Dagblaðið Vísir - DV - 16.04.2003, Qupperneq 14

14
Menning
Akrýl, band og leir
- er efniviöur í listaverkum þriggja kvenna sem halda einkasýningar í Hafnarborg
Á laugardaginn kl. 15 verða
opnaðar þrjár einkasýningar í
Hafnarborg í Hafnarfirði. Stóra
salinn (sem hýsti litrík málverk
Louisu Matthíasdóttur fram í
þessa viku) fá málverk eftir
Björgu Þorsteinsdóttur, Sverris-
sal prýðir listvefnaður Auðar Vé-
steinsdóttur auk þess sem hún
sýnir Ijósmyndir í kaffistofu og
skála Hafnarborgar, og í Apóteki
fær Sigríður Ágústsdóttir inni
fyrir handmótuö, reykbrennd leir-
verk sín.
Sýning Bjargar heitir einfaldlega
Málverk og hún tileinkar hana for-
eldrum sínum, Guðnýju Árnadóttur
og Þorsteini Davíðssyni. Hún sýnir
þar akrýlmálverk og vatnslita-
myndir sem unnar eru á tveimur
Eitt af verkum Bjargar á sýningunni.
DVJHYND HARl
BJörg Þorsteinsdóttir og Auöur Vésteinsdóttir
Sigríður býr á Akureyri og var ekki komin til Reykjavíkur þegar
myndin var tekin.
síðustu árum. Aðaluppistaða sýningarinnar eru
myndraðirnar Úr austrinu, Stofnar og Hnútar.
Á ferli sínum hefur Björg málað, teiknað, unnið
í graflk og gert collageverk. Hún hefur haldið
yfir 30 einkasýningar og tekið þátt í
íjölda alþjóðlegra samsýninga í flest-
um löndum Evrópu, nokkrum lönd-
um Asíu og Afríku, í Bandaríkjunum
og Ástralíu.
Listvefnaðarsýning Auðar heitir
Farvegir og þar sýnir hún verk frá
síðustu tveimur árum. Myndefnið
sækir hún einkum í náttúruna og
hafa litbrigði, form og línuspil verið
aðalviðfangsefni hennar lengi. Und-
Verk eftir Auöi.
anfarin ár hefur hún einbeitt sér að
fossandi vatni í fjallalækjum og far-
vegum sem vatn mótar í fjallshlíðar
og í verkunum leitast hún við túlka
þau áhrif sem hreyfingar vatnsins og
sefandi niðurinn hefur á hugann.
Myndirnar eru unnar á óhlutbund-
inn hátt í vefstól.
Ljósmyndasýning Auðar heitir
Band-óður og sýna myndirnar hvern-
ig vefverkin verða til og á hvaða hátt
hrosshárið er meöhöndlað áður en
það verður nothæft í vefinn. Með
ljósmyndunum vill hún sýna vinnu-
ferlið og fegurð efnisins sem hún
vinnur með. Heiti sýningarinnar
merkir því ekki að myndirnar sýni
bandóðan kvenmann heldur er þetta
óður til garnsins.
Auður hefur haldið sex einkasýn-
ingar, þá fyrstu 1986 í Listasafni
Húsavíkur. Þetta er önnur sýning
hennar í Hafnarborg en sú fyrri var
í aðalsalnum 1995.
Verk Sigríðar eru öll handmótuð.
Ekki er notaður glerungur heldur
leirlitur með ýmsum málmoxíðum
sem borinn er á þegar leirinn er hálf-
þurr og hann síðan glittaður til að fá
slétta, gjáandi áferð. Fyrst er leirinn brenndur í
rafmagnsofni, því næst í svokallaðri reyk-
brennslu úti undir berum himni. Þetta er
ævaforn aðferö sem hefur hið óvænta í for með
sér, því ekki er hægt að stjórna út-
komunni fullkomlega.
Sigríður rekur ásamt þremur öðr-
um myndlistarmönnum vinnustofur
og gallerí Svartfugl í Listagilinu á
Akureyri.
Hafnarborg er opin alla daga
nema þriðjudaga kl. 11-17 og sýning-
arnar standa til 5. maí. Vert er að
geta þess að safnið er opið á páska-
dag og 2. i páskum.
Bókmenntir
Músík í Mý-
vatnssveit
í sjötta sinn er nú fyrirhugað
að halda tónlistarhátíö í Mý-
vatnssveit á páskum og verða
tvennir tónleikar í þetta sinn,
kirkjutónleikar í Reykjahlíðar-
kirkju á fostudaginn langa og
kammertónleikar í Félagsheimil-
inu í Skjólbrekku laugardaginn
fyrir páska. Flytjendur eru að
þessu sinni: Laufey Sigurðardótt-
ir (fiðla) sem hefur verið með öll
árin, Kjartan Óskarsson (klar-
ínett), Þórunn Ósk Marinósdóttir
(víóla), Brjánn Ingason (fagott),
Bryndís Björgvinsdóttir (selló),
Þorkell Jóelsson (horn), Hávarð-
ur Tryggvason (kontrabassi) og
Sigrún Hjálmtýsdóttir (söngur).
Hljóðfæraleikararnir eru meðlim-
ir í Sinfóníuhljómsveit íslands og
Diddú hefur staðið í fremstu röð
íslenskra söngvara um árabil
eins og alþjóð veit.
Heimamenn í Mývatnssveit
hafa jafnan kostaö kapps um aö
vel takist til um þetta verkefni.
Hótel Reynihlíð hefur frá upphafi
verið einn aðalstyrktaraðili tón-
leikanna en einnig hefur sveitar-
félagið veitt því styrki. Að þessu
sinni kemur að verkinu fjöl-
breyttur hópur tónlistarmanna
því ætlunin er að flytja hinn
þekkta Septett eftir Beethoven.
Samband við fortíðina
Saga Reykjavíkur er stórvirki og hefur enda ver-
ið lengi í smíðum. Bindin í miðjunni (eftir Guðjón
Friðriksson) komu fyrst, síðan seinasti hlutinn
(eftir Eggert Þór Bernharðsson) og nú sendir Þor-
leifur Óskarsson sagnfræðingur frá sér fyrsta hlut-
ann. Hann skiptist eins og hinir í tvö bindi,
hvorttveggja gildvaxið mjög. í fyrra bindi er sögð
saga Reykjavíkur fram til 1836. í siðara bindi er
sögð saga áranna 1836-1870 enda er þróunin þá orð-
in mun hraðari, heimildir fleiri og borgin óðum að
taka á sig mynd. Árin 1865- 70 varð mikil fólks-
fjölgun í borginni, meiri en nokkru sinni fyrr -
íbúum fjölgaði úr um 1400 í um 2000.
Fyrra bindið líður á hinn bóginn nokkuð fyrir
heimildaskort. Þarf Þorleifur að grípa til þess ráðs
að nota almenna þekkingu á lífi manna á fyrri öld-
um til að varpa ljósi á líf og kjör Reykjavíkur-
bænda því að af þeim er næsta lítið að frétta. Kast-
ljósinu er beint að jörðinni Reykjavík og því svæöi
sem var kjami Reykjavíkur allt fram á 20. öld.
Minna er fjallað um aðra forna staði sem nú heyra
til Reykjavík, svo sem Laugames og Breiðholt. Það
er eðlilegt í ljósi þess hvemig Reykjavík var skil-
greind á þeim tíma sem fyrsti hlutinn nær yfir.
Hins vegar hefði vissulega verið forvitnilegt að
draga inn þessa nágrannabæi, einkum í Ijósi þess
úr hversu litlum heimildum er að moða.
í upphafi var Reykjavík aðeins ein af mörgum
jörðum á íslandi, að vísu byggð af fyrsta landnáms-
manninum, Ingólfi Arnarsyni. Hvenær breyttist
það? Hingað til hafa menn ekki beint mjög sjónum
að 17. öld en Þorleifur Óskarsson
sér þó hvörf á þeim tíma. Um miðja
17. öld var höfn Reykvíkinga í
Hólminum orðinn annar arðvæn-
legasti verslunarstaður íslendinga.
Öld seinna komu innréttingar
Skúla Magnússonar sem svo sann-
arlega er réttnefndur „faðir Reykja-
víkur". Þar er raunar hvergi vísað
til nýlegs rits Hrefhu Róbertsdóttur
og fleiri merki eru um að bókin
hafi verið nánast fullgerð um hríð.
Þorleifur ræðir staðarval inn-
réttinganna. Hvers vegna risu
þær svo nálægt jörð fyrsta land-
námsmannsins sem raun var?
Niðurstaðan er sú að það hafi
verið tilviljun. Að mati Þor-
leifs höfðu þeir Ingólfur og
Skúli einfaldlega auga fyrir kostum staðarins, mið-
svæðis milli tveggja víðáttumestu láglendissvæða
landsins, skammt frá Þingvöllum og nálægt helstu
embættismönnum 18. aldar. Það var þó ekki fyrr
en nokkrum áratugum síðar að segja má að það
verði opinber stefna að Reykjavík sé stjómsýslu-
miðstöð. Þar markar tukthúsið tímamót, reist á 7.
áratug 18. aldar og hýsir enn forsætisráðherra. í
kjölfarið komu biskupsstóll og landsyfirréttur og
fyrsti ungmennaskólinn á Hólavöllum.
Þegar komið er fram undir lok 18. aldar hefur
Þorleifur úr mun meiru að moða. Allt frá því að
kynsjúkdómafaraldur kom upp á dögum innrétt-
inganna hafði Reykjavík lengi fremur illt orð á sér.
Nöturlegt er að lesa lýsingar á fátækt í borginni og
kannski ekki síst hvernig bæjarfógetar eru knúðir
tfl að hafa afskipti af „leyfislausri búsetú' hinna
fátæku.
í seinna bindinu er Reykjavík farin að taka vaxt-
arkipp. Þar ríkir aukin bjartsýni, borgin fær skóla
að nýju og að lokum kemur alþingi. Deilunum um
alþingi er lýst ítarlega enda ótviræðasta tákn þess
að Reykjavík er orðin höfuðstaður. Sögufræg hús
eru reist sem nú eru horfin, þar á meðal Skóla-
varðan og myUan í Bakarabrekku sem setti lengi
svip sinn á bæinn. Götur borgarinnar taka að fá
nöfn: Aðalstræti, Hafnarstræti, Túngata, Austur-
stræti, Lækjargata og Tjarnargata. Enn er bærinn
ekki miklu stærri en það. Enn er óþrifnaður,
drykkjuskapur og glæpir sem fógetar og glæný
bæjarstjóm þurfa að skipta sér af.
Sögunni lýkur árið 1870. Þá er
bærinn ennþá aðeins það sem nú
telst vera miðbær hans. Jafnvel
Laugavegurinn er ókominn þó að
Reykvíkingar séu famir að fara tO
lauga, eins og rakið er í bókinni.
Mjög myndarlega er staðið að
þessum seinustu bindum Reykjavík-
ursögunnar, eins og þeim öllum. Þar
er mikUl fjöldi áhugaverðra mynda
sem hjálpa lesendum að kom-
ast í samband við fortíð
Reykjavíkur. Þar hefur vel tO
tekist.
Ármann Jakobsson
Þorleifur Óskarsson: Saga Reykjavíkur - í
þúsund ár 870-1870. Fyrri hluti og seinni
hluti. I&unn 2002.
_______MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2003
________________________x>v
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
í tUefni þess að Gerður Helgadóttir
myndhöggvari hefði orðið 75 ára 11. aprO í
ár stendur nú yfir stór yfirlitssýning á
verkum hennar í Gerðarsafni í Kópavogi
sem við hana er kennt.
Þegar þessi einstaka listakona lést aðeins
47 ára að aldri árið 1975 skOdi hún eftir
umfangsmikið ævistarf. Á sýningunni eru
um 150 verk, höggmyndir úr ýmsu efni,
steindir gluggar, mósaíkmyndir og teikn-
ingar, bæði sjálfstæð verk og frumdrög að
þrívíðum verkum, glergluggum og mósaík.
Ennfremur eru sýndir skartgripir úr
bronsi og steinum og þrívíðar frumgerðir
að stórum útUistaverkum. Elstu verkin eru
frá námsárum Gerðar í Handíðaskólanum
en þaö yngsta, veggmynd úr bronsi, var af-
hjúpað eftir lát hennar.
Sýningin stendur tO 17. júní. Gerðarsafn
er opiö aUa daga nema mánudaga frá 11-17,
þó er einnig lokað á fóstudaginn langa og
páskadag í þessari vOíu.
Ristavél á Súfista
Það verður Kaupmannahafnarstemning á
Súfistanum í kvöld kl. 20.30 þegar neon-
bókin Ristavél eftir danska rithöfundinn
Jan Sonnergaard kemur út hjá Bjarti í þýð-
ingu Hjalta Rögnvaldssona*-. Þá telur vor-
bókaflóð Bjarts sex bækur.
Ristavél er smásagnasafn sem lýsir lífi
ungs undirmálsfólks í Kaupmannahöfn
samtímans, rótleysi, óstöðugu umhverfi og
þrá þess eftir sambandi og merkingu. Bók-
in kom út í Danmörku árið 1999 og hefur
selst í óvenjustóru upplagi þar í landi.
Á útgáfuhátíðinni les þýðandinn valda
kafla úr bókinni auk þess sem íslenskur
trúbador greinir frá reynslu sinni af tón-
leikahaldi á Strikinu og leikur fáein lög.
Frítt inn að venju.
Lestur Passíusálma
Passíusálmar HaOgríms Péturssonar
verða lesnir af leikmönnum úr Garðabæ í
Vidalínskirkju á fóstudaginn langa. Athöfn-
in hefst með helgistund kl. 11 og stendur
lengi dags, en kirkjugestir geta komið og
farið að vOd.
MOli sálma flytja Guðný Guðmundsdóttir
fiðluleOrari og Gunnar Kvaran seflóleikari
verkiö Sjö hugleiðingar fyrir fiðlu og sefló
eftir Þorkel Sigurbjörnsson. Það var frum-
flutt á fóstudaginn langa árið 1998 í Mið-
garðakirkju í Grímsey.
Stabat mater
Á fostudaginn langa kl.
21 flytur Schola cantorum,
kammerkór Hallgríms-
kirkju, kórverk eftir ítölsku
tónskáldin Domenico
Scarlatti og Antonio Lotti
ásamt mótettum eftir
Brahms og Bruckner undir
stjórn Harðar Áskelssonar.
Aðalverk tónleikanna er Stabat mater, kór-
verk í tíu þáttum fyrir tíu radda kór og
fylgirödd eftir Domenico Scarlatti. Tónleik-
arnir eru á dagskrá Listvinafélags HaO-
grímskirkju og eru einn af hápunktunum í
fjölbreyttum tónlistarflutningi í dymbilviku
og á páskum í HaOgrímskirkju á þessu ári.
Brauð og rósir
Skálholtsútgáfan hefur
gefið út Brauð og rósir -
sönghefti Kvennakirkjunnar
- sem geymir 16 frumorta
texta íslenskra kvenna viö
lög úr ýmsum áttum. Texta-
höfundar eru Auður Eir VO-
hjálmsdóttir, Bjargey Arn-
órsdóttir, Eygló Eyjólfsdóttir, Kristjana
Jónsdóttir og Sigríður Magnúsdóttir. Aðal-
heiður Þorsteinsdóttir sá um val laga og út-
setningar fyrir rödd og píanó. Guðrún
Björnsdóttir myndskreytti.