Dagblaðið - 23.06.1977, Blaðsíða 11

DAC.BLAÐIÐ. FIMMTUDACUR 23. JUNl 1977.
Wernher von Braun. Hann'
vann að gerð V-2 sprengjunnar
sem var varpað á London árið
1940 og einnig á hann heið-
urinn af því að Bandaríkja-
menn urðu fyrstir til tunglsins.
sendur á loft. Hann átti heiður-
inn af því sem á eftir kom.
Explorer 1 var aðeins byrjunin.
Kapphlaupið um að senda
mannað geimfar út í geiminn
var hafið. Að vísu urðu Rússar
fyrri tii en það voru Banda-
ríkjamenn sem fyrstir lentu á
tunglinu og fyrir það á von
Braun mestan heiður.
Yfirmaður NASA
Árið 1955 varð Wernher von
Braun bandarískur ríkis-
borgari og fimm árum siðar tók
hann við sém yfirmaður banda-
rísku geimferðastofnunar-
innar. Nú var næsta skrefið að
komast til tunglsins. Það tók
von Braun 12 ár að vinna að
þessu takmarki og nú voru það
Bandaríkjamenn sem sigruðu í
kapphlaupinu í fyrsta skipti.
Ástandið á Kefla-
víkurflugvelli
Um ástandið á Keflavikurflugvelli hefur alltof lengi ríkt þögn?
Mál Péturs Þórarinssonar
leigubílstjóra og ágreiningur
verkalýðsfélaganna á Suður-
nesjum um verkfall hjá varnar-
liðinu hefur orðið til þess að
menn hafa farið að ræða skipan
mála á Keflavíkurflugvelli af
meiri hreinskilni en oft áður.
Það fer t.d. ekki milli mála að
tillaga Éinars Agústssonar um
að íslendingar ættu i vaxandi
mæli að taka að sér ábyrgðar-
stöður á Keflavíkurflugvelli
hefur ekki komizt til fram-
kvæmda. Þvert á móti hefur
íslendingum verið ýtt til hliðar,
þegar um mikilvæg störf er að
ræða. Hins vegar standa land-
anum opin störf sem Amerík-
anar vilja sjálfir ekki vinna,
svo sem hreingerning í íbúðum
varnarliðsmanna. Höfuð-
ástæðan fyrir því að Amerík-
anar gerast nú æ aðsópsmeiri á
Keflavikurflugvelli er sú, að
raunveruleg æðstu völd í mál-
um Vallarins eru í höndum
manna, sem með árunum hafa
gerst meiri Ameríkanar en
Ameríkanar sjálfir — menn,
sem oft taka afstöðu með
varnarliðinu gegn íslend-
ingum, þegar í odda skerst.
Þessir menn eru Páll Ásgeir
Tryggvason ambassador,
Hannes Guðmundsson, pólitísk-
ur ráðningastjóri á Vellinum,
og Þorgeir Þorsteinsson
lögreglustjóri. Ég gæti nefnt
Kjallarinn
Hilmar Jönsson
mörg dæmi hvernig þessir
menn hafa brugðizt vonum
manna og hvernig þ'eir túlka
lög og reglur í þágu Ameríkana
eða sjálfra sín. Þessi þróun fer
að sjálfsögðu ekki fram hjá
Ameríkönum. Því munda þeir
nú byssur gegn friðsömum
kríueggjasafnara eins og Pétri
Þórarinssyni, og siðan kemur
fulltrúi varnarliðsins með ein-
hverja auvirðilega lygasögu og
íslenzk blöð birta þennan
þvætting.
Mörgum sem á Suðurnesjum
búa ber saman um að mesta
niðurlægingartímabil þjóðar-
innar hafi verið árin 1952-56,
þegar hervinna var orðin
rneginuppistaðan í árlegum
tekjum þjóðarbúsins. Nú
virðist sami andi og þá ríkti
uppvakinn á Keflavíkurflug-
velli. Þar skipar nú hrokafullur
kafteinn fyrir verkum og
aðmírállinn flytur inn lið sem
virðist betur fallið til annarra
hluta en varnarstarfa.
Taka vil ég fram að hér talar
ákveðinn Nató-maður, sem
trúir því að herinn sé nauðsyn
bæði fyrir okkur og hinn
vestræna heim. En spillingu
verður að gagnrýna og
uppræta. Um ástandið á Kefla-
vikurflugvelli hefur alltof lengi
ríkt þögn.
Hilmar Jónsson
bókavörður, Keflavík.
Áratuga herferð gegn bárujárni og þeim eiginleikum vatns að renna fremur niður en upp hefur leitt '
af sér míglekan skókassakúltúr og raðhúsamartraðir sem lita út eins og minkabú.
Led M.Jónsson
hverju ári, auk þess sem
ótöidum miljónum er ’varið til
að efla þennan rollubúskap.
Á sama tíma og smalað er
saman sjálfboðaliðum til að
gróðursetja trjáplöntur er
bændum borgað úr ríkissjóði
fyrir hvern þann hektara sem
þeir breyta úr skógi í flag.
Austur í Laugardal má sjá
þessa þróun, en þar voru fyrir
nokkrum árum a.m.k. tveir
skógarhólmar innan við Laug-
arvatn í mýrinni á hægri hönd
þegar ekið er inn í dalinn.
Þarna hafa rollurnar gjöreytt
þessum hólmum á einum ára-
tugi. Auk þess er allur skógur í
Laugarvatns- og Snorrastaða-
landi, sem ekki er innan skóg-
ræktar- eða sumarbústaða-
girðinga, á hraðri leið að hverfa
vegna rollnanna. Þar hafa
einnig verið plægð upp skógar-
svæði án þess að hirt væri uin
að sá í þau flög svo árum
skiptir.
Það er með ólikindum hvað
skattgreiðendur láta bjóða sér
hérlendis og raunar furðulegt
að þeir skuli ekki standa saman
og neita að taka þátt í fíflagangi
á borð við þetta þar sem einum
er greitt fyrir að efla skógrækt
en öðrum fyrir að eyða henni,
—og hvort tveggja úr einum og
sama vasanum, vasa skatt-
greiðandans.
Éf til vill er það engtn
tilviljun að hinn almenni skatt-
greiðandi kýs að þegja þunnu
hljóði þegar talið berst að þess-
um málum. Hann er ekkert
annað en arðrændur leiguliði í
sinu föðurlandi, þar sem
fámennur hópur forréttinda-
manna gengur með afsal uppá
vasann fyrir Vatnajökli og
raunar landinu öllu.
Með sömu hugsunarlausu
sýndarmennsku hefur einni af
stærstu auðlindum þjóðarinnar
verið sóað skipulagslaust og án
nokkurrar fyrirhyggju. Þ’iski-
miðin umhverfis landið eru að
verða uppurin vegna gegndar-
lausrar sóunar og sýndar-
mennsku stjórnvalda sem notað
hafa skuttogara sem gjaldmiðil
við atkvæðakaup. Og þótt á það
sé bent að selurinn einn éti
jafnmikinn fisk og allur togara-
flotinn veiðir á ári, auk þess að
ala fyrir okkur hringorminn, þá
örlar ekki á nokkrum aðgerðum
gegn þessari búrtik sem hamast
við að éta þjóðina út á gaddinn.
Hvort er meiri glæpur að
endurnýja ekki fisk-
veiðiflotann í áratugi, þegar
nóg var af fiski í sjónum, eða áð
hlaupa til og kaupa 60 skut-
togara til að gera út á ördauð
fiskimið, mun islandssagan
verða að dæma um, en hitt
hefur alltaf fylgt þessari þjóð
að vera fyrirmunað að skilja að
auðlind er höfuðstóll sem
rýrnar án ávöxtunar. Það hefur
aldrei verið reiknað inn í út-
gerðarkostnað hvað það
raunverulega kostaði að rýra
þessa námu, sem sótt var í og
öllum ábendingum hugsandi
manna um að tekinn yrði upp
auðlindaskattur til að verja í
skipulagða uppbyggingu á
öðrum sviðum hefur veriðtekið
með skilningsleysi og tómlæti.
Fyrir bragðið sitjum við uppi
með ónýta skuttogara innan
skamms og engan þann iðnað
sem tekið gæti við fjáröflun-
inni og haldið gangandi at-
vinnulífinu í landinu. Nú erum
við komin inn í þann vítahring,
sem virðist ekki geta endað
með öðru en skelfingu og
viðbrögðin við hættunni hafa
verið nákvæmlega þau sömu og
hins forfallna eiturlyfjaneyt-
anda, — að auka bara
skammtinn.
0q þú Bárujórnsbrútus...
Islenzk menning er kúnstugt
fyrirbrigði enda að mestu orðin
til vegna þrákelkni þeirra
manna sem álitnir voru
klikkaðir hér áður fyrr og
dunduðu við listir og skáldskap
þegar heiðarlegt fólk- vann
hörðum höndum. En
menningin er uppáþrengjandi
og ýtin og að lokum fór svo að
íslendingar gátu ekki lengur
byggt sín hús nema þau væru
teiknuð fyrir þá af sérfróðum
mönnum. Og þótt það sé nú
önnur saga þá hefur menning-
unni vaxið svo fiskur um hrygg
að nú er ekki lengur hægt að
sigla skipum í strand nema
með tölvu. Nú, — en eftir að
húsagerðarlist öðlaðist sess
meðal íslenzkra lista var skorin
upp herörgegn því arkitektíska
„ojbjakki" sem nefndist báru-
járn og tröllreið húsagerð í
Reykjavik og úti á landi á milli-
stríðsárunum.
Áratuga herferð gegn
bárujárni og þeim eiginleikum
vatns að renna fremur niður en
upp hefur leitt af sér míglekan
skókassakúltúr og raðhúsa-
martraðir sem líta út eins og
minkabú.
Einn af frægustu arkitektum
heims hefur heimsótt landið
a.m.k. tvisvar og reynt að koma
auga á eitthvað sem hann gæti
dáðst að. Eitthvað gekk það
erfiðlega i fyrstu. eða þar til
honum opnaðist hinn íslenzki
heitnur bárujárnsins.
Maðurinn er að visu sjálf-
menntaður og hefur sennilega
ekki lokið stúdentsprófi frekar
en le Corbusier og Ari fróði og
þvi ekki víst að hinir íslenzku
snillingar taki mikið mark á því
sem hann segir.
En ef að likum lætur mun
innan skamms fara að berast
boð utan úr heimi til íslenzkra
listamanna að koma nú á þessa
eða hina ráðstefnuna og halda
erindi um hið markalausa
byggingarefni, bárujárnið, og
hvernig þeir hafi farið unt það
slnum listrænu sköpunartökum
og gert það að einu af undrum
veraldar.
Innan skamms munu
höfundum bárujárnsins verða
gerð vegleg skil i alþjóðlegum
uppsláttarritum og rækilega
sýnt fram á hver hugkvæmni og
snilld liggur að baki slikutn
sköpunarmætti setn megnar að
gera simpilt bárublikk að
ódauðlegu minnismerki
þjóðlegrar listar. Og itinan
skamms verðutn við öruggloga
farin að flvtja út arkitektúr i'
störum stíl. tslenzk snilld á sér'
fá takmörk i heitni listarinnar.
Leó M. Jónsson
t;eknifr;eðingur.
/N