Dagblaðið - 23.03.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUK 23. MARZ 1977.
þá ekki sakaðir um að hafa
skipt Pðllandi með Hitler árið
1939?
Og þar að auki bendir hann á
það skammarlega atriði, að
Sovétmenn fengu einir að
leggja fram sannanir um það,
að Þjððverjar hefðu myrt
fimmtán þúsund pðlska liðsfor-
ingja í Katyn vorið 1940,
nokkuð, sem nú þykir sannað af
flestum sagnfræðingum, að
Sovétmenn hafi sjálfir framið.
Maser birtir meira að segja
bréf undirritað af Franklin
Roosevelt 28. marz 1945, þar
sem bannað er að birta upplýs-
ingar um aðild Sovétmanna að
morðunum.
Þá gagnrýnir Maser
ennfremur grundvallaraðferðir
réttarhaldanna, en um leið
mjög umdeildar. Það er, að í
stað ríkisstjórna, sem lögðu
grundvöllinn að stefnu þjóðar-
innar, voru hermenn, sem
hlýddu skipunum, sóttir til
saka sem einstaklingar.
Bendir hann á, að skömmu
fyrir réttarhöldin var ákvæðum
þar af lútandi breytt í herlög-
um Bandaríkjamanna og Breta,
en síðan breytt á ný eftir réttar-
höldin til þess að firra alla her-
menn ábyrgð gerða sinna, hafi
þeir hlýtt skipunum yfirboðara
sinna. Þá segir hann, að tak-
mark réttarhaldanna, bann við
valdbeitingu hvers konar, hafi
ekki náð fram að ganga og
nefnir þar til fjöldamörg dæmi,
sem við þekkjum öll.
En þrátt fyrir allt segir hann
Núrnberg réttarhöldin hafa
haft „grundvallarbreytingu" í
för með sér. Hann segir: „Þrátt
fyrir alla gallana, voru réttar-
höldin réttlát og nauðsynleg.
Þar varð til sagnfræðilegt sið-
ferði, sem ekki má vanmeta.“
En í stað dómstóls þeirra sem
aðild eiga að átökunum vill
Maser, að settur verði á lagg-
irnar „alþjóðlegur hlutlaus
dómstóll, sem fer að alþjóðalög-
æskilegt er, að einhverjum
öðrum aðferðum sé hægt að
beita.
í 7. gr. áfengislaganna er
með öllu bannað að brugga
áfengi á íslandi. Nú fást í mat-
vöruverslunum efni og tæki,
sem ætluð eru til framleiðslu
áfengis í heimahúsum. Sala
þessara efna er nú orðin svo
mikil, að komnar eru á markað-
inn dósir með prentuðum leið-
beiningum á íslensku. Sala
þessara vara er lögleg, vegna
þess að unnt er að framleiða úr
efnunum drykki, sem standast
íslenskar lagakröfur. Fylgja
efnunum leiðbeiningar um,
hvernig forðast skuli, að
áfengisinnihald verði of mikið.
En allir vita, að meginþorri
þeirra, sem þessar vörur nota,
fer ekki eftir íslensku leið-
beiningunum og brýtur því
áfengislögin Viðurlög gegn
slíkum brotum er að finna í 16.
gr. og 36. gr. laganna og eru
sektir og sölubann (16. gr.).
Samkvæmt 16. gr. er óheimilt
að seija þeim manni áfengi,
sem gerst hefur sekur um
óleyfilega bruggun áfengis, að
því er virðist ævilangt. Svartir
listar yfir slíka menn eiga að
vera á öllum útsölustöðum
áfengis og á vínveitingastöðum.
Barþjónninn á víst að athuga
listann áður en hann afgreiðir
viðskiptavininn. Skyldu slíkir
listar vera til?
Ef framfylgja á þessum laga-
ákvæðum virðist liggja beinast
við að setja lögregluvakt við
alla þá staði, þar sem framan-
greind öi- og víngerðarefni og
-tæki eru seld. Hver kaupandi
liggur undir rökstuddum grun
um brugg. Því liggur beinast
við, að lögreglan afli sér
húsleitarheimildar hjá hverj-
um kaupanda, síðan verði gerð
þar húsleit og með málið svo
farið að lögum. Trúað gæti ég
að fjölga þyrfti löggæslumönn-
um og dómurum, og langur yrði
svarti listinn og skemmtilegur
aflestrar. Reyndar lýsti al-
þingismaður einn nýlega þeirri
skoðun í sjónvarpi að slík
heimabruggun væri í eðli sínu
ekki alvarlegt brot. Vel má það
rétt vera, en samkvæmt giid-
andi áfengislögum er hún al-
varlegt brot og vill þá þessi
alþingismaöur greinilega ekki
Hluti sakborninga við réttarhöldin árið 1945. Neðri röð: Göring. Hess. von Ribbentrop, Keitel marskáikur. Efri röð: Dönitz
aðmfráll, Raeder, von Shirach, Saukel og Jodi.
um. Eg veit ekki hvort þetta er
hægt, en ég vona það.“
Hugmyndir og aðferð Masers
hafa vakið mikla athygli í
Þýzkalandi og nú þegar hafa
um 60 þúsund eintök selzt af
bókinni. Hins vegar líkar ekki
öilum niðurstaða hans og ný-
nazistar hafa m.a. sent honum
morðhótanir. Er fjölskyldu
hans því stöðugt gætt af lög-
reglunni.
En eins og Maser segir
sjálfur: „Það sfðasta sem ég vil,
er að hægri mennirnir segi:
„Hann er okkar maður“.“

taka lögin alltof alvarlega.
Þetta er vitaskuld forkastanleg-
ur hugsunarháttur hjá einum
þeirra, sem ábyrgð bera á
íslenskri löggjöf. Svo virðist
sem láta eigi lögin liggja dauð
og ómerk, sem ekki er til þess
fallið að auka virðingu al-
mennings fyrir áfengislögun-
um, né íslenskri löggjöf yfir-
leitt. Betra er þá að breyta
lögunum, þannig að þau verði
framkvæmanleg.
Enn eitt athygli vert ákvæði
áfengislaganna ætla ég að gera
að umræðuefni. Það er að finna
i 10 gr., en þar er bannað að
setja upp útsölustaði áfengis
nema i kaupstöðum og einnig
að heimila vínveitingar utan
kaupstaða, nema á tímabilinu
frá 1. júní til 30. september.
Getur verið að ástæða þessa
banns sé sú, að íbúar Seyðis-
fjarðar, Ólafsfjarðar og Dal-
víkur séu taldir þroskaðri og
því hæfari til umgengni við á-
fengi en íbúar Selfoss og Borg-
arness? Breyttist andlegt
þroskastig Garðhreppinga þeg-
ar þeir urðu Garðbæingar?
Margt er fleira skrýtið í
áfengislögunum.' Þau eru
raunar eitt samansafn boða og
banna og furðulega nákvæmra
reglná, svo ekki sé minnst á öll
viðurlögin. En samt er
ómögulegt að koma auga á, að
þau hafi á nokkurn hátt stuðlað
að aukinni drykkjumenningu á
íslandi né dregið úr ofdrykkju.
Niðurstaðan hlýtur því að vera
sú, að áfengislögin hafi ekki
reynst vel og því sé ástæða til
að breyta þeim. Það er skaðlegt
að setja lög, sem ekki er farið
eftir nema að litlu leyti, laga-
setning á að samrýmast sam-
visku hins almenna og yfirleitt
löghlýðna borgara. Við upphaf
þjóðveldis á íslandi var sagt:
„Með lögum skal land byggja
en með ólögum eyða.“ Réttlát
og skynsamleg áfengislöggjöf,
sem er í samræmi við siðferðis-
vitund þjóðarinnar, er
uppbyggileg. Gildandi lög eru
ólög og hafa niðurrifsáhrif.
Baráttan við
áfengisbölið
Þessi l>arátta hefur nú staðið'
lengi, alla þessa öld og eitthvað
betur. Flest hefur verið reynt.
Kjallarinn
Bjarni Einarsson
jafnvel algjört áfengisbann.
Þeir, sem mest áhrif hafa haft á
aðgerðir gegn áfengisbölinu, og
þ.á m. á lagasetningu um
áfengismál, eru templarar og
aðrir bindindismenn, menn
sem ekki fjalla um þetta
viðkvæma vandamál af
skilningi og jákvæðum úrbóta-
vilja heldur af ofstæki og
þrjósku. Kenningin er einföld.
Það á að gera mönnum eins
erfitt fyrir og mögulegt er að
komast yfir áfengi, setja sem
þrengstar reglur um meðferð
þessa og selja það rándýrt. Ég
tek helst undir hvað varðar
síðastnefnda atriðið, en verðinu
eru samt ákveðin takmörk sett,
sem ekki skal tíundað hér. Við,
sem munum böilin I Vetrar-
garðinum og Breiðfirðingabúð
á sjötta áratugnum ættum að
geta gert okkur grein fyrir hve
haldlitlar ósanngjarnar reglur
eru. Ekki skorti þar ráðstafanir
til að koma í veg fyrir flutning
áfengis inn í húsin, en alltaf
fundu menn aðferðir til að
plata verðina og hvergi var
meira drukkið. Lögfræðingur
nokkur, sem talaði nýlega um
daginn og veginn, sagðist hafa
brugðið sér til Kanada og rætt
við sérfræðinga þarlenda um
áfengismál. Reyndust sér-
fræðingarnir hinum íslensku
sérfræðingum, sem staðið hafa
að stjórn áfengismála, sammála
um aðferðir. Nú er Kanada
ekki frjálslegasta land i heimi,
hvað snertir meðferð áfengis,
þó frjálslegra sé en ísland.
Þætti mér því eðlilegt að hinir
kanadísku sérfræðingar kæmu
hingað og kynntu sér til hvers
það ástand leiðir, sem þeir vilja
taka upp hjá sér. Væri þá
athygli vert að gera athuganir
á hinum samstæðu hópum,
kanadískum Vestur-
Islendingum og okkur. Ég tók í
fyrra þátt í miklum útihátíða-
höldum í Kanada með Vestur-
íslendingum. Oft hef ég verið
þátttakandi í slíkum hátíða-
höldum hér heima og haft raun
af miklum drykkjuskap al-
mennings. Því var notalegt að í
Gimli sáust hvergi ölvaðir
menn á ferli þessa hátiðardaga,
og var þó enginn skortur á
áfengum bjór eða öðru áfengi.
Áfengisvandamálið er ekki
eins einfalt og templarar og
fleiri vilja láta menn halda.
Þetta er fyrst og fremst félags-
legt vandamál sem nauðsynlegt
er að rannsaka sem slíkt af þar
til færum mönnum. Það er at-
hyglisvert að drykkjuskapur
virðist aukast með vaxandi
stressi lífsgæðakapphlaupsins.
Sérstakt samhengi finnst mér
vera með tímaleysi foreldra
vegna vinnuþrælkunar og
drykkjuskap unglinga. Getur
ekki verið að haldbesta
aðgerðin gegn áfengisbölinu sé
virkilegt átak í félagsmálum
unglinga og þjóðfélagsþróun,
sem tryggi endurreisn heimil-
anna og afnám vinnuþræl-
dómsins? Fyrst er að spyrja,
svo rannsaka og síðan á að
hefja aðgerðir.
Bjór eða ekki bjór
Hvort áfengur bjór er fram-
leiddur og seldur á íslandi
skiptir ekki höfuðmáli, enda
eiga flestir nú auðvelt með að
búa hann til sjálfir. Eg get þó
ekki fundið rökrænt samhengi í
því að banna hann sérstaklega,
að því tilskildu að farið sé með
hann og hann verðlagður sem
annað áfengi. Grundvallarat-
riði er að fullt samræmi sé í
framboði og verðlagningu
áfengis, hverrar tegundar sem
er. Sé einhver tegund þess
aðgengilegri ogódýrarien aðrar,
leiðir það til ofnotkunar henn-
ar miðað við aðrar tegundir,
sbr. sænska milliölið, sem var
ódýrt og selt i matvöruverslun-
um og nægilega sterkt til þess
að unglingar gátu orðið
drukknir af því. Bent hefur
verið á, að drykkjusjúklingar í
Belgíu drekki aðallega bjór.
Þetta er auðskilið, því þar í
landi er bjór mjög ódýr og hvar-
vetna fáanlegur. Hér á landi
drekka margir slíkir menn
brennsluspritt. Ætti þá ekki að
banna það?
Eg ætla að Ijúka þessu máli
mínu með lýsingu á hvernig
setja mætti bjór á markað á
íslandi þannig að framboð hans
sé í samræmi við annað áfengis-
framboð. Ég er þeirrar
skoðunar að ef þetta væri gert
svona séu fyrst og fremst líkur
á að bjórinn kæmi í stað annars
áfengis og hefði þá áhrif til að
draga úr drykkjuskap. Við er-
um margir sem lítum framhjá
sterkum drykkjum ef við höf-
um aðgang að léttum og ljúf-
fengum drykkjum.
Tillögurnar eru sem hér
segir:
1. Leyfð verði bruggun, inn-
flutningur og sala öls af hvaða
áfengisinnihaldi sem er en það
selt í ATVR, einungis í heilum
kössum og í vínveitingahúsum.
2. Ölið verði skattlagt þannig að
hver ml vínanda kosti það sama
og í ákveðnum viðmiðunarteg-
undum sterkra drykkja. Þetta
tryggir samræmi í verðlagi.
Dæmi: Brennivín (40%
alkóhól) kostar 2.900 krónur
750 ml flaska. Hún inniheldur
300 ml hreins vínanda og kost-
ar hver ml þá tæpar 10 krónur.
í 350 ml flösku af bjór sem er
5% af styrkleika, eru 17,5 ml af
vínanda og ætti flaskan þá að
kosta 175 krónur. Taka mætti
viðmiðun af dýrari drykkjum,
sem kosta t.d. 4.400 krónur
flaskan, og myndi slíkur bjór
þá kosta um 260 krónur
flaskan.
Vil ég nú biðja menn um að
hugleiða þessar tillögur, sér-
staklega hópinn, sem treystir
sjálfum sér til að umgangast
bjór en ekki öðrum.
Rjarni Einarsson
framkvæmdastjóri.