Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.2003, Blaðsíða 14

LAUGARDAGUR 31. MAÍ 2003
Bíll af bestu gerð,
Silfurgrár metallic, 220 hö., spólvöm, stöðugleikast., leðurkl., minnispakki,
topplúga, sjúkrasæti, nálægðarskynjarar, Xenon-ljós, navigation, 6 diska magasín,
18" felgur á low profile-dekkjum, regnnemi, þjónustubók, skoðaður '05.
Skipti á góðum fjölskbíl eða jeppa.
Bíllinn er er eins og nýr. Verð 4.950 þús.
Uppl. I síma 697 9300
'

'WiWj'ó
9.og23. júní-2vikur
Við seljum síðustu sætin í þessar tveggja
vikna ferðir til Portúgal á frábæru verði.
Gististaður er Cantinho do Mar, sérlega vel
staðsett íbúðahótel í stuttu göngufæri við
ströndina, verslanir og alla helstu veitinga-
og skemmtistaði Albufeira.
2 FULL0RÐNIR 0G 2 BÖRN

Tilboðsverm
IT.á(iÉiuá
amann
■

TERRA
ry , NOVA JSOL
- 25 /lfl/1 OC TRAUSTSINS VERO
Stangarhyl 3 • 110 Reykjavik • S: 591 9000
www.tcrranova.is • Akureyri sínil; 466 1600
Fréttir
DV
Fréttaljós
Geir A.
Guösteinsson
blaöamaöur
„Óvenju mikil síld er fyrir Norður-
og Austurlandi, alla leið frá Skaga til
Þistilfjarðar. Hefur síldveiði verið svo
mikil tvo síðustu sólarhringa að allar
verksmiðjur norðanlands eru fullar, og
munu sumar þeirra ekki geta tekið sUd
næstu daga. SUdarmagn er sagt svo
mikið í sjónum að sjómenn þykjast
varla muna annað eins. SUdarverk-
smiðjur ríkisins á Siglufírði taka enn á
móti jafnóðum og vinnst úr þrónum, en
þar eru upp undir tíu þúsund mál á
dag. Þó biðu í morgun um 40 skip af-
greiðslu á Siglufirði, en Uest þeirra
veiddu í herpinætur. Var aUi þeirra
áætlaður um 18 þúsund mál. SUdarsölt-
un hefur verið gríðarlega mikil undan-
fama sólarhringa."
Þessi frétt er því miður ekki ný,
heldur birtist í Alþýðublaðinu 21. ágúst
1937, eða fyrir 66 árum. Þá var tíðum
vaðandi sUd fyrir öUu Norðurlandi, og
reyndar aUt fram á sjöunda áratuginn,
sveitarfélög helstu löndunarstöðvanna
græddu á tá og fingri, aUir heimamenn
höfðu nægja atvinnu aUan ársins
himg, og reyndar margfaldaðist stund-
um íbúatala staðanna þegar fólk kom
frá suðvesturhorni landsins til þess að
vinna í sUdarverksmiðjunum og á síld-
arplönunum tU þess að salta síldina,
ýmist kryddsöltuð eða sykursöltuð og
helsti viðskiptavinurinn voru Svíar.
Sænska fyrirtækið ABBA sendi þá
hingað sérlega matsmenn tU að fylgjast
með söltuninni, og þeir vom reyndar
eins og timaskekkja á plönunum, ark-
andi innan um fólkið og sUdarbjóðin í
svörtum jakkafótum og blankskóm,
takandi prufur, og setja út á þegar það
hentaði þeim.
Raufarhöfn er einn af þeim stöðum
sem hafa ekki farið varhluta af því að
eiga ailt sitt undir síldinni. Þegar sUd-
in hverfur að mestu á fimmta áratugn-
um ríkir hálfgert neyðarástand á stöð-
um eins og Raufarhöfn. MikU sUdar-
ganga t.d. í Hvalfirði bjargaði reyndar
miklu fyrir efnahag þjóðarinnar. Þegar
sUd finnst aftur á sjötta áratugnum
höfðu sUdargöngumar færst austar og
Raufarhöfn verður jafnstór söltimar-
staður og Siglufjörður. Söltun og
bræðsla sUdar á stöðum eins og Djúpu-
vík lagðist hins vegar af. Gífurleg veiði
var hér við land á árunum 1961 tU 1967,
en sUdin varð betur fmnanleg með tU-
komu kraftblakkarinnar, og nauðsyn
sUdarleitar úr lofti varð óþörf.
Taumlaus græðgi
Árið 1967 er síldarafli íslendinga
368.521 tonn en samtals við Island 462
þúsund tonn en árið áður hafði heildar-
aflinn við ísland farið í 762.930 tonn og
haföi aldrei orðið meiri. Gnægð sfldar í
hafmu var talin nægjanleg, óhætt væri
að veiða eins mikið og skipin gátu bor-
ið að landi. Þess voru dæmi að skip
sykkju við bryggju á Raufarhöfn þegar
þau slógu af þegar komið var tU lönd-
unar, en þegar dælt var úr þeim flutu
þau aftur upp. Græðginni voru því
greinUega engin takmörk sett. SUdveið-
in fór hraðminnkandi árið 1968 vegna
ofveiði og fór niður i aUt að 20 þúsund
tonn og var loks hætt með lögum árið
1976.
Vegna þessarar miklu veiði og at-
vinnu á Raufarhöfn á þessum árum var
þar enginn viðbúnaður gegn þessu
áfaUi, smábátaútgerð hafði að mestu
lagst af þó einhverjir karlar væru að
hokra t.d. á grásleppu á vorin, en vorið
1966 komust þeir þó hvergi þar sem haf-
ís lokaði höfninni langt fram eftir vori.
Engin togaraútgerð var á þeim tíma á
Raufarhöfn en fyrsti togarinn kom ekki
fyrr en eftir 1970 þegar Rauðinúpur
kom frá Japan.
Um 3.000 manns á staðnum
1966
Árið 1966 búa um 550 manns á Rauf-
arhöfn en í dag um 290 manns. Sumar-
ið 1966 var sUdarverksmiðjan rekin aU-
an sólarhringinn á þrískiptum vöktum
og skólasveinar af suðvesturhorninu
slógust um plássin sem losnuðu. 13 sUd-
arsöltunarplön voru rekin það sumar á
staðnum, nyrst SUdin sem raðaði
stundum sUdartunnum, sem voru í
pæklingu, kringum kirkjuna svo nán-
ast ófært var þangað. Enda mátti eng-
inn vera að því að fara í kirkju, eða
deyja, aUir voru að græða. Ekki er
fjarri lagi að um 1000 tU 1300 manns
hafi búiö á Raufarhörfn það sumar. En
svo komu landlegur, bátarnir flykktust
tU hafnar, slegið var upp baUi, og
sprúttsalar græddu á tá og fingri. í
júnímánuöi það ár hélt helsta popp-
hljómsveit landsins, Hljómar, dansleiki
í samkomusal staðarins sjö daga í röð
og aUtaf fuUt út úr dyrum, og rúmlega
það, því annar eins fjöldi manns beið
utan dyra, og þeir sem vUdu komest út
fengu enga miða, urðu aö kaupa s,r; inn
aftur. Töluverður renningur var á fólki
inn og út, ýmist að endumýja áfengis-
birgðir eða stunda ástarlíf, og ekki
aUtaf farið í felur tU þess. Þetta sam-
komuhús hefði ekki hlotið náð fyrir
augum heUbrigðisyfirvalda í dag, enda
skipti það engu máli, aUir voru að
græða. í svona miklum landlegum voru
um 3.000 manns á Raufarhöfn, og Rauf-
arhöfn var auk þess á þessum árum
það sveitarfélag sem mestar útflutn-
ingstekjur skapaði fyrir þjóðarbúið.
Eftir 1970 hefst aftur mikill hörm-
ungatími fyrir Raufarhöfn þar sem eng-
an grunaði að sUdin hyrfi og atvinnu-
tækifæri sárafá. Stjómvöld gripu í
taumanna, Framkvæmdastofnun og
bankar lánuðu til atvinnuuppbygging-
arinnar og aUir þingmenn kjördæmis-
ins voru uppteknir við þessi „björgun-
arstörf'. Eftir 1982 fer aftur að rofa tU,
loðna finnst og frystihúsið Jökull fer að
vinna þann afla sem bátar og togarinn
Rauðinúpur bera að landi. Bjartsýni
ríkir aftur á Raufarhöfn. Árið 1999 er
JökuU sameinaður Útgerðarfélagi Ak-
ureyringa, þar hefst sérvinnsla á afla
og hjól atvinnulífsins snúast áfram, en
eitthvaö hægar, m.a. vegna þess að tog-
arar og bátar hverfa úr byggðarlaginu.
Þegar Útgerðarfélag Akureyringa er
svo sameinað Eimskipafélaginu fyrr á
árinu undir nafni Brims grunar engan
að voði sé fyrir dyrum. Nú hefur Brim
hins vegar sagt upp öllum 50 starfs-
mönnum frystihússins vegna rekstrar-
örðugleika, en tU stendur að ráða 20
þeirra aftur. Neyðarástand ríkir þvi nú
í atvinnumálum Raufarhafnarbúa, ekki
ósvipað ástand og hefur líklega ríkt á
fimmta áratug síðustu aldar.
Þingmönnum rennur blóðið til
skyldunnar
Og enn rennur þingmönnum blóðið
til skyldinnar, líkt og á 8. áratug síð-
ustu aldar. 1. þingmaður Norðaustur-
kjördæmis, Valgerður Sverrisdóttir
iönaðarráðherra, hefur skipað starfs-
hóp sem á að fjalla um atvinnuvandann
á Raufarhöfn. Hann er skipaður fulltrú-
um iðnaðarráðuneytis, félagsmálaráðu-
neytis og forstjóra Byggðastofhunar.
Rætt er um að Vinnumálastofnun hefji
nú þegar átaksverkefni á Raufarhöfn.
Hvar er Raufarhöfn?
Raufarhöfn er nyrst allra kauptúna á
íslandi, hvergi verður vomóttin bjart-
ari né vetrardagurinn myrkari. Veðr-
áttan er mörkuð af nálægð hafsins, vor-
koman lætur bíða eftir sér en vetrar-
ríkið nær seint klófestu í austlægum
áttum. Á sumrin er suðaustan hafgola,
stundum með þokuýringi, aðsópsmikil
um hádaginn og fylgir þá oft stafalogn
frá kvöldi til morguns, höfnin og Kot-
tjömin em þá spegilslétt og stundum
Þistflfjörðurinn allur. Oft er hitastig
lægst í veðurlýsingum en ef hann
leggst í suðvestanátt þá verður hvergi
hlýrra en á Raufarhöfn.
Aðeins 45 tonna byggðarkvóti
Raufarhöfn hefur að mjög litlu leyti
notið byggðarkvóta. í marsmánuöi sl.
samþykkti sveitarstjóm Raufarhafnar
að sótt yrði um að öllum byggðarkvót-
anum yrði úthlutað tfl vinnslunnar á
Raufarhöfh. Staðan í vinnslunni væri
erfið, erfitt væri að fá rússafisk, en með
því væri hægt að tvöfalda það magn
sem væri á staðnum (tonn á móti
tonni). Niðurstaðan varð sú að til Rauf-
arhafnar komu 45 tonn. Við mat á um-
sóknum kom fram að litið skyldi m.a.
til stöðu og horfa í einstökum byggðar-
lögum með tflliti til þróunar veiða og
vinnslu; hvort telja mætti líklegt, m.a.
miðað við þær áætlanir sem fram koma
í umsókn um aflaheimildir, að úthlut-
unin styrki sjávarbyggð til lengri tíma,
hvort um sé að ræða samstarfsaðila í
veiðum og vinnslu innan byggða eða
landsvæða og hvort aðrar sértækar að-
gerðir hafi verið gerðar tfl styrkingar
viðkomandi sjávarbyggðum.
Reiðarslag
Hafþór Sigurðsson, oddviti Raufar-
hafnarhrepps og verksmiðjustjóri sfld-
arverksmiðjunnar, sem nú er í eigu
Sfldarvinnslunnar, segir að nefhdin frá
ráðuneytunum komi til Raufarhafnar
næsta fimmtudag. Hún muni ræða við
sveitarstjóm og svo kunni að fara að
haldinn verði opinn fundur, borgara-
fundur, með ibúum.
Þessi ákvörðun Brims að segja öllum
starfsmönnum frystihússins upp kom
okkur gjörsamlega í opna skjöldu, höfö-
um ekki minnsta gran um i hvað
stefndi hjá eigendunum. Þvi er áfallið
enn þá meira, þetta er algjört reiðar-
slag fyrir atvinnulífið og búsetu hér.
Við höfðum nasaþef af því að rekstur-
inn væri erfiður en ekki að gripið yrði
svona fljótt til aðgerða.
Það standa ekki tfl neinar frekari að-
gerðir í síldarverksmiðjunni en nú þeg-
ar hafa séð dagsins ljós. Það hafa verið
vissar skipulagsbreytingar í gangi inn-
an fyrirtækisins, en þær eru gengnar
yfir. Það voru ekki nema tvö stöðugildi.
Þetta er ekki hágæðamjölsverksmiðja,
en það er þegar búið að slá tvær af í
eigu Sfldarvinnslunnar, á Reyðarfirði
og Sandgerði, en hér er nú eina verk-
smiðjan sem enn er í eldþurrkun.
Björgólfur Jóhannsson forstjóri kom
hér nýlega og fullyrti að ekki væru fyr-
irhugaðar neinar breytingar á rekstrin-
um hér að óbreyttum forsendum. En
forsendur geta auðvitaö breyst, t.d. nýj-
ar kröfur um hollustuvemd og um-
hverfismál sem geta kostað mikla fjár-
muni. Einnig getur markaður fyrir
mjöliö breyst," segir Hafþór Sigurðs-
son.