Helgarblaðið - 12.06.1992, Blaðsíða 7

magnseigendur sem gefi tekjur í rík-
issjóð. Það er talað um að þétta
tekjuskattskerfið, fækka undanþág-
um er varðar bílastyrki og hlunnindi,
opna fyrir möguleikann á hátekju-
skatt. Fækka undanþágum í virðis-
aukaskattskerfinu; ef allar undanþág-
ur væm teknar af samsvaraði það 10
miljörðum króna. Menn em að tala
hér um tekjuauka upp á 3-4 miljarða
króna fyrir utan VSK. Síðan þarf að
ná í skattsvikarana þótt það sé fugl í
skógi en ekki hendi. Sem sagt að
skattleggja þá sem mega sín betur í
þjóðfélaginu en ekki hinn almenna
launamann. Þetta er mjög skýr og
klár stefnumörkun, skilaboð ffá rót-
tækumjafnaðarmannaflokki. Það
væri mér fagnaðarefni ef skilaboð af
þessu tagi kæmu frá þessu flokks-
þingi og ég hef þá trú að svo verði.
Ég held ekki að það sé verið að setja
samstarfsflokkinn upp við vegg.
Sjálfstæðisflokkurinn sagðist ekki
ætla að hækka skatta en lagði á þjón-
ustugjöld sem er ekkert annað en
skattlagning í annarri mynd. Ég held
að Sjálfstæðisflokkurinn sé til við-
ræðu um þetta.
Flokkurinn fór í samstarf með
Sjálfstæðisflokknum með ákveðna
stefnumótun í sjávarútvegsmálum
og landbúnaðarmálum sem ekki
hafa náð fram að ganga. Hafa
þessi mál ekki orðið útundan?
Jú, jú. Það er ekkert launungarmál.
Það hefúr gengið hægar í landbúnað-
armálum en efni stóðu til. Það er
ekki við Sjálfstæðismenn eina að
sakast heldur Framsóknarmenn í öll-
um flokkum. En það mjakast í rétta
átt þó að okkur finnist mál þróast
hægt.
I Alþýðuflokknum eru mjög skipt-
ar skoðanir um fiskveiðistefnuna.
Þannig er það í öllum flokkum. Þetta
er þverpólitískt mál þar sem takast á
sjónarmið fiskvinnslu, útgerðar og
sjómanna, landsbyggðar og þéttbýlis.
Það er engin eining í samfélaginu.
Menn eru sammála um hveiju þeir
eru á móti og hafa ímugust á þessu
kvótakóngafyrirkomulagi þar sem
auðæfi þjóðarinnar safnast á örfáar
hendur. Það er skilningur allra í Al-
þýðuflokknum að þessi verðmæti í
hafinu séu þjóðarinnar og útffá þeirri
staðreynd eigi að byggja.
Ertu að segja að það sé ekki full
sátt um hugmyndina um veiði-
leyfagjafd?
Það er fúllkomin sátt um þá meg-
inhugmynd að auðlindin sé sameign
þjóðarinnar og ef gefa eigi einstak-
lingum heimild til að nýta hana eigi
þeir að greiða afnotagjald. En það
sem menn segja núna í þessunr
þrengingum er að veiðileyfagjald
hljónri sem viðbótarskattlágning á
sjávarútveginn senr stendur víða
mjög höllum fæti og spurt er hvort
mögulegt sé að knýja það mál fram
við þessar aðstæður. Þessi sjónamrið
em efst á baugi.
Hverju hefur Alþýðuflokkurinn
náð fram í þessu stjórnarsam-
starfi?
Hann hefúr náð því ffam sem
þessi ríkisstjóm hefur náð fram: að
beija verðbólguna niður í ekki neitt
en hún var kornin í viðunandi horf í
síðustu ríkisstjóm. Það em tiltölulega
kyrr kjör í efnahagslífi þjóðarinnar,
en þetta hefur verið gert á kostnað
atvinnulífsins. Og þá kemur að
stærsta vandamálinu sem ég sé og
það er atvinnuleysið. Atvinnuleysi
upp á þijú eða sjö prósent virkar allt
öðmvísi hér en hjá öðmm þjóðum.
Félagsleg áhrif atvinnuleysis og
margfeldisálirif þeirra verða miklu
sterkari hér og það verður allt að
gera til að bægja þeirri vá ffá dymm.
Og það er í ljósi þess sem ég tek
undir með Jóni Baldvini unr að það
eigi að skoða það að taka áhættu í
orkuframkvæmdum og fara af stað
með Fljótsdalsvirkjun. Það þarf að fá
hjólin til að snúast á nýjan leik.
Nú haflð þið sem teíjið flokkinn
hafa sveigt af velferðarbrautinni
látið þá skoðun vkkar óspart í ljós,
allt þar til nú rétt fyrir flokksþing
að Jónarnir tveir hafa sótt í sig
veðrið. Er það að endurtaka sig
nú, sem nokkrum sinnum hefur
gerst, að þið hafíð mótmælt en síð-
Helgar l blaðið
Fulltrúar margra þjó&a hafa tekió upp mólefni götubarna í Ríó. Hér eru götuböm i skóla óþekk-
um þeim sem Vigdís Finnbogadóttir rorseti var viðstödd opnun ó i vikunni.
Vandinn greindur
en ekkert gert
an hafa engar breytingar átt sér
stað?
Þvert á það sem ýmsir hafa haldið
ffam um að hér sé um persónulegt
hanaat að ræða þá snýst þetta mál
um grundvallarsjónarmið. Þessi um-
ræða öll hefúr snúist um það hvað
Alþýðuflokkurinn ætlist fyrir og
hvert hann ætli að fara. Mér sýnist að
niðurstöðumar ætli að verða mér og
mjög mörgum öðrum flokksmönn-
um að skapi. Að það komi skýrt
ffam að Alþýðuflokkurinn ætli að
vera flokkur samhjálpar og félags-
legra úrræða án þess að loka á mark-
aðsöflin þar sem þau virka og eiga
rétt á sér. Það er alröng niðurstaða að
þessi undiralda í flokknum sé bóla
sem springi, haldi Jón Baldvin áfram
að vera formaður flokksins og ríkis-
stjómin lifi. Ég hef aldrei sagt það í
minni gagnrýni að í henni þyrfti að
felast nýr formaður flokksins eða að
það þyrfti að koma til stjómarslita.
Heldur þvert á móti að Ijúka því
verki sem hafið er en á sama tíma að
leiðrétta kúrsinn.
Getíð þið verið örugg um að
kúrsinn verði leiðréttur?
Það er ekkert ömggt í pólitík. Og
þar eð þú ert að fiska eftir því hvers-
vegna ekki hafi verið hreinlega boð-
ið á móti flokksforystunni þá er það
ekkert launungarmál að fjölmargir
hafa verið að ræða þann möguleika
við mig að ég byði mig fram. Ellegar
að Jóhanna Sigurðardóttir heíði boð-
ið sig fram til þess að tryggja það að
þessar áherslu gengju eftir sem við
höfúm haldið fram. Vinnan í undir-
búningi flokksþingsins hefur hins-
vegar leitt í ljós að það er verið að
rétta fram hönd til sátta. Þegar niður-
staðan er mér að skapi spyr ég sjálf-
an mig: ef þetta er stefna allra hópa í
Alþýðuflokknum, hveijum þjónar
það þá að fara í hatramman slag um
persónur? Ég taldi því ekki vit í því
að stefna í hættu þeirri sáttagjörð
sem ég sé framundan um þessi meg-
inmál. Ég hef lýst því að það sé mál
númer tvö hvað sá heitir sem stýrir
flokknum, það skiptir fyrst máli fyrir
hvað hann stendur en það er enginn
annar en flokksþingið sem tekur um
það ákvarðanir.
Ertu að segja að það sé enginn
möguleiki á að þú eða Jóhanna
bjóðið ykkur fram?
Ég mun ekki sækjast eftir kjöri til
formanns Alþýðuflokksins á þessu
flokksþingi.
Gætu þær aðstæður komið upp
á fíokksþinginu að þú byðir þig
fram gegn Jóni Baldvini?
Það átti svo sem enginn von á
þeirri orrahrið sem átti sér stað á síð-
asta flokksþingi milli formannsins
og varafomiannsins. Ég held að það
hafi komið öllum í opna skjöldu. En
ég vonast til þess að ckki komi til
slíkra deiluntála og það em engar
forsendur til þess ef þessi mál ganga
eftir einsog ég hef lýst og mér sýnist
vera samstaða um.
Fari svo að Jón Sigurðsson
dragi sig úr stjórnmálum, hvern
sérð þú sem arftaka hans í ríkis-
stjórn?
Ég veit ekki til þess að Jón haldi
embætti sem gangi í erfðir. Ef hann
tekur ákvörðun um að draga sig í hlé
þá er ég fyrsti varaþingmaður kjör-
dæmisins og tek þá hans þingsæti.
Hvað annað gerist er ákvörðun
flokksins.
Ég vil taka það skýrt fram að
gagnrýni mín í vetur byggist ekki á
persónulegum metnaði heldur á því
að ég vil hag flokksins og þar með
þjóðarinnar sem allra, allra mestan.
Eg ntun halda áfrarn að starfa þann-
ig. Mitt metnaðarmál er að Alþýðu-
flokkurinn verði flokkur fjöldans og
telji atkvæði í tugum prósenta. Þann-
ig að menn sættist ekki við þá niður-
stöðu að vera 15 prósenta flokkur,
hversu rnörg sem ráðherrasætin telj-
ast frá einum tíma til annars. Styrkur
flokksins til framtíðar felst ekki í
ráðherrastólum augnabliksins. Al-
þýðuflokkurinn var, er og verður og
öflug jafnaðarstefna er þjóðamauð-
syn.
G. Pétur Matthíasson
Linur hafa skýrst á um-
hverfisráðstefhu Samein-
uðu þjóðanna í Rio de Ja-
neiro. I vikunni stóð í
mönnum hvemig leysa ætti
vandamál fjármögnunar
þróunaraðstoðar og orðalag
sáttmála um vemdun and-
rúmsloftsins.
Hvorttveggja verður útvatnað
frá upphaflegum tillögum. Hins-
vegar varð ekkert úr andstöðu ol-
íuframleiðsluríkja við tillögur um
að draga úr notkun orkugjafa sem
menga andrúmsloftið, það er að
segja kolefnisorkugjafa einsog ol-
íu. Meginniðurstaða ráðstefnunnar
verður líklega sú að menn hafi gert
sér nokkuð góða grein fyrir um-
hverfisvandanum án þess að sýna
vilja til að gera eitthvað raunveru-
legt í málunum. Þetta er mat Hjör-
leifs Guttormssonar alþingismanns
sem situr ráðstefnuna í Ríó. „Um-
ræðan hefur skilað sér í því að
menn gera sér nú betur grein fyrir
vandamálunum. En tíminn verður
að leiða í ljós hvað gert verður,"
sagði Hjörleifur.
Varðandi fjármögnun verður til-
laga um að iðnríkin borgi 0,7 pró-
sent af landsframleiðslu í þróunar-
aðstoð líklega samþykkt án þess
þó að kveðið verði á um tíma-
mörk. Islendingar hafa stefnt að
því að verja 0,7 prósentum land-
framleiðslu sinnar til þróunarað-
stoðar síðan 1985. Þetta framlag
hefur þó sjaldnast farið yfir 0,07
prósent.
Svipað er uppi á teningnum er
kemur að sáttmálanum um vemd-
un andrúmsloftsins. Þar eru uppi
þrjár tillögur. Fyrst cr lagt til að
binda það í sáttmálann að ekki
verði meira hleypt af kolvetni út í
andrúmsloftið árið 2000 en var
gcrt 1990. Önnur tillaga gerirráð
fyrir að þessu marki verði náð eins
fljótt og auðið er og sú þriðja að
markinu verði ná svo fljótt sem
auðið er eftir árið 2000. Hjörleifúr
bjóst við því að miðtillagan yrði
samþykkt.
Dagskrá 21
sæmilega heildstæö
Þar eð olíuframleiðendur drógu
í land varðandi andrúmsioflshlut-
ann í framkvæmdaáætluninni taldi
Hjörleifur að hún yrði nokkuð
heildstæð þegar upp væri staðið.
Auk Dagskrár 21 verður gengið
frá Ríó-yfirlýsingunni og sáttmál-
unum um vemdun fjölbreytileika
lífríkis og vemdun andrúmslofts-
ins. Eiður Guðnason umhverfis-
ráðherra hefur undirritað báða sátt-
málana fyrir Islands hönd. Banda-
rikjamenn hafa ekki og munu lík-
lega ekki undirrita sáttmálann um
vemdun lífríkis.
Ríó-yfirlýsingin er einar 30 síð-
ur en framkvæmdaáætlunin Dag-
skrá 21 er 800 síður. Allt gott um
það að segja en Hjörleifur sagði að
menn spyrðu sig nú hvert fram-
haldið yrði. Það hefur komið upp
tillaga um að setja á fót nefnd um
sjálfbæra þróun sem myndi íylgja
eflir framkvæmd samþykkta ráð-
stefnunnar, þótt þróunarríkin hafi
kvartað nokkuð yfir því að þurfa
að skila skýrslum um framkvæmd
þess sem samþykkt verður.
Hjörleifur sagði að hugmyndir
Bandaríkjamanna á ráðstefnunni
þættu nokkuð einkennilegar. Þeir
hafa lagt áherslu á vemdun regn-
skóga og annars skóglendis. Þeir
hafa sett fram þau rök að draga
megi úr kolvetni í andrúmslofti
með því að vemda skóga og þann-
ig geti þeir og önnur iðnríki haldið
áfram að sleppa þessurn efnum út í
andrúmsloftið. Stærsti hluti regn-
skóga er í þróunarríkjunum þannig
að þau telja þetta undarlega af-
stöðu, það er að segja að þau eigi
að framleiða súrefni svo að iðnrík-
in geti haldið áfram að sleppa CÖ2
út í andrúmsloftið.
Þá sagði Hjörleifur að eitt stórt
vandamál hefði setið á hakanum á
ráðstefnunni en það er fólksfjölg-
unarvandamálið. Þar stendur til
dæmis kaþólska kirkjan í vegi fyrir
umræðunni. Hjörleifur sagði þó að
sér skildist að í Brasilíu væm
menn ekki strangtrúaðir og kirkjan
væri meira tákn en veruleiki.
Ráðstefnunni lýkur á sunnudag.
I dag munu þjóðhöfðingjar, sem
mættir em til rástefnunnar, ávarpa
hana og er Vigdís Finnbogadóttir
forseti 14. á mælendaskrá. Hver
um sig fær sjö mínútur til ráðstöf-
unar. Fyrir lok ráðsteíúunnar
munu síðan þjóðhöfðingjamir,
sem em á annað hundrað, setjast
við eitt hringborð og munu fuiltrú-
ar svæða ræða umhverfísmál.
Þessi samkoma er einsdæmi. Þeir
munu þó ekki undirrita neitt heldur
em ráðherra látnir um það, það er
ekki eins bindandi. Hugsanlega
munu þjóðhöfðingjamir þó ganga
frá einhverskonar fundargerð ráð-
stefnunnar.
Götubörnin
Hjörleifúr sagði að mál götu-
bama í Ríó hefði vakið þó nokkra
eftirtekt og mikið um það fjallað í
brasilíksum fjölmiðlum á meðan á
ráðstefnunni stendur. Þau sjást
hinsvegar ekki þar sem ráðstefnu-
gestir eru á ferð. Hjörleifur sagði
að götubömunum væri haldið frá í
búðum fyrir utan borgina. Þetta
einstæða átak að koma fátæktar-
bömunum burt hefur vakið athygli
heimamanna og annarra. Fáir trúa
því að götuböm séu einungis 1000
talsins í Ríó einsog haldið var
fram við umhverfisráðherra. Málið
hefur verið tekið upp af mörgum
þjóðum, þar á meðal hcfur Eiður
farið á fund ráðherra vegna máls-
ins.
Vandamál götubama í Brasilíu
og vistkreppan hafa þó ekki verið
leyst á ráðstefnunni Umhverfi og
þróun. „En þetta getur orðið bytj-
unin á átaki ef menn vilja tryggja
bömum sínum heilbrigða jörð í
framtíðinni," sagði Hjörleifúr
Guttormsson.
FRÁ ALÞÝÐUBANDALAGINU í REYKJAVÍK
Sumarferð ABR í Flatey 4. og 5. júlí n.k.
Lagt af stað frá Umferðarmiðstöðinni laugard. 4. júlí kl. 14:00.
Áælluð sigling frá Stykkishólmi kl. 17:00. Aætluð sigling frá Flatey
kl. 20:30 á sunnudagskvöld. Hcimkoma upp úr miðnætti.
Ferðalangar komi með tjöld, svefnpoka og ncsii. Vcrð kr. 4.500 fyrir
fullorðna og 2.250 fyrir böm yngri cn 12 ára. Innifalið í vcrði auk bfl-
og skipsferða, er tjaldstæði og ein sameiginleg máltíð á sunnu-
deginum (grillveisla). Hægt er að panta sérstaklcga skoðunarferð með
bát um eyjamar, sem tekur um 1 klst. og kostar kr. 1.000.
Pantanlr í feröina eru teknar til 30. júní n.k. á skrifstofu
Alþýöubandalagsins í síma 17500.
Gróðursetningarferð í Heiðmörk sunnudaginn 14.
júní kl. 14:00 til 18:00
Safnast verður sarnm kl. 13:30 við Hverfisgötu 105 (Skúlagötumegin)
og við bæinn Elliðavatn kl. 14:00. Þeim sem ekki cru á bfl cr bcnt á að
hafa samband við stjómarmenn félagsins og þá mun verða leysl úr því.
Þórsmerkurferð 17. til 19. júlí n.k.
Hópur valinkunrtra manna stendur fyrir helgarferð í Þórsmörk helgina
17. til 19. júlí n.k. Upplýsingar og pantanir hjá Guðmundi Hjartarsyni í
síma 43202.
Föstudagurinn 12. júní