Dagblaðið - 16.09.1976, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 16. SEPTEMBER 1976.
frjálst, áháð dagblad
Útuufandi Daí'blaðidhf
Framkvæmdastjóri: Svuinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Frúttast mri. Jón Biryir Pétursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aðstoðarfrétta-
stjóri Atli Steinarsson. íþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrit
Asgrimur Pálsson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason. Ásgeir Tómasson. Berglind Ásgeirsdóttir. Bragi Sigurðsson.
Erna V. ingólfsdóttir. Gissur Sigurðsson. Hallur Hallsson. Helgi Pétursson. Jóhanna Birgis-
dóttir. Katrín Pálsdóttir. Kristín Lýðsdðttir. Ólafur Jónsson. Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir:
Arni Páll Jóhannsson. Bjarnleifur Bjarnleifsson. Björgvin Pálsson. Ragnar Th. Sigurðsson.
(Ijaldkeri. Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12. sími 83322. auglýsingar. áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2. sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf. og Steindórsprent hf.. Armúla 5.
M.vnda-og plötugerð: Hilmirhf.. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf., Skeifunni 19.
Óstjórnleg bankahrœðsla
Góður vinur Dagblaðsins ræddi
við nokkra starfsmenn þess, þegar
það hóf göngu sína fyrir rúmu ári.
Hann sagði eitthvað á þessa leið:
„Það er allt í lagi fyrir ykkur að
vera sókndjarfir, ef þið bara
passið ykkur á því að styggja
hvorki lögregluna né bankana.“
Nokkrum sinnum á þessu ári hafa athafna-
menn skýrt Dagblaðsmönnum frá slæmri
reynslu sinni af viðskiptum við bankana, þar á
meðal frá ólöglegu framferði bankanna. Að
sjálfsögðu voru þeir spurðir, hvort þeir treystu
sér ekki til að standa við orð sín. Svarið var
alltaf eins: „Ertu vitlaus, maður, ég gæti misst
þennan litla yfirdrátt, sem ég hef þó.“
Þessi þrælsótti gagnvart bönkunum er svo
útbreiddur, að jafnvel Dagblaðið var næstum
fallið fyrir honum, þegar Vilmundur Gylfason
samdi grein, studda fullum sönnunargögnum,
um viðskipti Landsbankans við Einar Ágústs-
son utanríkisráðherra.
Dagblaðið var næstum búið að neita að birta
grein um, að Landsbankinn hefði lánað utan-
ríkisráðherra 5,7 milljónir króna með 18%
vöxtum til átta ára. Hvorki upphæð, vextir né
lánstími voru í neinu samræmi við almennar
lánavenjur.
Dagblaðið var næstum búið að neita að birta
staðreyndir, sem í öllum nágrannalöndum
okkar hefðu leitt til afsagnar ráðherrans, sem
lánið þæði, og rannsóknar á starfsemi bankans^
sem lánið veitti. Sem betur fer, gerðist þetta
ekki. Almenningur veit því, hvernig
viðskiptum ráðherrans og bankans er háttað.
Þessi dæmi sýna, hversu einangraðir banka-
stjórar hljóta að vera. Viðskiptamenn þeirra
þora ekki að kvarta við þá og fjölmiðlar þora
ekki að tala um þá. Bankastjórar lifa í fílabeins-
turni og ímynda sér vafalaust, að hjá þeim sé
ailt með felldu.
Þegar vald bankanna er svona mikið, hlýtur
margvísleg spilling að blómstra í skjóli þess.
Slíkt gerist alltaf,þegar of mikið vald safnast á
of fáar hendur. Og það er einmitt þetta vald,
sem stjórnmálaflokkarnir hafa virkjað til þess
að láta spillinguna vinna fyrir sig.
Stjórnmálamenn velja sjálfa sig sem banka-
ráðsmenn og endurskoðendur banka. Sem
bankaráðsmenn velja þeir bankastjóra í sam-
ræmi við flokkspólitískt kvótakerfi. Dag-
blaðinu er kunnugt um, að jafnvel varamaður í
bankaráði hefur gortað af meintri vitneskju
sinni um fyrirgreiðslur til einstakra fyrirtækja.
Svo mikil eru yfirráð flokkanna í bönkunum.
Gróðamenn innan stjórnmálaflokkanna hafa
búið til einfalt gróðakerfi, sem lýst var í
leiðurum Dagblaðsins í gær og í fyrradag.
Verðbólgan er mögnuð, til dæmis með útþenslu
ríkisbáknsins, svo að vextir verða öfugir og
bankar verða skömmtunarskrifstofur. Stjórn-
málaflokkarnir ráða síðan, hverjir njóta gjafa
þeirra, sem kallaðar eru útlán. Og loks hindrar
bankaleyndin, að almenningur fái nokkuð að
vita um svívirðuna.
Ef almenningur og athafnamenn leggja
niður þrælsóttann gagnvart bönkunum, er
unnt að brjóta niður þetta samtryggingarkerfi
meó því aó afnema bankaleyndina og koma á
fót verðtryggingu fjárskuldbindinga.
Eftir margra vikna undir-
búning ruddust vopnaðir
ræningjar inn í litla bankann í
Chingtien, syfjulegt sveitaþorp
um 300 km suður af Shanghai.
Þeir veifuðu vopnum sínum og
skipuðu gjaldkerunum að rétta
peningana yfir borðið. Tsai Szu-
yu útibússtjóri réðst sjálfur
gegn ræningjunum og barðist
einn við þá. Hann lét lífið í
þeim átökum og ræningjarnir
komust undan.
Frásögn af þessu ráni birtist
í smáatriðum í kínversku
hreppablaði í síðasta mánuði,
að því er segir í grein í nýjasta
hefti Newsweek. Fyrir ári siðan
hefði þessi atburður verið ein-
stakur í sinni röð. Dagblöð í
Kína sögðu yfirleitt ekki frá
afbrotum; opinberlega átti slík
hegðun ekki að vera til í sam-
félagi öreiganna. En að undan-
förnu hafa fjölmiðlar í Kína
sagt æ meira frá ógnvekjandi
fjölgun „skemmdarverka" —
en undir það flokkast
að því er virðist
allt frá fjarvistum í
vinnu og stöðumælasektum
til íkveikja, morða og nauðg-
ana. Yfirleitt eru Kínverjar
friðsömustu og löghlýðnustu
borgarar á jörðinni. En nú,
þegar valdabaráttan meðal
„toppanna" i Peking virðist
fara vaxandi, er eins og járnagi
alþýðulýðveldisins sé eitthvað
að losna úr böndunum.
Kínversk blöð greindu ekki
frá því, hvort bankaræningj-
arnir í Chingtien hefðu raun-
verulega haft einhverja pen-
inga á brott með sér. Annar
hópur stigamanna, sem fyrir
þremur árum höfðu á brott með
sér sem svarar 18 milljónum
króna úr banka í borginni
Chengchow í Honan-héraði,
virðist njóta mikillar hylli
meðal alþýðu — eins konar al-
þýðuhetjur. Þeir ganga enn
lausir og gorta af afbrotum
sínum í stíl Bonnie & Clyde og
ekki alls fyrir löngu hengdu
þeir upp veggspjaid í borginni
og gerðu gys að kínverskum
yfirvöldum; „Þið getið grafið
ippp alla borgina og allt héraðið
Ihiður á metra dýpi, en þið
tinnið okkur aldrei.“
^ Bankarán eru áðeins hluti af
jjessum vanda Kína. Ferða-
menn hafa nýlega sagt frá því,
að þeir hafi séð veggspjöld í
Kanton, þar sem greint hafi
verið frá fangelsisdómum
spilltra kommúnustjóra og
handtökum annarra afvega-
leiddra, sem selt höfðu þeim
löndum sínum landabréf, er
vildu flýja til Hong Kong. Aðrir
ferðamenn segjast hafa séð
óvenju mikinn fjölda kvenna
— sem Kínverjar kalla „vega-
brúnakjúklinga“ — sem sendar
hafa verið út á land til að vinna
að landbúnaði en snúa aftur
ólöglega til borganna, þar sem
þær vinna fyrir sér með vændi.
Kínverskir embættismenn saka
einnig svokallaða „svörtu
menn“ um aukningu smáþjófn-
aða í Peking og Shanghai — en
það eru ungir menn með heim-
þrá, sem snúa heim úr sveitun-
um með falsaða pappíra og þora
síðan aðeins að vera á ferli í
svartri nóttinni. Og ekki alls
MÁnUR FJÖLDANS
- FJÖTRAÐ VALD
í haust verður hér í Reykja-
vík haldið þing Alþýðusam-
bands íslands. Nú nýlega voru
send út frumdrög að stefnuskrá
fyrir ASl — stefnudrögin á að
ræða í félögunum nú í haust,
þannig að félagsmenn í ein-
stökum félögum geti rætt þau,
— og lagt " á blessun
sína. Allar breytingar geta
valdið erfiðleikum og röskun á
pólitískum innviðum sam-
bandsstjórnarinnar. Þess vegna
verður forskriftin að koma ofan
frá, og allt verður að vera
örugglega trýggt, áður en til
þings kemur.
Þing ASÍ —
haielújasamkoma
Þingið sjálft skal enga sér-
staka stefnu móta, aðeins
staðfesta þá stefnu, sem núver-
andi- sambandsstjórn vill að
fylgt sé, — að pólitískt „status
quo“ gildi áfram, hið pólitíska
valdajafnvægi raskist ekki. En
þetta pólitíska jafnvægi er
byggt upp í fullu samræmi við
það pólitíska samtryggingar-
kerfi. sem stjórnmálaflokk-
arnir í landinu hafa komið sér
upp eða byggt upp — á Alþingi,
í bankaráðum og öllum þeim
nefndum, sem hafa áhrif á
stjörnskipunarmál. Máttur
fjöldans og styrkur verkalýðs-
hreyfingarinnar hefur vwið og
á að vera áfram fjötraður innan
þessa tryggingakerfis — öll frá-
vik eru „drottinsvik“.
í framhaldi af því hefur
heyrzt að stjórn ASt, forystu-
menn verkalýðshreyfingarinn-
ar á Islandi, stefni að þvi, að
væntanlegt ASÍ-þing ein-
kennist af samstöðu heildar-
samtakanna til þjóðmála,
hvernig sem það getur staðizt.
Sumir hafa trúað, að innan
stjórnmálaflokkanna í landinu
væri í raun djúpstæður ágrein-
ingur, einn væri „róttækari" en
annar, en svo er að heyra hjá
skriffinnum Þjóðviljans á
stundum, en innan „kerfisins“
gildi reglan — kaup-kaups. Þá
er „róttæknin“ ein og söm hjá
öllum.
Að dómi kunnugra er líka
áríðandi að ekki komi til átaka
um stjórnarkjör á þingi ASl, að
kjör stjórnar verði afstaðið,
áður en þing kemur saman,
aðeins „pró forma" að þingið
sjálft kjósi. Þannig skal tryggt,
að, stjórn ASl verði helzt
óbreytt, i öllu falli að hlutfalla-
brengl innan stjórnar ASl verði
ekki. Tryggja verður, að hver
stjórnmálaflokkur eigi sinn
fulltrúa i stjórn og í réttum
hlutföllum, að pólitískt áhrifa-
vald einstakra flokka fái notið
sín innan stjórnar ASÍ.
Eins og vitað er, eru ráð eða
völd hins almenna verka- og
launamanns litil innan stjórnar
ASt. Kerfið óskar ekki eftir of
sterkum áhrifum þessara
starfsstétta. Kerfið telur þó
nauðsynlegt, að einstaka
flokkar þess látist „róttækir".
Það styrkir ,,kerfið“ út á við —
er „veiðibrella", þ.e. að látast
meira en vilja. En ,,kerfið“
sjálft hefur gleypt allar „hug-
sjónir“ þeirra flokka, sem
standa að kerfinu, og nú er svo
komið að enginn einn flokkur
þorir að berjast málefnalega
eða samkvæmt boðuðum hug-
sjónum. Um allt skal verzlað og
um allt skal samið að tjalda-
baki.
Það þarf vart að minna fólkið
í landinu á það, hverjir hafa
bætt hag sinn bezt eftir verk-
föll síðustu fjögur árin. En
sjáanlegt er, að núverandi
stjórn ASt vill að stjórnin verði
endurkjörin óbreytt, að upp-
mælingaaðallinn og einstaka
þrýstihópar ráði áfram stjórn
ASl.að þessir hópar haldi áfram
að beita heildarsamtökunum
fyrir sinn kröfuvagn og horfa
viljandi fram hjá þvi, að hlutur
verkalaunafólks tekjulega séð
er á stöðugri niðurleið. Er hann
nú kominn langt undir þau
kjör sem teljast mannsæmandi
hjá þjóð sem teljast vill
menntuð þjóð. Staðreynd er þo.
að þessar stéttir á íslandi eru