Dagblaðið Vísir - DV - 07.10.2003, Blaðsíða 14
4-
ÞRIÐJUDAGUR 7. OKJÓBER2003 SKOÐUN 15
á að segja
Lekamaðurinn
BERGMÁL
Eiríkur Bergmann Einarsson
stjórnmálafræðingur
M'
Alþingi er óvenjulegur vinnu-
staður. Þar koma kjörnir fulltrú-
ar þjóðarinnar saman, skipa sér
í ólíka hópa og takast á um leik-
reglur samfélagsins.
Þingmenn gegna sérstökum
trúnaðarstörfum fyrir almenning
og gera verður kröfu um að þeir
vinni sitt starf af trúmennsku og
heilindum. Þingið er merkisberi
hins lýðræðislega samfélags sem
byggist á virðingu fyrir ólíkum
skoðunum sem allar eiga að fá að
heyrast - hversu vitlausar sem þær
kunna að vera.
Lýðræðið er ekki sjálfgefið
Lýðræðið er ekki sjálfgefið eins
og mannkynssagan er til svo blóð-
ugs vitnis um. Til að þingið geti
starfað að þessu marki þarf að ríkja
trúnaður milli manna þótt hart sé
tekist á um einstaka málefni.
Þannig er mikilvægt að ramminn
utan um hina lýðræðislegu um-
ræðu sé skýr og að menn, sérstak-
lega þingmenn, hafí leikreglur lýð-
ræðisins í heiðri. Þrátt fyrir þá
átakamynd sem blasir við aJmenn-
ingi af störfum þingsins þá er þing-
ið einnig vettvangur samstarfs og
samvinnu og því þurfa menn að
sýna hver öðrum ákveðna virðingu
og háttvísi.
Meðal þess sem gert er til að
tryggja opna lýðræðislega umræðu
er að forsætisráðherra flytur við
upphaf hvers þings stefnuræðu rík-
isstjórnarinnar sem er bæði út-
varpað og sjónvarpað. (Raunar er
þetta eitthvert leiðinlegasta sjón-
varpsefni í heimi, en það er nú ann-
að mál.) f þingsköpum er kveðið á
um að þingmenn skuli fá eftirrit af
ræðunni þremur dögum áður en að
hún er flutt. Þetta er gert af virðingu
fyrir andmælendum og til að
tryggja vandaða umfjöllun í þing-
inu.
Alvarlegur farsi
Þegar þingmenn verða uppvísir
að grófum trúnaðarbresti ber þeim
að víkja. Þegar sjálfir verndarar lýð-
ræðisins vinna beiniínis gegn því
Þegar þingmenn verða
uppvísir að grófum
trúnaðarbresti ber
þeim að víkja.
eiga þeir að segja af sér - þótt það
hafi nú sosum ekki verið algengt
hér á landi að stjórnmálamenn séu
látnir sæta ábyrgð. Hanga heldur á
sæti sínu eins og hundur á roði.
Farsinn um stóra lekamálið, þegar
stefnuræðu forsætisráðherra var
lekið í fréttstofu Stöðvar 2, er því
mun alvarlegri en ætla mætti af
umræðunni sem hefur nú frekar
verið á heldur glettilegum nótum.
Nema lekamaðurinn hafi bara ekki
vitað betur. En þá er spurning
hvort slíkt fólk eigi yfir höfuð að
vera á þingi?
Forsætisráðherra hefur
látið í veðri vaka að
hann viti hver lak ræð-
unni, að það hafi verið
þingmaður. Sagði að
það gæti vei verið að
hann vissi um kauða.
Forsætisráðherra hefur látið í
veðri vaka að hann viti hver lak
ræðunni, að það hafi verið þing-
maður. Sagði að það gæti vel verið
að hann vissi um kauða. Ef svo er
ber honum að upplýsa um það. Hér
er ekki um einkamál forsætisráð-
herra að ræða heldur varðar það
þjóðina alla. Ef forsætisráðherra
STEFNURÆÐAN: „Ef forsaetisráðherra veit
hver rauf trúnað við kjósendur með því að
brjóta leikreglur lýðræðisins verður hann
einfaldlega að segja frá því. Ef hann hefur
hins vegar aðeins óljósan grun um leka-
manninn á hann ekki að gefa í skyn að
hann viti hver það er," segir greinarhöf-
undur.
af sér
veit hver rauf trúnað við kjósendur
með því að brjóta leikreglur lýð-
ræðisins verður hann einfaldlega
að segja frá því. Ef hann hefur hins
vegar aðeins óljósan grun um leka-
manninn á hann ekki að gefa í skyn
að hann viti hver það sé.
Stóra bolla
Annars er þetta að verða ein-
hvers konar þema hjá núverandi
forsætisráðherra. Á bolludaginn
greindi hann frá því að aðstoðar-
maður sinn til margra ára hefði íyr-
ir hönd eins helsta viðskiptajöfurs
landsins reynt að bera á sig 300
milljóna króna mútugreiðslu fyrir
að hætta að tala illa um fyrirtækið
hans. Bæði aðstoðarmaðurinn og
viðskiptajöfurinn hafa þverneitað
sakargiftum. Þetta er auðvitað enn
alvarlegra en lekamálið og alveg
bráðnauðsynlegt að fá það upplýst.
Annaðhvort var reynt að múta for-
sætisráðherra landsins eða hann er
að Ijúga því upp á nafngreinda
menn. Ég veit satt að segja ekki
hvort er verra. En ljóst er að það
verður að fá botn í málið. Það hefur
ekki fengist enn og engin kæra
komið fram.
Eftir situr almenningur og klórar
sér í höfðinu. Það er óþolandi fýrir
almenning að það sama gerist í nú í
iekamálinu.
3% þingmanna í fangelsi
Alþingi hefur sett niður að und-
anförnu. Þingmenn hafa verið upp-
vísir að margvíslegum afbrotum.
Til að mynda sitja tveir þingmenn
nú bak við lás og slá. Annar neydd-
ist til að segja af sér eftir að upp
Þetta er auðvitað
enn alvarlegra en
lekamálið og alveg
bráðnauðsynlegt að
fá það upplýst. Annað-
hvort var reynt að
múta forsætisráð-
herra landsins eða
hann er að Ijúga því
upp á nafn-
greinda menn.
komst um fjárdrátt í starfi, hinn var
kjörinn á þing þótt hann ætti yfir
höfði sér fangelsisdóm fyrir auðg-
unarbrot og fleira. Talnaglöggur
maður benti mér að yfir tvö pró-
sent fanga á íslandi í dag væru
þingmenn, - það er að segja efÁrni
Johnsen er reiknaður til þing-
manna enda dæmdur fyrir brot
sem slíkur. Með svipaðri talnaleik-
fimi má því segja að nú sitji yfir þrjú
prósent þingmanna landsins í
fangelsi. Er nema von að almenn-
ingur beri orðið litla virðingu fyrir
löggjafarþingi landsins?
Fræðum ungt fólk um kynlíf
KJALLARI
Andrés Jónsson
formaður Ungra jafnaðarmanna
Kynsjúkdómar og ótímabærar
þunganir eru mikið vandamál í
íslensku samfélagi.
Ungir jafnaðarmenn telja að
markvissar aðgerðir í þessum
málaflokki geti aukið lífsgæði og
sparað fjármuni, bæði hins opin-
bera og einstaklinga. Þess vegna
leggjum við til:
a) Að hið opinbera greiði niður
smokka.
b) Að aðgengi að getnaðarvörn-
um verði aukið, meðal annars með
því að tryggja að þær verði seldar í
sjálfsölum um land allt.
c) Að hvatt verði til þess að
smokkum verði dreift ókeypis til
framhaldsskólanema.
d) Að kynfræðsla í skólum á
grunn- og framhaldsskólastigi og í
félagsmiðstöðvum verði bætt og
aukin og fólk sem sérstaklega hefur
verið til þess menntað annist hana.
Tryggja þarf aðgengi grunn- og
framhaldsskólanema að skóla-
hjúkrunarfræðingi eða sambæri-
legum fagaðila.
Of dýrar varnir
Samkvæmt lauslegri athugun
sem Ungir jafnaðarmenn gerðu er
algengt að smokkar séu seldir á 80
krónur stykkið og smokkapakkinn
um og yfir þúsund krónur. Þetta
verð er alltof hátt og til þess fallið
að draga úr áhuga ungs fólks á því
að kaupa smokka. Þess vegna telja
Ungir jafnaðarmenn skynsamlegt
að ríkið niðurgreiði smokka þannig
að þeir kosti ekki mikið meira en 30
Nú eru farnar að berast
hryllingssögur af
hópríðingum unglinga
úti í móa í frímínútum
eldri bekkja í grunn-
skólum. [...] Tepruskap-
ur dugar ekki þegar
netið, sjónvarp og kvik-
myndir eru helstu upp-
lýsingaveitur barna um
kynhegðun.
krónur stykkið-út úr búð. Einnig
hvetjum við til þess að hægt verði
að kaupa smokka í stykkjatali sem
víðast.
Opnum augun
Aðgengi að smokkum er því mið-
ur alltof takmarkað. Bæði er það
svo að margt ungt fólk þorir varla
%
EKKIÁ HVERJU STRÁI: Ungir jafnaðarmenn telja að of erfitt sé fyrir unglinga að verða sér
úti um getnaðarvarnir.
að kaupa slíka vöru ef hún er seld
yfir búðarborð og eins er erfitt að
nálgast smokkana að næturlagi.
Þess vegna hvetja Ungir jafnaðar-
menn til þess að smokkar verði
seldir sem víðast um landið í sjálf-
sölum. Einnig hvetja samtökin eig-
endur veitinga- og skemmtistaða til
að selja smokka eins og sumir eru
þegar farnir að gera.
I umræðum sem Reykjavíkur-
borg stóð fyrir nýlega með ungling-
um í efstu bekkjum grunnskóla
kom fram að unglingunum þykir
erfitt að nálgast getnaðarvarnir.
Tiltóku þeir tvo staði þar sem
smokkasjálfsalar eru aðgengilegir
fyrir þennan hóp: í kjallara Há-
skólabíós og á almenningsklósetti í
miðborginni. Þetta ástand er ótækt
á sama tíma og klámvæðingin trö.I-
ríður öllu og brenglar hugmynt ir
barna og unglinga um tilgang kyn-
lífs. Fyrir þremur árum hneyksluð-
ust margir af viðtali við tánings-
stelpur sem voru látnar taka þátt í
munnmökum til að fá inngöngu í
teiti eldri drengja og nú eru farnar
að berast hryllingssögur af hópríð-
ingum unglinga úti í móa í frímín-
útum eldri bekkja í grunnskólum.
Byrgjum brunnin. Tepruskapur
dugar ekki þegar netið, sjónvarp og
kvikmyndir eru helstu upplýsinga-
veitur barna um kynhegðun.
Eflum kynfræðslu
Mikilvægur liður í baráttunni
gegn kynsjúkdómum og ótímabær-
um þungunum er öflug kynfræðsla.
Slík fræðsla þarf að fara fram reglu-
lega, aðallega í efstu bekkjum
grunnskóla, og að minnsta kosti
hluta tímans þarf að skipta kynjun-
um upp. Kynfræðsla á að vera sam-
starfsverkefni skóla og félagsmið-
stöðva og ekki á hendi bekkjar-
kennara. Meðal þess sem þarf að
fjalla um í kynfræðslunni er hvern-
ig á að nota getnaðarvarnir, þekkja
einkenni kynsjúkdóma og hvert á
að leita ef grunur Ieikur á um smit.
Einnig þarf að vera fyrir hendi
fræðsla á heilbrigðu viðhorfl til
kynlífs sem mótvægi við þeirri
klámvæðingu sem á sér stað.
Fáni Spegilsins
„Þráinn Bertelsson, sem á sín-
um tíma var ritstjóri Þjóðviljans,
er nú meðal dálkahöfunda
Fréttablaðsins. Hann skrifar með-
«— al annars um fjölmiðla í það blað
og sagði þar hinn 3. október:
„Spegillinn er vinstrisinnað frétta-
Eskýringarprógramm sem yfirleitt
ergaman að hlusta á." Fagnaðar-
Eefni væri, ef stjórnendur frétta-
stofu hljóðvarps ríkisins tækju af
skarið og kynntu Spegilinn með
þessum for-
merkjum, svo
að hlustendum
þáttarins væri
Ijóst, að f Spegl-
inum gæfist
þeim kostur á
að líta atburði í
vinstrisinnaðri
skuggsjá. Flaggskip eiga að sjálf-
sögðu að hreykja sér af fána sfn-
um."
Björn Bjarnason á vefslnum.
Loforðin skiptimynt
(fyrstu
fjárlögum rík-
isstjórnarinn-
ar birtast
skatthækkan-
Ir í stað
skattalækk-
ana. Þetta er
síðan kórón-
að með því að nota á skattalækk-
anir sem skiptimynt í kjarasamn-
ingum, sem auðvitaö var aldrei
sagt við kjósendur í kosningabar-
áttunni."
Jóhanna SigurOardóttir á vef
slnum.
Ekki er ölí
vitleysan eins
Þegar maður eins og Konráð
Eggertsson hrefnuskytta steig á
stokk og söng einsöng með LlÚ-
kórnum [gegn línuívilnun], þá
fannst mér nú meir en nóg kom-
ið. Maðurinn hlýtur að hafa
drukkið yfir sig af hvalablóðinu
og því runnið á hann þessi ber-
serksgangur. Þarna kom hann
flengríðandi á öldum Ijósvakans
og hellti úr sér óhroðanum yfir
þrumu lostinn lýðinn. Og aðra
eins vitleysu f umræðu um fisk-
veiðistjórnun hef ég ekki heyrt
lengi og er þó af mörgu skraut-
legu að taka.
Snorri Sturluson, trillukarl á
Suðureyri, skrifarl héraðsfrétta-
blaðið Bæjarins besta.
0g hver þreif?
„Grasker var sprengt upp f
anddyri húss í Árbæ. Þar urðu
ekki skemmdir en talsvert mikil
óþrif."
Úrdagbók Lögreglunnar I
Reykjavlk fyrir nýliðna helgi.
Stórkostleg neyð!
„Síðdegis á laugardag var til-
kynnt um eld í glugga við Stór-
holt. Lögreglumenn slökktu eld-
inn með því að hella vatni yfir
kertaskreytingu sem eldurinn
logaði í."
Úr dagbók Lögreglunnar í
Reykjavík fyrir nýliðna helgi.
Ekið inn í
draumalandið
„Á föstudagsmorgun vaknaði
einn ökumaður ekki betur en svo
að hann sofnaði aftur undir stýri
á leið í vinnuna. Ók hann sem
ínSSÍUUUft
V T
Frá Akureyri.
leið lá suður Glerárgötu og var
kominn á móts við Grænugötu
er hann hvarf inn í draumaland-
ið. Lenti bifreiðin yfir umferðar-
eyjuna, yfir gangstétt austan
götunnar og hafnaði á tré inni á
Eiðsvellinum sem er austan við
Glerárgötgna. Sem betur fer slas-
aðist enginn."
Úr dagbók Lögreglunnar á Ak-
ureyri fyrir nýliðna helgi.
En harðstjórn minni-
hlutans?
„Aukin áhrif og þátttaka dóm-
stóla á hinu pólitiska sviði er ekki
endilega slæm þróun, eins og
ýmsir virðast telja. Þjóðkjörnir
fulltrúar hafa gott af þvi að þeim
sé veitt virkt aðhald. Harðstjórn
meirihlutans er versta stjórnar-
formið."
Óli Jón Jónsson I grein á
Kreml.is.
Frumvarp til laga
um drasl
„Frumvarp til laga: um bann
við því að menn gefi hinu opin-
bera draslið sitt.
1. gr. Mönnum er óheimilt að
gefa hinu opinbera eða stofnun-
um þess eigur sínar. Hinu opin-
bera og stofnunum þess er
óheimilt að þiggja hvers kyns
gjafir frá einstaklingum, fyrir-
tækjum eða stofnunum.
2. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi og þótt fyrr hefði verið."
Vefþjóðviljinn á Andrlki.is
14 SKOÐUN
■ ■: '■ -
ÞRIÐJUDAGUR 7. OKTÓBER2003
ÍMIWÍHÍI'B o
Djörf tilraun sem gekk upp
Það þarf dirfsku til, ef ekki fífldirfsku, fyr-
ir erlendan leikhóp að fara með
Shakspeare-sýningu og setja hana upp í
London, jafnvel þótt sú sama sýning hafi
gengið vel í heimalandinu. En djarfir menn
láta sér fátt fyrir brjósti brenna; reyna jafn-
vel hið ómögulega og koma því í gegn. Sú er
raunin með förVesturports með Rómeó og
Júlíu á eitt besta leiksvið háborgar leiklist-
arheimsins. Breskir gagnrýnendur hafa
hlaðið sýninguna lofí og áhorfendur flykkj-
ast að.
Gísli Örn Garðarsson Jeikstjóri, sem
einnig leikur Rómeó, hefur með samstarfs-
mönnum sínum í leikhópnum unnið þrek-
virki. Hann tekur hið fornfræga verk
Shakespeares og blæs eldi í það, svo mögn-
uðum að kröfuharðir leiklistargagnrýnend-
ur Lundúnablaðanna segja sýninguna í
senn líflega, djarfa og stórskemmtilega.
Leikstjórinn ungi, gesturinn langt að
komni í London, fann það á frumsýningu
að áhorfendur uppgötvuðu Shakespeare með ís-
lenska leikhópnum. Það hlýtur að hafa verið upp-
örvandi eftir þrotlausar æfingar, enda var uppfærslan,
sem hafði gengið ákaílega vel hér, ekki aðeins flutt í
annað leikhús heldur á annað tungumál. Það kom
fram í viðtali við Gísla Örn í Helgarblaði DV að hver
einasta sena var æfð upp á nýtt. Aftur var farið í
grunninn á leikritinu, það aðlagað nýju rými. Leik-
hópurinn leitaðist við að ná aftur í kjarna verksins, án
þess að missa andann úr þeirri sýningu sem gengið
hafði svo vel hér heima.
Gísli Örn segir samfléttun íslensku og ensku í sýn-
ingunni vera tilraun og sú reynsla hafi gefið af sér
margar hugmyndir: „Það væri gaman að sjá Evrópu-
þjóðleikhús,“ segir hann, „þar sem leikarar frá ýmsum
löndum setja upp sýningar og ferðast um með þær.“
Þessi tilraun hins íslenska leikhóps gæti þannig mtt
Þessi tilraun hins íslenska leikhóps
gæti þannig rutt brautina fyrir aðra.
Auk þess má ætla, miðað við þau
góðu viðbrögð sem sýningin hefur
fengið í London, að önnur leikhús
fái áhuga á henni.
brautina fyrir aðra. Auk þess má ætla, miðað við þau
góðu viðbrögð sem sýningin hefur fengið í London,
að önnur leikhús fái áhuga á henni. Fyrir-
spurnir hafa þegar borist þar um.
Ástæða er til að óska aðstandendum sýn-
ingarinnar til hamingju með árangurinn.
Umhverfisvænir strætisvagnar
Strætó bs. tók fyrstu vetnisstrætisvagn-
ana í notkun um nýliðna helgi. Áður hafði
verið reist sérstök vetnisstöð í Reykjavík í
vor. Vagnarnir, sem verða þrír, em hluti af
stóm rannsóknar- og þróunarverkefni um
vetnisnotkun. Heildarkostnaður verkefnis-
ins nemur rúmlega 700 milljónum króna.
Evrópusambandið leggur fram um 40%
kostnaðarins við það en eigendur íslenskr-
ar NýOrku ehf. og Skeljungur leggja fram
stærsta hlutann. Þá hafa íslensk stjómvöld
stutt verkefnið en það er í samræmi við
stefnu þeirra sem miðar að sjálfbæm vetn-
issamfélagi og aukinni nýtingu endurnýt-
anlegra orkulinda og stefnu í umhverfis-
málum. Reykjavíkurborg hefur og stutt
verkefnið með ýmsum hætti.
Þessi tilraun er merk og með henni er fylgst víða,
enda fyrirsjáanlegt í framtíðinni að nota verður aðra
orku en olíu til að knýja samgöngufarartæki. Ræður
þar hvort tveggja að stöðugt er gengið á þá orkulind
og hitt hve alvarleg umhverfisáhrif hafa orðið af slík-
um farartækjum, hvort heldur er á sjó, landi eða í lofti.
Nærtækast er þar að nefna heitara andrúmsloft á
jörðinni sem kann að hafa margvíslegar afleiðingar í
för með sér.
Það er vel að íslendingar fari fyrir í þessari tilraun
um aukna umhverfisvernd. Slíkt er í samræmi við það
mengunarlausa umhverfi sem við viljum búa okkur til
frambúðar hér á landi og þá ímynd sem við viljum
gefa af landinu.