Dagblaðið - 10.06.1977, Blaðsíða 10

10
frfálst, úháð dagblað
Útg«ffandi Dagblaðið hff.
Framkvaamdastjóri: Sveinn R. Eyjólffsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fráttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjórnar:
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aðstoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Safn: Jón
Ssavar Baldvinsson. Handrit: Ásgrímur Pálsson.
Blfcðamann: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
Sigurðsson, Hallur Hallsson, Holgi Pótursson, J.akob F. Magnússon, Jónas Haraldsson, Katrín
Pálsdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Sveinn Þormóðsson.
Skriffstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E.M.,
HaBdórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiðsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þvorholti 11.
AAfcWmi blaðsins 27022 (10 línur). Áskríft 1300 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr.
aiwtafcið. f
Satnáng og umbrot: Dagblaðið og Steindórsprent hf. Ármúla 5.
Myndaog plötugerö: Hilmirhf. Síðumúla 12. Prentun: Árvakurhf. Skeifunni 19.
Fánýttþref
Almenningur fordæmir seina-
ganginn í kjarasamningunum,
meðan verkföllin skerða efnahag-
inn og tekjur launþega. Viðræð-
urnar um vísitölumálið nú sýna,
að samningar ættu að geta náðst á
skömmum tíma, ef samningamenn
tækju á sig rögg.
Hvað hafa samningamennirnir verið að gera
síðustu vikur? Jú, þeir hafa þrefað mikið um
mál, sem jafnvel Björn Jónsson forseti Alþýðu-
sambandsins telur tiltölulega ómerkilegt, sér-
kröfurnar. Menn þrefuðu um, í hvaða röð ætti
að taka málin fyrir. Atvinnurekendur sögðu, að
ekki væri hægt að semja um hina almennu
kauphækkun, fyrr en séð yrði, hvernig færi um
sérkröfurnar. Þetta var rétt afstaða að því
leyti, að sumir hóparnir höfðu lagt fram sér-
kröfur, sem fólu í sér miklu meiri kauphækkun
en aðalkröfurnar sjálfar. Það var eðlilegt, að
atvinnurekendur vildu ræða sérkröfurnar
fyrst, svo að þeir fengju þær ekki í bakið eftir
á.
Sáttanefndin lagði til, að jafngildi tveggja og
hálfs prósents kauphækkunar yrði látið mæta
sérkröfunum. Forystumenn verkalýðsfélaganna
tóku þeirri tillögu illa, en atvinnurekendur
samþykktu þær nokkuð fljótt. Atvinnurek-
endur voru hins vegar tregir til að ræða sér-
kröfurnar í einstökum atriðum. Menn þrefuðu
og þrefuðu, og hvað gerðist svo? Jú, eftir
margra vikna þras voru sérkröfurnar teknar
fyrir og ræddar á undan aðalkröfunum. Þegar
farið var að taka það mál í alvöru reyndist
tiltölulega auðvelt að semja um þær og það á
grundvelli tveggja komma fimm prósentanna.
Nú hafa langflestir hópar launþega samið um
sérkröfur á þessum forsendum og það tók í
raun og veru ekki nema nokkra daga, þegar á
annað borð var farið að líta á málið. Allt þrefið
hafði því verið til einskis. Á meðan stóð yfir-
vinnubann, skyndiverkföll voru gerð og hafin
lota verkfalla um allt landið.
Reynslan sýnir, að unnt hefði verið að ganga
frá sérkröfunum í meginatriðum fyrir næstum
mánuði. En stífnin réð ferðinni og bakaði
þjóðarbúinu mikinn skaða, sem auðvitað þýðir,
að minna verður til skiptanna, minna kemur í
vasa bæði launþega og atvinnurekenda.
Atvinnurekendur spilltu síðan fyrir með
síðasta tilboði sínu. Þegar menn höfðu jafnað
sig eftir það, var farið að tala um eitt af
aðalmálunum, vísitölubæturnar. Þá kom í ljós,
að ekki var mikið bil á milli. Það hafði aðeins
vantað, að málið væri rætt í alvöru og á grund-
velli, sem sáttanefnd hafði lagt. Þegar þetta er
skrifað er ekki útséð, hvort vísitölumálið
leysist strax, en auðséð er, að þar er ekki
óbrúandi bil. Með góðum vilja má semja um
vísitöluna á skömmum tíma.
Einnig þetta hefði verið unnt að gera strax
eftir að umræðugrundvöllur sáttanefndar kom
fram. Þarna hefur þjóðarbúinu blætt.
Því ber að krefjast þess af samningamönn-
um, að þeir hætti ómerkilegu þrefi og fari að
semja.
DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. JUNt 1977.
Við úðum okkur
inn í eilífðina
—vísindamenn benda á að mannkynið sé á göðri leið
með að eyða ózonlagi andrúmsloftsins. Með því er
lífi á jörðinni jafnframt eytt.
Krabbamein í húð eykst hjá
fólki. Dýr missa sjónina.
Frumur deyja í gróðri.
Samsetning andrúmsloftsins
breytist. Þetta er aðeins
smáhluti þess arfs sem við
ætlum komandi kynslóðum ef
við bregðumst ekki skjótt og
kröftuglega við og tökum fyrir
jiotkun úðabrúsa, — það er
þeirra hluta, sem við í daglegu
tali köllum spraybrúsa.
„Við erum að skapa okkur
vandamál sem mun smám
saman verða okkur ofviða,“
segir bandarískur sér-
fræðingur, dr. Edward Epstein
að nafni. „Áhrif klóróflúormet-
ans (CFM), sem fer út i and-
rúmsloftið í dag, koma kannski
ekki í ljós fyrr en að tíu árum
liðnum. Verulegir erfiðleikar
verða eftir eina eða tvær kyn-
slóðir, þó að síðar meir reynum
við að gera okkar bezta."
Epstein veitti forstöðu nefnd
bandarískra vísindamanna sem
komu saman í Washington á
dögunum og þinguðu þar ásamt
vísindamönnum frá 32 öðrum
þjóðum. Fundur þessi hlaut
nafnið Ózon-ráðstefnan og var
fyrsta alþjóðlega tilraunin til
að meta hvað myndi raunveru-
lega gerast ef ózonlag andrúms-
loftsins eyddist. Sameinuðu
þjóðirnar áttu frumkvæði að
ráðstefnunni. Hin góða þátt-
taka sýnir glögglega að menn
eru að vakna til meðvitundar
um hvaða þýðingu það hefði
fyrir allt líf á jörðinni og hana
sjálfa ef maðurinn eyðilegði
með athöfnum sínum ózonlagið,
— skjöldinn sem ver okkur
fyrir takmarkalausum útfjólu-
bláum geislum sólarinnar.
Auk þess að vekja athygli á
skaðsemi klóróflúormetans
lögðu vísindamennirnir á það
áherzlu að þörf væri á
rannsókn annars varasams
efnis — köfnunarefnisáburðar.
Umhverfisráð Sameinuðu
þjóðanna boðaði til fundarins í
Washington í þeim tilgangi að
örva menn til að reyna aö afla
sér sem beztrar vitneskju um
ózonlagið. Bandariska nefndin
kvað töluverðrar vitneskju
hafa verið aflað um skaðsemi
klóróflúormetans. Norskur
vísindamaður komst hins vegar
að hárréttri niöurstöðu um
ástand mála er hann sagði:
„Vandamálið er að við vitum
ekki hvað við vitum ekki og það
tekur tíma að afla sér vitneskju
um það!“
Bandaríkjamenn svöruðu því
til að vissulega væri vitneskjan
um ózonlagið takmörkuð og
loksins þegar hennarhefðiverið
aflað kynni að vera orðið of
seint að snúa aftur. Afleiðingar
götótts ózonlags eru taldar
verða margvíslegar. Meðal
annars skemmast DNA-
kjarnasýrur, líkur á húðkrabba-
ASGEIR
TÓMASSON
meini aukast, sjóntaugar dýra
skemmast, plöntufrumur drep-
ast, lífríki í fersku vatni breyt-
ist og hlutföll andrúmslofts
jarðarinnar raskast.
Mjög stutt er síðan yfir-
völdum fjölmargra landa var
gerð kunn þessi yfirvofandi
hætta. Afleiðingin er meðal
annars sú að nú velta Banda-
rikjamenn því alvarlega fyrir
sér að banna framleiðslu og
notkun ónauðsynlegra úða-
brúsa, svo sem hárlakks, svita-
lyktareyðis. fægilagar og ýmiss
konar ilmefna til að„bætaand-
rúmsloftið". Með þessu verður
lekið f.vrir notkun 75% fram-
leiðslunnar á úðabrúsum.
Önnur lönd hafa gripið til
minni aðgerða vegna
klórðflúormetannotkunar.
Ekki er taliö æskilegt að fara út
i róttækari aðgerðir fyrr en al-
þjóðlegl samstarf hefur náðst.
Möguleg áhrif köfnunaretms-
.iburðar a ózonlagið hafa enn
ekki verið könnuð til hlitar.
Afleiðingarnar fyrir land-
búnaðinn yfirleitt, og þó sér í
lagi í þriðja heiminum, gætu þó
verið mjög alvarlegar.
Köfnunarefnisoxiðið í andrúms-
loftinu er með öllu skaðlaust en
þegar það er sýrt er ózonlagið í
hættu. Afleiðingin er sú að
vísindamenn verða að kanna
allan köfnunarefnishringinn til
að kveða á um hversu miklu
köfnunarefnisoxíði sé óhætt að
bæta út í andrúmsloftið án þess
að skaða ózonið. Reikna má
með því að slíkar rannsóknir
taki þrjú til fimm ár.
Sérfræðingarnir voru sam-
mála um að eyðingaráhrif eld-
fjalla, sólargeisla og kjarn-
orkusprengja væru ekk:
nægilega vel kunn nú sem
stendur. Könnun sú sem þeir
féllust á að inna af hendi I
framtíðinni nær einnig til
þeirra fyrirbæra.
Ýmsum stofnunum Sam-
einuðu þjóðanna hefur verið
falið að starfa að rannsóknum
efna sem talin eru hafa áhrif á
ózonlagið.
Það kemur mórgum á óvart
að bandarískir vísindamenn
skyldu leggja blessun sína yfir
það að Concorde þotan
brezk/franska fengi lendingar-
leyfi í Washington, á meðan allt
eftirlit er hert og menn tor-
tryggja meira og meira fjöld-
ann allan af skaðlegum efnum.
Það leyfi dregur vafalaust að
nokkru úr þeim vaxandi ótta,
sem tekinn er að búa um sig
meðal almennings, um að allt
frá úðabrúsum til hljóðfrárra
farþegaþotna vinni smám
saman að gereyðingu lífs á jörð-
inni.
Allt beinist nú að því að
hefja samstarf við að stöðva
versta óvin mannkynsins —
manninn sjálfan — við þá iðju
sína að dreifa áburði og sprauta
úða á það sem verndar hann
f.vrir því sem hann þekkir ekki
en grunar að sé skelfilegt.
Sameinuðu þjóðirnar benda á
að það samstarf sé bráð-
nauðsynlegt. Árangurinn
veltur þó eingöngu á vilja
þeirra, sem jörðina byggja, að
taka þátt í rannsóknunum. Því
fyrr sem hafizt er handa, því
betra.