjárausturinn í Eg-
ypta er greiðsla fyrir að viðurkenna
ísrael og halda uppi stjómmálasam-
bandi við Jerúsalem.
Gegnum þykkt og þunnt
Flestar þjóðir utan Bandaríkin
fordæma hefndarárásir ísraelska
hersins á palestínskar byggðir og
borgara og biðja þeim griða. Utan
arabaheimsins em árásir Palestínu-
manna á ísraelska borgara einnig
fordæmdar. Til að mynda hafa flest-
í úlfakreppu
Línan frá Jerúsalem
Sharon bregður sér annað slagið til Washington og ræðir við Bush forseta sem oft biður hann að vera á brott með
herlið sitt úr byggðum Palestínumanna. En Sharon veit að hann þarf ekki að hiusta á Bandaríkjaforseta eða fara að
tilmælum hans, enda gerir hann það ekki.
ar eða allar ríkisstjómir Evrópu-
ríkja lagst á sveif með Palestínu-
mönnum og tekið undir kröfur
þeirra um að ísraelsmenn hafi sig á
brott frá hemumdu svæðunum og
yfirgefí landnemabyggðimar þar.
En þótt Bandaríkjamenn tefli
hagsmunum sinum í arabaheimin-
um í hættu og fái nær alla heims-
byggðina upp á móti sér styðja þeir
við bakið á Sharon og styðja og
styrkja stefnu hans þrátt fyrir að
hann sýni Hvíta húsinu fyrirlitn-
ingu og auðmýki forsetann og sendi-
menn hans með ótviræðum hætti.
ísraelsstjóm kemst upp með hvað
sem er og sýnist á stundum að Bush
foseti sé ekki annað en leiksoppur
og að Hvíta húsinu sé stjómað frá
Jerúsalem.
Skýringanna á geðleysi banda-
riskra stjómmálamanna, þegar
kemur að málefnum ísraels, er að
leita í innanríkispólitikinni. Þar
em gyðingar svo sterkir að ekki tjó-
ir að setja sig upp á móti samtökum
þeirra og að taka málstað Palestínu-
manna er vís vegur til að falla í
næstu kosningum. Enginn munur
er á repúblikönum og demókrötum
i þessu tilliti. Skömmu fyrir erindis-
leysuferð Powells heimsótti öld-
ungadeildarþingmaöurinn Hillary
Rodham ísrael og var tekið opnum
örmum, enda baðst hún fyrir við
Grátmúrinmn meö skuplu á höfði
og lét ekki svo lítið að hafa tala af
neinum Palestínumanni. Kjördæmi
hennar, New Yorkfylki, er eitt
sterkasta vígi gyðinga í veröldinni.
Styrkur bandarískra gyðinga felst
í þeim miklu ítökum sem þeir eiga i
fjölmiðlum og öllum þeim áróð-
urstækjum sem skapa almenningsá-
lit. Þeir styrkja flokka og stjóm-
málamenn ríflega og veita mikið fé
til skipulagðra þrýstihópa (lobby-
ista), sem em mikið áhrifavald í
Washington og öðrum miðstöðvum
stjómmála og valdakerfa.
Styrkurinn
ísraelsstjóm heldur fast við þá
stefhu að þeir Palestínumenn sem
veita henni mótstöðu séu hermdar-
verkamenn. Það á góðan hljóm-
grunn í Washington, sem á í heilögu
stríði við slíka, hvar sem þeir skjóta
upp kollinum. Nýverið var Netanya-
hu, fyrrum forsætisráðherra, á ferð
í höfuðborg Bandarikjanna og talaði
þar máli Sharons og stefhu hans.
Hann hélt m.a. fund með 20 öld-
ungadeildarþingmönnum. Eftir
ræðu hans kom fram aðeins ein
spuming sem túlka mátti sem vin-
samlegan vafa um hvort Palestínu-
menn hefðu rangt fyrir sér í öllum
greinum og túlkunum á fullveldi
þeirra.
í nýlegri könnun kom fam að 50%
Bandaríkjamanna standa með ísra-
elum en 15% eru hliðhollir Palist-
ínumönnum. 67% eru samþykkir
stefhu Bush í málefnum ísraels og
Palestínu. Er þetta nokkum veginn
þveröfugt við almenningsálit í öðr-
um heimshomum.
Áhrifavald gyöinga er langtum
meira en sem svarar fjölda þeirra í
Bandaríkjunum. Skráðir gyðingar
þar em 5,3 milljónir eða 2,3% þjóð-
arinnar. Samt er 10 hver öldunga-
deildarþingmaður gyðingur og 6%
fulltrúadeildarmanna eru af húsi
Davíðs.
Samtök sem em vinveitt Israel
stjóma öflugustu atvinnuþrýstihóp-
unum (lobbyistimum). Sama er að
Oddur Ólafsson /
blaðamaður

Heimsljós______
segja um samtök sem styrkja póli-
tíkusa og flokka þeirra með fjár-
framlögum.
Fréttaskýrendur em með fáum
undantekningum á bandi ísraels og
tala máli gyðinga, hver sem mál-
staðurinn annars er. Einn þeirra,
Eric Alterman, tók saman áhrifa-
mestu fréttaskýrendur sem hann
telur vera og em þeir sem teljast
marktækir öðram fremur 74. Af
þeim túlka 62 málstað ísraels hvað
sem þeir annars hafast að. Aðeins 5
tala máli Palestinumanna. Þetta
þýðir að 84% fréttaskýrenda sem
mark er tekið á era á bandi Israela
en 7% gagnrýna gjörðir þeirra.
Samkvæmt ísraelskum dagblöð-
um á . Sharon forsætisráðherra
greiðan aðg£mg að helstu frétta-
skýrendum bandariska fjölmiðla og
eru tilgreindir toppmenn á svo
áhrifaríkum blöðum sem New York
Times og Newsweek era.
Ótalin er kvikmyndagerð í
Hollywood og sjónvarpsþáttagerð
sem mjög er höll undir sjónarhom
gyðinga, þótt ekki sé beinlínis tekin
afstaða til dægurmála eins og stríðs-
ins sem háð er á strætum bæja og
borga ísraelsrikis og Palestínuríkis.
Þar er áróðurstækninni beitt á ann-
an hátt en fréttaskýrendur gera í
pistlum sínum og sjónvarpsþáttum
frá degi til dags.
Hól og andmæli
Allt hefur það sem hér er talið
mikil áhrif á bandarísk stjómmál.
Almenningsálitið, sem er greinilega
hliðhollt ísrael, gerir Bush forseta
erfítt fyrir að gagnrýna stefnu
stjómarinnar i Jerúsalem. Og þegar
hann gerir það og skipar Sharon að
draga herlið sitt á brott frá
hernumdum svæðum og hætta
hefndarárásum á palestínskan al-
menning er því í engu hlýtt og
kemst gamli hershöfðinginn upp
með hvað sem er í nafni baráttu við
hermdarverkamenn.
Þegar Bush heldur ræður og talar
eins og sá sem valdið hefur og skip-
ar ísraelum fyrir verkum, og þá
fyrst og fremst að þeir sýni Palest-
ínumönnum svolitið umburðar-
lyndi og virði takmarkaða sjálf-
stjóm þeirra, er honum hælt í Evr-
ópu fyrir röggsemina en víðast hvar
annars staöar er honum hallmælt
fyrir að ganga of skammt og draga
um of taum ísraela.
En í Bandaríkjunum kveður við
annan tón þegar forsetinn krefst
þess að israelski herinn verði á
brott úr byggðum Palestínumanna.
Þá era höfð uppi hávær mótmæli
gegn svo róttækum og andgyðing-
legum kröfum. Þingmenn rísa gegn
forsetanum og má ekki á milli sjá
hvorir era ákafari í stuðningi við
Sharon og hans fólk, demókratar
eða repúblikanar.
Fylgispekt Bandaríkjaforseta við
stjómina í Jerúsalem er fyrst og
fremst innanríkismál. Góðu sam-
bandi við heim íslams og helstu ol-
íuframleiðsluriki heims er stefnt í
voða og ráðandi öfl í þeim löndum
geta líka verið á fallanda fæti vegna
viðskiptahagsmuna og eftirlátssemi
við stjómina í Washington sem
ræður ekkert við vini sína i ísrael.
Forsetinn verður að tipla á hárfínni
linu milli ólíkra hagsmuna og sjón-
armiða og verði honum á að skaða
sjálfsímynd gyðinga og rétt ísraela
til að ráða landinu sem Jahve gaf
þeim getur hann pakkað saman og
hætt í póilitík þegar kjörtímabilinu
lýkur.
Þá skiptir litlu máli hvað sagt er
um stjómvisku hans i öðrain
heimshlutum.
(Heimildir eru m.a. sóttar í
Berlingske Tidende.)
Hottentotta-Venus heim
Það var tilfinn-
ingaþrungið augna-
blik þegar Frakkar
afhentu yfírvöldum
í Suður-Afríku á
dögunum leifarnar
af ungri konu sem
höfð var til sýnis á
furðufyrirbærasýn-
ingum í Evrópu á
19. öld.
Konan, sem fæddist í Höfðaborgar-
héraði árið 1789 og hét Saartjie Baart-
man, flutti til London í kringum árið
1810. Þar gátu forvitnir borgað fyrir
að góna á afturenda hennar og kyn-
færi sem hvort tveggja þóttu óvenju-
stór.
Aðstoðarráðherra lista og menning-
armála í Suður-Afriku tók við beina-
grind, heila og kynfærum ungu kon-
unnar og þakkaði Frökkum fyrir
hönd landsmanna fyrir höfðingskap-
inn.
Samningaviðræður um heimflutn-
ing líkamsleifa Baartman höfðu staðið
yfír í nokkur ár áður en þessi gleði-
lega niðurstaða fékkst.
Háriö geymt neðanjarðar
Sköllóttir menn, sem enn sakna
gamla lubbans, geta nú horft vongóð-
ir fram veginn. Bandarísk fyrirtæki
hefur auglýst til leigu sérstakar
rammgerðar neðanjarðarhvelfingar
þar sem menn geta geymt sýnishorn
af hári sínu þangað til vísindamenn
hafa uppgötvað hentuga aðferð til að
klóna hár og græða það á skallann.
Hvelfingar þessar, eða kannski öllu
heldur geymsluhólf, eiga að þola elds-
voða, flóð og jarðskjálfta og þar verð-
ur hárið alltaf eins og nýtt.
Fréttir herma að tvö hundruð
menn hafi þegar samið við fyrirtækið
um geymslu á hársýnum. Þjónustan
kostar 50 dollara fyrir fyrsta sýnið og
ofan á það bætist tíu dollara geymslu-
kostnaður á ári.
Vonandi eiga þessir ágætu við-
skiptavinir svo eftir að lifa nógu lengi
til að endurheimta fyrri hárprýði.
Apar framar mönnum
Mörg launþega-
samtök í Noregi
eru nú í baráttu
fyrir bættum kjör-
um félagsmanna
sinna. Starfsfólk á
hótelum hefur ver-
ið í verkfalli síð-
asta mánuðinn og
skemmst er að minnast langs verk-
falls hjúkrunarfræðinga sem ríkis-
stjómin batt enda á með lögum.
Nú eru það forskólakennarar sem
standa í eldlínunni. Þeir benda á all-
merkilega staðreynd sem sýnir í
hnotskurn hvemig hið opinbera met-
| ur störf þeirra. Meðan menntaður
leikskólakennari fær 238 þúsund
norkar krónur í árslaun fær starfs-
maður i dýragarðinum í Kristians-
and, sem hefur það hlutverk að gæta
að apaköttum, 250 þúsund krónur í
■ árslaun.
Mótrökin frá hinu opinbera eru að
fólk borgar sig inn í dýragarðinn til
að sjá apakettina en það mun vera
: óþekkt með öllu að fólk borgi fyrir að
sjá böm að leik á barnaheimilum og
leikskólum.
Norrænar fjörugri
Nýleg skoðanakönnun sýnir að
stúlkur af norrænum uppruna eru um
það bil tvisvar sinnum liklegri til að
hafa kynmök við ókunnuga karlmenn
heldur en þær sem eru af suðrænum
uppruna. Sýndi könnunin að fimm
norrænar stúlkur af hverjum tíu
höfðu leitað eftir skyndikynnum við
ókunnuga á meðan þrjár suðrænar
kynsystur þeirra höfðu gert slíkt hið
sama. Norrænar stúlkur virðast
einnig byrja fyrr að hafa kynmök og
höfðu um 60% prósent þeirra sem
spurðar voru misst meydóminn fyrir
sautján ára aldurinn á móti 53% suð-
■ rænna. Þær norrænu höfðu einnig
vinninginn hvað varðar fjöldann sem
að meðaltali voru ellefu karlmenn,
eða tveimur fleiri en hjá þeim suð-
rænu. Suðrænar virðast einnig var-
kárari og hafði fjórðungur þeirra látið
elskhugana nota smokka en
þriðjungur þeirra norrænu. Um 20%
höfðu aldrei notað getnaðarvamir.