Dagblaðið - 09.10.1975, Blaðsíða 8

8
MMBIAÐIÐ
frfálst, nháð daghlað
Útgefandi: DagblaOiö hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
tþróttir: Haliur Simonarson
Hönnun; Jóhannes Reykdal
Blaðamenn: Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bolli Héðinsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Hallur Hallsson, Helgi Pét-
ursson, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson.
Handrit: Ásgrimur Pálsson, Hildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guðmannsdóttir, Maria ólafsdóttir.
Ljósmyndir: Bjarnleifur BjarnleifsSon, Björgvin Pálsson
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson
Auglýsingastjóri: Ásgeir Hannes Eirlksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
t lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Ritstjórn Siðumúla 12, simi 83322, auglýsingar, áskriftir og af-
greiðsla Þverholti 2, simi 27022.
Svartolia d Tý og Ægi
Sérfræðingarnir i svonefndri svart-
oliunefnd hafa fundið út, að Land-
helgisgæzlan kasti á glæ um það bil
100 milljón krónum á ári með þvi að
nota gasoliu I stað svartolíu á tvö nýj-
ustu skipin, Tý og Ægi. Er þá miðað
við fulla nýtingu skipanna eins og
væntanlega reynist nauðsynleg i yfir-
vofandi þorskastriði.
Þeir hafa komizt að raun um, að vélar þessara
tveggja flaggskipa gæzlunnar séu einmitt gerðar
fyrir svartoliu og raunar lélegri svartoliu en notuð
er hér á landi. Slikar vélar séu óviða og sennilega
hvergi nema hér keyrðar á öðru eldsneyti en svart-
oliu.
Þeir vitna lika i aðalsérfræðing framleiðanda vél-
anna, sem er á sama máli, svo og i timaritið Motor-
ship, þar sem hlutlausir aðilar telja svartoliu henta
þessum vélum. Segist svartoliunefnd ekki skilja,
hvers vegna ekki sé þegar I stað fyrirskipað að nota
svartoliu á þessi tvö skip.
Svartoliunefnd reiknaði með, að eðlileg nýting
þessara skipa væri 30 dagar á fullri ferð, 200 dagar á
hálfri ferð og 70 dagar á fjórðungs ferð. Með slíkri
nýtingu kostar gasolian 140 milljón krónur á skip,
en svartolian aðeins 90 milljón krónur á skip.
Kostnaðurinn við aukabúnað vegna svartoliunnar
nemur að mati nefndarmanna um 10% af sparnaði
fyrsta ársins og kostnaðurinn við aukið vélaslit inn-
an við 2% af árlegum sparnaði.
Með þessu virðist vera fundin leið til að halda
varðskipunum miklu meira úti en nú er gert. Af
sparnaðinum mætti greiða kostnað við skiptiáhöfn,
svo að varðskipin geti i þorskastriðinu jafnan verið
á sjó, þótt áhafnirnar taki sin eðlilegu fri.
Sparnaðurinn ætti lika að gera Landhelgisgæzl-
unni kleift að halda uppi tveimur áhöfnum á flugvél
sinni. Þar með ætti hún að nýtast tvöfalt betur og
gera kaup á viðbótarflugvél óþörf að sinni. Flug-
félögin hafa fleiri en eina áhöfn á hverri flugvél
sinni til að nýta f járfestingarkostnaðinn sem bezt og
ætti gæzlan að geta gert slikt hið sama.
Svartoliunefnd hefur sent Landhelgisgæzlunni,
dómsmálaráðuneytinu og sjávarútvegsráðuneytinu
bréf með niðurstöðum sinum. Þótt nokkur timi sé
liðinn, hefur gæzlan ekki enn svarað bréflega. Og
ekki bólar á aðgerðum af hálfu stjórnvalda til að
stöðva sóun gæzlunnar á fjármunum skattgreið-
enda.
Þetta er óneitanlega hið furðulegasta mál. Sér-
fræðingar styðja sitt mál með svo sterkum rökum,
að óyggjandi virðist. Yfirstjórn Landhelgisgæzl-
unnar virðist aðeins geta svarað með hliðstæðum
útúrsnúningum og felast i svörum hennar við gagn-
rýni á kaupum annarrar stórrar gæzluflugvélar.
Hér dugar hvorki sérvizka né lúxus. Fyrirskipa
þarf nú þegar svartoliu á Tý og Ægi og nota
sparnaðinn til að kosta skiptiáhafnir á varðskipin
og gæzluvélarnar i yfirvofandi þorskastriði.
Dagblaðið. Fímmtudagur 9. október 1975
Bandaríkjastjórn
sökuð um afskipti
af innanríkismólum
Ítalíu J
Vegna Bandaríkja-
heimsóknar fyrrum emb-
ættismanns ítölsku fas-
istastjórnarinnar hefur
skugga mikinn borið á
samskipti ítalíu og
Bandaríkjanna. Vegna
þessarar heimsóknar
hefur hafizt umræða —
efablandin mjög — um
stefnu stjórnar Banda-
rikjanna gagnvart ítalíu.
Giorgio Almirante er 61 árs.
Hann er ekki einasta fyrrum
fasistaforingi, heldur og leiðtogi
hins nýja fasistaflokks landsins.
Nefnd ferð hans til Bandarikj-
anna hefur einnig orðið sendi-
herra Bandarlkjanna i Róma-
borg, John Volpe, til mikillar
hneisu.
Þegar fréttist um heimsókn
Almirantes til USA skömmu eft-
ir að hann fór þangað 27.
september sl. gaf bandariska
sendiráðið þegar í stað út yfir-
lýsingu þess efnis að hann væri i
einkaheimsókn og með ferða-
mannavegabréf.
Heimildir Reuter-fréttastof-
unnar i Róm herma, að sendi-
ráðið þar hafi einnig sent utan-
rikisráðuneytinu i Washington
hraðskeyti, þar sem sagði að á
engan hátt mætti lita út fyrir að
Almirante væri i opinberri
heimsókn. Hann væri leiðtogi
stjórnmálahreyfingar sem ætti
yfir höfði sér að verða bönnuð
sem ólögleg endurvakning fas-
istaflokks Benitos Mussolinis.
Sendiherrann blandar
sér í
innanríkismál
Þegar Almirantekom aftur til
Rómar i siðustu viku tjáði hann
fréttamönnum að i heimsókn-
inni hefði hann ekki bara hitt
„Bjargvœttur þýddur'
um bókina „Bjargvœtturinn í grasinu" eftir J.D. Salinger í
þýðingu Flosa Ólafssonar 198 bls, Bókaklúbbur AB
Amerikanar eru lukkuleg þjóð
hvað bókmenntir snertir. Þeir
eru yfirleitt lausir við intell-
ektúal einstaklingshyggju
franskra rithöfunda og ekki eins
háðir hefðbundinni skáldsögu-
ritun og enskir höfundar. I stað
þess nálgast þeir skáldsöguna
eins og óplægða jörð, til að gera
úr henni eitthvað sem endur-
spegli strauma samtimans á
trúverðugan hátt. Og vart er
hægt aö neita þvi að þetta hefur
ameriskum rithöfundum tekist
einstaklega vel á þessari öld. í
bókum eins og „Farewell to
arms” eftir Hemingway, „The
Great Gatsby” Fitzgeralds er
kvika samtfrnans höndluð á
bæði pragmatiskan og skáldleg-
an hátt og samtíma lesendur,
bæöi utan og innan Bandarikj-
anna, töldu sig finna i þeim eig-
in spegilmynd í hnotskurn.
Nær okkur er svo „On the
Road” Kerouacs, sem er lifandi
tákn eirðarleysis „Beat”tim-
ans, svo „Catch 22” eftir Heller
sem fjallar um absúrditet siðari
heimsstyrjaldar og jafnframt
um Vietnam og sömuleiðis
sprettur bók Ken Keseys, „One
flew over the Cuckoo’s nest”,
beint út úr friðsamlegu stjórn-
leysi hippatimabilsins.
Lykilverk
Allar eru þessar bækur lykil-
verk að tiðaranda i Bandarikj-
unum á hverjum tima þótt erfitt
sé að spá um hvort þær muni
allar lifa og verða lesnar af
komandi kynslóðum sem bók-
menntir fremur en heimildar-
skáldsögur. Ég er sjálfur ekki i
neinum vafa um að Heming-
way, Fitzgerald og Heller munu
áfram verða lesnir en efast aft-
ur á móti um langlifi Kerouacs
og Ken Keseys þótt ég hafi stór-
kostlega gaman af þeim báðum.
En ef til vill eru hugleiðingar af
þessu tagi tilgangslausar þvi
rithöfundar skrifa fyrst og
fremst fyrir samtima sinn en
ekki framtiðina.
Ein bók enn hefur verið nefnd
„lykilverk”, þ.e. „Catcher in
the Rye” eftir J. D. Salinger, og
er hún kom fyrst út 1945 þótti
Bók
menntir
hún einstaklega markviss tján-
ing á hugsanagangi ameriskra
unglinga á árunum fyrir
1950. Nú er þessi bók komin út á
Islensku I þýðingu Flosa Ólafs-
sonar, en aðeins fyrir meðlimi
Bókaklúbbs Almenna bókafé-
lagsins.Titill hennar er hartnær
óþýðanlegur og hefur Flosi
snarað honum yfir á álika
órætt mál og nefnir „Bjargvætt-
urinn i grasinu”. Er ég ekki frá
þvi að greinirinn sé til lýta, eins
og Ólafur Jónsson impraði á i
umfjöllun sinni i Visi um dag-
inn.
Lágt skrifaður
Hefur svo „Bjargvætturinn”
haldið kynngi sinni? Á hann enn
erindi við kynslóð okkar? Ekki
telja bandariskir bókmennta-
menn og er Salinger heldur lágt
skrifaður meðal þeirra eins og
stendur. Liklega ræður þar um
nokkru að Salinger hefur ekki
tekist að skrifa meiri háttar bók
siðan „Bjargvætturinn”kom út.
Hann hefur siðan einbeitt sér að
þvi að skrifa um nokkra með-
limi irskrar gyðingafjölskyldu,
Glass familiuna, sem öll er
meira og minna sérvitur og ut-
angarðs og eyðir miklum tima i
að útskýra á sér-meðvitandi
hátt hlutverk sitt innan sögu-
þráðar höfundarins. Af þessum
siðari skrifum Salingers er
„Franny” liklega heilsteyptust,
listilega skrifuð og bliðlega
meinhæðin, en „Zooey” er aftur
á móti þrungin tilgerð og sjálfs-
ánægju höfundar og er langt frá
þvi að vera það mikla meistara-
stykki sem gagnrýnendur vildu
meina er hún kom út. Annar
limur fjölskyldu þessarar er svo
„Seymour”, sem út kom 1963,
og á Salinger þar greinilega
erfitt með að losa sig við dálitið
gamaldags esþetíska tilgerð I
persónusköpun sinni, þótt finna
megi góða punkta innan um.
Áhugi höfundar á Zen-búddisma
og japönskum ,,haiku”skáld-
skap, ásamt lymskulegu menn-
ingarsnobbi, hefur einnig valdið
þvi að önnur verk hans um
„fjölskylduna” hafa ekki náð til
lesenda nútimans.
Gervipersónur
En aftur til „Bjargvættar-
ins”. Ég er ekki frá þvi að hann
hafi ennþá eitthvað að segja
okkur. Hann fjallar i stuttu
máli um ungling á tilfinninga-
legum timamótum, um það bil
að hverfa úr heimi æskunnar yf-
ir i veröld fullorðinna. Honum
gengur illa I skóla og finnst hann
hrærast innan um tómar gervi-
persónur og hleypst þvi á brott
úr skólanum. Hann eyðir eirð-
arlausri helgi i New York i
gerviheimi annars flokks gisti-
húsa, næturklúbba og leikhúsa,
ákveður að sofa hjá vændiskonu
en hættir við og er barinn af út-
gerðarmanni hennar. Hann ráf-
ar um, hittir leiðinlega kunn-
ingja, rabbar við alls konar fólk,
heimsækir litla systur sina, læt-
ur hugann reika um menn og
málefni og verður siðan veikur
af þreytu og hungri. Og i lok
bókarinnar er hann enn i reiði-
leysi, veit ekki hvað hann ætlar
að taka sér fyrir hendur þvi
„hvernig veit maður hvað
maður ætlar að gera fyrr en
maður gerir það?” Mál Saling-
ers, eða réttara sagt Holdens
Caulfields, söguhetjunnar, er
eins konar slengienska sem
minnir á sögur Runyons og fylg-
ismanna hans, sem túlkar ágæt-
lega stórkarlalegan talanda
unglings á gelgjuskeiði. Flosi
snarar þessu málfari yfir á
bráðskemmtilega „gæja’Ts-
lensku eftirstriðsáranna, án