Dagblaðið - 21.01.1976, Blaðsíða 11

Dagblaðiö. Miðvikudagur 21. janúar 1976.
11
Skynsamleg notkun kjarnorku getur verið til mikillar gæfu mannkynsins. En sú kjarnorkusprengja,
sem oftast kemur upp I hugann — sprengjan á Hiroshima — vekur engar gleðitilfinningar.
Alþjóðareglur
um takmörkun
neðanjarðartilrauna
Kjarnorkusprengingar neð-
anjarðar eru leyfilegar,
samkvæmt þeim takmörkunum
sem settar voru um tilraunir
með kjarnorkuvopn 1963. Sovét-
rikin hafa m.a. undirritað þetta
samkomulag.
Rússar hafa þegar beitt
kjarnorkusprengjum við oliu-
leit og til að skapa miklar gas-
birgðageymslur i iðrum jarðar.
Þær sprengjur hafa allar verið
minni en Hiroshima-sprengjan.
Bandarikjamenn, sem margir
hverjir berjast harkalega gegn
allri notkun kjarnorkuvopna af
umhverfisverndarástæðum,
hafa kynnt sér rækilega þá
tækni sem beitt er við neðan-
jarðarsprengingar. Engar áætl-
anir eru þar i landi um að auka
itjórnstöð kjarnakljúfs: þarna fer „hugsun” kjarnorkusprengjunnar fram. tilraunir i þá átt.
\
NORÐUR-
LEIÐ
Þeir voru sparir á hrósið um
hina stórsnjöllu sovézku vis-
indamenn sem gerðu mögu-
lega opnun nýrrar herskipa-
gönguleiðar á milli Leningard
og Múrmansk. Það átti að vera
leyndarmál, að sögn blaðsins To
the Point.
En bandariskir njósnahnettir
höfðu fundið skipaskurðinn sem
er um ellefu hundruðkm langur
— og auðveldar sovézka flotan-
um að komast úr Eystrasalti i
N-íshafið — löngu áður en tvö
sovézk eldflaugaskip fóru i
reynsluferðina.
Aðeins 320 km af leiðinni varö
að vinna með mannahöndum.
Hinir átta hundruð kilómetrarn-
ir liggja um vötnin Ladoga og
Onega og nokkrar minniháttar
ár.
Nú getur sovézki flotinn, sem
áður gat ekki komizt úr Eystra-
salti norður um án þess að eftir
væri tekið i eftirlitsstöðvum
NATÓ, farið um hinn nýja
skipaskurð norður i ishaf og
þaðan um heimshöfin sjö.
VARIÐ LAND
eða hvar sem þá er nú að finna
sem eiga togarana og allt það
dót. Það er von að mörgum
blöskri heima i Englandi sem
sjá það svart á hvitu hvernig
stolt Bretlands um aldir, flotinn,
hefur fengið nýtt hlutverk að
reyna að sigla niður margfalt
smærri þjóðir. Kannski á
almenningur i Bretlandi eftir að
hafa vit fyrir sinum stjórnvöld-
um einsog almúgi hér er farinn
að lyfta einhverju i samtaki og
knýja á okkar stjórn til aðgerða
og reisnar.
Orræðalitil rikisstjórn okkar
hrópar: Luns Luns, hvað sem
þessi fljúgandi Hollendingur
NATÓS á að gera að hennar
mati, þessi arftaki draugsins
sem forðum sveimaði um höfin
með svip fordæmingarinnar og
byr af heljarsveljanda i seglum.
En það er auðséð til hvers
Bretar ætlast af honum þvi að
þeir sögðu um daginn að hann
þyrfti ekki að ómaka sig til
Lundúna nema hann hefði
sveigt tslendinga til undanslátt-
ar.
Annað datt rikisstjórninni lika
i hug. Að senda settlegan
embættismann einan sins liðs i
hraðferð um riki hins þokkalega
bandalags til að þiggja góðgerð-
ir með öðrum etikettufróðum
embættismönnum; og þær einu
fréttir berast að honum hafi
verið vel tekið. Nema hvað.
Varla eru það fréttir i hinum
diplómatiska heimi; þegar
Grimur Thomsen kvaddi
dönsku utanrikisþjónustuna
orti hann kvæðið um hirð
Goðmundar bónda á Glæsivöll-
um og veizlurnar þar; þar segir
að; en bróðernið er flátt mjög,
gamanið er grátt. í góðsemi
vegur þar hver annan.
Hvernig skyldi standa á þvi að
ekki hafa verið lærðir kvik-
myndatökumenn að staðaldri
um borð i varðskipunum,
islenzkir, eða leigðir i okkar
þjónustu slyngir menn úr öðrum
löndum? Hefði ekki verið
ástæða að leita uppi hina
færustu menn til að annast
frétta- og áróðursþjónustu á
alheimsmiðum, hugvitsdjarfa
Islendinga sem glúpna hvorki
fyrir makt né prakt? Glæsileg
frammistaða varðskipsmanna
okkar ber ekki fullan árangur
nema nái fjölmiðlum út um
heim. Og til þess þarf kunnáttu
og hugvit.
Meðan okkar dragmælta
rikisstjórn hixtar og hummar og
var að biða eftir sinum Luns til
að horfast alvarlega i augu við
hann tók almenningur af skarið
og sýndi að hann trúir ekki
lengur á blekkinguna um
varnarliðið og tók að loka sjálf-
ur herstöðvunum. Að visu hefði
fyrr mátt vera að þjóöin Sidldi
hið rétta eðli bandarisku her-
stöðvanna. Nú mun margan
iðra þess að hann lét ginnast til
þess af hinni döpru sveit sem
kenndi sig við varið land að
leggja nafn sitt við erindi til
óþurftar islenzkum málstað.
Kannski telur sú sveit undir for-
ystu lagaprófessora sinna það
fangelsissök að oröa hug minn á
þennan veg. En það er ástæðu-
laust að harma orðinn hlut
heldur fagna þverrandi móður-
sýki og vaxandi skilningi og að
blekkingar hafa bilað, og nú ætti
að gera dæmið einarðlega upp
og láta herinn loksins fara. Það
verður enginn hægðarleikur en
sameinuð þjóð er mikið afl
hvort sem hún er mannfærri —
eða fleiri.
Hætturnar af hérvist herliðs-
ins blasa við einsog bent hefur
verið á áratugum saman, nú
siöast undanfarna daga i um-
ræðum um kjarnavopn á
Islandi. Upplýsingar um að
þessi vopn séu hérlendis koma
ekki frá Patriciu Hearst og
simbiónesiska frelsishernum
sáluga i Limbo heldur Bulletin
af Atomic Scientists siðastliðið
vor. Og ekki sefa svörin þeirra
sem ættu að vita þann ugg sem
þetta vekur.
Burt með þessa ógnandi
vernd.
16.1. 1975.
Thor Vilhjálmsson,
rithöfundur.

/V