Helgarblaðið - 12.06.1992, Blaðsíða 8

Helgar 8 blaðið
Konur hafa ekki
sí&ur verift ibnar
vi& blóokatiana
en menn einsog
sagan um greif-
ynjuna Elísabetu
Bóthory sannar.
Vítusmessa er á
mánudagúnn
kemur, 15. júní.
Þá er fullt txíngl
og stórstreymi.
Ýmsir kenna á
sér breytíngu við
slíkar aðstæður,
einhveija innri
spennu, sem ekki
vill losna um. Þá
nótt gengur dýrið
laust.
Blóðsugur og varúlfar
Mórar og skottur leika lausum
hala í íslenskri þjóðtrú og drauga-
gangur er mikill og rammur. Yfir-
leitt lyktaði þó viðureignum þess-
ara kykvenda annars heims við lif-
endur með því að forynjumar létu í
minni pokann, stundum eftir að
hafa veitt mönnunum þó nokkrar
skráveifur. í dag eimir enn eftir af
þessari þjóðtrú og þótt nútíma-
draugar séu kannski ekki jafn
magnaðir og þeir sem ráfuðu um í
myrkri miðalda, þá virðist þjóðin
enn trúa á afturgöngumar.
Þótt íslensk þjóðtrú sé fjölbreytt
að allskyns óvættum höfum við
verið blessunarlega laus við kvik-
indi einsog blóðsugur og varúlfa.
Trúin á þau fyrirbrigði byggisl á
sammna manns og dýrs og senni-
lega hefur fátæklcgt dýralífið hér á
landi ekki kaliað á slíkar arfsagnir.
Hér eru hvorki úlfar né aðrar
skepnur sem kalla fram ugg og
óhug hjá fólki. Einu íslcnsku þjóð-
sagnimar um sammna dýrs og
manns eru um selina cn þær sagnir
ólu ekki á óhug.
Varúlfurinn
Trúin á náinn skyldleika og sam-
mna manns og dýrs er ævafom og
finnst hjá fiestum þjóðflokkum.
Þannig em til mjög gamlar frá-
sagnir frá Afríku og indíánum Am-
eríku um töfralækna sem breytast í
ýmis dýr. I Afríku breytast þeir í
hýenur eða hlébarða og í Ameríku
breytast indíánar í blóðþyrsta
sléttuúlfa. í Mið- og Suður- Amer-
íku breytast töfralæknamir hins-
vegar í jagúar.
Frásagnir af þessum hamskipt-
um em þó alls ekki jafn blóðugar
og frásagnimar af varúlfunum,
sem einkum em áberandi í þjóðtrú
fólks í Mið- og Austur-Evrópu.
A 16. öld ráfaði risavaxinn úlfur
í kringum þýsku borgimar Köln og
Bedburg. Hann réðst á fólk og
slíkan óhug setti að íbúum á svæð-
inu að þeir þorðu ekki að ferðast
um. Samkvæmt samtímafrásögn-
um fúndust á víðavangi hendur og
fætur af körlum, konum og böm-
um. Að lokum tókst hópi veiði-
manna að króa að skepnuna og tók
hún þá hamskiptum frammi fyrir
þeim og breyttist í mann. Það sem
meira var, fiestir veiðimannanna
könnuðust við kauða, sem hét Pet-
er Stubbe.
Stubbe hafði þekkt flest fómar-
lömb sín, en meðal þeirra voru 13
böm og tvær ófrískar konur. Hann
hafði rifið fóstrin úrmóðurlífi
þeirra og étið hjörtun úr þeim lif-
andi og hrá.
Þeir sem breytast í varúlfa hafa
ýmis samciginleg útlitseinkenni.
Augnabrúnir þeirra eru þykkar og
samvaxnar, tcnnumar rauðlcitar,
langatöng óvenju löng, neglur á
fingrum möndlulaga og rauð-
lcitar og eyru þcirra sitja aftar-
lega og ncðarlcga. Augu og
munnur eru þurr og líkt og
nomin getur varúlfurinn ekki
grálið, þótl hann sé oft mjög
þunglyndur. Og það ciga þcir
cinnig samciginlegt að vcrða
mjög óþreyjufullir við fullt
tungl.
Blóðsugur
Trúin á blóðsugur
virðisl mcst ríkjandi á
sömu slóðum og var-
úlfatrúin. Einkum cr
T ranssylvanía
nefnd scm hcim-
kynni blóðsuga,
cn þaðan er
frægasta sug-
an æltuð,
Drakúla
greifi. Það
cru þó
ekki
bara
karlar
sem
taka á
sig gervi blóðsugunnar, hún er
ekki síður kvenleg. Frægasta blóð-
sugan, að Drakúla undanskildum,
er án efa Blóðuga greifaynjan.
Blóðuga greifynjan hét réttu
nafni Elísabet Báthory og fæddist
árið 1560 í stórri höll í Norðvest-
ur-Ungverjaland, í skugga Kar-
pafaíjalla nærri landamærum
Transsylvaníu.
Fjölskylda hennar var af einni
helstu valdaætt landsins en af
henni lor það orð að áhugasvið
fjölskyldumeðlima væri mjög
bundið við sadó-masókisma,
djöfladýrkun og eiturbyrlun.
Þegar Elísabet var 11 ára var
hún gift miðaldra greifa. Henni
leiddist í hjónabandinu og einu
glcðistundimar sem hún átti í
höllinni vom ástaleikir með
vinnudrengjunum á staðn-
um. Hún varð ófrísk af
völdum eins þeirra þegar
hún var 13 ára.
Elísabet gat valið um
staði til að búa á og hún
kaus að setjast að í
Csejthe-höll, sem var
umlukin þéttum skógi
þar sem úlfar span-
góluðu á dimmum
nóttum. Helsta
dægradvöl ungu
grcifynjunnar var
sem fyrr ásta-
fundir með
ungum
mönnum
auk þess
sem hún
uppgötvaði
sér til
óbland-
innar
ánægju að hún naut þess að pína
þjónustustúlkumar.
Árið 1604 dó greifmn og réð El-
ísabet þá nomina Önnu Darvulia
til hallarinnar sem dulrænan siða-
meistara.
Blóðbabið
Eitt sinn þegar hún var að pína
þjónustustúlku barði hún hana svo
blóðið spýttist framan í hana
sjálfa. Þegar hún var að þurrka
blóðið úr andlitinu fannst henni
það hafa þau áhrif að húðin yrði
mýkri og hvítari. Þá fæddist sú
hugmynd hennar að leiðin til eilífr-
ar æsku væri að baða sig í manna-
blóði.
í kjallara hallarinnar lét hún inn-
rétta pyntingaherbergi og setti á
svið blóði drifna helgileiki. Meðal
nýjunga sem hún fann upp á var
blóðsturtuklefi. Klefmn var þannig
hannaður að stúlkur vom settar inn
í jámbúr sem var aisett beittum
göddum. Göt vom á búrinu sem
glóandi jámi var stungið inn um.
Stúlka var sett í búrið og það híft
upp. Varðmenn ráku glóandi jám
inn um götin og stúlkan barðist við
að forðast jámin með þeim afleið-
ingum að gaddamir á búrinu rifu
hana á hol. Blóðið streymdi niður
um göt á gólfinu en þar undir stóð
greifynjan nakin og baðaði sig.
Elísabet drakk líka blóð og
reyndi m.a. að sjúga það beint úr
hálsæðum fómarlamba sinna.
Hún var ómettandi en kvartanir
vegna íjölda horfinna stúlkna urðu
til þess að yfirvöld settu rannsókn í
gang. í ljós kom að meira en 650
ungar stúlkur höfðu verið myrtar
að undirlagi greifynjunnar og flest-
ar á hryllilegan hátt. Greifynjan
var sett í stofufangelsi í höllinni og
lést þar. Enn þann dag í dag verða
vegfarendur í nágrenni hallarinnar
varir við náhvíta hefðarkonu ríð-
andi á hesti í náttmyrkrinu og fylg-
ir henni flokkur ýlfrandi úlfa.
Hollywood
Frá miðaldahöllinni í Ungverja-
landi til draumaverksmiðjunnar í
Hollywood. Hryllingsmyndir urðu
snemma nijög vinsælar í Banda-
ríkjunum og annarsstaðar. Hryll-
ingsmyndimar em upprunnar úr
þýska expressjónismanum en bár-
ust vestur um haf þegar Holly-
wood keypti upp marga ffemstu
leikstjóra þess tímabils.
Nokkrir leikarar lögðu hryllings-
hlutverk fyrir sig og meðal þeirra
var Ungverjinn Bela Lugosi. Á
fjórða áratugnum lék hann Drakúla
hvað eftir annað. Á sínum efri ár-
um gerðist hann mjög einrænn og
sérvitur. Hann lokaði sig af í
gömlu villunni sinni í Los Angeles
og vildi ekki ræða við neinn. Undir
það síðasta klæddist hann daglega
gamla Drakúlagervinu, svaf á dag-
inn og vakti um nætur og varð fol-
ari og folari.
Orðrómurinn kviknaði. Menn
höfðu orðið varir við Lugosi á
hlaupum um eyðileg svæði á nótt-
unni. Hann sást standandi uppi á
mæni á húsi sínu og hverfa í einu
stökki út í niðdimma nóttina.
Vinnukona, sem hann hafði rekið,
sagði frá blóðdropum á frakkalafi
hans og af potti fullum af blóði
sem hún hafði fundið á kommóðu
hjá honum.
Þar kom þó að Lugosi var úr-
skurðaður látinn af yfirvöldum og
jarðsettur. En þá fóru fúrðulegir
hlutir að gerast í kirkjugarðinum.
Þegar máninn hátt á himni skín má
sjá veru, furðulíka Lugosi, koma
akandi í gömlum vagni að garðin-
um. Það segir að minnsta kosti út-
fararstjóri kirkjugarðsins.
500 bóbsugur á kreiki
Trúin á varúlfa, og þó einkum á
blóðsugur, lifir enn þann dag í dag
góðu lífi. Víða um lönd eru starf-
andi félög áhugafólks um blóðsug-
ur. I Bandaríkjunum er tii félags-
skapur sem nefnist „Vampire
Research Center", stofnaður af
blóðsugufræðingnum Stephen
Kaplan.
Kaplan segist hafa lista yfir allar
núlifandi blóðsugur í Bandaríkjun-
um. Að hans sögn eru nú á milli
150 og 200 ekta blóðsugur á kreiki
þar. Alls munu þær vera um 500
talsins í heiminum.
Það er því vissara að hafa hægt
um sig nk. mánudag þegar tungl
verður fullt.
FöstudaKurinn 12.júní