Dagblaðið - 03.04.1978, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 3. APRlL 1978.
Skömmtun á kjarnfóðri
Sá vandi steðjar nú að bændum
þessa lands, að þeir framleiða meira af
afurðum en viðunandi markaður er
fyrir. Verður því að flytja úr landi
verulegt magn af landbúnaðarvörum
fyrir lágt verð og útflutningsuppbætur
nægja ekki til þess að bæta upp
hallann.
Gunnar Guðbjartsson formaður
Stéttarsambands bænda telur, að
leggja þurfi 12 kr. verðjöfnunargjaid
á hvern litra mjólkur og um 100 kr. á
hvert kg af kindakjöti til þess að jafna
hallann á þessu ári.
Það er hins vegar ágreiningur um
það meðal bænda, hvernig skuli
bregðast við þessum vanda. Það liggur
þó beinast við að auka vald
Framleiðsluráðs landbúnaðarins til
þess að skipuleggja framleiðsluna á
einhvern hátt, t.d. með því að setja
nokkrar hömlur á notkun fóðurbætis,
og verður hér gerð nánari grein fyrir
þeirri hugmynd.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
myndi þá taka upp skömmtun á inn-
fluttum fóðurbæti svo og fóðurbæti,
sem er fullunninn til útflutnings. Yrði
þá fyrst ákveðin heildarupphæð fyrir
allt landið frá 1. sept. 1978 til jafn-
lengdar næsta árs, sem þætti hæfileg,
og siðan yrði þessari upphæð skipt
niður á sveitarfélögin í hlutfalli við
búfjárfjölda, en einnig skal taka tillit
til annarra aðstæðna eins og heyfengs
ogefnahags bænda.
Sveitarstjórn skal síðan skipta þeirri
upphæð, sem kemur í hlut sveitar-
félagsins, á milli bænda samkvæmt
leiðbeiningum framleiðsluráðs og í
samráði við stjórn búnaðarfélags og
forðagæzlumann. Skal þá aðalreglan
vera sú, að sambærileg bú hljóti sömu
upphæð. Þeir sem hafa svín eða
hænsni sem aðalbúgrein skulu hljóta
skammt miðað við eðlilega þörf, en
þeir sem hafa búfé í þéttbýli, sér til
gamans eða sinna því aðeins í hjáverk-
um skulu að jafnaði ekki fá skammt.
Guðmundur
Jónsson
Bóndinn fær að vita um magn þess
kjarnfóðurs, sem honum er úthlutað í
byrjun sept. og gerir hann þá fram-
leiðsluáætlun fyrir næsta ár. Ef þá
kemur í ljós, að honum nægir ekki
hinn úthlutaði skammtur, getur hann
keypt til viðbótar grasköggla meðan
birgðir endast eða keypt ávísun á
viðbótarskammt og skal þá miða við,
að það kjarnfóður verði um 50%
hærra í verði. Á sama hátt geta búfjár-
eigendur í þéttbýli keypt kjarnfóður.
Samkvæmt þessari tillögu myndu
bændur fá mikla hvatningu til þess að
gæta hófs í fóðurbætisgjöf. Myndi þá
framleiðslan dragast nokkuð saman,
einkum á stærstu búunum.
Vitanlega hefur framkvæmd
þessarar tillögu nokkurn kostnaði í för
með sér, en það eru srhámunir einir
miðað við það mikla tjón, sem bændur
mega búast við að verða að taka á sig,
ef ekkert verður gert. Einhverjar
tekjur koma lika þarna móti frá eig-
endum búfjár i þéttbýli og fleirum,
sem ekki geta látið úthlutaðan
skammtduga.
Svo er líka nauðsynlegt að athuga
ýmislegt fleira, sem gæti orðið til hag-
ræðingar í landbúnaði. Þess vegna er
endurskoðun jarðræktarframlaganna
nauðsynleg. Það er kannski nauðsyn-
legt að draga um sinn úr framlögum,
,sem hvetja til aukinnar framleiðslu, en
þau framlög, sem hvetja til bættrar
heyverkunar eða aukinnar hag-
ræðingar eiga að hafa forgang.
Einnig má taka til athugunar að
styrkja nýjar atvinnugreinar i dreif-
býlinu, t.d. einhvers konar iðnað. Því
má ekki gleyma, að lengi var mikil
iðnaðarframleiðsla i sveitunum, því að
talið er, að um 11 þúsund manns hafi
haft nóg að gera í tóvinnu sjö mánuði
á ári hverju á dögum Skúla Magnús-
sonar. Takmarkið er að sjálfsögðu að
efla byggð í dreifbýlinu en ekki að
búfjárrækt sé þar eina atvinnugreinin.
Guðmundur Jónsson.
bóndi
Kópsvatni.
FORUNAUTAR OKKAR
Æðarfugl
Þessi friðsami og spaki fugl hefur
stundum sézt á Tjörninni í Reykjavík,
þessari tjörn er hefur staðið af sér að
mestu allar tillögur um skerðingu.
Fjöldi fólks kemur með börn sin og
lætur þau gefa fuglunum. Eru þetta
ef til vill fyrstu gæfuspor þessara
ungu borgarbúa, að læra að
gefa án þess að þiggja annað
en sjá þessa fugla taka á móti
gjöfunum? Ég hefi átt heima I
Reykjavík og nágrenni í meira en
hálfa öld. Alla þá tíð hefur verið rætt
um að minnka Tjörnina eða breyta
henni á einhvern hátt. Það má aldrei
ske að hún verði minnkuð en ég vil
stækka hana, það er að segja búa til
aðra tjörn nálægt Norræna húsinu og
koma þar upp æðarvarpi.
Á þessum timum, þegar við höfum
byggt sögualdarbæ, Árbæjarsafnið er
alltaf að stækka, byggðasöfn rísa víða
og jafnvel rjómabúum er haldið við,
svo að ungt fólk og einnig við eldri
getum betur áttað okkur á hinu liðna,
sem ég álít mjög nauðsynlegt, ætti að
vera hægt að gefa æðarfugli tækifæri
til að verpa í höfuðstaðnum. Væri vel
til fallið að þetta yrði gert í maí við
Norræna húsið. Þar eiga margir leið
um, erlendir og innlendir. Mættu þeir
þá sjá þennan forna atvinnuveg okkar
sem er svo sérstæður vegna þess að
engan þeirra fugla, er aö varpinu
standa, þarf að deyða, aðeins verja þá
fyrir vargi.
Tjörn sem yrði á þessu svæði þyrfti
að vera nægilega stór svo fuglarnir
gætu náð flugi upp úr henni á alla
vegu og afrennsli á að vera frá henni i
hina tjörnina. Mætti loka því með
sterku vírneti svo minkur kæmist ekki
inn þá leiðina. Girðing úr vírneti,
nægilega há til þess að menn komist
ekki yfir og þannig gengið frá að
neðan að minkur kæmist ekki undir,
þyrfti að vera í kring, nægilega langt
frá til að kollurnar hefðu gott hreiður-
pláss.
Ef til vill mætti rækta lágvaxinn
gróður þar til skjóls fyrir þær. Hugsan-
legt er að búa mætti til skýli fyrir þær
úti í tjörninni, þannig að ungar gætu
synt þar inn undir ef hættu bæri að
höndum frá vargfugli.
Á tímabilinu frá því að ungar skriðu
úr eggjum og þar til þeir yrðu fleygir
þarf að verja varpstaðinn. Æðar-
fuglinn er skynsamur fugl og áttar sig
vist fljótt á að skotmaður er að verja
varpið. Ef til vill er hafður varðmaður
sem reynir að verja tjörnina og ef til
vill er vaktmaður um nætur í
Norræna húsinu. Væri þá stutt að
fara. Þessi atriði veit ég ekki um en slæ
þessu svona fram. Auðvitað þyrfti að
fá ráð hjá einhverjum varpbónda um
- þessi mál en ef vel tekst til, held ég að
þetta væri mikil landkynning og
myndi setja svip á bæinn.
Þrestir
Þrestir eru mjög skemmtilegir
fuglar í þéttbýli. Ef til vill er þrast-
armamma dálítið aðsópsmikil ef
hreiðurhennarerof nærri gangstígeða
útidyrum húsa. Er henni þó vorkunn
þar sem hún er að verja börnin sin. En
falleg eru hljóð þrastanna og fallegir
eru ungar þeirra er þeir flögra niður úr
hreiðrinu en geta ekki komizt upp
aftur. Þá er þeim hætt fyrir köttum.
Ég get ekki stillt mig um að segja
ykkur sanna sögu af þessu:
t einu af trjánum i garði okkar,
stóru tré sem var fjærst húsinu,
verptu þrestir og komu upp ungum.
Svo skeiði það að tveir heimiliskettir
úr nágrenninu fylgdust með þegar
ungarnir komu niður og átu þá. Þetta
sama skeði næsta ár. Þá var tréð fjar-
lægt og nú verpa engir þrestir hjá
okkur lengur, en tveir gæfir heimilis-
kettir nágranna okkar koma hér. Þetta
eru mjög vinsamlegir kettir og höfum
við gaman af þeim. Svona er lífið, einn
lifir á öðrum. Það gerum við menn-
irnir líka.
Eitt ráð kom mér til hugar eftir að
það var um seinan, að girða dálítið
svæði i kringum þetta tré sem
þrestirnir verptu í, með múr-
húðunarneti sem sumir kalla
hænsnanet, ég býst við að allir átti sig
á hvað ég meina. Staurar mega ekki ná
svo hátt að kettir geti fengið fótfestu á
þeim er þeir reyna að komast yfir. Ef
til vill myndi einhver vilja reyna þetta
og láta svo vita í blöðunum hvemig
tekst til.Ef til vill þyrfti tvöfalda hæð
nets og mætti þá setja annað ofan á
hitt og binda saman á jöðrunum. Þetta
mætti svo taka niður og geyma til
næsta árs.
Maríuerlan
Sést hér og verpti hjá okkur fyrstu
árin, þá var litið byggt í nágrenninú
og engir kettir. Kom hún upp ungum
nokkur ár. Hún verpti í holum á milli
steina. Ef einhver væri svo
hamingjusamur að hún verpti í garði
hans gæti ef til vill ráðið með netið
dugað en það mætti ekki vera of nærri
holunni hennar.
Starrar
Þeir eru að mörgu ieyti skemm-
tilegir fuglar, hafa fjölbreytt raddsvið
og sækjast eftir að verpa utan á eða í
^úsum. Ég talaði við mann sem þekkir
til þess hve fló, er þeir bera með. sér,
getur verið til óþæginda ef í hús
ÁsgeirGuðmundsson
kemst, til dæmis inn um opinn glugga
nærri hreiðri þeirra, svo maður tali nú
ekki um óvarðar loftræstingar. Þessi
fló leggst á fólk og getur verið seinlegt
að útrýma henni. Að þessu athuguðu
virðist bezt að ráðleggja fólki að setja
net fyrir loftræstiop og þess háttar.
Starrar voru mikið við opna loft-
ræstingu hjá mér, en ég setti virnet
fyrir. Þeir koma á hverju vori og
athuga hvort eigi sé hægt að komast
inn. Því hef ég persónulega ekkert af
þessari fló að segja, en leitaði upplýs-
inga hjá manni sem sér um útrýmingu
slíkra fyrir Reykjavíkurborg.
Nú hef ég hér og i fyrri greinum í
Dagblaðinu rætt nokkuð um fugla í
þéttbýli, þáerég þekki til og frjálsir crtt
ferða sinna og læt hér staðar numið
hvað þá snertir.
Fuglar í búrum
Þá hef ég oft séð en aldrei átt. Ef til
vill er það mismunandi eftir tegundum
hversu þeir þola búrvistina og svo
hvort hægt sé að lofa þeim að fara út
úr búrinu. Heyrt hefi ég að páfa-
gaukar þiggi að sitja á sivölum keflum
sem séu sett á veggi ibúðarinnar og sé
þá spegill við vegginn, en undir sé haft
snoturt ilát, ef þeir þurfa að losna við
eitthvað.
Ef til vill eru minni fuglar bezt
komnir í búrum sínum. Þeir venjast þá
ekki öðruvisi frelsi en þar er að hafa.
Annars hljóta þeir öðru fremur að
vera mikið háðir þeim er eiga þá og
annast. Má vera að gömul kona sem
býr ein og á fáa vini geti með ástúð
sinni á þessum fuglum, bætt þeim að
nokkru frelsisskerðinguna og ef til vill
að öllu. En svona almennt séð held ég
að fólk ætti ekki að hafa fugla i búri.
Kettir
Margt barnið hefur sofnað með kött
í rúmi hjá sér. Fátt er eins róandi og
kattamál. Kettir hafa fylgt manninum
lengi, til dæmis voru í hinu forna
Egyptalandi heilagir kettir. Þrátt fyrir
þetta hafa kettir aldrei nálgazt
manninn meira en svo að þeir halda
sínum sérkennum enn þann dag í dag.
Einhvers staðar segir: „Þegar ég
glata þinni tryggð þýðir ei neins að
leita.” Þetta munu orð að sönnu því
kötturinn er ekki allur þar sem hann er
séður. Þá eru kettir frábær veiðidýr á
mýs og jafnvel rottur. En þvi miður
sækjast þeir einnig eftir fuglunum.
Þetta gerir þeirra mikla veiðináttúra.
Hér I fjölbýlinu hafa þeir um skeiö
verið einhver hin þjáðustu dýr er um
getur og á ég þá við útilegukettina.
Sumt eru ef til vill kettir.sem hlaupið
hafa að heiman.
Sumir eru bornir út eða fluttir svo
langt.frá heimilum sinum að þeir rata
ekki heim. Þessir kettir tímgast og er
þá kattarlífið orðið æði dapurlegt þeg-
ar vetrar og hungrið sverfur að þessum
, vesalings dýrum. Þetta er mjög Ijótur
blettur á því fólki er þannig hagar sér
gagnvart dýrum sem það ber ábyrgð á.
Nú hefur verið stofnað Kattavina-
félag og vænti ég mikils af góðri starf-
semi þess. Þar má telja fremst í flokki
frú Svanlaugu Löve og mann hennar,
Gunnar Pétursson. Þau hafa á eigin
kostnað útbúið geymslu i húsi sínu
fyrir ketti sem villst hafa frá
heimilum sínum. Þá reyna þau eftir
því sem pláss leyfir að gæta kattr.
fyrir fólk sem fer i íerðalög. Sími
14594.
Ég hygg að þetta sé mjög til úrbóta
og er þetta óeigingjarnt starf. Þessa
starfsemi ættur allir kattaeigendur að
styrkja með því að ganga í félagið.
Hundurinn
Skáldið og dýravinurinn Grimur
Thomsen lýsir þessum förunaut
mannsins svo í kvæði er hann nefnir
„Hundurinn”:
Þegar voru Adam og Eva
Edens burt úr garði rekin
en frelsið skammtað fagra úr hnefa
og frá þeim besta gleðin tekin,
dýrin eftir saklaus sátu
sælu fyrri notið gátu.
Eitt sér þar ei undi lengi,
aftur og fram það hljóp um sviðið,
sinnti engu sældar gengi,
seppi, er klóraði á Edens hliðið.
Kerbúl sagði: „Farðu í friði
og fylgdu Adams skylduliði.”
Frá því, hvar sem flækist maður
í funa Serklands, Grænlands ís,
honum fylgir hundurglaður,
hundsins þar er Paradís
hinn eini vinur aumingjans,
aldrei bila tryggðir hans.
Víst er um það. Hann hefur verið
förunautur mannsins frá öróft alda.
l4já manninum á hann heima, þar á
hann paradis. En ekki hefur maðurinn
alltaf kunnað að meta tryggð og
vináttu þessa dýrs og er það honum til
lítils sóma. Vil ég nefna nokkur dæmi
úr máli okkar þessu til sönnunar
Mannhundur (slæmur maður), eins
og lúbarinn hundur (skýrir sig sjálft).
Hundslegur — likist dýrinu þegar
búið er að sparka í það og berja það til
óbóta.
Læt ég hér staðar numið en af nógu
er að taka. Með þessu vil ég árétta að
þessi góði förunautur okkar hefur af
alltof mörgum verið vanmetinn og er
nú mál að linni. Þá vil ég skora á allt
fólk að það uppræti úr málinu þessar
tilvitnanir i hunda sem eru okkur til
skammar.
Hundar hafa mjög oft bjargað
mannslifum. En litið heyrist um
hvernig þeim var launað það. Geta má
þess að hundsbein hafa fundizt í
gröfum fornkvenna. Hefur þeim þótt
nokkurs virði að hafa þetta trygga
dýr í fylgd með sér. Var þetta eflaust
gert samkvæmt þeirri trú.
Ásgeir Guðmundsson,
iðnskólakennari.