Dagblaðið - 25.06.1977, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 25. JUNl 1977.
11
svart-hvítu og í litasjónvarp.
Það er að visu ekki hægt að
nota sjónvörpin eins og þau
eru, þau þurfa lítilvægar
breytingar sem kosta ekki svo
mikið fé Það þarf að setja við
þau magnara til þess að þau geti
tekið á móti sendingum frá
gervihnöttunum. Kostnaður við
það er svipaður og við breyting-
ar á tækjum sem höfðu eriga
UHF bylgju. Nýjustu sjón-
vörpin verða útbúin sérstak-
lega.
Kostnaðurinn verður 60
þúsund á notanda.
Gert er ráð fyrir að ef heild-
arkostnaðinum er deilt á alla
notendur sjónvarps á Norður-
löndum verði kostnaður á
notanda um 60 þúsund íslenzk-
ar krónur. Hægt er að minnka
kostnaðinn með því að nota
einn magnara fyrir fleiri en eitt
tæki.
Eitt vandamál við útsending-
ar frá gervihnetti er tungu-
málið. Það er auðveldlega hægt
að leysa á þann hátt að senda
nokkra texta út með myndun-
um á mismunandi tungumál-
um. Hægt væri að koma fyrir
þannig útbúnaði á sjónvarps-
tæki að aðeins þyrfti að ýta á
hnapp til að velja réttan texta
með myndinni. Þessi aukaút-
búnaður á sjónvörpin kostar
um 60 þúsund krónur til viðbót-
ar. Það mundi því kosta um 120
þúsund krónur að fá sér full-
kominn útbúnað til að taka á
móti sendingum frá gervihnett-
inum.
Þegar búið er að senda
gervihnettina á loft er hægt að
senda út ellefu útvarpsdag-
skrár í einu. Það verður því úr
nógu að velja og allir ættu að fá
eitthvað við sitt hæfi. Það er
búið að leysa öll tæknileg
vandamál og nú bíða allir
spenntir eftir að geta gert ann-
að en að tala um þessa skemmt-
un sem væntanleg er.
Samvinna við gerð þótta
Þessu fyrirkomulagi virðast
fylgja margir kostir. Samvinna
getur hafizt um gerð sjónvarps-
þátta, sem verða þa væntanlega
miklu vandaðri og betri fyrir
vikið. Einnig er hægt að fá
miklu betra efni og dýrara
erlendis frá ef samvinna verður
hafin á innkaupi efnis milli
Norðurlandanna. Ekki virðist
það hafa áhrif á áhuga á að fá
efni t.d. frá enskumælandi
löndum, þó úrvalið verði meira
af skandinavísku efni á Norður-
löndunum. Þegar um fasta
þætti er að ræða og eins ef
vinsælir skemmtiþættir eiga í
hlut þá er ekki hikað við að fá
•þá langt að, það skiptir ekki
,máli hvað þeir kosta.
Það er því ljóst að við hér á
landi eigum von á geysilegri
endurbót á dagskránni hjá
okkur þegar gervitunglin eru
komin í loftið. Sjö sjónvarps-
dagskrár höfum viðumað velja
frá Norðurlöndum. auk allra
vinsælustu þáttanna sem
keyptir verða annars staðar frá.
Þegar gervilunglin eru komin á loft þarf að hafa stóra móttökustöð
á jörðu niðri.

Kjallarinn
Stöðvun þorskveiða
þolir ekki bið
orðum að þessu í ávarpi sínu til
þjóðarinnar 17. júní sl. Hann
taldi að forfeður okkar m.vndu
kalla þá ættlera sem ekki
kynnu fótum sínum forráð með
slíkan bakhjarl, þ.e. sjálfstæði
og yfirráð yfir landgrunni og
fiskimiðum. Því verðum við að
vona að forsætisráðherra hafi
nú forystu um nauðsynlegar
aðgerðir og tryggi börnum sín-
um og okkar allra að áfram
verði gotl að búa i þessu landi.
Ef ekki verður spyrnt við
fótum og þannig verður gengið
á þorskstofninn að hann hætti
um árabil að standa undir
stærstum hluta þjóðartekna og
gjaldeyrisöflunar, hvert mun-
um við þá snúa okkur? Við
myndum njóta þess að við
erum tiltölulega lítil þjóð i
hlutfalli við vinaþjóðir okkar
og bandamenn á Norður-
löndum og í N-Ameriku, því
gætu þeir og myndu trúlega
hjálpa okkur á ýmsa lund. Með
lánum, styrkjum til
uppbyggingar ýmiss smáiðnað-
ar, fiskræktar í innfjörðum og
ferskvatni o. fl. og e.t.v. einnig
með þvi að veita hluta
tslendinga atvinnu um sinn.
Ef við værum raunsæ og
gerðum okkur þetta ljóst og hitt
hversu mikil hætta vofir yfir.
þá ættum 'úð nú þegar að snúa
okkur til fyrrgreindra
vinaþjóða með beiðni um tafar-
lausa aðstoð og draga nauðsyn-
legar aðgerðir ekki lengur.
Bergur Björnsson
bankafulltrúi.
Forsætisráðherra, Geir Hallgrímsson.
An þess að það verði rökstutt
með töflum og línuritum hér,
þá liggur það ljóst fyrir að
veiðitakmarkanir á þorski hafa
verið fálmkenndar og alls ófull-
nægjandi. Urræði ríkis-
stjórnarinnar hafa verið úrræði1
manna sem láta hverjum degi
nægja sína þjáningu og lítið
horfa fram á veginn.
Þjóðin á heimtingu á þvi að
sóknin í þorskstofninn verði
tafarlaust takmörkuð við það
hámark sem fiskifræðingar:
telja nauðsynlegt til þess að
hrygningarstofninn nái há-’
marki á sem stystum tíma. Þó
fiskifræðingar séu ekki óskeik-
ulir frekar en aðrir, þá verður
að telja að aðrir viti ekki betur.
Að efnahagur þjóðarinnar
þoli ekki stöðvun þorskveiða
eða því sem næst um langan
eða skamman tíma er bábilja
sem almenningur verður að
skilja og veita stjórninm traust
og aðhald til aðgerða, óþægi-
legra aðgerða. Obre.vtt stefna er
hreinlega feigðarflan sem við
höfum ennþá síður efni á
hlýtur í besta falli að verða
margfalt dýrari.
Forsætisráðherra var ekkert
i vandræðum með að koma
Bergur Björnsson
-
Kjallarinn
Sigurður A.
Magnússon
almennar umræður hefðu farið
fram um, hvað væri raun-
verulega i húfi. Með þvi að
margfalda sjónvarpssendingar
um gervihnött væri verið að
skapa hinu alþjóðlegá fjár-
magni nýjan og stærri markað,
jafnframt þvi sem norrænu
menningarefni væri æ þrengri
slakkur skorinn. Norrænir
hagsmunir væru ekki tryggðir í
samkeppni við hið alþjóðlega
léttmeti sem óhjákvæmilega
yrði eftir sem áður meginuppi-
staða sjónvarpsdagskrárinnar,
meðal annars í formi langra
framhaldsmyndaflokka. Bent
var á að bæði Bernar-
sáttmálinn og alþjóðasátt-
málinn um höfundarrétt gerðu
ráð fyrir beinum áhrifum
höfunda á notkun hugverka
sinna, en með hinum norræna
gervihnetti væri dregið úr
áhrifum þeirra og tekjumögu-
leikar þeirra stórlega skertir,
þareð dagskrám, sem nú væri
einatt sjónvarpað fimm
sinnum, yrði nú einungis sjón-
varpað einu sinni, og ekkert
hefði verið gert til að tryggja
hagsmuni höfunda að þessu
leyti.
í ályktuninni var vikið al-
mennum orðum að sljóvgandi
áhrifum sjónvarps bæði á
áhorfendur, ekki síst börn, og á
alla sjálfstæða menningar-
viðleitni i einstökum löndum.
Þann þátt þekkjum við is-
lendingar mætavel af biturri
reynslu dátasjónvarpsins,
meðan það grasséraði hér árum
samun auk þess sem fjiilmargar
rannsóknir bandarískra félags-
fræðinga hafa leitt til sömu
niðurstöðu. Sömuleiðis var
bent á hættuna sem í því væri
fólgin að gera sjónvarps-
áhorfendur og þá einkanlega
börn framandi fyrir eigin um-
hverfi og inenningu og lögð
áhersla á að valkostir
sjónvarpsnotenda ykjust i raun
ekki að neinu ráði, af áður-
greindum ástæðum, en hags-
munir minnihlutahópa yrðu
gersamlega sniðgengnir.
Uppfræðsla og upplýsingar um
eigin samfélag og menningu
mundu drukkna í fjöldafram-
leiddum söluvarningi. í stað
þess að styrkja böndin milli
norrænna þjóða mundi gervi-
hnötturinn gera Norðurlönd æ
háðari alþjóðlegum viðskipta-
og fjármagnsöflum.
Hinu gífurlega fjármagni,
sem verja á til gervihnattarins
(það skiptir tugmilljörðum
króna), hefði því að áliti
Norræna rithöfundaráðsins
verið skynsamlegar varið til að
efla Nordvision (samstarf
norrænu sjónvarpsstöðvanna)
og fjármagna þjóðlegt og sam-
norrænt menningarframtak í
sjónvarpsmálum.
Svarthöfða þykja þessar hóf-
samlegu ábendingar mikil býsn
og telur meðal annars að gervi-
hnötturinn sé eini kosturinn
sem Norðurlönd eigi til að
„freista þess að halda uppi
vörnum fyrir norræna menn-
ingu" (Vísir 16. júní). Hins-
vegar kemsl Svarthöfði að
þeirri niðurstöðu fjórum
dögum síðar i saina blaði, að
jarðstöðvar muni „engu ráða
um það hvaða efni verður t.d.
hægt að sjá á íslandi í framtíð-
inni, vegna lilkomu loftneta
sem geta náð þessinn sending-
um beint." Manni verður á að
spyrja, hvað sé þá orðið um
hinar miklu og rándýru að-
gerðir til varnar norrænni
menningu og til hvers allt þetta
brambolt með Nordsat sé —
nema til að skaffa alþjóðlegum
stórfyrirtækjum stærri markað.
Mergurinn málsins er vitan-
lega sá að nú þegar er megin-
hluti alls sjónvarpsefnis á
Norðurlöndum kominn frá stór-
þjóðunum og fjölþjóðafyrir-
tækjunum, og Nordsat mun í
engu breyta því hlutfalli.
Norrænir rithöfundar (að
söfnuði Svarthöfða frá-
skildum) bera fyrir brjósti inn-
lent menningarframtak í
hverju einstöku landi og hafa
eðlilega áh.vggjur af minnkandi
bóklestri og annarri „list-
neyslu" á sama tíma og fjölda-
framleitt léttmeti fjáraflafyrir-
tækja flæðir yfir löndin og
slævir tilfinningu fólks fyrir
eigin umhverfi, samfélagi og
menningu. Um þessa þætti
telja norrænir rithöfundar
enga goðgá að fram fari ræki-
legar almennar umræður i stað
þess að valdamenn og skó-
sveinar þeirra taki ákvarðanir
um svo afdrifarík mál á
lokuðum fundum, hversu
margir sem fundirnir kunna að
vera.
Ef það er fráleitt að rithöf-
undar mælist til opinberra
umræðna uin mikilsverð mál.
sem varða menninguna al-
mennt og kjör skapandi manna
sérstaklega, til hvers er þá allt
þetta gaspur um nauðsyn
aukins lýðræðis og þátttöku
sem flestra þegna þjóðfélagsins
í sem flestum ferlum þess?
Lágkúrulegastar af öllu (og
er þá langt til jafnað í skrifum
Svarthöfða) eru þó þær dylgjur
að rekja megi ályktunina til
finnskra kommúnista og
annarra hættulegra afla á
Norðurlöndum. Þetta er
samskonar tunglsýki og marg-
sinnis hefur kontið fram í skrif-
um Svarthöfða um Norræna
húsið í Reykjavík, enda hygg ég
að honum sé annað hugfólgn-
ara en norræn menning og
norrænt samstarf, þegar öll
kurl koma til grafar,
Sannleikurinn er sá að af 23
norrænum fulltrúum á árs-
fundinum munu hafa verið
tveir marxistar (annar að visu
frá Finnlandi), og átti
hvorugur þeirra neinn þátt í að
semja ályktunina. Aðrir full-
trúar voru ntér vitanlega
blásaklausir kratar, frain-
sóknarmenn (miðflokksmenn)
og ihaldsmenn. En það er víst
ekki í fyrsta skipti sem Svart-
höfði sér ekkert nema rautt þá
sjaldan honunt verður litið til
frændþjóðanna á Norðurlönd-
um.
Sigurður A. Magnússon
rilhöfundur