Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.2002, Síða 48

52
Helqarhlaið JOV
LAUGARDAGUR 21. DESEMBER 2002
/2 þeirra á lífi, en systkinin eru nú írann-
sókn hjá íslenskri erfðagreiningu uegna
langlífis. Ari hóf að vinna íheimilið þegar
Bærinn í Breiðholti stóð þar sem margir muna eftir blómaversluninni Alaska. Þaðan sést vel yfir Mjóddina og
í Kópavogi sjást skreiðarhjallar Bæjarútgerðar Reykjavíkur en þar er nú byggingarvöruverslunin Byko.
hann var io ára gamall en þá fór hann á
sjó með föður sínum og fékk fgrstu launin
íeigin vasa 25 ára. Hann var síðasti bónd-
inn íBreiðholti.
skúr á þessum tíma, en klukkan 2 um
nóttina ræsti skipstjórinn mig og ég fór
um borð. Ég var allt haustið á þessum
bát og hafði ágætt upp úr þessu,“ segir
Ari en peningamir sem hann fékk fyrir
þessa róðra nýttust heimilinu vel fyrir
jólin.
Breiðholt stóð þar
sem Alaska var síð-
ar og á þessari
inynd má sjá yfir
Mjóddina og yfir í
Kópavog. 30 kýr
voru í Breiðholti.
í fjarska sést til
Viðeyjar.
Til tíu ára aldurs ólst Ari upp á bænum Naustahvammi,
hjá afa sínum og ömmu, en hann er skírður í höfuðið á afa
sínum sem lést þegar hann var tíu ára. Ari segir að það hafl
verið gott að búa i Naustahvammi:
„Að Naustahvammi var fyrst fjós undir baðstofunni til að
hita bæinn upp en það var kallað fjósbaðstofa, en þegar ég
fæddist var búið að byggja stássstofu undir baðstofunni og
það var fyrsti danssalurinn á Norðflrði. Þegar ég var 10 ára
gamall flutti faðir minn hús sitt frá Sléttu og inn að Nausta-
hvammi en þá flutti ég aftur til foreldra minna,“ segir Ari.
Foreldrar Ara voru Þorleifur Ásmundsson og María Ara-
dóttir. Ari segir að móðir sin hafl verið mjög skapmikil en
faðir sinn hafi aftur á móti verið blíður:
„Mammævar mjög harðgerð kona og dugleg en glaðsinna.
Pabbi var aftur á móti mjög rólegur og geðgóður og skipti
aldrei skapi. Mamma var eins og ég, mjög skapmikil," segir
Ari og hlær, en bætir því við að fátæktin hafl verið mikil á
heimilinu, en árið sem þau fluttu að Naustahvammi voru svo
miklar rigningar um sumarið að öll tún eyðilögðust.
Hrossakjöt og sjóveiki
Ari segir að ailir hafi reynt að hjálpast að og að foreldrar
sínir hafi verið útsjónarsamir í rekstri heimilisins:
„Það var oft matarskortur hjá foreldrum mínum og það
mátti lítið út af bera. Þegar ég var 10 ára þá áttum við kú sem
drapst við burð og það var mjólkurlaust um veturinn Ég var
sendur á milli bæja til að fá mjólk, en það var voðalegur sult-
ur að hafa ekki mjólk. Hrossakjöt og flskur var mest á
boðstólum, en hrossakjötið bjargaði okkur alveg,“ segir Ari.
Þegar Ari var 10 ára fór hann í fyrsta róðurinn með fóður
sínum og bróður og lifir þessi atburður ljóslifandi í huga
hans.
„í fyrsta róðrinum sem við fórum þá var 9 ára gamall bróð-
ir minn, Guðni, með okkur pabba en hann varð svo sjóveik-
ur að hann lagðist fyrir og það var breitt yfír hann frammi í
skut. Og pabbi var svo sjóveikur líka að ég þurfti að draga
línuna einn, en þá var allt dregið á höndum. Við vorum á
skektuhomi sem bar eitt og hálft tonn af fiski," segir Ari og
hann rifjar upp veðurfyrirbrigðið Nýpukollsveður sem Norð-
firðingar þekkja:
„Þetta sumar sem við vorum þrír saman feðgamir á sjó
lentum við einu sinni í svokölluðu Nýpukollsveðri en þá ger-
ir snælduvitlaust veður. Við misstum mastrið og seglið út á
sjó, en einhvem veginn náði pabbi í seglið og náði að halda
því þannig að það tæki vind. Ég var á stýrinu og ég var skelk-
Sorgin knýr dyra
Þegar Ari var í kringum tvítugt vann hann við það um
tíma að skera þökur af túnum og slétta þau. Á næsta bæ þar
sem hann var að vinna bjó Guðný Bjamadóttir frá Gerðis-
stekki við Norðfjörð og Ari segir að honum hafi strax litist
vel á þessa glæsilegu konu:
„Það tókust hugir með okkur og tilhugalífið stóð í töluvert
langan tíma eða 3 ár. Við giftum okkur árið 1938 og fómm að
búa á Sveinsstöðum í Hellisfirði. Ég var með 150 fjár sem var
Ari og Guðný bjuggu í Breiðholti til 1960. Hér eru þau
sinni, Dóru Maríu en hún var eina harnið af
aður yfir þessu því veðrið var kolvitlaust. En við komumst
heim,“ segir Ari.
Sjógallamir sem þeir notuðust við á sjónum í þá daga voru
saumaðir saman úr seglum og segir Ari að á þessum tíma,
rétt eftir fyrri heimsstyrjöldina, hafi ekki verið til stígvél en
skósmiður í þorpinu saumaði á hann leðurstígvél sem hann
notaði við sjómennskuna:
„Mér fannst gott að vera á sjónum og ég var aldrei sjóveik-
ur. í fyrsta róðrinum sem við fórum i var suðaustan þoka og
fýla, töluverð bræla. Pabbi var alltaf það sjóveikur að þegar
hann tók sjógailann sinn og fann lyktina af honum þá fór
hann að gubba. En það lagaðist eftir nokkra róðra," segir Ari
en 12 ára gamall réð hann sig sjálfur í skipspláss:
„Þegar ég var 12 ára réð ég mig sem háseta á bát, því ég sá
það að við höfðum ekkert til að kaupa fyrir. Ég vissi að það
vantaði mann á bátinn og ég sagði við skipstjórann að ef ég
fengi sama kaup og hinir þá færi ég með. Ég var að beita í
Fékk ekki krónu sjálfur
Á þessum árum var Ari einn af karl-
mönnunum á heimilinu þótt hann væri
bara rétt kominn yfir fermingu. Hann
segir að sér hafi alltaf þótt þetta sjálfsagt
og að tíðarandinn i þá daga hafi verið
svo ólikur þeim sem núna er í samfélag-
inu. Frá fermingu stundaði hann sjó-
mennskuna af kappi og réð sig á vertíð-
ar m.a. í Vestmannaeyjum, en einnig sá
hann um bát sem faðir hans keypti: „Ég
tók aldrei krónu í minn vasa því allt
rann til heimilisins og það urðu allir að
hjálpa til,“ segir Ari og ber mikið lof á
systur sína Aðalheiði sem er elst systk-
inanna en hann segir að hún hafi verið
einstaklega dugleg á heimilinu og eldaði
m.a. þegar móðir þeirra var við útistörf:
„Öll systkinin voru mjög dugleg að
vinna í heimilið um leið og þau höfðu
þroska til,“ segir Ari en þegar hann var
13 ára var hann á sjó með þremur full-
orðnum karlmönnum:
„Árið 1926 var mikið fiskirí fyrir aust-
an og ég var eini strákurinn með þess-
um köllum. Það var svo mikið fiskirí að
við vorum bara nokkra klukktima að
fylla bátinn, en þetta var í mars. Það var svo mikill gaddur á
þessum tíma að það þurfti tvo menn til að berja ísinn frarn-
an við bátinn til að fá rennu svo hann kæmist út úr firðin-
um. Þótt það væri alveg nistingsgaddur var mjög gaman, en
þetta var erfitt," segir Ari.
með elstu dóttur
fjórum sem lifði.
17 ára formaður
Á þessum árum var skólaskyldan að ryðja sér til rúms. Ari
gat ekki stundað nám vegna vinnu sinnar, en honum var þó
skylt að þreyta prófm:
„Ég þurfti að taka próf í skólanum með jafhöldrunum þó
að ég hefði aldrei farið í skólann. Mig langaði að fara í skóla
en það þótti ekki hægt að missa mig þangað. Ég stóð mig vel
í kristinfræði og tslandssögu, en ég las vel heima áður en ég
fór í prófið."
Sautján ára gamall gerðist Ari formaður á bát:
„Pabbi keypti bátinn Laxinn og ég gerði hann út þegar ég
var 17 ára gamall. Við lentum frekar illa í því með þennan
bát því hann fór að leka sumarið sem ég byijaði að róa á hon-
um og ég tel mig heppinn að hafa ekki drepið mig á honum.
Ég man að eitt skiptið þegar við fylltum lestamar af fiski þá
lak hann svo mikið að það þurfti að dæla með báðum pump-
unum og þær höfðu ekki við. Ég tók hann upp um haustið og
þá dró ég allan sauminn úr með puttunum, en saumurinn
hafði ryðgað í sundur. Vélin í bátnum var einnig ónýt, en ég
hafði verið á vertíð í Vestmannaeyjum árið áður og allur aur-
inn minn fór í að gera vélina upp.“
Síðasti bóndinn
í Breiðho
Ari Þorleifsson er 89 ára, en hann fæddist
á bænum Naustahvammi, rétt innan við
Neskaupstað, þann 13. nóvember árið 1913.
Ari er næstelstur íröð 14 systkina og eru