Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.2002, Qupperneq 12

12
LAUGARDAGUR 15. JÚNl 2002
DV
Fréttir
Jiang Zemin:
Blómapotturinn
og vindhaninn
Föstudaginn 17. ágúst árið 2001
voru fjórir liðsmenn Falun Gong
hreyfmgarinnar dæmdir í allt að
lífstíðarfangelsi fyrir „morð að yfir-
lögðu ráði“. Málavextir voru þeir að
sjö Falun Gong-iðkendur kveiktu i
sér á Torgi hins himneska friðar í
höfuðborg Kína, Peking, í janúar á
sama ári.
Einn þeirra sem kveiktu í sér,
Wang Jindong, hlaut 15 ára fangelsi
og Liu Yunfang, meintur skipuleggj-
andi atviksins, var dæmdur í lífstið-
arfangelsi. Hinir tveir hlutu vægari
dóma en kona ásamt 12 ára dóttur
sinni létust við framkvæmd gjörn-
ingsins.
Opinberir fjölmiðlar í Kína voru
fljótir til að brennimerkja Falun
Gong sem „illan sértrúarsöfnuð" og
ógn við opinbert skipulag þjóðar-
innar. Dagblað kommúnistaflokks-
ins sagði að liðsmenn Falun Gong
sem fremdu glæpi myndu „berja
hausnum við stálvegg laganna þar
til þeim blæddi."
Þetta mál var notað sem vopn yf-
irvalda til að fá kínverskan almenn-
ing til að snúast gegn fylkingunni,
meðal annars með því aö segja að
atburður þessi hefði „ofboðið heim-
inum“. Þeir liðsmenn Falung Gong
sem eru í útlegð sögðu hins vegar
að sjömenningamir væru ekki liðs-
menn í fylkingunni og að Li Hongzi,
andlegur leiðtogi Falung Gong,
leyfði ekki sjálfsvíg.
Sumir segja þó að ummæli Li sé
auðveldlega hægt að mistúlka en
hann hefur meðal annars talað um
„fullkomnun" og að öðlast „æðra tii-
verustig".
Það þótti áþreifanlegt hversu
mikið forseti Kína, Jiang Zemin, lét
sig þetta mál varða á meðan aðrir
leiðtogar þarlendir létu lítið sem
ekkert á sér bera.
Vinsældirnar eru miklar
Starfsemi Falun Gong hefur verið
mikið í sviðsljósinu hér á landi und-
anfarið vegna opinberrar heimsókn-
ar forsetans hingað til lands. Sjálfir
segjast Falun Gong-iðkendur vera
friðarsinnar sem leggja áherslu á
umburðarlyndi og auðmýkt en eru
um leiö miklir andstæðingar yfir-
valda í Kína og vilja meina að illa sé
farið með sig og aðra landa sina.
Þar spilar Jiang Zemin lykilhlut-
verk enda helsti fjandmaður hreyf-
ingarinnar sem á örfáum árum
starfsemi sinnar hefur öðlast mikið
fylgi og eru fræði hennar kennd og
stunduð í öllum heimshomum.
Einungis til skreytingar
Jiang Zemin er arftaki Deng
Xiaoping í forsetastólnum í kjölfar
þess að Zemin, þáverandi borgar-
stjóri í Shanghai, vann sig upp í
áliti hjá Xiaoping. Eftir mótmælin á
Torgi hins himneska friðar í Pek-
ing, árið 1989, þar sem stúdentar
kröfðust lýðræðislegra umbóta,
komst hann til mikiila metorða hjá
fyrirmönnum landsins í Peking fyr-
ir hrekja úr starfi lýðræðissinnaðan
ritstjóra dagblaðs þar í bæ og kveða
niður á ofbeldislausan hátt mótmæl-
in í Shanghai sem þóttu mjög mikil.
Sama ár tilnefndi Xiaoping borg-
arstjórann í Shanghai sem aðalrit-
ara kommúnistaflokksins og kom
sú ákvörðun mörgum á óvart. Hann
var tiltölulega óþekktur á landsvísu
en í Shanghai hafði hann öðlast við-
urnefnið „blómapotturinn" sem
Kínverjar nota oft fyrir þá sem eru
taldir vera meira til skrauts en
gagns.
I fyrstu afskrifuðu stjórnmála-
skýrendur Zemin sem ljúfmenni
sem var hentugur flokknum á þeim
tíma. Enn fremur var talið að hann
DV-MYND ÞÖK
Jiang Zemin við komuna til Islands
Kínaforseti kom til íslands í opinbera heimsókn á fimmtudag og sést hann hér heilsa Halldóri Ásgrímssyni utanríkis-
ráðherra en þeir Ólafur Ragnar Grímsson forseti og Davíð Oddsson forsætisráðherra fyigjast með. Heimsóknin hefur
vakið sterk viðbrögð hér á landi enda Zemin og stjórnarhættir hans í Kína mjög umdeildir.
væri algerlega háður stuðningi
Dengs Xiaopings og eftir að hann
léti af störfum myndi hann fljótlega
hverfa af sjónarsviðinu.
En síðar á árinu 1989 þegar
Xiaoping settist í helgan stein skip-
aði hann Zemin sem yfirmann her-
máladeildar kommúnistaflokksins
þó svo að Zemin hefði aldrei veriö
hermaður. Hann notaði það vald til
Eiríkur Stefán
Ásgeirsson
blaðamaður
að þóknast hemum og vinna sér inn
góða stöðu í valdatafli flokksins.
Árið 1993 var Zemin gerður að
forseta og þó svo að það tæki hann
nokkuð ár að festa sig almennilega í
sessi í því embætti hefur hann nú
öðlast virðingu landa sinna og þyk-
ir bráðsnjail. Sfðan 1997, þegar Xia-
oping lést, hefur hann veriö óhagg-
anlegur í starfi og verið meira i
sviðsljósinu í heiminum.
Maður stöðugleika
Jiang Zemin hefur ætíð forðast
hugmyndafræðiiega baráttu og
hæfileiki hans til að láta aðgeröir
ráðast af aðstæðum hefur orðið til
þess að hann hefur öðlast annað
viðurnefni, „vindhaninn".
Hans helsta verk sem valdamesti
maður landsins er að viðhalda því
sem Xiaoping og Mao Zedong, for-
maður á undan honum, höíðu byggt
upp síðan 1949 þegar Mao komst til
valda. Hann fylgir þeirri stefnu
sem Xiaoping mótaði, að bæta sífellt
efnahaginn i landinu og viðhalda
um leið taki flokksins á valdinu í
Peking.
Að því leyti til er hann frábrugð-
inn forverum sínum. Mao undirbjó
byltinguna, Xiaoping gerði þjóðina
að stórveldi í heiminum í lok 20.
aldar en Zemin hefur einbeitt sér að
því að viðhalda þeirri stööu.
Kapítalista í flokkinn
Þó svo að svo virðist sem Zemin
sé hið mesta ljúfmenni sem grípur í
karaoke-hljóðnemann af og til og
semur ljóð í sinum frístundum, ger-
ir hann það sem þarf til aö viðhalda
valdatökum kommúnistaflokksins í
Kina. Aðgerðir hans gegn Falun
Gong-liðum, líkt og þær sem hér á
undan er lýst, eru dæmigerðar fyrir
valdatroðning flokksins í landinu
en um leið seður hann fólk með því
að vera sífellt að leitast við að end-
urbæta flokkinn, efnahaginn og
stjórnarhætti.
Á síðasta ári sagði Zemin í ræðu
að það væri kominn timi til að
hleypa kapitalistum inn í kommún-
istaflokkinn - nokkuð sem hefði
verið með öllu óhugsandi fyrir 5 ár-
um, hvað þá 50. Þótti þetta vera
merki um sterka stöðu hans innan
flokksins en sífellt heyrast há-
værari raddir þess efnis að evrópskt
jafnaðarmannalýðræði, það sem oft-
ast hefur verið kennt við Tony Bla-
ir, forsætisráðherra Bretlands, eigi
erindi inn i stjórnarfar Kina. Zemin
segist þar með vilja sameina kosti
Blairs og Karls Marx, annars höf-
unda kommúnistaávarpsins. Sem er
vitaskuld ótrúlegt og sjálfsagt hefði
fáum dottið í hug að „þróa“ marx-
isma í þá átt.
Á svipuðum tíma og þetta kom
fram voru liðin 25 ár síðan Mao for-
maður lést. En bæði stjómvöld og
almenningur láta sér fátt um finn-
ast og sjá ekki ástæðu til að minn-
ast hans í tilefni af því á einn eða
annan hátt. Fólk á fomum vegi sem
spurt var hvort það vissi hvaða dag
Mao dó haföi ekki hugmynd um það
og sagðist frekar vilja beina at-
hyglinni að breytingum Xiaopings á
lifsháttum Kínverja og nýjum hug-
myndum Zemins um stjórnarhætti í
landi sínu.
„Sósíalismi er bara slagorð,"
sagði tölvunemi í Shanghai þegar
rætt var við hann. „Það sem við höf-
um í dag er kapítalismi."
Á dögum sínum hefur Jiang Zem-
in ferðast um heiminn og dvalið í
löndum eins og Rússlandi, Rúmen-
íu, Búlgaríu, Þýskalandi og Póllandi
sem og talar hann auk kinversku
ensku, rússnesku, japönsku,
frönsku og rúmensku. Kínverjar
kunna vel að meta heimsborgarann
í Zemin og telja hann siðfágaðan
einstakling sem sé kjörinn í starf
leiðtoga landsins.
REUTERSMYND
Stórvinir í Sankti Pétursborg
Jiang Zemin telst vera hrókur ails fagnaðar hvar sem hann kemur og á góðum
stundum þykir honum ekki slæmt að grípa i karaoke-hijóðnemann. Hér er hann með
Vladimír Pútín Rússlandsforseta og Nursultan Nazarbayev, forseta Kasakstans.
SBKi
Sprengjutilræði í Karachi
Að minnsta kosti
átta manns týndu lífi
þegar bílsprengja
sprakk fyrir utan
bandarisku ræðis-
mannsskrifstofuna í
Karachi í Pakistan á
föstudagsmorgun.
Hátt á þriðja tug manna slasaðist, að
sögn lögreglu. Allir hinir látnu voru
pakistanskir. Að sögn talsmanns
bandaríska sendiráðsins i Islamabad
slasaðist einn bandarískur starfsmað-
ur ræðismannsskrifstofunnar lítil-
lega, svo og fimm pakistanskir. Lög-
reglan sagði að svo virtist sem um
sjálfsmorðsárás hefði verið að ræða,
svipaða þeirri og varð ellefu Frökk-
um að bana í byrjun mai.
Rumsfeld farinn heim
Donald Rumsfeld, landvamaráð-
herra Bandaríkjanna, lauk heim-
sókn sinni til Indlands og Pakistans
á fimmtudag með þeim orðum að
sér fyndist sem leiðtogar landanna
tveggja hegðuðu sér á ábyrgan hátt.
Rumsfeld fór austur þangað til að
reyna að draga úr þeirri miklu
spennu sem hefur verið um nokkra
hríð í samskiptum Indlands og
Pakistans, sem bæði ráða yfir
kjarnorkuvopnum. Rumsfeld sagði
fréttamönnum á leiðinni heim til
Washington að nauðsynlegt væri að
vinna að því að afstýra stríði milli
landanna.
Al-Qaeda liði tekinn
Bandarísk yfir-
völd tilkynntu í vik-
unni að bandarísk-
ur ríkisborgari,
Abdullah al Muhaj-
ir, hefði verið hand-
tekinn við komuna
til Chicago frá
Pakistan í síðasta mánuði. A1
Muhajir er sagður vera útsendari
hryðjuverkasamtakanna al-Qaeda
og hann mun hafa í samvinnu við
æðstu menn samtakanna lagt á ráð-
in um að sprengja geislavirka
sprengju í Bandaríkjunum. Talið er
að sprengja hafi átt sprengjuna í
höfuðborginni Washington. A1
Muhajir hét áður José Padilla og
var smáglæpamaður í Chicago áður
en hann gerðist múslimi.
Karzai kjörinn forseti
Hamid Karzai, forsætisráðherra
bráðabirgöastjórnarinnar í Kabúl,
var kjörinn forseti Afganistans á
samkundu ættbálka landsins undir
vikulok. Karzai mun gegna forseta-
embættinu þar til boðað verður til
kosninga eftir tvö ár og á þeim tíma
mun nýi forsetinn vinna að því að
reisa Áfganistan úr rústunum eftir
rúmlega tveggja áratuga styrjaldar-
átök. Karzai, sem nýtur stuðnings
Vesturveldanna, fékk yfirgnæfandi
meirihluta atkvæða fulltrúa ætt-
bálkasamkundunnar.
Vinstrimenn steinlágu
Vinstriflokkarnir í
Frakklandi steinlágu
fyrir mið- og hægri-
flokkunum, banda-
mönnum Jacques
Chiracs forseta, í
fyrri umferð þing-
kosninganna síðast-
liðinn sunnudag. Síðari umferðin fer
fram á morgun, sunnudaginn 16. júní,
og ef að líkum lætur munu hægri-
flokkarnir hafa yfirgnæfandi meiri-
hluta á þingi þegar búið verður að
telja upp úr kjörkössunum. Þjóðfylk-
ingin, flokkur hægriöfgamannsins
Jeans-Marie Le Pens, fékk ekki jafn-
mikið fylgi og vænta mátti, miðað við
úrslit forsetakosninganna í maí, fékk
meira að segja minna fylgi en í þing-
kosningunum 1997.
Hungurráðstefnu lokiö
Umdeildri ráðstefnu Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sameinuðu
þjóðanna lauk í Róm fyrir helgi. Þar
var tekist á um hvemig útrýma ætti
hungri í heiminum. Fram kom við
setningu ráðstefnunnar að átta
hundruð milljónir manna í heiminum
svelta. Heldur treglega hefur gengið
að ná markmiði fyrri ráðstefnu um að
draga úr hungri í heimi hér um helm-
ing.