Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.2002, Blaðsíða 15

15
FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2002
DV__________________________________________________________________________________________________________________________Menning
Umsjón: Siija Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
horft tímunum saman og ekki vitað hvar hann er
staddur í tíma myndarinnar. „Það er engin saga
sem byijar og heldur áfram heldur aðstæður sem
endurtaka sig á ýmsan hátt,“ segir Mik, „og áhorf-
andinn missir allt tímaskyn. Þess vegna er ég ekki
kvikmyndagerðarmaður í venjulegum skilningi og
hef engan áhuga á að vera það heldur er ég
vídeóskúlptúr isti. “
Að finna fyrir augnablikinu
- Hvemig áhrif viltu hafa á fólk með verkum þín-
um?
Mik vefst tunga um tönn. „Auðvitað vil ég að fólk
upplifí eitthvað þegar það horfir á verkin min, og
þá á ég ekki endilega við eitthvað spennandi eða
æsilegt heldur líka að það hugsi stöðu sína í veröld-
inni upp á nýtt. Að það finni fyrir augnablikinu í
líkama sínum og huga. Þetta er það merkilegasta
sem hægt er að gefa fólki og ég get að sjálfsögðu
engu lofað um að min verk hafi slík áhrif en þetta
er það sem ég stefni að.“
Mik sýnir fjögur myndbandsverk á fimm stórum
skjáum á sýningunni í Nýló, þannig að ef við horf-
um á allar myndimar og reynum að átta okkur á
hvar þær byrja og enda þá nægir varla dagurinn.
Þetta sýnir talsvert sjálfstraust listamannsins þvi
venjulegar listsýningar rennir maður í gegnum á
fáeinum mínútum. En Mik fullyrðir að það sé vel
Ofgarnar mætast
Myndbandsverk Aernouts Mik sýna mannlífið í fáránleika sínum og dramatík
Framlag Nýlistasafnsins til Listahátíðar 2002 er
spennartdi vídeóinnsetning Aernouts Mik, fertugs
myndlistarmanns sem býr bœði í heimalandinu
Hollandi og Berlín og hefur gert garöinn frœgan
undanfarin ár, veriö fulltrúi þjóóar sinnar tvívegis á
Tvíœringnum í Feneyjum, 1997 og 2001, einnig á Sao
Paulo tvíœringnum 1991, og var valinn inn á Yoko■
hama þríœringinn árið 2000.
Þegar komið var í nýja sýningarsalinn í Nýlista-
safninu voru smiðir þar að störfum við að stúka af
helming rýmisins en ekki fá sýningargestir að fara
á bak við veggina því þar búa sýningarvélamar. Þó
að hávaxið fólk geti kíkt á þær yfir veggina vill Mik
að myndin sjálf sé aðalatriðið. „Ég vil ekki að sýn-
ingarvélin sé raunveruleikinn og myndin aðeins
flökt á skjá,“ segir hann. „Kvikmyndin er veruleik-
inn. Þess vegna læt ég tjaldið renna saman við um-
hverfið þannig að áhorfandinn verði hluti af mynd-
inni.“
Fyndnin ekki í fyrirrúmi
Mik hóf feril sinn sem skúlptúristi og honum
fmnst hann enn þá vera skúlptúristi. „Það skiptir
höfuðmáli hvemig vídeóverkin mín eru sett upp,
hvemig rýminu er breytt til að taka á móti þeim.
Skjáimir eru felldir inn í nýju veggina og verða
óaðskiijanlegir hlutar af þeim, og þeir ná niður að
gólfi þannig að myndin fær ákveðna þyngd í stað
þess að fljóta um i þyngdarleysi."
í greinum i erlendum blöðum og tímaritum verða
lýsingar á myndbandsverkum Miks hreinn
skemmtilestur og hann er spurður að þvi hvort það
sé markmið hans í verkum sínum að vera fyndinn.
„Nei, fyndnin er ekki í fyrirrúmi hjá mér, held
ég,“ segir Mik, „en málið er að þessi verk em svo-
lítið einkennileg og þess vegna verða lýsingar á
þeim fyndnar. En verkin era aldrei bara fyndin
heldur alltaf líka átakanleg og dramatísk. Ég hef
áhuga á aðstæðum í lifi fólks þar sem öfgamar
mætast, og þær verða kannski fremur fyndnar í
merkingunni fáránlegar en hlægilegar.“
Aemout Mik býr til sínar eigin leiknu kvikmynd-
ir; þó liggur ekki fyrir skrifað handrit enda eru all-
ar myndir hans hljóðlausar heldur gefur hann leik-
urunum aðstæður sem þeir spinna síðan inn í.
Þetta era um það bil 20 mínútna myndir sem
hvorki hafa upphaf né endi, áhorfandinn getur
hægt að átta sig á aðstæðum á myndbandinu á álíka
langri stund og það taki að skoða venjulegt málverk
og okkur sé í sjálfsvald sett hvort við horfum leng-
ur. „En auðvitað hafa kvikmyndir ákveðið aðdrátt-
arafl því þær geyma alltaf i sér möguleikann á að
eitthvað gerist!“ segir Mik og hlær striðnislega.
„Þess vegna fær vídeóverk yfirleitt aðeins lengra
áhorf en venjulegt málverk eða ljósmynd."
- Ertu búinn að fínna þína aðferð í listinni sem
þú heldur þig við framvegis?
„Nei, það vona ég ekki!“ segir Mik hiklaust. „Ég
vona aö ég eigi eftir að breytast og þróast. Það eina
sem ég veit er að ég verð áfram listamaður - og þó
myndi ég ekki segja að það verði ég að eilífu. Mér
finnst nauðsynlegt að ímynda mér að það sé líka
hugsanlegt að vera ekki listamaður. Ef manni
fmnst að maður sé nauðbeygður að gera eitthvað þá
dregur það úr manni kjarkinn. Ég held að það
skipti miklu máli að geta séð fyrir sér að gera hlut-
ina ekki.“
Sýningin verður í nýjum sal safnsins að Vatns-
stíg 3 og veröur opnuð á morgun kl. 16. Hún stend-
ur til 30. júní og safnið er opið alla daga nema
mánud. kl. 12-17.
Ferskir og frumlegir flaututónleikar
Tónar Shakuhachi-flautunnar sameina himneskan innblástur jarðneskum ástríðum
DV-MYND GVA
Kolbeinn Bjarnason, Shoho Klneya og Teruhlsa Fukuda
Kolbeinn ætlar að gera allt sem í hans valdi stendur til að veróa ekki
troðinn undir...
Japanski flautusnillingurinn Teruhisa
Fukuda er kominn til landsins ásamt eigin-
konu sinni, shamisenleikaranum Shiho Kin-
eya. Á sunnudagskvöldið verða tónleikar
þeirra Kolbeins Bjarnasonar flautuleikara og
meistara Fukuda i Hafnarhúsinu á vegum
Listahátíóar og þar verður Shiho Kineya sér-
stakur gestur.
Tónleikamir bera heitið „Shakuhachi og
fleiri flautur" og þar mætast austrið og
vestrið á sérstæðan hátt þvf meðal flautanna
sem leikið verður á er hin ævafoma Shaku-
hachi bambusflauta sem rekur sögu sína
meira en þúsund ár aftur í tímann. Á tón-
leikunum verða leikin fjögur tónverk sem
Fukuda pantaði hjá japönsku tónskáldunum
Atsuki Sumi, Ken Nunokawa, Yoshihiro
Nakagava og Koji Kaneta fyrir shakuhachi
og vestrænar flautur. Þau verk frumfluttu
Kolbeinn og Fukuda í Tókíó árið 2000, en
núna frumflytja þeir verk eftir íslenskt tón-
skáld, „Rökkrið hneig og nú er nándin fjar-
læg“ - Grand Duo Concertante IV fyrir flaut-
ur, shakuhachi og rafhljóð eftir Atla Heimi
Sveinsson. Auk þess flytja þeir verk eftir
Doina Rotaru, eitt virtasta tónskáld Rúmena
þar sem rúmenska hjarðflautan „fluier"
kemur við sögu, og hefðbundna japanska
tónlist fyrir shakuhachi og shamisen.
Munúðarfullir og rakir tónar
„Einhver spurði mig að því um daginn
hvernig væri að stilla svona saman hinni há-
þróuðu silfúr-þverflautu og frumstæðri
bambusflautu," segir Kolbeinn Bjamason. „Því er
til að svara að okkar vestræna flauta er afar frum-
stætt hljóðfæri miðað við japönsku shakuhachi-
flautuna, en á tónleikunum mun ég gera allt sem í
minu valdi stendur til að verða ekki troðinn und-
ir...“
Saga Shakuhachi bambusflautunnar teng-
ist andlegri iðkun búddamunka en nær aftur
til upphafs hirðhljómsveita keisaranna á átt-
undu öld. Árið 1967 frumflutti Fílharmoníu-
bljómsveitin í New York hið fræga tónverk
„November Steps“ fyrir shakuhachi, biwa
(japanskt strengjahljóðfæri) og hljómsveit eft-
ir Toru Takemitsu. Síðan þá hafa dáleiðandi
tónar Shakuhachi-flautunnar heihað Vestur-
landabúa. Aðalsmerki hennar eru dýnamísk
breidd og ótrúlegustu litbrigði. Sannur
shakuhachi-leikur sameinar himneskan inn-
blástur jarðbundnum ástríðum, tónar flaut-
unnar eru fjarrænir, dularfullir, grófir,
ágengir.
Teruhisa Fukuda er einn helsti núlifandi
meistari shakuhachi-flautxmnar, hefur gefið
út fjölda geisladiska, leikið einleik með
hljómsveitum í Evrópu og Asíu og verið full-
trúi lands síns á tónlistarhátiðum viða um
heim. Kolbeinn Bjarnason er heldur ekki
ókunnugur japanskri nútímatónlist eins og
þessi orð Sigfríðar Bjömsdóttur hér í DV um
flutning hans á henni sýna: „Kolbeinn lék af
ólýsanlegu listfengi og í glaðvakandi vitund
manns hvarf hinn efnislegi heimur, leystist
upp. Veggimir hurfu og undir fótum manns
var ekki grunnur, aðeins seiðandi bylgjur ...
Þetta var frábær flutningur og erfitt að
ímynda sér að annað eins og þetta verði
nokkum tíma endurtekið."
Það er því með nokkurri vissu sem Kol-
beinn segir nú: „Shakuhachi-flautan ræður
yfir ótrúlegum tjáningarmætti og Teruhisa
Fukuda er einn snjallasti shakuhachiblásari
sem nú er uppi. Áf fullkomnu hlutleysi og
mikilli hógværð tel ég að tónleikamir þann 26.
verði þeir ferskustu og frumlegustu á yfirstandandi
Listahátíð!"
Birgir í Eden
Birgir Schiöth myndlistar-
kennari heldur nú sina 26.
myndlistarsýningu í Eden í
Hveragerði. Þar sýnir hann 47
pastelmyndir og teikningar
með fjölbreyttu myndefni.
Sýningin stendur til 2. júní.
Debuttónleikar
Á sunnudagskvöldið kl. 20
heldur Elín Halldórsdóttir
sópran sína fyrstu einsöngs-
tónleika hér á landi í nýjum
sal Tónlistarskólans í Garða-
bæ. Meðleikari hennar er Ric-
hard Simm píanóleikari. Á
efnisskrá eru íslensk og þýsk
ljóð eftir Sigfús Einarsson,
Jón Þórarinsson, Atla Heimi
Sveinsson, Schubert, Schu-
mann og Strauss og óperuarí-
ur eftir Mozart, Gounod,
Verdi, Wagner og Puccini.
Söngurinn
í skóginum
Á morgun kl. 17 frumsýnir
barnakórinn Heimsljósin i
Tjarnarbíói nýjan söngleik,
„Söngurinn í skóginum", sem
er byggður á ævintýri frá Vi-
etnam. Söngvamir eru frá Vi-
etnam og eru sungnir bæði á
íslensku og víetnömsku en að
öðru leyti er söngleikurinn á
íslensku. Tónlistina samdi og
útsetti John Speight fyrir
barnakór, strengjakvartett,
flautu og slagverk, kennarar
og nemendur við Tónskóla
Sigursveins leika undir, tón-
listarstjóm annast Júlíana
Rún Indriðadóttir en leikgerð
og leikstjórn annast Þórey
Sigþórsdóttir. Verkefnið er
styrkt af Menningarborgar-
sjóði.
Heimsljósin er fjölmenning-
arlegur kór 7-13 ára bama
sem hefur starfað frá því vor-
ið 1999. í kómum hafa verið
18-26 böm sem eiga rætur sín-
ar að rekja til Víetnams,
Taílands, Albaníu, Tyrklands,
Þýskalands, írlands, Banda-
ríkjanna, Japans, Rússlands
og Filippseyja. Verkefni kórs-
ins hafa verið lög frá þessum
löndum og fleiri, sungin yfir-
leitt bæði á frummálinu og ís-
lensku. Kórinn hefur komið
fram við fjölmörg tækifæri og
hvarvetna vakið athygli.
Markmiðið er að stuðla að
samvinnu barna af ólikum
uppruna í skapandi starfi og
veita þeim innsýn í aðra
menningarheima.
Önnur sýning er sunnudag-
inn 26. maí kl. 14.
Gítartónleikar
Sendiráð Spánar og Salur-
inn í Kópavogi standa fyrir
tónleikum i Salnum á sunnu-
dagskvöldiö kl. 20. Þar leikur
gitarleikarinn Josep Hen-
ríquez verk eftir spænsk tón-
skáld, meðal þeirra Gaspar
Sanz, Joaquín Rodrigo, Val-
entín Bielsa, Delfin Colomé,
Enrique Granados og Isaac
Albéniz, auk eigin verka.
Ætlunin er að nota tækifær-
ið til að blása nýju lífi í menn-
ingarfélag hins spænskumæl-
andi heims, Hispania, en til-
gangur þess er að standa fyrir
menningarviðburðum sem
snerta þau fjölmörgu lönd
sem hafa spænsku að þjóð-
máli. Sendiherra Spánar, rit-
höfundurinn Eduardo
Garrigues, verður viðstaddur.