Dagblaðið - 12.01.1977, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIjD. MIÐVIKUPAGUR 12, JANÚAR 1977
írfálst, nháð dagblað
Utgofandi DagblaÖið hf \
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Aöstoöarfróttastjóri: Atli
Steinarsson. íþróttir: Hallur Símonarson. Hönnun: Jóhannes Reykdal. Handrít: Ásgrímur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson. Bragi Sigurösson, Ema V. Ingólfsdóttir, Gissur
Sigurösson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jóhanna Birgisdóttir, Katrín Pálsdóttir, Kristín
Lýösdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson. Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnleifur
Bjamloifsson, Sveinn Þormóösson.
Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Áskriftargjald 1100 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 60tfckr. eintakiö.
Ritstjórn Síöumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgroiösla Þverholti 2, sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaöið og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda oq plötugerö: Hilmir hf.. Síöumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skoifunni 19.
Undir fölsku flaggi
Merkilega langur vegur er frá
skattaumræðum síðastliðins sum-
ars að skattafrumvarpi því, sem
ríkisstjórnin hefur í vetur lagt
fyrir alþingi. Frumvarpið fjallar í
rauninni um allt önnur atriði en
þau, sem vöktu sem mesta reiði
skattgreiðenda í sumar.
Þá tóku menn eftir því betur en
nokkru sinni fyrr, að ótrúlega margir efna- og
umsvifamenn komast hjá því að borga skatta.
Hér í Dagblaðinu voru dag eftir dag birtir
langir listar upp úr skattskrám, þar sem bornir
voru saman Jón og séra Jón.
Annað versta gatið á skattakerfinu virtist
vera fólgið í möguleikum manna til að blanda
saman einkarekstri heimila sinna og atvinnu-
rekstri í eigin nafni. Bókhaldslegt tap af at-
vinnurekstri var notað til að komast hjá því að
greiða skatta af tekjum, sem notaðar voru til
einkaneyzlu.
Hitt versta gatið á skattakerfinu virtist vera
fólgið í möguleikum einyrkja, einkum í bygg-
ingaiðnaði, til að semja við viðskiptavini sína
um, hvernig gefa skuli upp til skatts. Þetta er
auðveldast, þar sem einn og sami maðurinn er
atvinnurekandi og starfsmaður, bókhaldari og
gjaldkeri.
Fleiri atriði skattalaga voru misnotuð, svo
sem ýmsir frádrættir, einkum vaxtafrádráttur.
Einnig skattfrelsi þess söluhagnaðar, sem er
umfram verðbólgu eða byggist á óverðtryggðu
lánsfé.
Svo virðist hins vegar sem höfundar skatta-
frumvarpsins og stjórnvöld hyggist lítið sem
ekkert gera í þessum efnum, heldur nota bara
tækifærið til að auka skattbyrðina á þeim, sem
þegar borga mikia skatta. Það er ekki reynt að
skattleggja hina fínu skattleysingja, heldur
misþyrma þeim, er hafa mælanlegar tekjur á
skattskýrslum.
Það er alveg nýtt, ef útivinna giftra kvenna
er orðin meiri háttar böl í þjóðfélaginu. Hinn
fyrri frádráttur vegna slíkra tekna var ef til
vill óhóflega mikill. En nýjungar frumvarpsins
í því efni taka sáralítið tillit til margvíslegs
kostnaðar, sem er samfara slíkum tekjum.
Það er líka alveg nýtt, ef húsbyggingar ungs
fólks eru orðnar meiri háttar böl í þjóðfélaginu.
Frumvarpið gerir ráð fyrir niðurskurði vaxta-
frádráttar þessa fólks um þrjá fjórðu hluta.
Menn höfðu búizt við, að sett yrði þak á
vaxtafrádrátt, þannig að innan þess mundu
rúmast vextir af eðlilegum byggingafram-
kvæmdum hverrar fjölskyldu, en ekki vextir af
tugmilljóna umsvifum fjáraflamanna.
Samkvæmt frumvarpinu á ungur
húsbyggjandi, sem skuldar fjórar milljónir og
borgar 600.000 í vexti, aðeins að fá 150.000
króna vaxtafrádrátt í stað 600.000 króna. Sá
sem skuldar hins vegar áttatíu milljcnir í
ódýrum lánum vegna hótela, flugfélaga, lax-
veiðiítaka og ferðaskrifstofa, fær sama hlutfall
í frádrátt og sparar sér persónulega milljónir í
skatti.
Hið nýja frumvarp er vart mælanlegt skref í
átt til aukins réttlætis í skattamálum. Fyrst og
fremst eru þar á ferðinni nýjar álögur, sem
sigla undir fölsku flaggi.
Stofnun mið-afríska keisara
dæmisins breytir litlu
Fyrir tveimur árum hvarf í
niö aldanna síðasta keisara-
dæmið í Afríku, Eþíópía Haile
Selassies, fyrir hendi hers
landsins. Þótt Selassie nyti al-
mennrar virðingar sem kænn
stjórnmálamaður, voru flestir
Afríkuleiðtogar fegnir að sjá á
bak kerfi, sem þeir töldu ekki
heyra til hinni nýju Afríku. En
það er heimsálfa, sem stöðugt
vekur undrun manna og furðu,
og I síðasta mánuði var stofn-
sett fyrsta keisaradæmið í
Afrfku eftir að nýlendutiman-
um lauk.
Jean Bedel Bokassa, fyrrum
lífstíðarforseti Mið-afríska lýð-
veldisins, er orðinn Salaheddin
Ahmed Bokassa I. keisari Mið-
afríska keisaradæmisins. Ný
stjórnarskrá var samþykkt af
sérstöku þingi stjórnarflokks-
ins í landinu, Hreyfingar til
r
félagslegrar þróunar blakkrar
Afriku (MESAN).
Stofnun keisaradæmisins
kemur í kjölfar trúskipta
Bokassas, sem var kaþólikki
þangað til í síðasta mánuði, er
hann skírðist til múhameðstrú-
ar og tók upp ný nöfn sam-
kvæmt því. Bokassa hefur
nýlega orðið fyrir miklum
áhrifum af þjóðarleiðtoga
Lýbíu, Moammar Gaddafi, sem
nánast er ofstækismaður í trú-
málum. Asamt keisaranum
nýja gerðust flestir helztu
stjórnmála- og embættismenn
landsins múhameðstrúarmenn
um leið.
Mikið var um dýrðir þegar
leiðtogar landsins höfðu
ákveðið að taka upp nýja og
betri trú. Gaddafi var meðal
gesta og þakkaðj hann opinber-
lega Allah sínum fyrir að hafa
„opinberað ljósið" fyrir
Bokassa. Hann notaði tæki-
færið til að tilkynna, að Lýbía
hefði tekið að sér að veita Mið-
Afríkulýðveldinu (eins og það
hét þá) umtalsverða fjárhags-
aðstoð. Hefur verið látið að því
liggja, að Bokassa hafi Selt
kristna trú sína, enda eru
aðeins 3% af 2.3 milljón íbúum
í landinu múhameðstrúar.
Stofnun keisaradæmisins
breytir í raun ekki miklu í Mið-
afríska lýðveldinu; Bokassa
hefur ævinlega stjórnað þar
eins og um væri að ræða hans
persónulega eign. Auk þess að
hafa verið Iífstíðarforseti Tiefúr
hann gegnt ótrúlega mörgum
ráðherraembættum. Um tfma
var hann allt f senn: Land-
Dunaðarráðherra, fiugmálarao-
herra, ráðherra opinberra
framkvæmda, viðskiptaráð-
Landhelgismálið
í Reykjavíkur-
bréfi Moggans
„Arið 1976 er vont ár“,
stendur í upphafi Reykjavíkur-
bréfs Morgunblaðsins 9. jan.
1977.
Ég var hættur að láta í mér
heyra út af landhelgismálinu,
vegna þess að mér þótti tíma-
bært að slíðra sverðin út af því
máli. Morgunblaðsmenn eru
ekki á sama máli. Þá er að taka
því og rifja upp sögu þess í
samhengi, svo menn verði ekki
blekktir með dylgjum eða
einstaka brotum úr því stóra
máli.
Síðustu þættir landhelgis-
málsins hefjast, þegar tekin er
ákvörðun árið 1971, um út-
færsluna í 50 mílur og í fram-
L
haldi af því útfærslan í 200
mílur. Þar á undan vorum við
búnir að búa við mjög alvarlega
efnahagskreppu, vegna verð-
falls á markaðsvörum okkar á
heimsmarkaði og hruns til tor-
tímingar á sildarstofnunum. Að
visu rétti heimsmarkaðurinn
við aftur, en stóra spurningin
var, hvað átti að koma til af
nýrri verðmætasköpun í
staðinn fyrir síldina? Árið 1970
vorum við búnir að búa við
fyrirhyggjuleysi og þekkingar-
leysi ráðamanna á skipakaup-
um árin á undan. Þá var svo-
kölluð skuttogaranefnd starf-
andi, en einn dugmikill banka-
stjóri fenginn til að koma í veg
fyrir að hún gerði nokkuð af
því sem henni hafði verið falið
að gera. Þessar aðgerðir leiddu
til hrikalegs ástands í
fiskveiðimálum landsmanna.
Við sátum uppi með gjör-
samlega úreltan fiskveiði-
flota og útlendingar voru
einráðir um veiðar á nærri
öllum djúpmiðum við landið og
tóku um helming af öllum þeiro
afla, sem veiddur var hér vié
land innan við 200 mílur.
Um áramótin 1969—’70 var
flutt tillaga í Skipstjóra-
og stýrimannafélaginu Ægi
um endurnýjun togara-
flotans með eignaraðild starf-
andi félagsmanna i Jtuga.
Hvað er glæpur?
Margir, og sjálfsagt flestir,
kannast við þá tilfinningu, sem
fylgir því að vakna að morgni,
eftir að hafa aðhafst eitthvert
það verk daginn áður, sem
menn skammast sín fyrir, fram-
ið annaðhvort í ölvimu eða þá
undir áhrifum augnabliks geð-
hrifa, reiði eða ótta. Maður
vaknar með þá tilfinningu, að
nú sé mælirinn fullur, svona
geti þetta ekki gengið, og málar
atburðina þeim svörtustu litum
sem finnanlegir eru í hugskoti
siðgæðiskenndarinnar. Eftir
nokkra daga hefur þó sektartil-
finningin sljóvgast svo, að það
sem áður var býsna alvarlegt,
er nú aðeins leið minning, og
svo fer, að með tímanum fer
maður jafnvel að tala og hugsa
um viðkomandi atburð með
bros á vör og gerir bara grín að
öllu saman.
Ekki kann ég neina sálfræði-
lega skýringu á þessu fyrir-
bæri, en geri þó ráð fyrir að
þetta sé nokkurs konar öryggis-
ventill frá hendi móður nátt-
úru, því ef ekki væri þannig
tekið á málum, væri hætt við að
margur maðúrinn væri farinn
að hengja hausinn illilega
vegna eigin yfirsjóna, þegar á
ævina tæki að líða.
Þó er það svo, að sjaldnast er
hægt áð ganga frain hjá þeirri
staðreynd, að viðkomandi at-
burðir hafa átt sér stað, og að
Kjallarinn
Hafsteinn Snæland
þeir verknaðir, sem um var að
ræða hafa verið framdir og haft
sín áhrif, hafa skilið eftir sig
spor, að vísu misdjúp, en eru
eigi að síður orðnir hluti af
lífshlaupi viðkomandi manns.
En um leið og maður er
kominn á það stig, að gera góð-
látlegt grín að yfirsjónum sín-
um, þá er einnig skapaður
grundvöllur undir endurtekn-
ingu sömu eða svipaðrar yfir-
sjónar. Og enn hefst kapp-
hlaupið um að gleyma, og enn á
ný skal gert grín.
Ég nefni þetta hér, vegna
þess að ég hygg að flestum, sem
sáu og hlýddu á þau gamanmál,
sem okkur var boðið upp á á
gamlárskvöld, hafi þótt sem þar
•væri vægast sagt full-
galgopalega farið með málefni,
sem standa þjóðinni enn fyrir
augum sem alvarlegur vandi,
og eru þjóðfélagsmein á háu
stigi.
Grunur minn er sá, að ég sé
ekki einn um þá skoðun, að þar
sé um að ræða tilraun hins
opinbera til að slæva sektar-
kennd þjóðarinnar vegna
þeirrar rotnunar, sem nú
virðist hrjá siðgæðisvitund al-
mennings og réttarkerfi lands-
ins. Þeir vita það, sem okkur
stjórna, að þegar farið er að
gera grín að glæpnum, þá er
stutt í gleymskuna.
En það skulu þeir ágætu
menn athuga, að þeir andlegu
timburmenn, sem uppljóstranir
hinna margþættu afbrotamála
hafa skapað í huga almennings,
eru langt frá því að vera komn-
ir á það stig ennþá, að kominn
sé tími til að grínast að öllu
heila klabbinu. Almenningur
er enn ekki búinn að átta sig,
enn eru lausu endarnir of
margir, og enn skortir þær upp-
lýsingar og þær skýringar, sem
almenningur getur sætt sig við.