Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.2002, Blaðsíða 22

22
Helga rblacf 1ZÞV
LAUGARDAGU R 28. DESEMBER 2002
Þetta geröist líka 2002:
Suu Kyi laus úr haldi
Hetformgjastjórnin í Burma lét
baráttukonuna og lýðræðissinnann
Aung San Suu Kyi
lausa úr stofufang-
elsi þar sem hún
hafði mátt dúsa í
heila nítján mán-
uði. Herforingj-
amir höfðu verið
undir miklum
þrýstingi að
Aung San Suu sleppa Suu Kyi
Kyl frá Burma. sem á sínum tíma
voru veitt friðar-
verðlaun Nóbels fyrir baráttu sína
fyrir lýðræði og mannréttindum í
heimalandi sínu. Lítið hefur orðið
úr efndum loforða herforingjanna
um umbætur í stjórnmálum lands-
ins og sagði Suu Kyi undir árslok að
hægt myndi ganga enn um sinn.
Leigubílstjórar stríða
Ýfingar voru með dönskum og
sænskum leigubílstjórum í sumar
þar sem þeim dönsku fannst frænd-
ur sínir vera famir að færa sig full-
mikið upp á skaftið í kóngsins
Kaupinhafn. Dönsku bilstjórunum
fannst þeir sænsku vera farnir að
taka af þeim lifibrauðið eftir að Eyr-
arsundsbrúin var tekin í gagnið og
leigubílstjórar í Svíþjóð tóku að líta
á danska höfuðborgarsvæðið sem
hluta af atvinnusvæði sínu.
Morgunsöngur Ashcrofts
John Ashcroft, dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna, vakti athygli
fyrir þá nýbreytni að hefja hvem
starfsdag í ráðu-
neyti sínu með
sameiginlegri
bænastund. Hann
bætti svo um bet-
ur snemma árs
þegar hann fór
fram á það að und-
irmennimir tækju
einnig lagið og
kyrjuðu svo sem
eins og eitt ættjarðarlag sem hann
hafði sjálfur samið. Frómt frá sagt
vora ráðuneytismenn mishrifnir af
uppátækinu, enda þótti textinn illa
saipinn og væminn.
Hinrik prins vanmetinn
Hinrik prins, franskur eiginmað-
ur Margrétar Þórhildar Danadrottn-
ingar, fór í fýlu i febrúarbyijun til
vinkastala síns í suðvestanverðu
Frakklandi og
sagðist ætla að
endurmeta stöðu
sína innan dönsku
hirðarinnar.
Prinsinn sagði i
viðtali við danskt
dagblað að sér
fyndist hann hafa
verið settur til
hliðar og auðmýkt-
ur. Komið sem fyllti mælinn var
nýársveisla drottningar þar sem
Hinrik var í þriðja sæti að mann-
virðingum, á eftir eiginkonunni og
Friðriki erfðaprins. Síðan hefur allt
fallið í ljúfa löð í hirðinni.
Mafíukonurnar skjóta
Eiginkonur ítalskra mafíubófa
sýndu í vor að þær eru engir eftir-
bátar karlanna þegar kemur að
blóðugu uppgjöri milli fjölskyldna.
Það gerðist nefnilega skammt frá
Napólí að maflukonur skiptust á
skotum eftir æsilegan eltingaleik
um þjóðvegi þar í grennd. Þegar
upp var staðið lágu þrjár konur í
valnum. Konumar vora ungar jafnt
sem aldnar og beittu þær meöal
annars vélbyssum í átökunum.
Drottningarmóðir deyr
Elísabet drottningarmóðir á
Englandi lést á heimili sinu þann
30. mars og var
jarðsungin 9. apr-
íl. Óhætt er að full-
yrða að drottning-
armóðirin, sem
var 101 árs þegar
hún lést, hafl notið
meiri hylli al-
mennings en
nokkur annar í
konungsfjölskyld-
!
Hlnrlk drottn-
ingarmaöur.
John Ashcroft,
ráðherra í BNA.
Kastljósið beindist æ meir að íraksforseta á árinu 2002:
Hamast á Saddam
Bandarískir ráðamenn beindu
spjótum sinum sífellt meir að
Saddam Hussein íraksforseta á ár-
inu og hófu undirbúning að hernað-
araðgerðum til að steypa honum af
stóli. Ekki er þó ljóst hvort, eða
hvenær, látið verður til skarar
skríða. Veltur þar mikið á niður-
stöðum vopnaeftirlitsmanna Sam-
einuðu þjóðanna sem héldu aftur til
starfa í írak eftir ijögurra ára hlé.
Niðurstöðu leitar þeirra að gjöreyð-
ingarvopnum er ekki að vænta fyrr
en á nýju ári.
Hér á eftir verður greint frá
nokkrum helstu viðburðum hvers
mánaðar ársins sem nú er að líða.
Janúar
Árið 2002 hófst með því að íbúar
tólf Evrópusambandslanda fógnuðu
þvi að evran leysti gamla gjaldmiðla
þeirra af hólmi og náðu fagnaðar-
lætin allt frá eyjum Grikklands við
Miðjarðarhaflð austanvert til norð-
urheimskautsins. Það voru aðeins
Danir, Sviar og Bretar sem ákváðu
að skipta ekki um gjaldmiðil að
þessu sinni. Myntskiptin gengu vel
þótt einhverjir byrjunarörðugleikar
hafl gert vart við sig.
Ekkert lát varð á deilum Palest-
ínumanna og ísraela i þessum
fyrsta mánuði nýs árs, áframhald-
andi mannvíg á báða bóga og sjálfs-
morðsárásir. Hæst bar þó kannski
deilur framan af mánuðinum um
vopn sem ísraelar gerðu upptæk í
palestínsku skipi á Rauðahafi.
Indverjar og Pakistanar deildu
hart í janúar og gerðu háttsettir er-
lendir stjómmálamenn, eins og Col-
in Powell, utanríkisráðherra Banda-
rikjanna, sér ferð austur til að
reyna að koma í veg fyrir að deilan
magnaðist svo að hún yrði að styrj-
öld milli kjarnorkuveldanna.
Framan af mánuðinum gerðu
Bandaríkjamenn sér vonir um að
góma Múhameð Ómar klerk, and-
legan leiðtoga talíbana í Afganistan.
Þeim varð þó ekki að ósk sinni því
síðast fréttist til Ómars er hann
flúði á mótorhjóli sínu og hefur ekki
til hans spurst síðan. í mánuðinum
fluttu Bandaríkjamenn fyrstu fang-
ana frá Afganistan til Kúbu og var
hart deilt um aðbúnað þeirra. Don-
ald Rumsfeld, landvamaráðherra
Bandaríkjanna, sagði þá fá mannúð-
lega meðferð og að mestu í sam-
ræmi við lög og reglur.
Febrúar
Umfangsmestu stríðsglæparéttar-
höld frá lokum heimsstyrjaldarinn-
ar síðari hófust í Haag laust fyrir
miðjan mánuðinn þegar Slobodan
Milosevic, fyrrverandi forseti Júgó-
slavíu, var leiddur fyrir stríðs-
glæpadómstól Sameinuðu þjóðanna.
Þar þarf hann að svara til saka fyr-
ir stríðsglæpi, þjóðarmorð og glæpi
gegn mannkyni sem hann er ákærð-
ur fyrir að hafa framið í tengslum
við átökin á Balkanskaga á tiunda
áratug slðustu aldar. Milosevic vís-
aði öllum ákærum á hendur sér á
bug og kallaði þær hafsjó af lygum.
Reiknað er með að réttarhöldin
standi í tvö ár.
Staðfest var að bandariski blaða-
maðurinn Daniel Pearl hefði verið
myrtur þegar yfirvöld fengu í hend-
ur myndbandsupptöku þar sem sást
hvar hann var skorinn á háls. Pearl
var rænt undir lok janúar, þegar
hann ætlaði að reyna að ná fundi
harðlínumúslíma.
Mars
Bandarísk stjómvöld hófu i mán-
uðinum undirbúning sinn að hugs-
anlegum stríðsátökum í írak vegna
meintrar gjöreyðingarvopnaeignar
Saddams Husseins forseta. Dick
Cheney varaforseti var á faraldsfæti
og ræddi meðal annars við Tony
Blair, forsætisráðherra Bretlands,
og ráðamenn í bæði Jórdaníu og Eg-
yptalandi. Cheney sagði að árás
væri ekki í bígerð. Jórdanar vöruðu
Skemmdlrnar kannaðar
Yasser Arafat, forseti Palestínumanna, var í fylgd klerka þegar hann kannaöi skemmdirnar sem uröu á Fæöingarkirkj-
unni í Betlehem í vor, þegar ísraelskir hermenn sátu um kirkjuna í margar vikur.
hann við árásum á írak en Mubarak
Egyptalandsforseti lýsti yflr stuðn-
ingi við Bandaríkjamenn í deilunni
við Saddam. Innan Verkamanna-
flokks Tonys Blairs varð vart við
vaxandi ágreining um Iraksmálið.
Robert Mugabe, forseti Sim-
babve, gaf umheiminum enn einu
sinni langt nef þegar hann var lýst-
ur sigurvegari í umdeildum forseta-
kosningum. Varla var búið að telja
atkvæðin þegar ákæra var gefln út
á hendur Morgan Tsvangirai, leið-
toga stjómarandstöðunnar og helsta
keppinauti Mugabes, fyrir landráð.
Bresk stjómvöld gagnrýndu úrslitin
og hótuðu refsiaðgerðum.
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti gerði allt vitlaust í Evrópusam-
bandinu þegar hann ákvað að setja
allt að þrjátíu prósenta toll á inn-
flutt stál, í því skyni að vernda
bandarískan stáliðnað. ESB svaraði
Bush með því að setja tolla á inn-
flutt bandarískt stál.
Blóðsúthellingar héldu áfram í
Mið-Austurlöndum og tilraunir Ant-
honys Zinnis, sendimanns Banda-
ríkjastjómar, til að stilla til friðar
báru ekki árangur frekar en fyrri
daginn.
Austur í Afganistan létust hátt í
þrjú þúsund manns í jarðskjálftum
og bandarískir hermenn og banda-
menn þeirra áttu í höggi við liðs-
menn talíbana og al-Qaeda sem þar
voru enn á kreiki.
Apríl
Franski hægriöfgamaðurinn
Jean-Marie Le Pen setti allt á annan
endann í Frakklandi þegar hann
náði þeim fáheyrða árangri í fyrri
umferð forsetakosninganna að fá
fleiri atkvæði en Lionel Jospin for-
sætisráðherra, frambjóðandi stjórn-
arflokks sósíalista. Það var þvi ijóst
að baráttan í síðari umferðinni í
mai yrði milli Jacques Chiracs, frá-
farandi forseta, og Le Pens. Evr-
ópskir þjóðaleiðtogar fordæmdu
margir hverjir Le Pen og stefnu
hans, sem byggist á útlendinga-
hatri, og lýðveldissinnar í Frakk-
landi hófu að safna liði. Gekk mað-
ur undir manns hönd að hvetja alla
til að kjósa Chirac í síðari umferð-
inni.
Colin Powell, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, gerði árangurslaus-
ar tilraúnir til að koma á friði milli
Palestínumanna og ísraela sem
héldu áfram að drepa hverjir aðra.
Samkomulag náðist um að ísraelar
afléttu umsátri sínu um höfuðstöðv-
ar Yassers Arafats, forseta Palest-
ínumanna.
Fréttaljós
Guðlaugur
Bergmundsson
blaöamaöur
Nítján ára menntaskólanemi, sem
hafði verið rekinn úr skóla, gerði
hefndarárás í borginni Ehrfurt í
austanverðu Þýskalandi og linnti
ekki látum fyrr en hann hafði drep-
ið sautján manns, fjórtán kennara,
tvo nemendur og einn lögregluþjón.
Hann svipti sig síðan lifi. Þjóðverj-
ar, svo og heimurinn allur, voru að
vonum slegnir miklum óhug, enda
ódæðið hið versta frá lokum heims-
styrjaldarinnar síðari.
Maí
Sögulegur fundur Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) var haldinn í
Reykjavík um miðjan mánuðinn og
var þar gengið frá stofnun sérstaks
samráðsvettvangs NATO og Rúss-
lands. Samkomulagið þar um var
síðan staðfest suður á Italíu síðar í
mánuðinum. Jack Straw, utanríkis-
ráðherra Bretlands, lýsti því hátíð-
NATO-fundur í Reykjavík
Sögulegur fundur Atlantshafsbandalagsins var haldinn í Reykjavík í maí.
lega yfir á fundinum í Reykjavík að
kalda stríðið hefði verið jarðað.
Mikil spenna var í samskiptum
Indverja og Pakistana i kjölfar til-
rauna þeirra síðarnefndu með flug-
skeyti. Indverjar saka Pakistana um
að skjóta skjólshúsi yfir aðskilnað-
arsinna múslíma sem berjast gegn
indverskum yfirráðum í hinu um-
deilda Kasmír-héraði. George W.
Bush Bandaríkjaforseti sá ástæðu til
þess að vara pakistönsk stjórnvöld
við því að leyfa aðskilnaðarsinnun-
um að komast óhindrað yfir landa-
mærin inn í Kasmír.
Hægrisveifla varð í Hollandi þeg-
ar þriggja mánaða gamall flokkur
öfgamannsins Pims Fortuyns fékk
næstmest fylgi í þingkosningunum
og gjörbylti þar með landslaginu í
hollenskum stjómmálum. Fortuyn
sjálfum entist þó ekki aldur til að sjá
velgengni flokks síns því hann var
myrtur rúmri viku fyrir kosning-
arnar. Verkamannaflokkur Wims
Koks, fyrrverandi forsætisráðherra,
sem hefur verið stærsti flokkur
Hollands undanfama áratugi, galt
mikið afhroð. Ótvíræður sigurveg-
ari kosninganna var hins vegar Jan-
Peter Balkenende, formaður Kristi-
lega demókrataflokksins.
Lýðræðis- og lýðveldissinnar í
Frakklandi vörpuðu öndinni léttar
og fögnuðu yfirburðasigri Jacques
Chiracs á hægriöfgamanninum Le
Pen í síðari umferð forsetakosning-
anna. Ekki er þó laust við að vinstri-
menn hafi verið með óbragð í
munni, margir hverjir.
Júní
Anfinni Kallsberg, lögmanni Fær-
eyja, tókst loks að mynda nýja land-
stjórn í byrjun mánaðarins, rúmum
mánuöi eftir að kosningarnar til lög-
þingsins fóm fram. Þegar talið hafði
verið upp úr kjörkössunum var jafn-
ræði milli fylkinga stjórnar og
stjórnarandstæðinga. Hvor fylking-
in fékk 16 menn kjöma. Stjórnar-
myndunarviðræðurnar gengu mjög
brösuglega og niðurstaðan varð sú
að fráfarandi stjórnarflokkar, Fólka-
flokkur, Þjóðveldisflokkur og Sjálf-
stjórnarflokkur, héldu samstarfinu
áfram og tóku Miðflokkinn með sér.
Áfram verður unnið að sjálfstæði
eyjanna en farið verður hægar í sak-
imar en áður.
Yasser Arafat, forseti Palestínu-
manna, boðaði til kosninga í janúar
2003. Hann hafði nokkru áður til-
kynnt um uppstokkun í stjórn sinni,
en það hefur lengi verið krafa
bandarískra stjórnvalda og tsraela.
Bush Bandaríkjaforseti lét í ljósi efa-
semdir um ágæti kosninganna.