Dagblaðið Vísir - DV - 09.07.2003, Blaðsíða 18

T
18 SKOÐUN MIÐVIKUDAGUR 9. JÚLÍ2003
Auðugt samfélag, þróað en nískt
ísland er annað þróaðasta land í heimi
samkvæmt nýrri skýrslu Þróunarhjálpar
Sameinuðu þjóðanna um þróun lífsgæða.
Aðeins Noregur er ofar á lista. Vísitalan um
þróun lífsgæða byggir á helstu þáttum sem
marka lífsgæði, t.d. lífslíkum, menntun og
tekjum á mann. Staða Islands er betri á öll-
um þeim sviðum en áður var. ísland var fyr-
ir þessa mælingu í 7. sæti á þessum lista 175
landa. Röð þjóðanna byggir á tölum frá ár-
inu 2001. Þau lönd sem koma næst á eftir fs-
landi á listanum eru Svíþjóð, Ástralía og
Holland. Bandaríkin eru í 7. sæti, Danmörk
í því 11., Bretland í 13. og Finnland í 14.
sæti. Á botni listans eru 30 af 34 löndum í
Afríku, sunnan Sahara.
Þessi niðurstaða sýnir að íslendingar búa
við mikla efnahagslega velmegun, hátt
menntunarstig og góða heilbrigðis- og fé-
lagsþjónustu. Athyglisvert er einnig að hin
nýja skýrsla Þróunarhjálparinnar sýnir að
Island er í fyrsta sæti meðal þjóða hvað
varðar möguleika kvenna til áhrifa. Þótt enn
skorti talsvert á jafna stöðu kynjanna hér á
landi hefur mikið áunnist. Niðurstaða
skýrslunnar er hvatning til frekari framþró-
unar. Þótt staða íslenskra kvenna sé betri en
annarra er talsvert verk óunnið. í skýrslunni
kemur m.a. fram að konur á Alþingi eru ekki
nema um þriðjungur þingmanna og svipað
á við um konur í hópi stjórnenda.
Um það þarf ekki að efast að Islendingar
eru í hópi auðugustu þjóða og um leið vel
aflögufærir þegar kemur að aðstoð við þær
þjóðir sem lakast hafa það, þjóðir sem eru
þrúgaðar af fátækt, sjúkdómum og mennt-
unarskorti. Fátæk ríki bera vissulega ábyrgð
á eigin stöðu enda ófremdarástandið oft af
mannavöldum, vondu stjórnarfari og kúg-
un, stríðsrekstri og öðru í þeim dúr. Með vel
undirbúinni þróunaraðstoð, samhliða
kröfu um bætt stjórnarfar, geta auðugu rík-
in hins vegar aðstoðað þau sem verr eru
sett. Framfarir tengjast lýðræðisþróun, auk-
inni menntun, bættri heilbrigðisþjónustu
og mannréttindum.
Hin vellauðuga og þróaða þjóð er
nísk þegar til kastanna kemur. Hún
er góð í orði en tekur fyrir augun og
lokar buddunni þegar kemur að
vanda fátækra þjóða.
Tilmæli Sameinuðu þjóðanna til iðnríkja
eru að a.m.k. 0,7% af þjóðarframleiðslu sé
veitt til opinberrar aðstoðar og 0,3% til við-
bótar komi frá frjálsum félagasamtökum.
Fá ríki standa við þetta, Norðurlönd, að ís-
landi frátöldu, auk Frakklands og Hollands.
Alþingi samþykkti árið 1971 lög um að
framlög íslands til aðstoðar við fátæk ríki
næmu 0,7% af þjóðarframleiðslu. Það var
síðar ítrekað með þingslályktun og gefin 7 j
ár til aðlögunar. Þau frómu áform hafa I
aldrei náð fram að ganga enda nema fram- j
lög fslendinga til þróunarastoðar um 0,1% j
af þjóðarframleiðslu. Hin vellauðuga og j
þróaða þjóð er nísk þegar til kastanna kem- j
ur. Hún er góð í orði en tekur fyrir augun og
lokar buddunni þegar kemur að vanda fá- j
tækra þjóða, barnadauða, afleitri stöðu j
kvenna, lítilli skólagöngu, alnæmi, berklum
og malaríu, lélegum vatnsbúskap og hrein- i
læti.
Verkefnin blasa við. Ástandið í Afríku er
ákall á hjálp. Okkur ber lagaleg og siðferði- !
leg skylda, sem ein auðugasta þjóð heims, j
til að aðstoða. Sú aðstoð þarf hins vegar að j
vera vel undirbúin. Stefnumörkun, verklýs- '
ingar og starfsreglur verða að vera klárar.
Skilyrði fyrir aðstoð eru að hún komist til \
þeirra sem eiga að njóta en lendi ekki í
höndum spilltra stjórnvalda eða annarra
óviðkomandi. Hjálpin þarf að beinast að
þörfum og hagsmunum hinna fátæku. Hún
má ekki slæva sjálfsbjargarhvöt þiggjand- :
ans heldur stuðla að því að hann læri að I
standa á eigin fótum.
Þróunaraðstoð er stuðningur þróaðra við
sjálfsbjargarviðleitni vanþróaðra. Hinni
þróuðu og auðugu íslensku þjóð ber að jj
margfalda þann stuðning. Henni ber að
standa við loforðin.
Þýskaland á breytingaskeiði
KJALLARI
Hjörleifur Guttormsson
fymerandi alþingismaður
Þrátt fyrir háværa fjölmiðlun og
allt tal um heimsþorpið gildir
enn að sjón er sögu ríkari. Dvöl
í landi færir menn óhjákvæmi-
lega nær vettvangi þótt ekki sé
lengra haldið að heiman en til
Mið-Evrópu.
Þýskaland er um margt íjarlæg-
ara íslandi en áður var, íslenskir
fjölmiðlar ekki ýkja uppteknir af því
sem þar er að gerast. Eftir að Der-
rek leið sjást sjaldan þýskar kvik-
myndir í dagskrá íslenskra sjón-
miðla.
Hröð uppbygging eftir flóð
í Dresden og víðar með fram Sax-
elfi er mikið að gerast. Því veldur
ekki síst hreinsunarstarf og upp-
bygging eftir flóðin miklu í ágúst í
fyrra, einhverjar mestu náttúru-
hamfarir sem yfir þessi landsvæði
hafa dunið. Það er erfitt að gera sér
í hugarlund ástandið þegar mest
gekk á, miðborgir undir vatni,
íbúðahverfí, járnbrautarstöðvar og
listasöfn. Gömul flóðmerki um
„Hochwasserstand", sem sjá mátti
á byggingum og enginn tók alvar-
lega, fóru á bólakaf í ágúst 2002.
Tjónið var gífurlegt en sameiginlegt
átak hefur bætt úr því tilfmnanleg-
asta svo að ferðamaður verður ekki
mikið var við afleiðingarnar.
Borgaryfirvöld í Pirna, sem fór illa
út úr flóðunum, segja, að úr 80%
skaðans hafi verið bætt. í Altstadt í
Dresden gengur umferðin hægar en
skyldi vegna viðgerða á lögnum og
umferðaræðum en söfnin hafa ver-
ið opnuð og almenningsgarðar
hreinsaðir. Nú er rætt um að koma
á heildstæðri viðlagatryggingu gegn
náttúruhamförum sem m. a. bygg-
ist á gjöldum á eigendur fasteigna. -
En loftslagsbreytingar halda áfram
að minna á sig.
„Opinbert sumarhlé er
langtum styttra í
Þýskalandi en við eig-
um að venjast, þing-
störfog skólar enn í
fullum gangi í byrjun
júlí og stofnanir Evr-
ópusambandsins taka
sér fyrst formlegt
hlé í ágúst."
Að baki er heitasti júnímánuður
frá því mælingar hófust á Þýska-
landi með tilfmnanlegum þurrkum
og tjóni fyrir þá sem landbúnað
stunda. Skordýr, eins og kólibrífiðr-
ildi sem áður voru sjaldséð, sveima
nú í hverjum garði, tákn um svörun
lífríkisins við breyttum ytri aðstæð-
um. í þessum efnum á margt eftir
að koma á óvart og fæst af því já-
kvætt á mælikvarða mannskepn-
unnar sem hleypt hefur af stað
loftslagsbreytingunum með meng-
un lofthjúpsins.
Menningarminjar og söfn
Meðal þess jákvæða sem mætir
auga ferðamannsins er rík viðleitni
til að varðveita og sýna menning-
arminjar. Hæst ber þar endurbygg-
ing Frúarkirkjunnar í Dresden að
frumkvæði almannasamtaka eftir
að opinberir aðilar höfðu afskrifað
slíkt tiltæki. í Leipzig stendur yfir
viðgerð á Nikulásarkirkjunni, tákni
lýðræðisvakningarinnar fyrir 1990.
Brautarstöðvarnar gömlu í Núrn-
berg og Leipzig skarta sínu besta en
báðar þessar borgir tengjast upp-
hafi járnbrautarsamgangna í Mið-
Evrópu. Bayerischer Bahnhof í
Leipzig er í heild orðin að safni. í
umræddum borgum lifðu spor-
vagnar af í innanbæjarsamgöngum
og nú prísa þeir sig sæla sem ekki
köstuðu þeim fyrir róða.
Dýragarðar og söfn ganga í end-
urnýjun lffdaga og nýta möguleika
nýrrar tækni. Notendur eru skóla-
æska, ferðamenn og almenningur.
Af áhugaverðum sérsöfnum koma í
hug réttarsögusafn frá miðöldum
(Kriminalmuseum) í Rothenburg
an der Tauber og heimildasafn um
Hitíerstímann í Núrnberg sem var
háborg nasistaflokksins. Sögusafn-
ið í Bonn um eftirstríðsárin rekur
síðan slóðina til nútíðar.
Gúrkutíðin styttri en heima
I þýskum fjölmiðlum var gúrku-
tíð enn ekki skollin á í júlíbyrjun.
Stjórnmálaumræða er í fullum
gangi og hefur mest snúist um rík-
isfjármál, skattalækkanir undir því
yfirskini að örva atvinnulíf og lækk-
un eftirlauna og atvinnuleysisbóta.
Skráð atvinnuleysi er sem fyrr yfir
fjórar miljónir og stöðugt berast
fréttir af lokun fyrirtækja, nú síðast
var Grundig-samsteypan að pakka
saman og missa við það um 40 þús-
und manns atvinnu. Verkalýðs-
hreyfingin á í vök að verjast og
verkfall í málmiðnaði, þar sem
knúið var á um 35 stunda vinnu-
viku f austanverðu landinu, rann út
í sandinn í júnílok.
Opinbert sumarhlé er langtum
styttra í Þýskalandi en við eigum að
venjast, þingstörf og skólar enn í
fullum gangi í byrjun júlí og stofn-
anir Evrópusambandsins taka sér
fyrst formlegt hlé í ágúst. Ítalía
Berlusconis er nýtekin við for-
mennsku á þeim bæ við takmark-
aða hrifningu á vinstri væng og
meðal græningja. ftalski forsætis-
ráðherrann, sem nýverið hefur
knúið fram lög heima fyrir sem
veita honum skjól fyrir þarlendum
dómstólum, minnti nýverið þýska
gagnrýnendur sína á Þriðja ríkið.
Þannig kallast fortíð og nútíð á yfir
Alpafjöll í endurbomu Heiíögu
rómversku ríki þýskrar þjóðar sem
nú er sem óðast að færa út mörk sín
í austurátt.
Ólympískarveiðar
Samkvæmt frétt á skip.is
er útgerð túnfiskveiðiskips-
_ ins Byrs VE komin í þrot.
“ Skipið var gert út af Sveini
a Valgeirssyni og Sævari
S Brynjólfssyni en hefur legið
_ f höfn f Brasilfu undanfarna
~ mánuði. Þá hefur skipið
“ verið á söluskrá frá því í
febrúar sl. Sveinn sagði í
VI
samtali við skip.is að ef
skipinu hefði verið úthlutað
aflahlutdeild í íslenska tún-
fiskkvótanum í samræmi
við veiðireynslu þá hefði út-
gerð skipsins verið tryggð.
Þess í stað hafi sjávarút-
vegsráðherra kosið að efna
til „olympískra veiða" og
líta fram hjá frumherjastarfi
útgerðar Byrs VE. Þar vísar
Sveinn til úthlutunar tún-
fiskkvóta til útgerðar sem
aldrei hafi áður veitt tún-
fisk.
Sættir slags-
málahunda
fslenskir óvopnaðir ribb-
aldar virðast eiga í fullu tré
við þrautþjálfaða banda-
ríska hermenn ef marka má
nýjustu fréttir af Suðumesj-
um um síðustu helgi. Em
þetta þó alls ekki einu átök-
in sem orðið hafa milli full-
trúa þjóðanna að undan-
fömu og er skemmst að
minnast átaka æðstu ráða-
manna ríkjanna um her-
stöðina á Keflavíkurflug-
velli. Þar hafa menn ekki
komist að neinni niður-
stöðu enn um hvort herinn
eigi að vera eða fara. Klukk-
an 06.39 á sunnudagsmorg-
un var lögreglu tilkynnt um
slagsmál við veitingastað-
inn Casino í Keflavík.Þar
höfðu íslendingar og
Bandaríkjamenn verið að
slást, en samt með nokkuð
öðmm hætti en stjómmála-
mennirnir. Þegar lögreglan
kom á staðinn hafði
áflogsmönnum þó tekist
það sem stjórnvöldum hef-
ur ekki enn tekist - að koma
á sátt milli Bandaríkja-
manna og fslendinga...