Dagblaðið - 14.09.1976, Blaðsíða 11

DAtiBLAÐIÐ. ÞRIÐ.JI DAGUK 14. SEPTEMBER 1976. M
..... *"*"N
Járntjaldið er ekki tilbúningur
Þrátt fyrir bætta sambúö
austurs og vesturs (détente) og
þá staðreynd, aö í orði beina
Rússar helztu spjótum sínum
að Kína, beinist hernaðar-
máttur þeirra ennþá fyrst og
fremst að Vesturlöndum, eins
og meðfylgjandi kort sýnir, en
það er upphaflega komið frá
vestur-þýzku leyniþjónustunni.
Hernaðarfræðingar á
Vesturlöndum eru sammála
um, að Rússar hafi komið upp
mögnuðustu stríðsvél, sem
þekkzt hefur á friðartímum. En
þeir eru ekki sammála um
annað, er máli skiptir í þessu
sambandi. Flestir eru þó á einu
máli um, að fjöldi sovézkra her-
manna hafi lengi verið mjög
vanmetinn á Vesturlöndum og
að hann hafi aukizt mjög snar-
lega á undanförnum árum.
Þannig telja þeir margir, að
samanlagður herstyrkur Sovét-
ríkjanna sé um 4.4 milljónir
manna, en að vísu telur brezka
herfræðistofnunin að um helm-
ingur þeirra beri ekki vopn.
Bandaríkjastjórn gefur upp, að
samanlagður herafli hennar
telji 2.1 milljón manna.
Ástæðan fyrir því, að öðrum
heimildum ber ekki saman er
aðallega sú, að menn skilgreina
misjafnlega hvað „bardagher-
maður“ er. Mánuðum saman
hefur staðið yfir harðvítug
deila í Bandaríkjunum á milli
varnarmálaráðuneytisins og
fulltrúadeildarþingmannsins
Les Aspins frá Wisconsin, sem
telur að varnarmálaráðuneytið
ofmeti herstyrk Sovétríkjanna.
Aftur á móti efast menn ekki
mjög um það, að stjórnin í
Moskvu hafi aukið útgjöld sín
til varnarmála upp i tíu eða
ellefu hundraðshluta af þjóðar-
framleiðslunni. í Bandaríkjun-
um er áætlað að um 6% þjóðar-
framleiðslunnar fari til varnar-
mála.
Síðan ljóst varð, að stórveld-
in geta drepið okkur öll
mörgum sinnum á aðeins
nokkrum mínútum, hefur helzt
verið deilt um kjarnorkuvopna-
búnað stórveldanna. Á Vestur-
löndum beinist athyglin fyrst
og fremst að vopnabúnaði
Sovétríkjanna og reglulega eru
birtar tölur frá NATO um
fjölda sovézkra herskipa, flug-
véla, skriðdreka, hermanna,
eldflauga og svo framvegis.
Telja menn að Sovétmenn vilji
halda áfram að efla hernaðar-
mátt sinn á landi til að ná
þannig pólitískum yfirtökum.
Þannig hefur nýlega verið bent
á, að á landi ráði Sovétmenn
nú yfir um 170 herfylkjum,
þrjátíu og þrjú þúsund skrið-
drekum, 5360 orustuflugvélum
og rúmlega 2000 varnarflug-
vélum af öðru tagi.
Á heimshöfunum er aukning-
in svipuð. Eins og ljóst hefur
orðið af fréttum á undan-
förnum mánuðum hefur flota-
styrkur Sovétmanna — og
Bandaríkjamanna raunar líka
— aukizt verulega á Indlands-
hafi, og hefur það valdið
miklum deilum og vakið reiði,
einkum Indverja.
íslenzks
brjóta sig unuan Kvoðum sem
sveitarstjórnin sjálf á svo til
engan þátt í að ákveða.
Sýslufélögin þjóna þvi engan
veginn því meginsjónarmiði
lýðræðisins að það skuli vera
fólkið sem fer með sín mál.
Þess vegna hafa sprottið upp
samtöksveitarfélaga.án þess að
þeim hafi verið af löggjafanum
markað verksvið eða ákveðið
verkefni. Og þess vegna er tví-
skirinungurinn (ambivalence) í
sveitarstjórnarmálum í al-
gleymingi í dag.
Samtök sveitarfélaga
Samtök svenarfélaga að formi
til draga á margan hátt dám af
sýslufélögunum. Þau eru byggð
upp á hreppaskipaninni og full-
trúar til funda kosnir á nokk-
urn veginn sama hátt og til
sýslunefnda nema hvað sveitar
stjórnirnar kjósa þá fulltrúa og
er þá að nokkru tekið tillit til
fjölda þeirra íbúa, sem
hreppinn byggja, en þó engan
veginn í lýðræðislegu
hlutfalli. En eins og öllum
mun kunnugt eru sýslu-
nefndarmenn kosnir beinni
kosningu. Þannig að svo getur
stjórnarfars
verið að sýslunefnflarfulltrúinn
sé i pólitískri andstöðu við
þann sveitarstjórnarmeiri-
hluta, sem ræður í hrepps-
nefndinni. Þannig er því t.d.
farið á Selfossi í dag.
Fyrir utan það að samtökin
hafa ekki lögfestu í stjórn-
skipulaginu eru þau ólýðræðis-
lega upp byggð og þjóna í
sumum landsfjórðungum því
hlutverki einu að lyfta til á-
hrifa mönnum, sem í rauninni
hafa ekkert umboð frá fólkinu.
Samtöksveitarl'élagaog sýslu-
nefndir fást oft við sömu verk-
efni og það sem kaldhæðnast
er, að oft sitja sömu mennirnir í
báðum. en hljóðir og hógværir
og láta embættismanninn eða
framkvæmdastjórann ráðskast
og ráða, Innan samtakanna á
Suðurlandi ræður klíka, sem
byggir vald sitt á ólýðræðislegu
skipulagi. þar sem hinir smærri
hreppar \ erða í algjörum meiri-
hluta of. þvi ræður sá stjórn-
málaflokkurinn, sem mest
fylgið hofur í þ(>im
Klika framsóknarmanna er
alls ráðandi innan Samtaka
sunnlenzkra sveitafélaga með
flnkksgæðing sem fram-
kvæmdastjóra. Fræðslustjóri
Suðurlands er cinnig fram-
Kjallarinn
Brynleifur H.
Steingrímsson
sóknargæðingur, sem hreiðrað
hefir um sig á skrifstofu sam-
takanna, þó að slíkt eigi enga
stoð í lögum þar sem samtökin
eru ekki lögfest og þvi ekki í
tengslum við ríkiskerfið. Slík
pólitisk valdníðsla á sér stað í
skjóli þess að löggjafinn þorir
ekki að taka ákvörðun um hvort
formið eigi að ríkja, sýslufélög
eða samök.
Alþingismennirnir skríða í
dufti hinnar sjúku valdabar-
áttu. Þeir þora engan að styggja
þar sem flokksklíkan sjálf telur
bezt að setja og sjá.
Því er ofangreint skipulag,
þar sem tveimur er ætlað beint
eða óbeint sama verkefnið,
þrándur í götu eðlilegra vinnu-
bragða og félagslegra framfara.
Það er ekki óeðlilegt að hin
stærri hreppsfélögog kaupstaðir
hugleiði nú hvort þátttaka
þeirra með áhvílandi álögum og
útgjöldum sé verjanleg.
Vestmannaeyjabær hefir
sagt sig úr Samtökum sunn-
lenzkra sveitarfélaga.þó að með
hálfum huga sé, og er sú af-
staða í alla staði mjög rökrétt
og skiljanleg. Þeir hafa sannar-
lega ekki góða reynslu af þeirra
starfsemi. Brennt barn forðast
eldinn.
Hvað er til róða?
Það er augsýnilegt að sýslu-
félög og samtök, sem fást við lík
verkefni veikja mátt dreifbýlis-
ins og eiga því ekki bæði til-
verurétt.
Samtökin líta greinilega á
hlutverk sitt með ölíku móti í
dag eftir landsfjórðungum.
Þar sem undirritaður telur
hreppaskipulagið gott og
lýðræðislegt er engin ályktun
eðlilegri en að sýslufélögin
verði endurskipulögð og færð
til lýðræðislegra forms. Væri
þá fyrst, að til sýslunefndar
yrði kosið í réttu hlutfalli við
fjölda íbúa hreppanna og að
þeir fulltrúar sem þar færu
með umboð hrepps (eða kaup-
staðar) væru í beinum tengsl-
um við sveitarstjórnina. Þannig
að sveitarstjórnin kysi þessa
fulltrúa. Oddviti þessarar
nefndar á ekki að vera
embættismaður, sem í stærri
sýslum landsins hefir geipi nóg
önnur verkefni um að hugsa.
Hvort framkvæmdastjórn sýsl-
unnar yrði í tengslum við það
embætti eða ekki er álitamál en
kemur vel til greina. En þörf er
á að breyta þeirri skipan, að
sami embættismaðurinn sé í
senn umboðsmaður ríkisvalds-
ins og framkvæmdastjóri
félagslegra málefna sveitar-
félaganna á viðkomandi svæði.
Vilji löggjafinn, Alþingi.
ekki afnema sýslufélögin þá á
hann að blása nýju lífi i þau.
Við þann tvískinnung sem nú
ríkir í þessum málum verður
ekki lengur unað og það
einmitt vegna þess, að valda-
sjúkasti flokkur landsins,
ITamsóknarflokkurinn. notar
þetta til þess að rangsnúa
lýðræðislegri valddreifingu og
ná mun meiri áhrifum og
völdum en honum ber.
Þora hinir stjórnmálaflokk-
arnir ekki að stinga á þessu
kýli?
Selfossi 12. sept. 1976.
B.II. Steingrimsson
héraðslæknir