Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2003, Blaðsíða 15

15
Myndlíst
þenkjandi listmálarar hafa alla
tíð staðið frammi fyrir og munu
ævinlega standa frammi fyrir svo
lengi sem myndir eru málaðar á
striga.
Plöntufræöileg nákvæmni
Upprunalegt markmið Eggerts
var það sem kalla mætti „plöntu-
fræðileg nákvæmni", það er trún-
aður við útlit jarðargróðursins.
Þar er hann auðvitað á heima-
velli, hafandi myndskreytt heila
bók um íslenskar plöntur (Flóra
íslands, Iðunn, 1983). En miðað
við þær nákvæmniskröfur sem
Eggert gerði til sjálfs sín og líf-
tíma gróðursins sem hann hugð-
ist mála varð honum ljóst að
málningarvinna hans gat aldrei
verið annað en blekkingarleikur.
Nostursamlegt málverk af lifandi
grösum eða hrörnandi skófum á
grýttum mel, ljósmynduðum til
úrvinnslu, verður aldrei annað en
veik enduróman viðfangsefnisins.
Cézanne, annar nákvæmnismað-
ur, gafst á endanum upp á að
mála ávexti vegna þess að þeir
spilltust meðan hann barðist við
að koma til skila þeim tilfmning-
um - „petits sensations" - sem
sóttu á hann meðan hann gaum-
gæfði þá. Það var ekki síst þess
vegna sem hann leiddist út í að
mála huglæga samsvörun hins
ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 2003
DV
Ósögð saga
Bandarískir fjölmiðlar hafa gert
mikið úr þeirri frétt að tveggja
vikna gamalt skáldverk eftir alveg
óþekkta unga konu af kúbönskum
og írskum ættum hafi strax kom-
ist á metsölulista New York Times
og nú verið selt kvikmyndafyrir-
tæki Jennifer Lopez. Rithöfundur-
inn heitir Alisa Valdes-Rodriguez
og í bók sinni, The Dirty Girls’
Social Club (Saumaklúbbur ljótu
stelpnanna), lýsir hún lífi nokk-
urra stúlkna sem - eins og hún -
hafa suðrænt blóð í æðum. Þó að
12% Bandaríkjamanna (yfir 32
milljónir þeirra) séu af spönsku
bergi brotin er furðu sjaldgæft að
bækur séu skrifaðar um þá.
Alisa Valdes-Rodriguez er 34
ára djasssaxófónleikari í bænum
Albuquerque í Bandaríkjunum,
gift og á eitt barn. „Mig langaði
bara til að skrifa bókina sem ég
var alltaf að leita að en fann
aldrei,“ segir hún. Hún vill sýna
fram á að það sem skipti máli sé
hvaö við séum sjálf en ekki hvern-
ig við séum að bakgrunni, það er
að segja hver trú okkar er, húðlit-
ur, stjórnmálaskoðanir, kyn-
hneigö, tungumál eða þjóðerni.
Raunin varð sú að fólk af öllu tagi
vildi lesa þessa bók um sex ungar
og kraftmiklar konur af spænsk-
um eða suður-amerískum ættum.
Efnið er vinskapur þeirra, starfs-
frami og ástarlif. Með markvissri
og fjölþættri persónusköpun
þeirra vill Alisa ráðast að stöðluð-
um myndum spænskættaðra
kvenna í amerískum bókmenntum
og bíómyndum þar sem þær eru
annaðhvort sýndar sem kynþokka-
fullar dívur eða auðmjúkar og
kirkjuræknar stúlkur með talna-
bandið milli flngranna.
Alisa hefur verið að skrifa síð-
an á barnsaldri og skáldsöguna
setti hún saman á skömmum tíma
úr ýmsum handritabrotum. Henni
finnast móttökurnar aldeilis ævin-
týralegar, einkum þykir henni
gott að fólk allt frá unglingsaldri
og upp í áttrætt skuli hafa gaman
af bókinni. En ekki ætlar hún að
koma nálægt kvikmyndahandrit-
inu. „Vinur minn ráðlagði mér að
hiröa peningana og hlaupa burt,“
segir hún, „af því að útkoman
verði aldrei eins og þú sást hana
fyrir þér.“
Næsta bók Alisu er um 22 ára
stúlku sem leikur djass á saxófón
og leitar uppi 89 ára gamla goð-
sögn meðal djassleikara til að
læra af honum.
Sumaropnun
Sjóminjasafnsins
Sjóminjasafnið Vesturgötu 8 í
Hafnarfirði er opið alla daga frá
kl. 13-17 fram til 15. september.
Þetta er sérsafn á sviði fiskveiða,
siglinga og sjómennsku með að-
setur í Bryde-pakkhúsi sem reist
var um 1865 fyrir Knudtzons-
verslun, eitt helsta verslunarfyr-
irtæki hér á landi á 19. öld, og
endurbyggt til að hýsa sjóminja-
safn.
Hlutverk safnsins er að safna,
skrásetja, varðveita og rannsaka
sjóminjar í víðasta skilningi og
kynna þær fyrir almenningi og
nemendum í samstarfi við skóla
og fræðsluyfirvöld. Þar eru sýnd-
ir gamlir árabátar, veiðarfæri,
áhöld, myndir, líkön og annað
sem tengist sögu sjósóknar og
siglinga íslendinga, fiskveiðum
og strandmenningu. Sameiginleg-
ur afsláttarmiði er að Sjóminja-
safninu og sýningum Byggða-
safns Hafnarfjarðar í Sívertsens-
húsi, Smiðjunni og Siggubæ.
Umsjön: Silja A&alsteinsdóttir silja@jdv.is
Meö luktum augum
Ut er komin Ijóðabókin Með lukt-
um augum eftir Jónínu Hallgríms-
dóttur. Hún fæddist á Hrafnabjörgum
í Jökulsárhlíð 1922 en bjó lengst af á
Hraunum í Fljótum og Gauksmýri í
Línakradal. Nú er hún búsett á
Hvammstanga.
Jónína fór ung að
yrkja vísur og
kvæði. Þegar aim-
ríki daganna náði
yfirhöndinni á stóru
sveitaheimili varð
skáldskapurinn út
undan um hríð en
þegar hægðist um
fóru ljóðin að sækja
á, eitt þeirra var jafnvel á náttborð-
inu hennar þegar hún vaknaði að
morgni.
Jónína fluttist að austan rúmlega
tvítug en þangað fljúga ljóðin iðulega
með hana. Hún yrkir um bemsku
sína og bernskuumhverfi, náttúru
Jökulsárhlíðarinnar og fólkið sem
næst henni stóð. Má segja að fortíðin
ryðji sér til rúms í þessum ljóðum,
eins og í Glæöum:
Eggert Pétursson við eina af myndum sínum á sýningunni
List Eggerts, meö sínum nákvæmu útlistunum á smáatriöum, stendur föstum fótum í málaralist fyrri alda.
Ég lifl í huganum liörnr stundir,
sem löngu eru horfnar á braut.
Sé ég margt er sárt var og biturt,
svo þaö allt er ég naut.
Lífsins blóm eru löngu fölnuð,
leiöin er grýtt og hál.
En sólnœtur liönar í sál minni geymast
og seiöa fram kulnaö bál.
Liljur vallarins
Sýning Eggerts stendur til 28. júní. i8
DV-MYND ÞÖK er °Piö fim- °S fÖS- kl' 11-18 °g iaug-
I minnsta galleríi landsins Undir stiganum í i8 sýnir Elín Helena Evertsdóttir.
kl. 13-17.
Nokkrir listamenn eru svo
lánsamir að detta niður á hugðar-
efni sitt snemma á ferlinum og fá
síðan ráðrúm til að rækta það
ótruflaðir í áranna rás. Eggert
Pétursson, sem nú sýnir verk sín
í i8 við Klapparstíg, er tvímæla-
laust einn þessara lukkunnar
pamfila. Á árum áður var Eggert
annar helmingur tvíeykisins Egg-
erts & Ingólfs, sem iðkaði afskap-
lega fíngerða teikningu undir
merkjum hugmyndalistar. Teikn-
ing þeirra félaga þróaðist síðan
með ólíkúm hætti; Ingólfur Örn
Arnarson færði sig smám saman
að mörkum hins sýnilega en Egg-
ert fór í hina áttina, batt trúss sitt
við íslenska grasafræði og hefur
til þessa byggt málaralist sína al-
farið á henni.
Sá sem ekki hefur staðið and-
spænis ,jurtamyndum“ Eggerts
kann að álykta að á tímum allra-
handa stafrænnar tækni sé það
allt að því fáfengileg iðja að mála
stórar nærmyndir af liljum vall-
arins. Vissulega fer ekki á milli
mála að list Eggerts, með sínum
nákvæmu útlistunum á smáatrið-
um, stendur fostum fótum í mál-
aralist fyrri alda, segjum frá hol-
lenskum 17. aldar uppstillingum
til myndanna sem Kjarval málaði
af mosa og kjarri.
Um leið kristallast í henni
margháttaður vandi, tæknilegur
og hugmyndalegur, sem raunsætt
séða fremur en það sem hann sá,
eins og frægt er orðið.
Höfum því hugfast að þessi
málverk Eggerts, sem við fyrstu
sýn virðast vera ofur hlutlægar
framlengingar á auðþekktum
jarðargróðri, eru í raun jafnmikill
- jafnvel meiri - tilbúningur og
tjáningarríkar landslagsmyndir
Ásgríms eða Jóns Stefánssonar.
Ekkimálarar og erkimálarar
Með gróðurinn sem viðmið og
upphaf þarf Eggert aldrei að leita
sér innblásturs. Hann velur sér
ákveðnar jurtir, gróðurlendi og
sjónarhorn, þetta er sá vefur sem
myndir hans grundvallast á. En
innan þessa vefjar eiga sér stað
meðvitaðar og ómeðvitaðar breyt-
ingar, bæði á jurtunum sjálfum
og tengslum þeirra innbyrðis.
Sums staðar birtast áður óþekkt
jurtaafbrigði í málverkum lista-
mannsins. Annars staðar renna
litir jurtanna saman við jaðarliti
og mynda nýtt litróf sem hvergi
er til í þeirri náttúru sem stuðst
er við. Sömuleiðis nemur augað
þennan vef meö öðrum hætti en
náttúruna fyrir fótum okkar.
Okkur er fyrirmunað að einangra
smáatriði og gaumgæfa þau, held-
ur verða styrkur og dreifing litar-
ins í myndunum til þess að beina
sjónum okkar linnulaust að ein-
hverju nýju, jaðranna á milli.
Þessar myndir eru því eins konar
„all-over“ afstraktmálverk í dul-
argervi.
Það hafa ekki orðið miklar
breytingar á málverkum Eggerts
frá því hann sýndi á sama stað
fyrir tveimur árum, enda ekki
við því að búast af svo notinvirk-
um listamanni. Þó hafa myndir
hans stækkað, sem er auðvitað
ávísun á frekari blekkingar, og
litir hans eru orðnir enn
laustengdari við fyrirmyndir
sínar en áður. Gallerí i8 hefur
verið duglegt að kynna verk
nokkurra „ekkimálara" á erlend-
um vettvangi. Það kæmi mér
ekki á óvart þótt erkimálari eins
og Eggert ætti eftir að vekja jafn-
mikla athygli meðal útlendinga,
fengi hann til þess svipaðan
stuðning.
Aðalsteinn Ingólfsson
Einnig yrkir hún söguleg kvæði,
náttúrustemningar, ástarljóð og trú-
arljóð. Að mestu leyti eru ljóðin ort
undir hefðbundnum brag en í
nokkrum þeirra gerir hún tilraimir
með frjálsari brag með góðum ár-
angri.
Aðfaraorð bókarinnar skrifar Silja
Aðalsteinsdóttir. Bókaútgáfan
Hrafnabjörg gefur bókina út og hún
fæst í Bókabúð Máls og menningar,
Laugavegi 18, og Bókabúðinni Hlöð-
um í Fellabæ.
Áhugi á íslenskum
Ijósmyndurum
Hið viðamikla verk
Ingu Láru Baldvins-
dóttur, Ljósmyndarar
á íslandi 1845-1945,
sem kom út hjá JPV-
útgáfu 2001 í sam-
vinnu við Þjóðminja-
safnið, hefur vakið
athygli víða í Evr-
ópu. í virtum erlend-
um fagtímaritum hefur verið fjallað
ítarlega um bókina, og segir m.a. í
vorhefti History of Photography 2003:
„Þessi áhrifamikla bók hefur ómetan-
legt gildi fyrir sögu ljósmyndunar og
skiptir auðvitað miklu að fá textann á
ensku ... þetta er grundvallarrit, nauð-
synlegt öllum sem láta sig skipta
þekkingu á sögu ljósmyndunar."
í danska tímaritinu Objektiv/Dansk
Fotohistorisk Selskab 4/2003 er útliti
bókarinnar, prentun og faglegum
vinnubrögðum Ingu Láru ekki síður
hrósað: „Þetta er spennandi lesning -
sérstaklega vegna allra smáatriðanna
sem varpa skýrara ljósi á myndirnar
... nákvæmt uppflettirit með vísunum
til heimilda og ítarefnis á íslensku
skapa bók þessari algjöra sérstöðu ...
loksins hefur ísland eignast bók sem
er hliðstæð því sem tíðkast á Norður-
löndum."
Bókinni var einnig vel tekið hér
heima, til dæmis sagði Aðalsteinn
Ingólfsson hér í DV: „Þessi bók Ingu
Láru er tímamótaverk í sjónlistasögu
okkar." Og í Sögu, tímariti Sögufé-
lagsins, sagði Sumarliði ísleifsson að
bókin væri „grundvallarrit um sögu
ljósmyndunar, forsenda þess að unnt
sé að stunda rannsóknir á þessu
sviði."
í bókinni er fjallað um sögu og þró-
un ljósmyndunar á íslandi. Hana
prýða hátt á fimmta hundrað ljós-
myndir sem veita fágæta sýn á þjóð-
ina og sögu hennar. Allar ljósmynd-
irnar eru birtar óbreyttar og í upp-
runalegum lit og margar hafa ekki
birst áður á prenti. í bókinni er
einnig ljósmyndaratal, orðalisti og ít-
arleg heimildaskrá ásamt mynda-
skrám og nafna- og atriðisorðaskrá.
Að auki er megintextinn á ensku.