Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.2002, Blaðsíða 20

20
H e l c) cj rb la ö iO'V'
LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 2002
Ljóðið í
farangrinum
Ritstjórinn færir skáldinu efnivið íIjóðin
og skáldið hugqar ritstjórann íerli daqsins.
Sigmundur Ernirsegir lesendum DV frá fá-
keppni íIjóðaqerð, áhrifum frá ömmu og
dularfullri skáldsöqu.
Sigmundur Ernir Rúnarsson, skáld og ritstjóri,
heitir ekki Ernir að millinafni heldur skáldanafni.
Um þetta er til sú smáskrýtna fjölskyldusaga að Sig-
mundur, sem var skírður í höfuðið á afa sínum, átti
upphaflega að heita Sigmundur Valur. Afinn lagðist
mjög gegn þessu þvi hann var ekki hrifinn af fugla-
nöfnum og var farið að vilja þess gamla og Sigmund-
ur segist vera í hjarta þakklátur því ella væri fanga-
mark hans í dag SVR.
Sigmundur hefur gefið út sex ljóðabækur og kom sú
sjötta út i haust og heitir Innbær - útland. Um bókina
hafa birst tveir dómar opinberlega og vekur það
nokkra skemmtun að í báðum umsögnunum er
minnst á áfengi. Geirlaugur Magnússon sagði í DV að
ljóðin minntu á kertaljós og rauðvín en Guðbjörn Sig-
urmundsson sagði í Mbl. að ljóð Sigmundar væru eins
og gott vín, þau bötnuðu með tímanum.
Ekkert byltingarskáld
Umsagnirnar bera það einnig með sér að Sigmund-
ur sé blíðlegt skáld og elskulegt sem hrópar ekki af
húsþökum. Ertu eiginlega alveg meinlaus, Sigmund-
ur?
„Ég er milt skáld og mín sýn á lífið er ljúf og ég er
ekkert byltingarskáld. Ég hef alltaf hrifist af stemn-
ingarfullum kveðskap og vil gjarnan hefja þann
kyndil á loft. Ég vil segja fólki sögur í gegnum stemn-
ingu og myndir sem ég dreg upp,“ segir Sigmundur
Ernir sem er af akureyrsku bergi brotinn og var þar
í menntaskóla þegar hann gaf út sína fyrstu ljóðabók
aðeins 19 ára gamall.
Það eru til hjartnæmar sögur af íslenskum mennt-
skælingum gegnum tíðina þar sem hafa mælst allt að
sextán skáld í einum og sama bekknum. Var þetta
þannig á Akureyri um 1980, var allt morandi í skáld-
um?
„Nei, það má eiginlega segja að ég hafi verið norð-
lenskt fákeppnisskáld þvi ég hafði eiginlega enga sam-
keppni og uppskar fyrir vikið svo mikinn fjölda við-
urkenninga að það var ekki trúverðugt."
- Við höldum áfram að tala um tilgang og eðli ljóðs-
ins sem sumir vilja meina að sé að breyta heiminum
og mætti ri^a upp samanburð á mætti pennans og
sverðsins. En Sigmundur segist ekki vera byltingar-
skáld.
„Ég hef alltaf verið frekar róttækur í þjóðmálum en
að sama skapi viss um að pólitík og póesía fari illa
saman.“
Þjáning, dauði og ást
- Mýtan um skáldið segir að það eigi að þjást því
aðeins úr þjáningunni spretti raunveruleg snilldar-
verk og þjáningin sé þannig forsenda snilldarinnar.
Þannig séu sterkar tilfinningar, sérstaklega erfiðar
tilfinningar forsenda góðra ljóða. Er þetta mýta eða
sannleikur?
„Ég er þessu eiginlega alveg sammála og held að
skáld yrki best í þjáningu og efa. Mér finnst mér sjálf-
um hafa tekist best upp í ljóðum þegar dauðinn og ást-
in eru til umfjöllunar. Til þess að taka út einhvern
þroska verða skáld að verða fyrir einhverjum áfoll-
um. Ég finn það sjálfur hvernig ég hef breyst á þeim
20 árum sem ég hef fengist við að yrkja.
Þaö er vegna þess að ég hef einfaldlega kynnst
meiri þjáningu og grimmd, angist og dauða heldur en
sem tvítugur menntskælingur á Akureyri.
Þetta má samt ekki misskilja þannig að ég hafi ekki
kynnst öðru þvi ég hef verið umvafinn ást og ein-
drægni líka og hef ort mig nær til algleymis um ást-
ina. Ástin er tvímælalaust sterkasta aflið er hún rím-
ar óumflýjanlega við: þjást. Þess vegna er eintóna og
of mikil ást einfaldlega leiðinleg."
Sigmundur hefur ekki aðeins gefið út sex ljóðabæk-
ur heldur hefur hann átt í mjög fjöllyndu ástarsam-
bandi við ljóðagyðjuna og sett saman dægurlagatexta
bæði alvarlega og léttúðuga, ort ljóð í safnbækur,
haldið ljóðasýningar og margt fleira.
Sigmundur Ernir Rúnarsson hefur gefið út sína sjöttu Ijóðabók og segist vera skáld stemninga frekar en bylt-
inga.
Skáldið og ritstjórinn
Sigmundur hefur auk þess skrifað allt sitt líf í fjöl-
miðla af öllu tagi, bæði prentað mál og einnig texta
sem lifað hefur í andrá augnabliksins á öldum ljós-
vakans. En hvernig una þeir saman skáldið og blaða-
maðurinn, flýr annar í skjól undan hinum eða eru
þeir hvor annars orkuveita?
„Ljóðagerð er hugarleikfimi sem veitir manni
vissulega mikla hugarró. Starfið er almennt séð hjálp
því það færir manni söguefni og undarleg augnablik í
ríkari mæli en flest önnur störf held ég geri. Það er
sennilega ekkert annað starf í eins nánum tengslum
við sögu okkar samtíma og ég held að þess sjái víða
stað í mínum kveðskap. En þetta starf á lika sínar erf-
iðu stundir og þá er gott að leita skjóls í ljóðinu."
- Það er plagsiður ritdómara og bókmenntapáfa að
tala um skáldsöguna sem eitthvað sem er örlítið æðra
og merkilegra en ljóðið. Það er álitinn áfangi og
þroskaferli ungra ljóðskálda þegar þeir vaxa upp úr
ljóðinu og skrifa sína fyrstu skáldsögu. Nú ert þú
varla lengur ungur höfundur en ertu alveg fastur í
ljóðinu eða megum við eiga von á skáldsögu?
„Það vill reyndar svo til að um þessar mundir er ég
að vinna að því sem annaðhvort er mitt langlengsta
ljóð til þessa eða skáldsaga sem mér finnst líklegra,“
segir Sigmundur og verður litla stund eins og rithöf-
undur á svipinn en ekki ljóðskáld.
Sliáldsaga fæðist
- En um hvað skal bókin fjalla?
Sigmundur svarar lengi vel ekki en segir síðan
mjög gætilega:
„Þetta er mjög persónuleg skáldsaga og óvenjuleg
þroskasaga sem varpar ljósi á lítt þekktan og við-
kvæman veruleika i íslensku samfélagi. Þetta verður
frumraun mín á þessu sviði en annars hefur ljóðið
gripið mig þeim heljartökum að ég býst ekki við að
það sleppi mér nokkum tímann."
Við komumst að þeirri niðurstöðu að þeir sem
ánetjast Ijóðagerð ferðist líf sitt á enda og séu alltaf
með ljóðið í farangri sínum hvar sem þeir fara. Þetta
sést harla vel í kveðskap Sigmundar sem oft fjallar
um myndirnar sem blasa við skáldinu þar sem það
ferðast um heiminn, hvort sem það eru afskekktar
steppur eða fótum máð torg stærstu borga veraldar.
Þótt þúsund augu stari á sama hlutinn þá sér skáldið
alltaf lífið með sínum eigin augum.
Skúffuskáldið amma og Stefán Hörður
Það er til siðs að spyrja skáld og rithöfunda hvað
hafi mótað þá til skáldskapar. í tilfelli Sigmundar
hlýtur spurningin eiginlega að vera: Var mikið ort á
þínu heimili?
„Ég á því láni að fagna að vera alinn upp við forn-
an kveðskap. Föðuramma mín var ein þeirra fjöl-
mörgu sem orti í skúffuna og hún tuggði vandlega
ofan í mig hefðbundinn kveðskap og þá hrynjandi
sem slík ljóð byggja á. Hjá henni lærði ég að heyra þá
músík sem er í kveðskapnum og þess sér áreiðanlega
stað i mínum bókum. Ég get kastað fram stöku á góðri
stundu og geri það stundum. Stundum þegar ég er að
skrifa einhvern þreyttan texta á þriðjudegi í vinnunni
þá sé ég hvernig stuðlar og höfuðstafir skríöa inn i
textann og áður ég en veit af er allt orðið rammstuðl-
að.“
- Sigmundur fer líka að tala um aðra áhrifavalda en
ömmu sína og þá fljóta upp nöfn eins og Rudyard
Kipling og Walt Whitman sem eru vissulega meira en
meðalhagyrðingar en það er samt einn sem verður að
standa þeim ofar.
„Stefán Hörður Grímsson er slíkur höfuðsnillingur
í íslenskri nútimaljóðlist að hann verð ég að setja í
þrjú efstu sætin og hleypi engum útlendingum þar að.
Stefán Hörður var stemningarfyllsta skáld okkar tíma
og sýnir okkur hvað eftir annað að í hverju litlu ljóði
býr ofboðmikil saga,“ segir Sigmundur að lokmn.
-PÁÁ